장음표시 사용
381쪽
vi sunt Sapientes, qui diu noctus sudent in Lege. Aster excipiens porro dixit; cra Arnnu ny X'P Q An existimas illo Manna ' p
et simili, qui duplo pitu valet, vel pretiosior est 2c. Et sol. 28. col. 3. R. Elie ser dixit: - 'n 'n MI 'I, DUt Mn uincirri, D nin Ν,1 Υπ HX H Aaru 'NIa De illo Manna comesturi fiunt Doli inseculofuturo:si dixeris, an eo modo quo Israelitae olim comederunt ῖ Dico, nequaquam, sed longe excePentiori, qualiter nunquam factum Oicuthcriptum est, Ad videndum amoenit tem Domini, & inquirendum in templo ejus, Psal.27. q. Item; oculus, o Deus, non videt praeter te &c. Esa. 64. 3. In his mysteriodes est, quod dicitur de pantiquo functor, & 'Vt yuniorσιcie. Ille ibidem aliquoties ctiam vocatur 7 IX ny Antiquus absolutus ; Hujus ctiam iterum mentio col. 2. XVryn M: Ea MD Nn Vn at ΣΝ III I pMI 'DA Tyri r v 'is n&n rciarum mn rem nan 'U M H Imn Taa nan p n. Νrana π p.ra infla r hi Ea hora dessiliarit Ros Sanctiu ab Antiquo sancta absoluto,ct implerit caput Junioris facie, in loco qui vocatur Caelum. Et de illo Eore Lucis supernasancta deripatum fuit, ct descendit in terram, cunis descendit, separatum fuit ingurras q. pruinae , ct congelatum fuit inferius Oc. Qui vult, videat ibi plura.
Haec producere volui, tum quod sententiam Abarbene-lis pro miraculosa Maia nar natura Sc productione eleganter confirment, tum quod ex illis appareat, Veteres Hebraeorum Patres quoque sub hoc coelesti Manna mysteria latentia contemplatos esse, thm etiam quod aliqua sertassis ex illis erui possint asagaciori ingenio praeditis, ad illustranda ea quae in N. Test. de Manna leguntur, Ioh. cap. 6. & I. Cor. Io. φ. Dicunt nempe , Manna principium 2 originei uam batasse e caelo, esse a Splendore ct Luce a Deo egrediente, sed miraeulo' ct in abili modo, persolam Dei voluntatem oe omnipotentiam, incorporata , Sic Christus principium & originem suam habet e coelo, est Luinen de Lumine, a Patre egrediens, Splendor gloriae ipsius, per assum piam carnem propter salutem nostram corporeus factus,Panis coelestis, qui de caelo descendit,& dat vitam mundo. Ita quod
382쪽
Apocal. cap. 2. I . legitur de Manna abscondito, haud inconcinne explicari potest lun π' by de eo quod vocant Elementum seu Principium Manna, quod in caelo & nihil aliud est, quam Lux, Gloria & Splendor incomprehensbilis Majestatis Divinae, quo fruuntur beati Angeli Sc Animae in coelo, per quem cum Deo conjunguntur, & in aeternum vivunt. Tantum de his Plura quidem Miraculosa, quam hactenus recensita sunt, praeter Scripturam notant Hebraei. Ea hic praeterimus. De quibusdam in sequentibus dicendi dabitur occasio.
CAPUT III. De Formas olores Sapore Mannae.
DE Mannae Forma scribit Moses, Exod. 26. V. I . .
quod fuerit 'nza a pri DNnu p Tenuemia subtile, rotundum, tenue sicut pruina super terram. & N . meror. II. 7. mra tura Et Manna erat ut semen
Coriandri. PKny quod nos vertimus Rotundum, nuspiam praeterea in Scriptura reperitur, unde diversimode ab Interpretibus ex plicatur. Quidam reddunt Decoriscatum, quasi idem esset quod dΠΠ, vel pergeminationem tertiae rad ical is: nam est Decorticare. Hoc sensu reddidit Onhelos '',3 ad sequitur etiam R. Bechaj,& quidam alii. Plerique tamen alteram interpretationem sequuntur,& eκponunt, buva est, an Orbici reo rotundum: quia quin hanc habuerit figuram de eo nullum est dubium; cum dicatur suisse No sicut semen Corιandri, ratione sc. formae & figurae, non coloris. Sunt tamen nonnulli, qui ad colorem hoc referuna. Unde in Toliar, secl. e. plicatur, l rim P Sicut semen coriandri album. Prius
De Colore, EXOd. i6. 31. dicitur fuisse l*, Album:
383쪽
& Num. ii. r. n, an rN VP Et oculus h. e. rerat sicut color bedolachDe colore albo nullus est scrupulus: quid i , a s varian
nonnihiliit Interpretes. Alii reddunt Bdellium, quod . etiam nomen volunt ei te Lapidis alicujus pretios, albi coloris. Sed haec vox videtur derivata e voce Hebraea n ta Bedolach. Alii Carbunculum: sed hoc non quadrat, quia ratione coloris albi cum hoc lapide comparatur Manna. Itaque plerique reddunt vel Cum iii, ut R. Salomon, cum quo faciunt LXX. Interpretes, vel Margaritam, ut Abarben et & alii plures. Et hae duae significationes ad prauentem Scopum omnium mnime vi dentur accommodatae. Videtur enim significari, Manna fuisse rotundum, album & purum seu pellucidum instar glaciei, crystalli, vel margariti puri. Hinc comparatur cum Pruina, in glaciem sic. a stigore condensata. In quem sensum Sulpicius Severus Histor. Sac. cap. I. scribit: mistero autem die animadvertunt, qui extra castra processerunt, parvis quibusdam siliquis oppletum flum, quarum decies, in modum Coriandri seminis, glaciali albedine .crat, ut crebro hybernis mensibuspruinis terram tegi videmus.
fuit apor ejres sicut sapor humoris olei.
Sic scribit Abarben et 8, Man fuisse a seipso dulce, ct Exod. ic. V. loqui de ejus gustu scripturam, a ' ad Ν da qualis fuit
sine usta coctione 2 praeparatione; Dulcusc. ut mellis vel ut placentae cum melle comen: jed Numeror.ii. loqui Scripturam de rugustu, qua
384쪽
asius dixit ; omnium reliquarumstecierumgustam ct sub antiam pem
vescitur ): ita quandiu Israelita comederunt Manna, reperiebant in ea variosgustus. Quidam ita explicarunt: Quemadmodum mamma comvertitur in variassiecies seu colores, ita Manna conversum fuit in v
quorum dierum, tum ratione comedentium, 'ut Rabbini nostri dicunt ;Exod. I s. 22. vocari Panem Iaz n, quod rzn mutatus fuerit pro diversitate comedentium, Puerorum, Duenum, Senum. Sic alii.
horti Edenis Paradiu ) e quo derivabatur O defendebat. Appositum
alicui ad edendum ,gustabat in eos orem quemcunq, volibat. Huc refertur, quod in lib. Sapient. cap. I 6. V. 2o 2I. de Manna dicitur ; Pro quibus rebus pane angelorum populum tuum refecisti, ac panem omni pollentem ustuptate, omnis go fui accommoda .rum, me labore de caelo ipsis demisi hi sub antia enim sua suavitatem erga filios tuam declarabat, ars desiderio assumentis subserrieni, se a
pilius quia cum voluntatem temperabo.
385쪽
ssim id melius nutrimentum generandum: Cenerationem suam habebat non e terra, aere, vel aqua; sedimediate e coelo. Et tamen adeb ingrati fuerunt, ut illud mox fastidire perint, & Pisces, cucumeres, pepones,porrum, cepas ct assium ei prae- riderint, dc concupiverint. Qua in re insignem suam prodicerunt ingratitudinem,&ingenii sui pravitate. Cibi isti quos
desiderarunt, sunt crudi, crassi, terrestres, putredini facile o noxii, nec corpori, nec animo salubres, sed utrique nocentes. Manna erat, ut dictum, cibus omnium praestantissimus,non
solum corpori salubris, sed & animo ac intellectui; illi vero haec susque deque habentes nihil aliud quam quod palato,appetitui, cupiditati & voluptati suae satisfaceret, appetebant, Ita secundum Apostolum, Qui secundum carnm sunt, quae carnis sunt apiunt, Rom. 8. s. Fuerunt ex numero eorum, de quibus Majemonides scribit in More nevochim; cn, rana' nu N 'Ta yi nn te Νο arm ,IκIn Θν mi retra nariρn h. Rustici eligunt mi panem atrum ct vilem prae cibo lauto hominum diritum se protin-rium. Quia carnales erant, concupiscentias&desideria carnis sequuti stant. Hinc scribit R. Becliaj: Tmκ mo'o n'n lum: 'L 7, zn m n nu ran Μra a mn X, Ur xy π' 'm Ia ad dri A riam roΝ o vn ra by nesmon ip r, duri nΝ yud Ebata num i a Xn pnn a mara n)n ni resv mn Θω 'Hau'y Pn ym dyata V landri, mrn n, an nim ta 'Ii 'rar ut a n z'ruyn nae a D ta: Quia Manua fuit ex Elcmento duntaxat uno, Osubstantiam habebat implicem, non compositam, ut cetera alimenta; quia etiam intelucrum acuit , o hominem irineum reddidit, ad intelligenda ct capienda scibilia; ideo aversatisunt O cm-rempserunt istud, dicentes , Nil praeter Manna vident oculi nostri. Fuit enim Natura illarum contrarium, qui pro vehementia appetitus, imperfectione intellectus sui, id quod omnium erat praestantissimum Onrfectissimum, pro imperfecto habuerunt. Qui ire quia Natura sorum mala excaecavit oculos eorum, ut nil nisi res corporales desiderarent
Caeterum sententiam illam de varietate saporis aviduamplexi sunt quidam ex Patribus, Allegoriis delectantes. Hinc scribit Origenes: Nunc ergo festinemus, coeleste Manna suscipere. νμή cnim Manua, prout pult qaish ratemsaporem rc uir in ore 6 M.
386쪽
Iudi enim se Dominum dicentem iis qui accedunt ad se; Fiat tibi secundum fidem tuam. Erruergosi I erbum Dei, quod in Ecclesii apradicatur, tota fide, tota derotionesuscipies,fiet tibi ipsum verbum, quos
In Homilia de Corpore de Sangui ne Cluisti, quae D. Hieronymo, sed falso adscribitur; quod si illius veteris Legis manna, de quo legitur , Pluit eis Manna ut ederent; hoc unicuis apiebat, quod desideriis concupierat, aliud, erat quod sumebatur, aliud quod videbatur, inrisbiliterisapor iste insingulorum sensebus formulator ; si
ergo illud veteris Legis Manna, caelitus elapsum, per multimodas suavi- rates naturae sis meritum, ct generissui excedebat intuitam, os creaturam fiam dissensitio largitoris multiplici diversitate condideris,ut praeberet gustus, quod ignorabat assectus, quia juxta recipientis demorium, sae illius norit.ts cst dignitas nasiebatur oec. qua cum itasint, quod istic aviditas faciebat, hic faciat fides oec. Sic Comment. in Psal. I 47. ad 3 Et adipe frumenti fatiat te, scribitur; Pingui mus sermo Dominus est. Omnes habet in se delicias. Quicquid volueris ex Sermone Divino nasitur,scut tradunt Ddaei quod Manna, quod com debant, secundum voluntatem uniuscujius, scsapiebat more, ac si dixissset ; Qui Manna comedebat , si des erant mala,surum,si uram,spanem si carne siecundum qualitatem 2 voluntatem comedentis, ita sapor ct in manna erat e Sicctc. D. Chrysostomus Tomo s. homilia, quod nemo laditur nisa seipso:Haec fuit natura manna,cibus quotidie novus, Osaporem des Oderio vesentium subministrans. Venerabilis Beda: Isud autem, prout vult ut qui 1, talem
De si uantitateῖMannae decidentis, egab Uraelitis collecti.
I E sit antitate Mannae decidentis Scriptura sacra nihil defin Ita Acumen autem Rabbinorum aliquid invenit, quod ad Miraculum hoc exaggerandum iaciat.In Talinud Joma sol. 7K. col. i.
387쪽
col. I.dicit R.Elieser Hammodaj: Izκ- N e , inue vrio m Manna quod fraelitis decidit, fuit sexaginta cubitorum altitudinis. scit. super terram. Quo fundamento φ In historia Diluvii dicitur, D'PTI J Jam Elfenestra caeli apertaesunt, Gen. . H. De Manna eadem phrasi dicitur; rins z'ni 'Ia 7 yannas caeli aperuit, Psal. 78. v.2 φ. Atqui secundum ipsus calculum, Aquae diluvii sexaginta cubitis lupra terram invaluerunt. Ergo tot dem etiam Manna. Egregia consequentiat Ibidem sequitur: Manna qaod decidit Israelitis, naana ldi'yni mici ba UNἰ rκὶ π Iy Π, y invaluit ct ascendit rem I,
ut illud viderent omnes Reges Orientis ct Occidentis, sicut dicitur ;Praeparas coram me mensam coram inimicis meis, Psal. 23.
Haec, de similia, hyperbolica sunt, neque ad literam intelligenda, sed ad exaggerandam amplitudinem beneficii Divini excogitata.
Melius placet,quod R. Bechaj observat ad id quod Noctu
decidit: nam mane surgentes, statim manna invenerunt: ὶ Noctu, inquit, decidi dum illa dormirent in lecti uis, ut mane surgenus invenirent alimentum suu. Cui similefuit quod tempore Domus Sanctuarii seu Templi primi, pluvia defendebant m noctibus quartaliu anηi, O in noctibus Sabbathorum, non vero interdiu, ut non abstraherentur ab
opere suo. Sic Chis hae,qui ad Deum benedictum dixit; In me non est facultas occidendi & persequendi hostes; sed dum ego dormio super lecto meo,tu facies; Deus restondit; Ego faciam. Hoc scilicet eri , quod scriptum eli; Et factum est in illa nocte,&egressus est Angelus Domini, &percussit in castris Assyriorum, S c.
Rem hanc eleganter illustrat unicus vesculus; Dat dilecto suo insomno,Psal. I 27.V. 2. Nam Deus dat amicis suis tempore somni, quod iiali, qui maiia surgunt, ct in noctem in1 laborando sedent, magno laboreo molestis acquirunt. In vanum itaq, est omnis manesurgentium labor', nam quod θι labore comparant, Deus amicis suis dat sine latore insomno.
388쪽
i έφ, Hoc emquo praecipit Dominus: Cosistite ex eo γέ pro suo uorum) cibo, Homer in caput, ecundum num rum animarum vesrarum orc. Fecerunta. sic Hii Upae collegerunti aliis halii minus: ponea n i t in Homer, .nes superfuit ei qui sim, vel defuit ei qui minus coLegerat.
Hoc Hebraei miraculo adscribunt,qubd illorum alii plus, alii minus colligentes, tamen postea domi illud ad mensurani Homer metientes, in singula capita praecise Homer inve
Abarbenel: Quia hic cibus fuit Divinus, ct a Deo datus . caelo,
noluit Deus, ut eo uterentursu ut aliis rebus materialibus,quas a. er patrvδ
εongeTunt, ct ex iis mercataram exercent, vel pro hereditate siliis suis recondunt. Unde inter homines alius est Dives, qui de pane suo dat pauperi 3 alι iis Pauper, qui ex eleemos na rivit. Hac vero pro reniunt ex nI-mia abundantia,ct impietate homimum: ct magnopere impediunt perfectionem avinia. Idcirco sim Deus definivit Israelitarum alimentum in destrio, ita temperavit illatum subsicientiam O quantitarem, ut nec deesset ipsis aliquid sied haberentpancm scum quotidianum, neq, etiam supere et, quod relin thesauros reponerent,vel ex qllo negotiationem Discerent, cur illisolrer facere, quι cum flumento oleo,rino, mercaturam exercent, ut dirites fiant. Hinc dixit Deus; Colligite ex eo quisque quantum comedere possit; hoc est, non ut in horrea ct penuaria reis ponat , vel mercaturam eofaciat, sed ut quod comedar habeat. Pra- scripsit autem Homer in singula capita: haec enim meustura pro uno quρg, si cit; si alius plus comedat, rursum erit alius quι minus, ita ut pro omnibus seu ciat mensura Homer in capita. Homer aurcmsci ibunt Sapientes nostri continere tria ora gallinarum mediocria, ct quintam ori parrem , qua est mensura mediocris pro duobus prandiue majori
quantitate ipsis opus fuit feritatem oesubtilitatem. Et secerunt sic filii Israel, & collegerunt quisque pro domesticis suisse. vesper olim aeto , vel prout sors terebat. Quamvis autem dicatur ;Et secerunt sie, id tamen non ita intelligendum, quod guli ad me suram costeterivi,sse siccundum aestimationem judicii sui, quantum ci citer constatura ἀμι oe judicabant opus esse, ea mente, ut postmodum inadibus
389쪽
a, bussiuis illad metiantur, os quid deficiat, rursus ex ut o colligant, aut si quid seuperesset, illud esserunt: Factum autem est per mia ruculum magnum, ut domi illud quod collegerunt mensurantes ad Homer, nes is, quι multum costegeratpro pluribus suis domesticis, plas in veniret quam Homer in singula capita, negi qlii minus collegerat propa tioribuspersonis, minus ιnveniret quam Homerpraecise insingula capita , perinde ac si de caelo admensuratum esset unicuiq, quo opus haberet. Unde elegans haec doctrina eruitum, unuma a, z'a xp nm a X ,2 quod sngulis hominisim definita sint a Deo alimenta Da. Et quando homo egreditur ex hac vita, pariter invenitur, quod Dives non abundet aut plus habeat; nam cum moritur, nihil quicqram secum sumit, ness, cum ipso descendit in foveam gloria ejus: Pauper moriens non minus h bet. Nam Deus dat panem omni carnι circ. In eundem sensum scribi
licet brevius, R. Levi ben Gerson, Isaac ben Arama in Abdasytichah. In libro Mechilla: Colligite ex eo Dixerunt sc. ad Mosen ) modo exivit Nachschon filius Ammina dab cum familia sua,
ct costegit plurimum: exivit pauper quidam seraelita, ct collegit parum, tam diu lxxna mn ', I ra cum reiὸ venirent ad mens randum, inventι fuerunt omnes aequatis, sicut dicitur; Et mensi sunt in Homer. Et fecerunt sic filii Israel in Fecerunt id quodpraeceptunierat ipsis, nes transgressi sunt edictum Moses, colligentes seu plus, seu inianus, ct illud metientes ad Homer: O factum est, ut neq, qui plus colligeret abundaret, nec qui minus, egeret. Paulo aliter & plenius ista adducuntur a R. Rechaj sol. 83. col. q. Sic scribit Josephus Antiquitat. Iudaicar. lib. 3. cap. I. Mox edicto admonentur , ut ex aequo Narsiis mensuram quotidie colligerent : non enim defore hoc cibi genus. Quod eo factum est,ne infirmioribus deesset, dum robustiores per avaritiam plus satis colligerent. Quod si quis contempto edicto, ultraprascriptum modum collegisset, plus defatigatus nihilo plus habebat, quam caeteri: nam nihilo plus afumere inveniebatur c. in mensura ). Videtur etiam huic sententiae favere Vulgatus Latinus Interpres, reddensiNec qui plus cedegerat, habuit amplius, nec qui
mιnas paraverat, reperit minus.
Noli rorum Interpretum sententia sere est, quod aequalitas haec non per miraculum deprehensa, sed indefacta fuerit,
390쪽
quod ex agro domum redeuntes, vel singuli patresfamilias, vel praesecti ad id constituti, mensi fuerint ad Homer quod
quisque collegerat, ac juxta eam mensuram qui ultra dementium 1 uum habere inventus suit, de superfluo impleverit d fectum illius qui minus collegerat. Atque huic sententiae volunt favere D. Apostolum qui haec verba in Epistola a. ad Corinthios cap. 8. V. Is. eo sensu citat, ut ex ityarguat, Eos qui abundant, expua abundantia debere aliorum defectum implere, ut aeaqualitas ,sicut, inquit, scriptum est; o σὲ πολυ ουκ-. α ελιγεν ουκ-2πι multum habuit, non abundavit, o qκi paulum, non minoravit, h.e. non minus habuit. Nam si miraculo haec aequalitas contigisset, existimant perituram vim Apostolicae adhortationis, ut illi qui abundant opibus, de sua abundantia aliorum defectum impleant. At videtur eo quoque sensu pos se locum habere, si Divina providentia sic regente &dispensante illa aequalitas facta dicatur; quia hac ratione voluit do ceremi suo facto & exemplo illi qui abundant, distant,aliorum egentium tu esurientium defectum implere , si non adaequalitatem, saltem ad necessitatem, quoad cuiq; ad vitam hanc sustentandam est necessariu, ne fame, aut indigentia unus pereat,alio abundantia luxuriante & di iuuente. Argumenti vis & nervus videtur potissim sim esse in Dei seu mandato de Homer Mannae singulis capitibus definiente, seu exemplo, tantum quantum imperarat cuique largiente, & reipsa quocunque id factum fuerit modo) efficiente, adeo ut nullus fuerit, qui vel ex majore copia collecta abundaret, vel ex minore quantitate deficeret ; haec per anagogen ad suum pro positum trahente Apostolo. Neque tamen ideo Judaeorum sententiam de miraculo in meum patrocinium suscipio. Lb. berum ello de his credere, quod cuique maxime arridet.