장음표시 사용
391쪽
Quare prohibitum fuerit istae litis, de eo
retinere in crastinum Z Cur quomodo illud, quod quidam contra edictum retinuerunt, vermes produxerit computruerit Z
DE PRIMO sic Exodi i s. v. 19. dicit Moses ad
r, , x rin ra' in Sensia ess, illas nil debere reservare, ut crastino die comedant, sed in Deo confidere ct credere, cras iterum defensurum. Non enim pracepit, ut omne quod collagerunt comederent sed scire aliquid refiduum manserit,extra tabernaculum suum illud abjiciat. R. Levi ben Gerson: Praecepit Deus, ne quid de eo in crasinum asserparent; primo, N HXn, ni , n napon ni Q quod haemensura conveniens ct adaquata erat in diem homini pro cibo, Homersi. in caput, unde non potuerunt de eo reservare, quin corpus ipsiorum aliquid inde detrimentisintiret: secundo, 'pury ann Unn, re, nimn Q pa y uno nurunn riza' Ν, n yre z I non. C Wo by nn d n n pan y unn nra, , naen n)n Ν, nra rid a rvn zΝ paa in Quia opera in asservandoposita testatur de vi, απις- in Deum: qui enim de eo reservabat in crastinum, non fidebat, quod mane descensurum esset: quodsi enim hoc crederet,non studeret de eo asserrare. Unde Moses iratus fuit iis. qui de eo reservassent. Item ; -bi: Phyra mi d n x π nn pari mri,a pDran Ν, 'κ nanan, n ri 'pan ny lnnn 'ran, ι Ua ; sannm a m r Id amyrato duupn DA nan, nas' Ν,
392쪽
quod Deus praecipit, ne de eo asservent iη crastinum,factum es , ut d ceret eos, Hominem debere contentum esse Paηe suo quotidiano, nesse defatigare in multis opibus congerendis, qua ipsum impediaηt ab acquirenda perfectione anima, ct ut eos assuefaceret, ut in Deo fiduciam suam ponant. AbarbeneI: naam C Vn m nrvn Vm in Ont nix vi na, i, rure Hae Pracepit hoc, eὸ quod asservatro ejus incr finitin testimonium esset, istos non credere, quod Deus crastino die istud iteri fit daturus. Hinc dixit R. Fliser hammod , mn se evia in is
proinde esse ex τοῖς ui evir: nam fiduciam fluam deberet collocare in Patre misericordiarum, quod ille qui creavit eum, etiam daturus esset alimentum: 'si v any Η Ν'xr γλο Ποῦτο Scri rita tria mai mana ps 'di d H tm H ξπn a NStyu rκ ni: in ta da Nκ mn, nzya 'mHI n' p Ω'd Praeterea voluit etiam Moses hoc pracepto docere, Hominem non debere tempus suum impendere in colligendis rebus seuperfuis: non enim deliciunt Deo media servandiseu per multa, stuperpauca, I. Sam. l . s. O debet homo a
pa I ιrtus magna est, si homo contentus sit ea quod ipsistis ere, cum Oimie sis suum fit res mala, quam dedit Deus suis hominum ad iniagendos eos, ut insitillatur sanguini eorum,o laqueos occultos ponat anima eorum. Idn praecipitur hic; Nemo de eo reservet in crastinum, quosv. singulis dic iti homo Deo benedicat 2 gratias agat.
393쪽
stultaverunt Mos er rescretarunt quidam de eo Ius ad ma-nc, Cr produxit vermes est computruit. Hic quaeritur ; Quomodo primo dicatur Hermes produxisse, deinde demum putruisse, cum putredo velfaetor praecedat,o ex ea re
Ecce hac Scriptura est trans ita: nam primo putruit , postea vervici produxit, sicut P. 24. icitur; Neque foetuit, neque vermeS produxit. Et sic solent omnia, qua putrescunt. Desumpsit hoc R. Salomon ex Mechilla sol. I'. col. 3. Sic scribit Aben Esra, R. Mosen hoc quoq, exemplum referre later ea de quibus Rabbini dicunt, m p)n l'κ Non est prius Sc posterius in Lege, b. e. ordinis naturalis nonsemper iubetur ratio, ut omnia Osingula recenseantur eo ordine, quo facta vel
gesti siunt. Abarben et scribit hoc responso nihil opus esse: a an 'IU unci tarn ru A :ν nm man Ny macoz nn rizd by nco 'tri rava da et adi ri n imma uun v mΝΤ Σ'ς, n a ruun Ν, rari ista aeram )ya n Nam, inquit, Scriptur enarrat rem ea ordine, quo eam invenerunt; quod s. primo sensu Visu deprehenderint, quod meo fluit ermes, poseasensu Olfactus, quod fuereat. Sed tutis, quae dieseptuno contigerunt, recensenis, servat mania feste ordinem naturalem, dum ait, Neque foetuit, neque suit in eo vermis. Ramban primo adducit R. Salomonis sententiam, postea hanc ἐπια ro lubjungit: Si Manna vermes produxisset naturaliter, ut carer a Perminantia, tunc utiq. ita factum fuisset, v rinia ni , nn d y n z rant da Pa Trra sed quia a raminavit miraculore, debuit primo producere vermes. Nech opus est, ut hic transpositio nem in Scriptura faciamus. Preterea verba versus aq. ubι dicitur bEtiam sceluit, neque vermes produxit, idem arguunt. boim,si non produxisset vermes, nisi posteaquam prius faetor ejud exhalasset, tum, quando dicit, Non laetuit, satis indigitasset, quod non produxerit rar- '
394쪽
vermes: Sed si verminavit prius, prout litera textus habet, ne
cessarium fuit addere de hoc quod die sexto decidit , Et non
putruit vel scetuit, neque ulla ratione vermeS produxit. Inse per ex iis qua naturaliter verminant, non Detent, nificalida osmulsemida: Arida verminant, sed prorsus non faetent veluti Lgna relarbores, ct Fructus quidam tu viroresso, in arboribus, aut culmissuis verminantes,vel etiam postea. Itaqj indicat Scriptura,etiam hocseruis
i y n nra a amo Dixerunt; Nuin est quicquam, quod prius producat vermes, O postea demum foeteat ' Proinde voluit Dein hac ratione in lucem producere actiones sinobedientiam & rebellionem )ipsorum, ne vesperifaetorem odorantes abjicerent illud ,sed ut per noctem examina vermium produceret. . Sic quidam volunt, per Miraculum hoc contigisse: alti, naturali modo quidem factum esse, sed vel per transpositionem narrari, vel eo ordinequo adsensum ab Israelitis res percepta fuit. Quacunque ratione factum sit, non sine miraculo
um est, quod illud quod per septimanae dies in crastinum retinuerunt, putruerit, & Vermes produxerit; quod a sexto in septimum retinuerunt, nequaquam .
Permes, ctfaetidum factum eli, ut eo admonerentur peccatores isti, quod susuperstua tandem deductura sint ipsos in locum Vermium, nes relanιma una ex illis sit remansura. Sic Abarbenel: Narrat Scriptura, vermes exortos esse ιneo, oeputruisse ad indicandum, ni an Iin in II et V XU IV:' ni X Ua y ' κ,a ny m III n pn, Dda na D quisnam maneat suis omne φρε, qui persequuntur superflua , quod β.sint cum i uirini in locum r*mi m, nes ipsis profuturi thesauri impietatis. Et auia hominci isti durabebant de alimento in dies singulos ipsis a DcΦz dato Diqitiroo by GOrale
395쪽
dato, portionem ejus in crastinum retinendo, ut homines arari lent facere, ideo iratu uti ipsis Moses &c.
Vuomodo Hebraei intestigant, quod de Manna dicitur; Et incalescente Sole
c' x o D i rg. 21. dicitur: λΝ-πN 'raa 'ipaa ira Una Et collegerunt istud sngulis mane , qui se qVaΠ- tum ad comedendum opus habebat: ct incalescente Sole liquefactum fuit. Paraphrastes Onhelos id intellexit de eo quod in Agris mansit, posteaquam Israelitae quaestibi necessaria collegi issent. Sic enim reddit 'ἰmgzri Ia Adi Qρz7 nas Et id, quod superfuit de eo insuperscie agri, incalescente super eo sole liquefactum fuit: Id sequitur etiam R. Salomon. R. Levi: Deus hoc causatus e si, ut illud cum diligentia se sed ili
tate colligerent viane surgendo, antequam venti supra illud pulverem adducerent: ct ut hoc medio acquirerent . a zn virtutem
iudustria ct alacritatis. Abarben et putat, exponi etiam posse de eo, quod Israeli . tae collegerant: uuod dicitur, inquit; Et incaluit Sol,& liquefactum suit ;- ex mente On elison est, quo exstingulari providentia Deifactum fit, ut posteaquam singulis diebus populus collegi lset Munna , δειnceps reliquum in agro liquefactum fuerit incalescente Sole, vel Die. Idet, ideo, ne forte aliqnis exiret ct de ea acciperet ad illa lasse xandunt , ut item istud sudiosὶ summo mane colligerent, antequam a ventis fortassis pulvere constergeretur. Possumus vero etiam hac ratio ne explicare, ut dicamus , Quam ris Mannaeo tempore, quo ingulis vi ne collectum fuit.fuerit instar granorum durorum cur dicitum, Et Manerat ut semen coriandri, & color ejus, sicut color bdellii vel Aa a
396쪽
margaritae; tamen post coilectionem,ne istud asservarent,aut de eo retinerent in crastinum , liquefactum fuisse calore Sola inralescente, ita ut e vestigio postquam costegissentJestinanter id d coxerint,Opraepararint, dum adhuc esset in virore suo. Nam coctum 2 praparatum , factum fuit durius Osabilius, non vero prout ex agro collectum fuit. Ecce autem illo Die quo descendit, licet inpalescente Sole liquefieret ct dissolveretur, tamen non produxit vermes, negi putridum vel foendum factum fuit: hoc enim peculiare fuit ei quod in crastinum aserrabatar. Fortasiis etiam ideo eo die quo codectum liquefactum fuit, ne quis in animum induceret, illud in crastinum asservare, se uis tinarent illud comederet, antequam liqueseret. In eandem sententiam scribit Isaac
Arama in pria πrpy. Insuper fabulantur Hebraei, quod de hoc liquefacto Manna in agris integri rivi & torrentes inde defluxerint: Hine Jonathan filius Urielis in sua Paraphrasi, versum supra allegatum ita traans seri; π di sx try In n
eo, Gacta en ossa, ct derivabantur inde saturigines aquarum ct f
mina in q, ad mare magnum , veniebantis animalia munda ct jumenta
ac bibebant inde, ct Israi sita piscabantur illicpses, ct comedebant eos. Quod de quarta hora dicit, de eo videatur Tataud in Berach.
R. Salomon: ' M unci ra, en rat arm D mda mina: n: z'y an in dyz dna tacynni mn x byn Numa troclo π h. e. Ex relicto in agro facti sunt torrentes aquarum, e quiabus bibebant cervi ct caprea: O gentes mundi capiebant ex illis sies, in quibus gustabantgustum Mannae, unde cognoverunt, quantast dignitaso praestantia Israelitarum. Idem extat in Mechilla, sectione
397쪽
M A N x Ag CAP. VII. Πi CAI' UT VII. Te eo, die Sexto duplam Mensi ram Mannae invenerunt, pro istos. sequenti die Septimo
DE Collectione Maniaae Dici Sextae sic legitur
Venerunt ergo Principes cong regationis, OF renuntiaverunt
usque ad V. 28. Hic quaeritur Prim ;
ua de Principes populi iam sollicite ad finruulerint, quo die Sexto, dum ut a diebus Lligerent, duplam menseram invenerint 'Ratio dubitandi, quia,cum Moses hoc futurum antea audivisset a Domino, veritimile videtur, id eum Principibus istis quoque fideliter significasse. Si id secit, cur id tanquam rem novam & insolitam ad Mosen referunt, & de eo quaerunt 'Quidam existimant, Deum quidem haec Mosi dixisse, sed Mosen ex perturbatione, cum de eo quidam reliquis diebus contra edictum in crastinum reservassent, oblitum fuisse illud Israelitissgnificare. Sic legitur in Schemoth rabba sect. as.
398쪽
,a risu 'a: naen, UIX d mn NI z S rara tram cra )oph=ma N XU Id N uvi , a ΣΝ un, ΙΝ ndi 23 n yni rididici m Hre Posteaquam ira commotu uisset Moses, oblitus fuit istis dicere, quod die sexto reperturi sint duo Homer pro singulis capitibus. Ita, cum diesexto exeuntes ct colligentes invenirent duplum,pG nerunt Principes, ct id retulerunt Mos. Quid vero Mosies illis respondit e Hoc est quod dixit Dominus. Nimirum non dicit , Hoc est quod dixi ego; sed, quod dixit quia ipse oblitus erat. Hinco insequenti reprehensione, qua Deus dixit , Ouousque renuetis custodire praecepta mea, dc Leges meas aa Moses una cum ipsis comis prehenditur. Sic R. Abraham Seba: Henerunt O retulerunt hoc ad Mosen, ut ipsis hujus rei rationeinsignificaret, hi 'n IIXI mn, ; ΥΩ Ν, Ν πο n ta 'Θrκ 'a quia ipsis antea non exposuerat quod Deus ipse dixerat , fortassis quod oblitus esset. Idcirco restondit eis ; Hoc est quod dixit Dominus, quasi diceret ; NI IXn nari uΝ - μr an anta a nata tan rara Nunc recordor ejus quod jam ante dixit Dominus mihi ; Die sexto erit duplum, v. s. ego vero ejus oblitus sum. Et hoc est quod dicit.Hoc est quod dixit Dominus.
R. Salomon simpliciter scribit ; Υa Ν, r πη γi mn, mi, mera: ra: n: B mn, Hinc discimus, Mosen tunc non dum ipsis indicasse doctrinam de Sabbatho, quam jussus erat ipsis dicere. Sic R. Isaac Aramali.
alii volunt, Mosen id ipsis quidem dixisse, sed causam
non exposuisse. Itaque de ea tantum eos hic quaerere. Aben Esra Die sexto descendit Manna copiosius more solito cui dicitur , Et collegerunt panem duplicem: Moses enim itajusserat eos facere, iis autem nesiverunt quam ob causam. Et Scriptura dicit, Collegem nt , sed postea non dicit, Invenerunt, & venerunt
Principes coetus,& indicaverunt Mosi; eo quod ipse fecissent ,sicut a Mosei jussi fuerunt. Itaque quaerunt nunc,quid porro facere debeant equare jusserit ipsos duplum colligere e ct quomodo isiud possint co
R. Levi ben Gerson ue Quod di exto colligerant duplum,
399쪽
vi , tri' et feri potest, ut hoc factum si miracularer, quia
nussiam reperimus, quod Mosisjusserit eos pro die Sabbathi dupla colliet re,sed ipsi co regerunt pro sua aestimatione ct conjectura,Homer in sngula capita , cum pero illud metirentur ad Homer invenerunt,se collagi e duo Homer pro singulis, ac proinde venerunt ad Mosen ct ei dixerunt, quid factum esset, ut ab ipso cognserent, quid, ct qua de causa hoc factum esset. Fortasses etiam dici potret, ut Sapiens aben Eprafripsit, quὸdjam dixerit ipsis Moses, ut die sexto duplicem mensuram costigant, quamvis
id expresie in Scriptura non commemoretur, o Principes eo tantum me ad Mosen venerint, ut ex eo quarerent, quid de eo debeant facere. vii Mntam tam n NMan nam Prior tamen expositio rectior videtur. Nam si res ita haleret, uti vult Aben Esra, quare Principes congregarionis non quoverunt, quid de duplice isto pane facere, quem ejus jusu coL gerant, c quomodo eum comedere debeant e
Abarbenel: Quod dicit, Et factum est, ut die sexto colligerent duplum ; ex eo Sapientes nostri concluserunt, Mosen tunc ata huc ipsis nihil de Sabbatho dixisse; ct serae litas di exto moresuo statio, ut reliquis diebus, collegisse,sed cum in Tabernaculis suis metirentur illud, invenisse eos panem duplicem, h. e. duo Homer in singula capita: Tuncitas Principes carus venisse, Mos miraculum hoc indicasse, ct ex coquovisse, qua in re hic dies a reliquis diebus disserat Z ct Mosen ipsis respondi se, Hoc est quod dixit Dominus , h. e. yam mihi dictum elia Domino, ita futurum propter Sabbatum, quia Sabbatbum Hi, ct dies
quietu vobis quinimo revera est Sabbathum DOMINI ; quia etiam
ipse observabit istud, ne in eo demittet vobis Manna, sicut reliquis di bus Hac de causa ipsis injunxisse, ut illi deferrent Sanctitatem, nec uialum opus in eo facerent &c. Ars sc HI sententia Rabbinorum nostr rum, aππ Irrua Nira eas ruta est olida. Possumus tamen etiam dicere, Mosen jam significasse ipsis, quod in mandatis a Deo acceperat de Sabbato, V. s. ac propterea nunc, cum id reipsa facIum fuit, dicit, Et factum est die sexto, collegerunt panem duplicem nempe duo Nomer pro sngulis; quia duplo plus reliquis diebus ad mensuram colleg runt. Quia itas Moses nondum j s indicarerat, quid de illa duplice pane facere debeant, quem collecturi erant dissexto, ideo veniunt jam Principes congregationis, ct hoc Mos In scant, q. dicerent , Fecimus
siccundum omnia quae praecepisti nobis in colligendo Manna, Aa a 3
400쪽
nescimus autem quid novi nunc de eo sectum sit. Itas Moses ipsi exposuit hujiu rei rationem O causam, quod bo actum sit propter Subbalbum. Cras emmore Sabbatum ct diem quietis Domini &c. Hic quidam volunt, inter quos Isaac Arama, & Nachmani des, illos die sexto non praecise adstrictos fuisse ad certam Mensuram, sed de illo duplo potuisse comedere, quantum voluiisent, quaa sic. dicitur; Et quicquid residuum erit reponite. Nam licet non integrum Homer reservassent in diem septimum, tamen quicquid illud ellet, ex Dei benedictione satis suturum pro cibo diei septimi. Aben Esra autem existimat, quod dicitur; Gquite, Luxate hodie, eo intelligi mensuram jam notam, de antea ipsis definitam Homer, per Residuum, Homer alterum. Ex his Aben Esrq,3c Abarbenelis sententia posterior videtur verisimillina a, quae etiam placuit Cl. Riveto Coment. in Exod. Circa hoc quod dupla ista portio Mannae, die sexto col- Iecta, vocatur tatam, crisin suam exercent Talnaudici in
Bezacap. r. Quidam exponunt ut litera sonat , Panem duplicem: alii dicunt , sc vocari quo a Go Ctan, Panem mutatum,h. e. . alium ab eo quem reliquis diebus collegerant. Die enim Sabbathi longo fuisse excellentiorem. Reliquis diebus aureum habuisse colorem, dre Sabbathi eundem in exellentioregradu; reliquis diebus odorem habuisse stagrantem, die Sabbathi longe grantiorem. Acundo ergo jam quaeritur;
Sua de causa die seno duplum deciderit s Et cur die Reptimo Deiu istud non demiserit p
Ad Prius quod attinet,ejus causam reddit Moses; quod sc. ideo factum sit, quod sequens septimus sit Dies sacer, Dies
quieti ab operibus corporalibus a Deo destinatus, ut propterea
neque Deus illud sit, ut reliquis diebus, demisturus, neque illi collecturi; Itaque Deum ita prospexisse ipss, ut Die sexto pro utroque ipsis Panem suppeditaverit; De hoc dicit Moses,v.2 I.
Qubd Sabbathi bis mentionem faciat, Abarben et ita ex
plicat, quasi Voluistet dicere; Crastina die comprehensa simul