장음표시 사용
171쪽
XXVI. Quod est similius meliori quaten'melius est.XXVII. Quod est magis insigne : ut triumphus cst optabilior quam oratio. XXVIIJ. Quod est difficilius. XXiX.Quod est magis
proprium. hoc argumento utitur Aristoteles contra Plato nem ad impugnandam uxorum dc liberorum comunionem. 2. Politic.cap. I. parti c. I .vulg.cap.2. XXX. Quod magis est a
malis seiunctum. X I. Quod cst optimum in genere meliori, ut optimus iurisconsultus praestat optimo medico. XXXII. Quod potest cum amicis communicari,eo quod Myopotest communicari. ut scientia communicari potest: nobilitas non potest. XXXIII. Quod malumus erga amicos age xe,co quod erga querulibet hac ratione melius est bene mereri, quam videri bene mereri. XXXIV. Quod est ex abun- . da illi,co quod cst ncccssarium, ut philosoplua est optabilior . quaestu . Excipe, nisi quis egeat; huic enim potius necessaria
sunt paranda,quam philosophandum. XXXV.Qi Id ab alio suppeditari non potest,eo quod suppeditari potest.hac ratione pulchritudo praestat diuitiis. XXXVI. Quod sine alterocii eligendum, eo quod sine hoc non cst cligendum.hoc arguincto uistitia robori praestat. XXXVII. Quod ut nobis incite vidcatur,alterum negamus uti satius est esse ingeniosum, quam laboriosum : quia negamus nobis aliquam doctrinam csse dissicilem, ut videamur ingenio valere. XXXVIII. Id,
cuius absentiam moleste fercntes, minus repr hcnduntur. Vt minus reprchenditur, qui moleste sat amissionem libero rum, quam diuitiarum: crgo liberi sunt optabiliores diuitiis. XXXIX. Id, cuius absentiam aegre non fercntes, magis re prchenduntur. vlputa magis roprehenduntur, qui sanitatis, quam qui diuitiarum curam non habent: ergo lanitas diuitiis praestat. -
CL p. III. . Al loci. . Vod propriam virtute habet,co quod no habet ut tmedic' perit'pi stat medico imperito .XLI. Quod
magis habet propria virtute. ut medicus quo est peritior, cocst praestatior. XLII. Quod bona re efficit,eo quod no ciscit. Vt viresfacit viru bonii, liuitis no seciut bonu,sed diuite:crgo
172쪽
virtus diuitiis praestat. XLIII. Quod facit rem meliorem, quam alterum.ut iustitia facit virum meliorem, quam sortitudo. XLIV. Quod rei meliori bonitatem tribuit: ut iustitia tribuit bonitate animae sanitas corpori: iustitia igitur sanitati praestat. XLV. Id, cuius coniugatum, vel usus, vel hoio,vel opus est melius.veluti si iustitia est optabilior sortitudine,iustus est optabilior forti. XLV l. Quod aliqua re cst melius,eo quod eadem re est deterius . veluti si sanitas diuitiis,diuitiae pulchritudini, etia sanitas pulchritudini praestat. XLVII. Quod maiori bono praestat. veluti si honor cst in ius bonu,quam diuitiae: si virtus honori,amicitia diuitiis pri distat,certe vire est optabilior quam amicitia. XLVIII. Quod eidem rei magis praestat.veluti si virtus magis suppetat diuitias,quam sanitas,sanitati virtus praestat. XLIX. Id, cuius ex superantia est optabilior.vtputa exsuperantia amicitiς est optabilior, quam diuitiaru: crgo amicitia est diuitiis optabi- Iior. L. Quod quisq: sibi mauult parare per se, eo quod mauult Comparare per altu. hoc quoque argumento amicitia diuitiis praeponi potest. LI. Id, quo res cst optabilior, quam cum altero. veluti si diuitiae sunt optabiliorcs cum nobilit
'te,quam cum mercatura.nobilitas mercaturae praestat. Exci-re,nisi alterii rei inseruiat cui adiungitur, alterum no in se Diat. ut miles est optabilior cum gladio, quam cum libro mecpropterea gladius est simpliciter optabilior libro. nam econtrario philosophus cst optabilior cu libro, quam cu gla dio. LII. Quod minori bono adiunctum, acit illud inclius. veluti si virtus cu paruis opibus est optabilior,quam pulchritudo cum magnis opibus,virtus pulchritudini est antcpone-da. LIII. Id,quod ab eadem re ablato relinquitur minus bonum. veluti si Aristotelis organu minus utile est demptis libris Analyticis, quam Topicis, libri Analytici sunt Topicis meliores. LIV. Quod cligitur perfrico quod eligitur gloriqcausa ut sanitas pulchritudine. LV. Quod cligitur tam per se quam gloriae causa,eo quod eligitur tantum pes se et gloriae tantum causa ut patriae defensio est optabilior, quam vita. ut triumphus. LVI. Quod magis per se eligitur, ut beat ludo est optabilior sanitate. LVII. Quod ad plura valet .vel uti quod est honestu & utile vel iucundit,ei praestat quod csteantum honestu,vel tantum utile,vellantum iucundu.Vt pro patria
173쪽
patria vincente triumphare,melius est quam pro patria mortem oppetere. LVIII. Quod ad eundem finem magis valet: veluti quod est honestius, vel utilius, vel iucundius. LIX. Quod melioris rei causa cligitur.Vt medicina mercaturae est anteponenda: quia illa sanitatis gratia: haec diuitiarum causa cligitur. E contrario id quod magis est impedimento, quominus ea consequamur,quae sunt eligenda,est deterius. hac
rationc morbus est deterior desermitate. LX. Quod est semper A indistinctd eligendum, eo quod vocatur Diαγρον. Vt virtus diuitiis pr*stat. CA P. I V. De absolute eligendu utfugiendis. 3 I ' Xpositi sunt loci c5parationis bonorum &malorum: Cap. q.
C, qui leui commutatione iacta valebui ctiam ad quae stionem absolutam, an sit eligendum an fugiendum, detracta scilicet excellentia,qua alterum alteri praestat.Vcluti si setilius minus utili est optabilius, utile est optabile. de si bonum per sis, est optabilius eo quod est bonum per accidens; bonum per se est optabile.
C A P. V. De auorumcumque arridentium comparatione tiri genera es. Idem loci possunt reddi magis uniuersales, ut pertial neant ad quorumcumque accidentium comparationem. veluti cum partic.1. memb. 3. dictu sitiquod facit rem meliore,esse melius:generaliter dicere possumus,Quod rem facit magis talem, id esse magis tale: & hoc ad alia acciden tia tran&ierre,veluti, Quod cibum dulciore facit,dulcius cst. CAP. V I. De problemate accidentis particulari
Onianthinad problema accidentis uniuersale dicti I loci valent,sed etiam ad particulare. quia si probetur omni inesse, simul probetur alicui inesse: de si probetur nulli
inesse, imul probatur alicui non inesse.
versale.veluti si supponatur,si musica si utilis, omnes scien tias esse utiles: si musica non sit utilis, nullam scientiam esse Utilem. nam disputatio de musica pertinebit ad omnem scientiam:& quod de musica concludetur, de omni scientia
174쪽
Problematum particularium quatuor sunt genera. I. I ia de fin i tu na: vel uti, Aliqua via tus es bona. non cnim desinitio utrii in aliqua tantiam,an omnis bona sit. Similiter hoc Problema. Aliqua voluptas non estMn est indclinitum: quia nodcfinit,virlim aliqua tantum non sit bona, an nulla sit bona. II. Definitum: veluti, Quaedam voluptus est bona,quaedam nὼ bona. III. Magis definitum veluti, Ora voluptas es bona. . IV. Mari me definitu veluti , Ua voluptas musica est bona. . 8 Problema definitum impugnatur uno modo, si pro bctur concluso uniuersalis contradicens. vcluti si problema sit,aliquam voluptatem csse bonam, probandum cst nullam csse bonam S si problema sit, aliquam voluptatem non.cile P bonam,probandum est omnem cilc bonam. 9 Idem problema confirmari potcst duobus modis. I. Si concludatur in parte: veluti si problema sit aliquam volii ptatem csse bonam M probetur hoc ipsum, id cst, aliqua vo luptatem esse bonam. II. Si probetur Vniuersale, sub quos lud particulare continctur , ut omnem Voluptatem cita
to Problema definitum infirmatur duobus modis. I. Si probetur uniuersalis affirmatio. II. Si probctur uniuersalis negatio. Nam siue omnis voluptas sit bona, siue nulli sit bona: falsum est, aliquam csse bonam, dc aliquam non esse
ii Problema magis definitum refellitur tribus modis. I. Si probetur uniuersalis affirmatio. II. Si probetur Vni uc ' salis nc gatio. III. Si probentur multa particulatia. Si te nim omnis,sive nulla voluptas sit bona , siue multae volupta tes sint bonae,falsum cst unam voluptatem esse bonam. ii 's Problema maxime definitum reprehcnditur quatuor modis. I. Si probetur uniuersalis affirmatio. II. Si pro betur uniuersalis negatio. III. Si probetur aliquod aliud particulare. IV. Si refutetur hoc ipsum particulare, quod in problemate positum est. Sive enim omnis voluptas sit bona, siue nulla sit bona,sive multae sint bonae,siue musica voluptas non sit bona: falsum est problema, solam voluptatem mulicam esse bonam.
175쪽
' fu VNTVR axiomata de genere, ex quibus C p I. probari potest aliquid esse vel non esse alterius genus. Superuacuum est monere, codem argumento confirmari vel infirmari genus d: spe
'ciem . nam si scientia i cxempli gratiaὶ cst genus iustitiae, iustitia est species scientiae. S si scientia non cst genus iustitiae, iustitia non est species scientiae. Σ Genus attribuitur omnibus specicbus sub se cotentis. 3 Genus attribuitur in quaestione quid est. Quod potest inesse & non inesse,non est genus.1 Genus de species sunt in eadem categoria. 6 Species est particeps generis sed genus non est partia ceps speciei, id est, species recipit definitionem generis, genus autem non recipit definitionem speciei. Cui species attribuitur,ei de genus quoque attribuitur. 8 Quod in genere ponitur: id aut prima, id est, proxima species est,aut siti, aliqua ex primis speciebus continetur. 9 Genus latius patet,quam species. ao Quae specie non disterunt,sub uno genere continctur. C A P. II.
176쪽
speciebus speciei,in quaestione quid cst. Si duo genera eidem speciei attribuantur, Eorum alterum cist alterius species. i. v Generum desinitiones attribuuntur specieb is,& specierum speciebus.1ue Differentia non est genus iec attribuitur in quaesti ne quid est, sed in quaestione quale quid cst, ut iam ex Po phyrio didicimus.16 Differentia non est species,nec est particeps generis. I 'Gcnus non subiicitur speciei. 18 Differentia non iubiicitur speciei. 19 Genus non subiicitur differentiae diuisuae. ro Genus non est differentia. 2I Genus pluribus attribuitur,quam differentia divisa. ΣΣ Genus non est particeps diiserentiae. α; Cui speciei attribuitur genus, eidem attribuitur ali qua huius gen cris differentia. 24 Genus est natura prius specie. .
as Genus non deserit speciem α ...ta i ,16 Differentia non descrit speciem. C A P. III. Aὼν loci. 3. 27 . π x Adem species non collocatur sub duobus contra- ,riis generibus. et 8 Si quid toti generi repugnet,& speciei insit, haec non est ili ius generis spccies. ut anima non est spccies numeri:
quia vita animae conuenit nulli autem numero convcnit.
19 Genus & species non sunt homonyma. 3o Omne genus multas species complectitur: 31 Genus speciei proprie attribuitur,ut animal homini
non metuphorice,Vt concentus temperantiae,
ια'Γ si generi nihil sit contrarium,species contrariae sunt in eodem genere. 33 si generi sit aliquid contrarium, species contraria sunt in contrariis generibus. 3 Duorum contrariorum,si alterum sit genu non species:alterum quoque cst genus,non species. 33 Si contrariis gelictibus sit aliquid interiectiim,etiam
177쪽
contrariis speciebus est aliquid interiectum. dc si speciebus, ctiam generibus. Excipitur: quia inter bonum M malum est
aliquid interiectum , quod nec bonum est nec malum: Inter sanitatem autem dc morbum nihil est interiectum. 36 Γ Contrariis generibus de contrariis speciebus eodem modo medium est interiectum,idcst,utrobique secundum affirmationem, Vel utrobique secundum negationem. Haec duo mediorum genera sunt exposita Categor. V. Io.37 T In codem genere sunt species contrariae, M species mediae. Excipitur: quia exsuperatia Sc defectio,cum sint contraria,sunt in genere mali: mediocritas autem, quae iis interiecta est, in boni genere Est.
3S Si genus habet contrarium, etiam species habet
Contrarium. Excipitur: tria morbo contraria cst sanitas: speciei autem morbi, ut febri aut ophthalmiae, nihil est contrarium. CAP. IV. - ΔAl, loci. . . 39 ὸ Oniugatorum genera sunt coniugata. o Si cadum sit ratio primi ad secundum, deteriij ad quartum: si primum genus tortij, ctiam secundum est genus quarti. i Habitus dc priuatio,vt aspectus' citas,non sunt in codem proximo genere,sed in oppositis generibus. Σ Negationem generis sequitur negatio spcci et .veluti quod non est animal, non est homo.
3 Si species sit ad aliquid, etiam genus cst ad aliquid. Hoc axioma non ost semper verum . nam virtus cst ad aliquid,id est,uerbo tenus seu secundum dici, refertur ad cu. qui Virtute praeditus est.Categor.cap.7.parid. honestum au tem,quod est genus virtutis, non est ad aliquid. Con Ira quoquc quia de iis loquimur, quae verbo tenus ad aliquid referuntur non est necessc,si genus ad aliquid referatur,ut etiam species ad aliquid referatur nam scietia est ad aliquid, id est, ad scibile refertur: grammatica vero, quae est scientiae spe cies,non est ad aliquid. Categor.cap.8. parti C. 2.
4 Species ad idem refertur per se, & ratione om nium supcriorum generum. ut duplum est species multipli.
178쪽
quare duplum dicitur dimidi j duplii , te dimidij multiplum.
Excipitur. quia scientia est species affectionis & habitus: Mscientia quidem refertur ad rem scibilem : affectio autem habitus refertur ad animam. 1 s Genus M species in eodem casu reseruntur. vi h bitus M scientia referuntur in patrio casu. nam scientia dici eur rei scibilis scientia:& habitus, animae habitus. Excipitur: quia diuersum ab aliquo dicitur. praestans autem N conta rium dicitur alicui . cum praestans M contrarium sitit species diuersi. 6 In relatione generis A relatione speciei reciprocatio similis est, id est, in codem casu. ut duplum M dimidium inter se referuntur in patrio casu:itidemq; multiplum M submultiplum. Genus & species ad totidcm referuntur.ut datio diacitur alicuius, Malicui:& similiter donatio alicuius de alicui. Excipituri quia duplum tantum resertur in genitivo,ac dici tur dimidij duplum: exsuperans autem rcfertur in accusat Ito,dc in ablativo: quia rem aliquam aliquo exsuperat. 8 Species relatae sub relatis gcncribus collocantur. ut dupli de dimidij genera sunt multiplum M submul
., '. Cum relata sint in triplici differentia quaedain C
nim necessario insunt in iis,ad quς rcferunturivi habitus necessario est in eo cuius est habitus, puta in anima. alia post ut esse & non esse in iis,ad quae referuntur: ut cognitio mei in tellectus potest esse vel in meo intellectu, vel no in meo,sed in alio. alia non possunt esse in iis,ad quae referuntur: ut contrarium non est in c5trario quale relatum est genus, tale est etiam spccies:veluti chin contrarium sit species oppositi, u-cut oppositum non potest csse in opposito, ita contrarium non potest e se in contrario. C A P.QV.
Aly loci. co A Ctus non est genus habitus Ni metus non est genus Asensius. Item habitus non est genus alicuius actus,
si 's Facultas consequens habitum non est genus habi- rus ut continetia non est genus iustitiam, sed est facultas conseque
179쪽
sequens habitum : qui continens superat perturbationem, qua assicitur: iustus autem non afficitur perturbatione, d ita cst comparatus, Ut posset abstinere,& perturbationem Vincere, sit ab ea afficeretur. 11 Genus est simul cum specie. Ideo consequens,quod non est simul cum anteccdςnte, non est eius genus: veluti siquis irascitur,dolet:posita igitur ira, ponitur dolor: atque ita dolor est irae consisquens. non tamen est genus irae,scd d0lO- rem ira sequitur. Cum enim duo sint consequentium genera, quorum alterum prius, alterum poster ius consequitur. 3. To Pic. cap.2. parti c. I. dolor ita cst irae consequens , ut cam Praecedat.13 In quo est spe es, in eo etiam est gcnus. Veluti in
quo cst albor,in eo est Q lor Hoc axioma producitur ad NOVblema accidentis: tuncquo ita concipiatur, Accidens es m est,i quo est id cui Madimi scientia quae accidit animae,cst in homine,in quo est anima. 's Species non quadamtenus, sed simpliciter est ge-nzris partic Ps. Vt homo non cst quadam tenus animal, scd omnino S limplicit . is Pars non est gcnus totius: ut corpus non cst genus
animalis costantis ex anima S corpore. Obitcr obserua compus accipi tribus modis. I. Pro genere corporis animati, Ut apud Porphyrium cap. a. partic.2 . II. Pro Cius parte,Vt hiC. III. Pro sp ic quantitatis, Categor. cap. 6.16 Γ Facultas, vel id quod potest,non cst genus rei Vituperandae seu fugiudae: ut fur nonaest,qui potcst surriperc.non cnim faculta sed pro resis facit fure ὶ nec rei pra sc honoia: bilis dccligendς: ut iustus non cst,qui potest iustu agere. quid cnim,si,cum possit,tamen nolit suum cuique tribuerc. 18 Quod in duobus gcncribus continetur, non dcbCt ad unum referri .ut fur cst,qui potcst S praeeligit furari. 18 Genus S differentia non debent vice Nersa ponit veluti si quis dicat fidem esse vehementiam existimationis. nam existim tio est gcnunuchcmcntia est differentia. 9 S Affectio nec est species, ncc genus eius quod est assectum. vi immortalitas nec cst species,nec genus, sedas
180쪽
C A p. VI.Cap.6. Aly loci. so Mne genus sub se continet multas species. 6I Transcendens t ens Munum,nullius rei est genus,vel disserentia. 161 's Accidens non est genus sibiecti ire quo est, ut a
63 Genus omnibus speciebus attribuitur synonymωs. 6 'Melior species in meliori genete:deterior in deteriori est collocanda. 61 's Quod potest referri ad melius genus,non debet roserri ad deterius. 66 Si genus intentionem recipit : species quoque, dc quod 1 ipecie denominatur, intentionem suscipiunt: veluti si dicitur magis bc miniis virtus,etiam dicitur magis vel minus iustitia,item magis vel minus iustus. 67 si quod masis vel aeque videtur esse genus,non est genus:certe quod minus vel aequd videtur esse genus, no est genus.Et si quod magis vel aequὰ videtur esse species,non cst species: profect ria quoque quod minus vel aeque videtur esse species, non est species. 68 Si quod minus vel aequὸ vidctur esse genus est genus:etia id quod magis vel aequE videtur esse genus, est gcnus. Etsi quod minus vel aeque videtur esse species , non cst species, etiam id quod magis vel aeque videtur csse species, non est species. ερ Γ Quicquid multis specie disserentibus attribuitur in quaestione quid est,genus est,nisi sit differentia. Genus aute adisserentia distinguitur: quia genus de plurib. dicitur,quam disserentia. Quod intelligendum est de disserentia diuisua, Porphyr.c.7 pari. Item genus aptius attribuitur in quaestione quid est,quam differetia,immo genus attribuitur in 'u stione quid est differentia vero in quaestione quale quid est.
7o U Si concretii si concreti genus, etia abstractii est abstracti genus Neluti si musicus est sciens, musica est scientia. i Quod semper est rei consequens. si non reciproc tur, plerumque eius genus esse videtur: ut quies videtur g nus tranquillitatis.