De quatuor linguis commentationis, pars prior quae De lingua Hebraica et, De lingua Saxonica

91쪽

x De Lingua Hebraica.

tuna alibi, tum in Convivio, ubi multis disputat, i ''Εριι esse philosophum. Talem suam cupiditatem egregie describit scriptor disertissimus Alianus, ubi inter alia, praeclara illa vox,& quo- AEathu, '' Christian0 digna, Βουλοιγ ν άν- θη-

as κβήμαlα. Ita enim sentis ex disertis-nii viri interpretatione ) ut vel unam alicujus egregiae disciplinae portiuncu- , iam, potius quam celeberrimas quorumvis opes atque posse nes mihi accedere viarim.

Altera nota est, quod, qui talis, s- paret se; id est, qu0tidianos hominum congressus moreIque in quibus hominum politicorum studium maxime ver iatur, vitat. & totum se, quantum potest, studiis suis asserit: quod eleganter unico verbo dicunt Gmci; Pr : quod etiam Plato genuinis tribuit philosophis, quos ait, ν ω: quod apud posteros in proverbium abiit. Sed digna Platonis Verba, quae hic legantur: λυκοῖκον

92쪽

De Lingua Hebraica .

Itaque ct hujusmodi philosophum necesse

propter nullam negotiorum exercitati

nem non minas rusticum ct imperitum esse, q*am pastores: utpote, qui perinde moenibus in urbe, ac illi caulae jepto in monte, circundetur. Paulo aliter The doretus in Therapeuticis accepisse videtur ; ut & Antoninus Imperator in soli loquiis suis,& fortasse pro HUM in ιυνον, verior lectio fuerit inu αὐη νων. Sed haec non sunt hujus loci. Hunc igitur ita animatum, & ἔγκα l, ait porro, v an in quamcunque verae ac solidae eruditionis partem curiose pervestigaturum. Scio m P a Tri verbum ambiguum esse, cujus An τω o Hῶ, qualia πιλυ ναρκονῶν Graecis, & φιλοjιμία '. Latinis, curiosiatas, &c.) sint alibi in hoc ipso Prove biorum libro exempla: at adjunctum. cujus est magna emphasis, omnem tollit ambiguitatem. Est enim illud verbum, si quod aliud, φιλοροφικο ad indicandam rerum quaru*cunque, sed Verae praecipue sapientiae, coliditatem impositum : Neque puto ullum sacrae Scripturae locum, cum sae-

93쪽

De Lingua Hebraica.

pius occurrat, temere repertum iri, ubi aliter, quamvis non pari semperemphasi, usurpetur. Mihi sane plura loca sed Proverb.III. I9,2o,a I. & Micae VI. s. praecipue ) diligentius attendenti &contendenti,cum hominibus nam Deo quoque non uno loco: tribuitur talem proprie scientiam & sapientiam vid tur vox riRmn significare, quae ex seria operum Dei sive naturalium, quibus constat hic mundus; sive aliorum etiones diceremus. si de hominibus es.set sermo quibus humanae res administrantur; ex seria inquam, & accurata istorum quantum homini fas est)comtemplatione & cognitione comparatur. Ei rei argtimenta plura dicerem, quibus adducor ut ita credam, si hoc nunc ageremus. Sufficit hic, quod ante dicebamus, verbum istud praestantiae alicujus significationem semper habere in Sacra Scriptura. Genuino nuic sapientiae sectatori Diium opponit Solomon, qui sapientiae studio & ipse non mediocri incendi vibdetur, sed non alio fine, quam ad p0mpam & ostentionem : ut corsuum ; vel

sapientiasua: nam is D utrunq; significata

94쪽

De Lingua Hebraica. scat, ut & cor Latinis:) reveletur, sive aliis innotescat: quorum scilicet ut a Satyrico describuntur Scire nihil est, nisi scire illos, quodcunque est, quod

sciunt, sciant alteri. Hunc illi sapientiae fructum sibi proponunt maximum,non ut sibi ali1sve vera prosint. Nova fortasse videbitur iis interpretatio, qui versionibus tantum assuev . runt. Qui vero Hebraeos interpretes, Aben-erram aliosque legerunt, aliter judicabunt. Hebraeis autem verbis aut ego fallor, aut haec interpretatio longe convenientior, quam quas hactenus vi

dere mihi contigit. Nam Graeci, & qui illos sequuntur, viri sane doctissimi

aut aliud legisse, aut is V ra cum API cujus promiscuae significationis in tota Scriptura nullum alibi vestigium)confundere videntur. Ad hanc autem interpretationem non lectio Rabbin rum, quos postea consules; sed par nomasiae observatio me primum induxit, cum τω P a prioris versiculi.

Fanta in posteriore qualia alibi

multa ) respondere comperissem. Alterum genus est Paronomasiae, sive Allusionis,quae n0n in aliqua iterarum sonive

95쪽

De Lingua Hebraica. sonive affinitate, sed significationis,

consistit, cujus exemplum erit Provem biorum capite XXV. Versu 23. ri

Duo nic sunt,de quibus inter interpretes non convenit. sensus verbi 'Urincui alii gignendi, alii dissipandi notionem hoc loco inesse volunt: & vera syntaxis istorii nno Ira, nudicum alii ITU PC, accusativum esse . statuant, & A u ci adi verbo quod subintelligitu praeponant: alii

contra, postrema verba recta esse, &verbo praeponenda esse censeant; priora autem illa pro obliquis habeant &verbo postponant.Ventum Aquilonem nubes dissipare, & serenitatem inducem veteribus olim, Graecis Latitusque, creditum esse,vel Poetae fidem faciant; 'ut Ovidius in prima. Metamorphosi ;Nubila disjecit, nimboque Aquilone

remotis, Et coelo terras ostendit , ct aethera terris.

Et iam antea eodem libro, ubi Jupputer ex omni coelo nimbos dimissurus inducitur, Protinus

96쪽

De Lingua Hebraica.

Protinus . Eoliis Aquilonem claudit in antris,

Et qu cunque fugant intanas fami-

nubes.

Unde & Aquilo ventus in Proverbio pro, Serenitas : ut in illo Propertii, Et nobis Aquilo, Cynthia, ventus erit. Accedit & Iobi aullioritas, c.XXXVir versu a 2. Ut Rabbinorum illorum, qui Hierosolymis rem aliter habere tradunt, quod ad Occidentem mari clavidatur, observatio quanti facienda sit, aliis expendendum libens relinquam. Sunt sane, nec indocti, Iunius, alii-

quo quibus gi etai significatio hujus

loci propria credita est . ego de eo nunc non contendam. nostra enim, quomodocunque statuas, parum aut

nihil interest. De posterioribus verbis omnis heic mihi controversia. Hoc igitur dico: paronomasiae ita enim liceat indigitare ) rationem postulare, ut το ino pis, in ordine sententiae praecedat, quomodo Iunius & alii plures expressere; non,ut versio Anglica,& quos, viros alioquin doctissimos, illa secuta est.

Fiebraeis Aquilo ; pars mundi Meridiei opposita : dicitur, quasi absconditus:

97쪽

De Lin qua Hebraiia.

conditus: ex Solis absentia, sive quod a Sole longius, ut plerique censent analia ex causa; non hic quaero. PQUproprie significare, quod absconditum vel occultum sit s unde & Pseg thesi rus, res abscondita: res minime dubia: quae etiam est se Ino significatio. quasi dicat Solomon; Ut ab occulta plaga . veniens ventus dissipat nubes: ita Occulta lingua, vultum indignabundum. occultam autem linguam vocaverit hic Solomon, quam alibi non semel mollem : in cuius potentia variis verbis istin aliis quibusdam ) exponenda & inculcanda, multus est. quod non sine causa maxima ab illo factum esse tanto melius sciamus; si, quae e sapientibus Ethnicis in eandem plane sententiam prudentissime monita sunt, unde &demagogorum frequens in illorum historiis detestatio:) observemus. Ab hac igitur mente sunt illa Solomonis, hoc ipse capite, v. IS. Vtra &e vertit Iunius, Longanimitate pellicitur ductor, O lingua mollis frangit osseum:

svel ossis virum, id est, durissimum &rigidissimum d de illa, capite XV. V. I. Autonsis mostis frangit excandescenti

98쪽

De Lingua Hebraica.

am e verbum autem molestum excitat

iram. Signatissime autem lingua blandiloqua, lingua occulta Vocatur, quod blanulentium,eorum praecipue, qui iratos verbis demulcere student, proprium sit simulare: unde & mentiri in Sacra Scriptura satis obvium, pro subjici& ad alterius voluntatem se componere. Graeci quoque, cum de talibus loquuntur, verbis κά θιν quod Hom ricum est & κρυ , inde&pro simulatio :) utuntur. Caeterum non absimilis apud Propertium modo laudatum, de vi verborum ad compescendam iram, a ventis & ipsa petita similitudo: Non ita Carpathiae variant Aquitinibus undae, Nec dubio nubes vertitur arra Noto 'Quam facile irati verbo mutantur

amantes, M. L

Iam si istos potius sequimur, qui gignit vertunt,tanto expeditior erit verborum illorum pC, inter pretatio. Ut nimirum lingua sycopha tica, & occulte detrectatoria, seu dei toria intelligatur, qualem lites & rixas Pstrore tum plurimas, tum periculosis x

99쪽

inas solere, vulgo notum. In hanc sententiam totum versiculum vertit vir doctissimus, Ut Carias gignit pluviam, ita vultum indignabundum lingua semulantis. Del. viri ab 'nsionis.J Sed ad omnem verborum istorum elegam tiam plane intelligendam pertinet fortasse & illud, observata inter re seu mas, ex quo Graecum φαίνιν &m Inci ἀνθίθεm. Sed haec subtiliora, &quae non Omnes capiant. Absistemus

igitur.

Aliud adhuc genus paronomasiae,cum allusum verbum reticetur; quod tamen in animo loquentis fui sis, si1 non certa ubique fides saltem probabilis suspicio; quale sonasse, quod ii. Samuelis c. XX.

pretationem, qui ex Deuter.c.XX.v. 1 o.& sequentibus, ubi leges obsidionis legitimae proponuntur,exponunt; ut addictum aliquod vulgare , quale, quod Solomon postea inter sacra intulit, Eccles. c.VII.v. a. N DIMI TU&c. & V. q. mm a &c alludi credam: ut frustra non sit, quod

, vetus

100쪽

De Lingua Hebraica.

vetus Interpres Latinus veteris illa e erte proverbii meminerit. HuJus generis aliud exemplum HTsephaniae prophetae verbis,capite II.q. reperire est, quod ut melius intelligatur,totum locum Lectori repraesentabo. i. Ait igitur propheta: a QV9 ly I

pyn IDIU pnxnM Quatuor luc urbium excidia praedicuntur, allusis singularum, sed non una ratione, nomia

quae sunt extrema nomina ) tam clara sunt, ut nemo tam sit oscitans, ut statim non animadvertere cogatur. Et is,

ror interpretes. mihi saltem visos) qui de istis extremis monent, de reliquis tacere. Sunt sane obscuriores istorum allusiones: alludi tamen & illa, quamvis ratio non pateret allusionis, ut res ipsa postulat; ita fidelis & ingenui rat interpretissaltem monuisse. Nobis ita videtur: Allusionem vocis P Π in eo consistere,quod p p & CIM, quod vastare desiare significat, priores duas literas easdem habeant. Quamvis autem non hic ponatur CUN sed syn0nymum ejus quod etiam sono