장음표시 사용
421쪽
Hic quaeritur 1. Suomodo hoc intelligendum, quod dicuntur profecti re deserto Sin, in Raphidim 'Causa quaerendi; r. quia praecedenti capite prosecti ἀipsorum ex Elim in desertum Sin ivit descripta, hinc videri possit haec statim esse subsecuta, quod tamen non fuit ; a. quia Raphidim fuit in deserto Sin , quomodo dicuntur prosecti ex illio in Raphidim 'Ad prius respondetur; Mosen hic brevitati studuisse, S emissis duabus aliis mansionibus, quae in libro Numerorum describuntur, ad hujus tentationis descriptionem properasse, quod vel inde arguitur, quod dicit mΠ' Juxta profectionersis is, quo innuit, alias adhuc prosectiones hic intercessisse. Sic respondet R. Aben Estra: Iza, xp Tri a ron : Moerimi o, npA ,κ ym ro 'a an laetan' se
Buritati tradet hic Scriptura, dum ait e, Juxta prosectiones suas: nam ex deserto Sin profecti s ut Daphecam, inde altassam. inc in Raphidim. Sic R. Moses bar Nachman: Dicit, quod profecti suit e d ferto Sin, vla castrametabantur tum prosiciscerentur ex Elim,ctprofessi per profectiones plures, quas fecerunt juxta os Opraescriptum Domini, tandems pervenerint in Raphidim. Nam primo iter facientes e desertosin castrametati sunt in Dapheca, hinc in Azus podmodum in Raphidim. Et haec est ratio cur dicat, π o, Per prosectiones suas ; nam profectiones plures interce serunt a deserto Sin usa in Rephidim, ner prima profectione statim eo pervenerunt. Idem sequitur Abarben et, qui & hanc hujus rei rationem reddit ; tΝ2 2 rari Ho ais n)y In . ta tna Π:yata re an Hes'rarrula H minita Vri zna Ππνa quia hic Scriptura noluit recens re, nisiprofectiones illas, in quibus aliquid noxi ct notabale contigit , retati quas autem profectiones , in quibus nihili alefactum est, alibi describ
Sic quod supra Exod. 16. v. L. dicitur; D profecti siunt de Elim, o venerunt in desertum Sin; non ita intelligendum,quasi xecta ex Elim in Sin venissent: Nam ex Elim proficiscentes, rastrametati sunt ad Mare ruesu, ab eo demtim in deserto Sin.
422쪽
Ad secundum; sciendum, Desertum Sin protendi ab Elimusque ad montem Sinaj, & comprehendere in se loca ista, Dapheca, Allus, & Raphidim. Sic scribit D. Hieron. ad Fabiolam: Sciendum, quod omnis us1 ad montem Sin eremus Sin vocetur, crex tota provιncia etiam locita nomen unius mansionis acceperiet sicut
Moab tam urbis quam propincia nomen est. In hacsolitudine quing mansiones sunt, Jam Suph, eremus Sin, ct Dapheca, ct allus ct Raphidim. In desertum hoc venientes, & primam mansionem facientes, locus illius designatur duntaxat amaris propinquitate, S: dicuntur castrametati juxta Mare Suph, Numer. 3 . V. C. altera mansio communi totius Deserti Nomine in digitatur; tres sequentes propriis quorundam locorum nominibus sunt notatae, Dapheta, Allus,&Raphidim. Hinc scribit R. Moses barNachman sectione 3 mox ab initio 3 Etiamsi dicatur, Et prosecti sunt e deserto Sin, & castrametati sunt in Raphidim, Dapheca, Alius; ramen ista locaqκορ. fuerunt in ista ipso deserto Sina tum enim desertum illud vocatur Desertum Sin, O in specie quos
Iociu illa, qui est ante desertum Sin , sic vocatur. Tale est Genes. 2I. 3a.
Et reversi sunt in terram Plutis aeorum s h. e. D reversi sunt in
civitatem siuam, qua in terra Phil aorum erat. Nain in terra Phili- Dorum fuerunt ,sed habitabant in Gerar, quaside uit Regia, Abra hum autem in Beersaba,qua itidem fuit in terra Philistiorumjuxta romuntem Gerar, ut idemad hunc locum notatὶ ..
r. Tuare dicantur in his profectionibusprofecti esse, IV juxta os Dominii Respondent Hebraei; quia Nubis gloriosae ductum in iis inde ab Elim, usque in Raphidim sunt sequuti, quae ipsis Mitineris viam, & mansionis locum designavit & ostendit; quod in praecedenti a Mari Suph in desertum Schur, & inde in Mara, non factum fuisse existimant, qubd Exod. I s. 22. simpliciter dicatur; FPli Et proficisci fecit Moses Israelem a mari Suph &c. nulla vel Nubis vel Dei facta mentione. Hinc legitur in Mechilla sol. 18. col. i. ny'm )t ye 'Qη d.M: - ν )y anum In is 'Νor radiciu by ἐκ ς Δ Ν, Σ , QR )ypa AP rnu da his , )ν 'revi νr B ia stra Vr 'sis
423쪽
iai Ηρον nκ ndia Vesa 'a: Izo Dixit R. phos , In bacprofectisne aΜari Suph in desertum Schur ) profecti sunt tantum juxta os O praescriptum Mosiis. In reliquissi. profectioniblu omnibus juxta os Dei , profectisunt,sicut dicitur ; Juxta sermonem Domini castramet et bantur, & juxta sermonem Domini proficiscebantur, Num. V. v. 23. in hac autem nonniis juxta os Mois,sicut dicitur ; Et proficisci secit Moses Israelem&c. R. Elieser ibidem conesiuit ex his verbis, Spua ima Da ty'οῦ quod eos bacula ad proficiscendunt
adegerit nolentes volentes. Posteaquam enim viderunt cadavera eorum ,sub quorum just o servitute antea pres fucrunt, mortua jacem . tia ad littus maris, dixi Oe t, Videtur nobis, neminem superstitem mansi se in aegIpto, itat constituamus nobu caput, O redeamus in Aeg)ptum rfaciamus Idolum quod nos antecedat .nc. Eadem habentur in Schemothrabbasect. 24. Abarben et scribit: Rabbini nostri b. m. dixerunt, quod invitos iso coactos eos proficisi fecerit, tum ut promoveret ipsorum iter ad montem Dei, tὴm quia multi e populo ad littus maris haeserunt ἰ I 'apropter praedam submersarum ἱ Hel quia reformidarant Israelita ingredi desertum illud rastumo horrendam. Rectius autem ess ur dicamus, . in prosectione hac Exod. is. 22.ὶ Mosen ipsum pracepisse eis utpro riscerentur, quia nondum Z posuerat vexilla, duces, clinica, ct ordinem profectioinum , donec venissent ad montem Sin . Columna nubis licet praecesserit donec tranfrissent per mare, riim ut ipsos traduceret, tum ut Aeg)ptiisubmergerentur 3 ramen posteaqua haec peracta essent,no amplius praeces sed Moses fuit ductor eorum c praecedens eos. Videntes autem, quod non reperirent aquam in Mara, cogitarunt Mosis culpa hoe feri, /qui nesciret locum commodam ct castrametationi opportunum eligere, is
in quo esset aqua; idcirco ex Mara non profecti fiunt , nisi proficiscente mul Nube, quod Scriptura vocat, Juxta os Domini&c. RR. Salomon ad Exod. 1 f. 22. Proficisitfecit eos coactos. seg)ptii enim ornaverant equos suos ornamentis aureis, argenteis, ct lapidiabus pretios, qua omnia Israelicae in mari inveniebant, ut majorem ex mari, quam ex ipsa seg)pto praedam reportarent i, ideo necesse fuit, ur illaspraeda intentos vi ad proficiscendum adigeret.
424쪽
i , σκn 3ny v aut fortasiis ex magna Dratia voluerunt di lius commorari in eo loco, in quo ipsis tam illustrefactum fuit miraculum, ac proinde efecit Dem,ut inde prosciscerenturAb ductu Columnae nubis, Ignis.
CAΡ UT III. Se Expostulatione Israelitarum cum Mose, ob penuriam defectum Aquae,
ZErsu secundo narratur,populum,cum videret nullas se re-' perire illic aquas, cum Mose expostulase, & ad eum dixisse, Πn: a d n ab un Date nobis aquas ut biban . Quaeri tur hIc ς
I. Suandoquidem cum Mose solo jurgati dicuntur, quare in Numero plurali dicant,Date nobis,&c 'Aben Esra existimat, illos intellaxisse Mosen o Alinonem, licet Noctis selius mentiolat. Non nec efuisse nominare Aharonem, nza ran X t y pn ,κ Cy a N, eo quod Moses non loquutusfaerit cum Israelitis,ni seper Abaronem. Sic & R. Moses bar Nachman. Abarbenei vero existimat illos intellexisse Deum & Mosen ; Ina DIX naeo Tua γ Π n ' Π na n)n un esu tum 'et Bun Vnπ Numerus, inquit, pluralis in νerbo Date, refertur ad Deum se Mosen, non ad Mosen O Aharonem, uti volunt Interpretes. Dicere nempe voluerunt i, Quia haec prosectio facta fuit juxta os
Domini, necessarid dicendum ue Vel omnia haec contigisse ex providentia Dei: dc sic aequum est, ut ille nobis aquam suppeditet ; Vel si providentiam Dei mittamus, Te esse hujus rei causam, de sic tibi incumbit nobis aquam procurare. Itaque, sive Ille, si ve Tu, date nobis aquas, ut habeamus quod bibamus. Deus , quia non desunt media Regi totius mundi ; Tu, per Paculum xuum, quo soles miracula faceret.
425쪽
Sic videtur sensisse R. Isaac Aramali in Ahedas Jiach ah,
scribens ; 3 6 ay nia fit aa zz: z'o a, an diu ana nan byn na, noma ira m Dyn dapua Dicunt absolute, vel indefinite, Date nobis aquas, ex aquo conjungentes servum Mosen) cum Dominοβο Deo ), sicut in alio loco dicitur; Et loquutus est populus contra Deum & contra Mosen, dicendo, Quare eduxistis nos' Numer. 2I. s. nzz a , m n una Unda Ui indari Uς is no aes mauo nan, principalis tamen intentio ipsorum fuit contendere cum Mose, quem existimabant omnia ex propriasuasapientiso arbitrio facere, cujus hic deficientis culpa in has angustas redigantur, reis omnia Lecsant ex propidentia Dei, ut
suppeditent i saquas &c. II. diuare tam graviter objurgari fuerint a Mose ob hanc petitionem, ut dixerit Agis; Quare jurgamini mecumὶ Cur tentatis Dominum lRatio quaerendi; quia nonnisi necessaria&aequa viden-' tur petiisse, Aquam se. ad sedandam stim. Abarbenet respondet, primam hanc expostulationem Israelitarum factam esse simia ac castra posuissent in Raphidim,videntes, nuIlas in eo loco esse aquas: sensum objurga tionis illorum a Mose factae esse hunc; Si profecti estis huc ex prα- scripto o ductu Dei, ct contra eum murmuratu, quare jurgaminime cum ' Si existimatu, Deum mihi dedi se facultatem aquas vobis educendi, ac propterea mecum jurgamini, ut quid tentatis Deum, dicendo, Date nobis aquas; Tusc. ct Dominus tuus' Isaac Aramali: di m li an m t dy a , tan ' ς: ira na Ua A Cum prιmaria Vestra intentio sit jurgari mecum, quare tentatis Deum, eum in murmuratione vestra includendo, dum duitis; Date nobis aquas Ramban scribit, Mosen his verbis voluisse dicere; nav N v cnn Ν udi I, rn lavn Mn r. r da, Irri aDN Haec vestra expostulatio tendit ad tentandum Dominum,an sepos' vobis dare aquam. Nam si oraretis ipsum,fortassis exaudiret Vos Et coit in corde eorum, tentare Deum, sicut dicitur; Et quod ten' .
426쪽
Itaque non tam ob rem ipsam, quam petiverunt, repreliensi suerunt, quam ob modum, qui non legitimus fuit. Abraham Seba in Teteror hammor aliam habet sententiam. Sic enim ille: Videndum hic. VI ara n πο ΠΝ nn quid niali Moses viderit in verbis popliti, nihili aliud dicentis, quam ,
Date nobis aquas: ut tam graviter eos increparit s ' an nra nN 2 n 'in his verbis tentarint Domurum Anzon tim panem non bais
berent, dixerunt; LItinam mortui fuissemus per manum Domini in terra AEgypti l co quod eduxeritis nos in desertum hoc, ut interficcrutis omnem caelum hunc fame, EXOd. 16.3. O tamen tunc non dixit eisε Quare tentatis Dominum' ut hoc in loco. si dixeris, Ip: Πῖ Ν Π tonzp a n 'a famem duriorem essesti, id fulpunt eli, an 'a' Hin et Osensus ipse refutaticis: Si vero dixeris, quod non opus habuerint aqua, n, ad tentandum Deum ; ei repugnat quod dicitur , Et sitivit populus propter aquam, &c. Dicendumitas mihi videtur, illos aquam petiisse ri a v v o Ν, non neressitate coacti, di DN ni hi ma n jy ἐκ sed ex impatientia, o ad tentandum Dominum ; id, ob hanc rationem: Recenter ipsis dederat Mamna, quod erat Panis sngelicus,qui totus in succum 2 finguinem in membris conpertebatur, Jbtilis, ct humidus naturasua. Ilinc, cum defenderet, Ros erat supra, ct insta ipsum; ita ut Manna inse babuerit P nem O squam, qua de causa dixit Deus; Ecce ego depluo vobis panem e caelo; instar scilicet Roris O Pluria. Unde jam non opus habuerunt aqua, ns ut tentarent Deum. Hinc in tota ista historia mentiost tantum populi, quod alias in mundo nonsoletfieri. Hoc esseCoquod b c dicitur; Et sitivit populus 'P, ad aquas, h. e. a 'n rno in loco, in quo habebant aquam. Acumen hoc sapit nimis Rabbinicum.
III. Tuomodo intelligendum , quod bis defectas aquae t mentio duplicis murmurationis Isaelum
rum, versiuVersu primo dicitur; Castrametatisunt in Raphidim, ubi non erant aqua ut biberet populus: v. a. Unde jurgatus est populus cum Mos, ct dixerunt; Dare nobis aquas &c. Versu tertio i Siripit ergo populus propter aqu/π,ct murm rarit
427쪽
contra Mosen, ais dixit; ut quid ascendere ηο1fecisti ex servio, ut interficeres me, sitiois meos, ct pecora measti fAbarben et dicit, quod primo versu narratur, factum esse statim ac Israelitae in Raphidim venissent,cum vi dissent nullas ibi esse aquas ; tune vero nulla adhuc aquae penuria eos laborasse, sed aquas habuisse, quas secum detulerunt ex Elim, ubi
Ιχ. fontes aquarum erant, pro more eorum,qui iter perloca deserta faciunt. Posteaquam autem uno & altero die aquae illae consumptae essent, & sitim Paterentur, illos in ea verba er pisse, quae habentur P. y. Sic scribit R. Levi ben Gerson, cum prima verba protulissent, illos ea tentandi gratia dixisse ; e o quod tunc adhuc haberent aquam secum delatam ex Elim: voluisse autem tentare, num Moses t sposet aquam dare necne , s faciat ,se visuros, a Deo esse quicquid fuit, minus, ut dicant, Deum non esse in media sui, o quicquid per Mosen fiat miraculosi per accidens fieri. Quod ad murmurationem & jurgationem Israelitarum v. 3. attinet, dicit Abarbenet, illos ibi prodidisse animi Disensum, quod videlicet ita exi liment, Mosen aseipso eduxisse eos ex Aeg1pto, mam 'rextra Ha non ex mandaro Oprovidentia Dei, hancs fore causam ut omnes moriantur; s viri fortesitimpastinere possint, saltem parvulas ct infantes teneros succubituros necessariὸ , ut ct pecora, qua
aqua carere non possent. Pecorum autem ideo eos meminisse , qu)d ilia τel maxime copiosa aqua opus habeant. Et sic putat, non otiosam
esse hanc geminationem 3 Prima enim vice illos expostulas. non ob aquae penuriam praesentem, sed metum futurae, quod nullas in eo loco viderent aquas, Secunda, cum siti premereniatur 3 unde hanc murmurationem fuisse graviorem.
428쪽
AD Primam Euaestionem quod attinet, Moses necessitatem praesentem populi, & ejus importunitatem animique impotentiam Videns, clama It MD minum, dicendo; Suid faciam populo huis' ad cpaul lum, o lapidabunt me. Duo his verbis complectitur, I. Consilium o a xilium petit a Deo: 2. Causam exponit, periculum sibi
De Confilio dicit; rure Vacium populo huic 'Primam eorum querelam V. 2. non retulit ad Deum, quia tum necessitas non ita adhuc urgens erat, SI quia confidebat, Deum ipsis necessaria suppeditaturum, ut antea per Manna secerat. Nunc vero cum manifeste videret, populum sti affigi, &omnem ipsorum aquam esse consumptam, ad Deum causam ipsorum modeste, & citra ipsorum incusationem, defert; Luid faciam popula huic e q. d. Video populum hunc interminis necessitatis constitutum,quid ergo faciam,ut ipsis satisfaciam' Causae Ioco addit; ad cp.iuitilimi, O lapidabuηr me; q. d. Novi ejus importunitatem,mortis periculum ab eis mihi imminet; quia ipsis promisi tuo nomine, me eos educturum ex AEgypto, & introducturum in terram Canaan. Nunc ergo si
calamitas haec Vel paululum adhuc duraverit, & viderint, siti sibi esse moriendum, atque ita se spe hac sua per me ipsis facta frustrari & cxcidere. in me incurrent: dicent, me, qui de Pro phetia apud ipso. sum gloriatus, esse salsum Prophetam, dc
429쪽
mendaciis eos hactenus lactasse, ac proinde poena salso Prophetae in Lege irrogata, Lapidatione videlicet, assiciunt. Sic Abarbenet. Ita Isaac Aramali; Vult dicere Moses; myta data Mim 'adi ny u X Iaa nxy p)rmn mpπa 'IN Vmo ΠΝ κm y ara p: ue Iar a Spοῦ Σ Utiqbspeciem ct rationem habent verba ipsorum, ut non sine caus me habituri sint pro mendace, qui me faciam Prophetum, O non sim. Nisi brevi ipsissuccurratur, lapidabant me se cundum judiciumstis Prophetae.
Secundum, Suid Resonsi a Deo acceperit' exponitur v. s. & 6. Continet illud Verba tum Praecepti, tum Promissionis. Videamus ordine singula.
Quaeritu r; Suis sit horum verborum sensim '
Hebraeorum quida ista explicant literaliter,alii allegorice. Literaliter de historice sequentes;
Abarbenet scribit, Deum voluisse animum Mosis contra metum, quo angebatur, obfirmare, hac ratione; Quia Mosis dixit , periculum Lapidationis sibi Beri imminere a populo, ideo Deum ei dixise 'riag Transi ante populum ; q.dixi ist; ' IUX nt zΠn 'm bri duar,re druri ny in v ra:
i , Ω Ν πον nar aram Nicri y Res non ita habet, ut existimas qubd sint te lapidaturi. Nam licet murmurent, absit tamen, ut quisquam eorum ausit tangere vel te, vel oram pallii tui. Proinde, ut veritatem hujus rei videas, antequam ipsis largiaris aquam, du adhuc gravissima laborant siti,& in murmuratione atque impatientia asperrima constituti sunt, transi ante popum
430쪽
lum per media castra, & experientia videbis, nihil maIi tibi
eventurum: Ne dicas, seligam mihi viros quosdam sortes de strenuos, qui corporis & vitae meae custodiam agant, me comia tentur, & e manibus populi liberent: Noli hoc facere, sed se me tecum aliquos e senioribus populi, homines debiles & infirmos, in quorum conspectu miraculum facias, & qui Dallas habeant vires pro te pugnandi: Ne etiam accipito spiculum aut lanceam in manum tuam, sed virgam duntaxat tuam sume, & abi hac ratione in conspectum ipsorum, neque timeto ab eis, & a multitudine eorum: nam ecce Ego ibi stabo in rupe in Horeb; quid itaque faciet tibi homo Ita hac perbaparaphrasis sua illustrat, non ineseganter, dbarbenes. R. Salomon 3 Transi ante populum, ct vide, num lapidaturi treρ tra by ty - , quare comulam es sitos meost Insipida expositio. Aben Esra; quidam fum, quia Moses dixit, Adhuc paul lum, & lapidabunt me , ideὸ resondit ei Deus; Transi ante populum hunc,qui tecum jurgatur,ad notum faciendum i x, quod jamjam aquam illis sis daturus. R. Moses Gerundensis: vn myn nrn auon rnm:πκm ny by tru 'n Mna aram nm 'nn unu rex' 'UN Vxm I 'nxm nam Ny et ρκ 'τωρ myet diu ab Imp 'inn us, )ν nrpn 'κ in piri rara s X nn ρ da arari 'm n venti aft d uρ, d p ac, may H m v mona n h.e. Sensus horum verborum hic est; quia populus fuit in Rapbidim,ct Petra, e qua aquae fluxit, fuit in Horeb, quifuit ipse mons Sin ,juxtasiententiam ναμ rum , vel locus urbis proxime ad montemsita, juxta flententiam meam, scut alibi explicabo; ideὸ necessaria praecedendum fuit Mos ante populam , ex Et phidim β. in Horeb, ad uniis vel alterius milliari Patiam
a castris. Et hac de causa dicitur; Transi ante populum.. -: AN--:ἰs delectantur ex Hebraeis, alio sensu Verba ag Transeunda ea notione accipientes, Remittere, Condonare usurpatur , ut Mich. ἀ
AEransens super pravaricationem, h. e. Condonam,