장음표시 사용
331쪽
Primum mouens esse immobile. 18 γ' vatuor modis dici potest aliquid se ipsum mo-
iere. aut cnim totum a toto moueturiaut pars mouet partem,S inuicem ab ea mouetur:aut aliqua pars, vel a quae partes se mouent,cum reliquae mancant immobiles: aut alia pars tantum mouet, alia tantum mouetur. ex his quatuor membris vltimum est verum, Ut exsequentibus appa
29 U Totum a toto non moueri, clim aliquid seipsummouzt,ex co probo: quia quod mouet, est actu : quod autem mouetur,non est actu, sed potestate.ut ignis calefacit aquam, quia est actu calidus , aqua vero est tantum potestate calida. quare si totum se ipsum moueret,simul esset actu & hon esset actu:quod est absurdum. 33 's Partes se inuicem non mouere,probo: qilia si prima pars mouet secundam, & secunda primam, prima per sinculi dam moret seipsam. ergo inter primam mouentem & ean dem primam motam interiecta est secunda. quare prima erit propinquior secundae, quam sibi ipsi : ut si manus per baculum mouci lapidem, propinquior est baculo, quam lapidi. Pra terca cum motus progrediatur a prima parte ad secundam, de reflectatur a secunda ad primam, necesse est vi sit idem motus specie: ut cum pila a pariete rcflectitur, non aliaspccie motus mouetur , quam quo in parietem impulsa est. prima igitur pars eodem motu movebitur,quo mouet: ut puta calcfaciens calefiet:aut impellens impelletur, quod esse absurdum superiori axiomate ostendi. 3i v Neque verb dici potest totum se mouere:quia pars seipsam mouet,vel quaedam partes seipsas mouent.Vt enim o mittam deductionem ad absurditatem, de qua sup. axio. 29. quod idem esset & non esset actu: certὸ pars seu partes per se
mouerentur, totum autem ex accidenti diceretur moti cri, nempe rationc partium.
3Σ Γ Restat igitur , ut dicamus id , quod seipsum
mouet , constare ex parte mouente, dc parte mobili proinde illa est movens. haec cst , quae mouetur. & illa qui
332쪽
altera parte mouetur: liaec vcrd potest quidem aliud mouere: sed quod ab hac Parte mouetur, non cst pars primi ici pium movcntis, quia co dempto, nihilominus hoc seipsum
Sio patefacta est prima proprictas primi motoris,
praetcrea est ypus: quia cum unus sufficiat ad eis ciendum arternum motum,non debemus fiustra multas p nuta: sed his obtinci Homericam illud,
- ops non solum non mouetur per te , scd L ncquidem per accidens ad motum sui mobilis , dcst,c i. aut enim totum coelum spectatur, aut partes cius, si totum spActetur,non mutat locum, sed in seipso vertitur. si partes,li nutaui quidem locum sed primus motus toti cα-lO attribuicur, i in partibus. quod si totum,moueretur, tunci x9c primos motor moueretur pcr accidens ad motum coeli, Ut anima per accidens mouetur admotum corporis. scd ciusmodi inocor non est aeternus,ncc potest producere motum ternum: huiusmodi sinquam) moto ci cst, qui eo motu, quem alij tribuit,cictur:vt anima eo motu cietur, quom ipsis corpori tribuit:ceteriim errantium sphaerarum intelligentiae
aetc RO Ivmpore sphaeras suas mouent ab oceas ad ortum,. a quamuis
333쪽
quamuis per accidens moueantur, quatenus 2 primo mobili rap iuntur ab ortu ad occasum. C A p. IX. Primum mobile esse aeternum.1 7 4 Ton solum primum mouens, sed etiam primum
I l mobile est aeternum : siquidem semper mouetur. Quod aute semper moueatur,patet. I. Quia mouetur 4 motore immobili: non esset enim immobilis, si modo moueret, modo non moueret idem mobilc. II. Quia motus primi mobilis est causa aliorum motuum . quare Cum semper sint aliqui motus, ut Cap.i. probatum fuit, necesse est cliam primum motum semper osse. 38 Tria igitur entium genera sunt: unum immobile. id est,primus motor: alterum, quod semper mouetur, id cst, primum mobile tertium,eorum quae modis mouentur, mOdo quiescunt. C A P. X. Lationem esse primum motum. 39 Via motus, quo primum mobile a primo motore C amouetur,est primus motus:dc primo motu dicendum cst. ιο Γ Motus localis est omnino primus: quia ante auctioncm cst variatio, tua alimentum concoquitur, Sc ex dis 1imili fit simile,ut ex pane caro vel sanguis: dc anic hanc variationem est motus localis, quo alimentum, quod erat re motum,sit proximum ei, quod alitur,& ab co sumitur.
i V Motus localis est primus I. Natura : quia potest cli e sine aliis motibus,cum alij sine ipso esse non possint. II.
Tempore: quia solus conuenit rebus aeternis, id est, coelis. Fateor quidem , si res una ortui de inlcritui obnoxia specte tur, eam prius generari, quam loco moueatur. sed simpliciter loquendo,generatio non est prior motu locali:quia primum mobile non est generabile, ted tantiim loco mobile. III. Dignitate:cum quia res,quae gignitur,ad persectionem icti dit,adeo ut sit perfectius,quod postremum ci conuenit, motus autem localis post alios motus rei genitae conuenit: tum
334쪽
etiam quia imperfectioribus cntibus miniis conuenit,quam perfectioribus.Verbi gratia,plantae locum non mutant, i a nimalia,quia animalia sunt persectiora.Denique quia mini me omnium motuum rem de suo statu dimouet: quado qui dem maior fit in re mutatio,si augeatur, vel deminuatur, vel
. varietur,quam si locum mutet. . r/ - .
2 Ex eo quoque patet,ino tum localem c frimum, quia maxime couenit et,quod est piincipium omnium motuum,id est,ci quod scipium mouet. C A p. X I.
NQuo motionem vel mutationem ese continuam, P ter lationem.
3 A Lij motus praetcr localem continui SI aeterni essea, nequeunt, neque si dirccto progrediantur,quia finem accipiunt in icrmino ad flucm, neque sirc flectantur, quoniam in omnibus motibus rcflcxis quies cst interiecta. idem namquc terminus est finis primi motus,& principium secundi motus ut si rcs primo ex alba fiat nigra, mox cx ni gra iterum fiat alba: nigrum est ultimus terminus denigrationis,& primus terminus deamationis. in hoc igitur termino rcs vel utroq;Vci neutro motu ni ouetur: atqui non pol st troque motu simul moueri, quoniam hi motus contra: ij sunt: neutro igitur motu mouetutaproinde quiescat.
C A p. X I I. Solam conuersionem esse puse continuam infinitum.
8. Vin omnis motus aut sit orbicularis,aut rectus,aut mixtus: motus rectus non potest cilc continuus Minfinitus,ut mox probabo : ergo neque motus mixti S : quia
cum constet ex orbiculari & recto, veluti si quid moucatur in semicirculo per chordam,Sc arcum non potest e sic continuus,nis partes cius continuae sint.rcstat igitur,ut solus m rus orbicularis possit esse continuus dc infinitus. s S Quod motus rectus,continuus S infinitus csse iac- queat,inde ostendo, qu bd si talis esset, vel ficrct super magnitudine infinita et per recursum super magnitudine finita: quo um. neutrum dici potest. Non potest sicci super ru
335쪽
gnitudine infinita: quia om nis magnitudo est finita,ut libr. 3. probatuni fuit.Sinautem res supcr magnitudine finita re
currat, motus non erit continuus : quod multis argumentis probari potest. I. In rccursu, Vt cum res mouetur a Carceribus ad metam, Ma meta ad Carceres, motus contrari j sunt: cum quia sunt ad terminos Contrarios, tum etiam quia sibi,invicem obstant: ergo non possunt esse continui: nam contrarium contrario non cohaerct. II. Si res inoueatur ab A ad B, Sc recurrat a B ad A, necesse cst. vi prius accedat ad B, deinde ab co recedat. neque enim potest simul ad idem punctum accedere,& ab eodem puncto recedere. inter accessiim igstur&rccessiim est tempus intorie
ctum, quo mobile in ipso B quiescit. III. Quicq uid conti
nuo motu cietur, statim ac diicessit a termino a quo, dicitui moueri ad ultimum terminum,ad quem eo motu perueniet. atqui aduersarius asserit mobile continuo motu ferri ab A ad
B, a B ad A. crgo statim ac discessit ab A , non solii in dici potest moueri ad B, sed etiam ad A. simul igitur mouebitur
contrariis motibus:quod est absurdum. 6 Alia est ratio motus orSicularis, in quo dicta argumenta non obtinent. qtio circa hic motus potest esse continuus in infinitum. Differentiae inter rectum M orbicularem motum ratio est: quia motus rectus fit inter terminos diuersos, quos ctiam solemus contrarios Vocare Ut carcercs, S metam Idcirco mobile non potest ad eundem terminum redire,1 quo discessit, nisi motu Contrario recurrat: motus autem orbicularis cst ab codem ad cundem terminum, ut ab ortu ad ortum, idei que non contrario motu, seu per re
cursum sed virio Meodem motu mobile redit ad principium a quo discessit.. Quod dixi de motu super lineam rectam , idem
obtinet in motu per semicirculum,& quouis alio preter circularem. exempli gratia,sit semicirculus ABC.
336쪽
liue mobile seratur ab A ad C, per lineam rectam A C, siue per obliquam A B C:& siue recurrat per C A,siue per C B A:
sempor verum est,motum ab A ad C,δc motum a C ad A,esia se contrarios: quia in motuum contrarietate diiudicanda non tam spectamus spatium mcdium,quam ipsos terminos, a quo,&ad quem .itaque quacumque Via recurratur,id est,siue eadem siue diuersa,S siue recta siue obliqua, motus reste-xus est contrarius motui primo.
8 Ex dictis constat errasse Heraclitum,SI Cratylum, qui dixerunt ni it posse affirmari, quia rcs sunt in continuo
motu,nec ullo icpore manent in codem statu,sed continen ter variantur.Huius sentcntiae falsitra patct: quia iam osten di nec variationem ncc ullum alium motum, Praeter circuli conuersionem,posse esse continuum.
Conuersonem esse titionum primam. R Otus simpliccs, orbicularis & rectus, sunt IVLpriores motu composito, seu mixto: quia simpli
cia sunt priora compositis. o 's Motus circularis est prior recto: quia vel est simplicior, vel perfectior. nam unus N idem motus circularis perpetuari potcst: rectus autem non potcst perpetuari, niti reflectatur: tuncque non est unus de simplex motus, ut supra ostendi. Praeterea cum simplex motus circularis possit c sic ternu S,certe est omnium primus. Riplex inter circularem & rectum motum notetur dilcrimen. I. Sicut linea recta habet principium, medium,& finem: ita etiam motus,qui super rectam fit, haec tria distincta habet:proinde finitus est: at circularis coniic sonis alia est ratio: quia centrum in circulo habet rationem principii, medij,M finis:& quod in orbem mouetur , non ad Centrum,sed circa centrum mouetur: idcirco numquam ad
finem peruenit, & semper aequὲ dici potest esse in princi-CAp. XIII. CAp. XIV.
Confirmatio eorum, quae supra tradita suerunt
337쪽
pio, medio, & fine. II. Circularis motus sphaerarum coelestium cst omnium motuum primus,proinde est alioru mensura. nam quod in eodem genere est primum , est aliorum mensura: se retro quod est mensura, est in eo genere primum. III. Motus rectes cst inaequabilis. quod enim naturaliter mouetur,quo magis a principio motus recedit,ed c terius mouetur. quod Vero praeter natura mouetur, quo ma gis a principio motus recedit,eo tardius mouetur. motus autem orbicularis cst aequabilis : quia quod in orbem mouetur, neque a primcipio motus recedit, neque ad finem accedit:utpote cum principium & finis sit centrum, circa quod
11 Veteres quoque philosophi noueriint Inotum localem csse primum motum. hunc cnim motum tribuerunt primis principiis,ex quibus omnia facta sunt.13 Simplici motus appellatione significatur motus localis. quod enim locum mutat, simpliciter dicitur moueri. quod vero locum non mutat, no dicitur moti cri simpliciter, sed cum adiectione aliqua, puta moueri secundum quanti talem, vel qualitatem. CAP. XV. Primam ruditorem partibus is magnitudine carere, atque esse insiuprema mundi parte. I TIrtus finita non mouet tempore infinito. quod ita Cap. V ostendo:Detur virtus aliqua finita, quam probandum fit moacre tempore finito.sumo aliam Virtut m mino-rCm, quae minori tempore moueat.haec igitur finito tempore mouet. hanc augeo paulatim, donec tandcm primae illi Virtuti,de qua erat quaestio, sit aequalis . necesse igitur est, ut similiter augeatur tempus motus. quare ut auctio virtutis est finita,ita etiam auctio temporis finita est:quadoquidem hςc proportione sibi respondent. finita igitur Virtus mouet finito rumpore:quod erat probandum.1s Magnitudo finita non potest habere Virtutem infinitam. cum cnim in maiore ciuiacm generis magnitudine maior sit virtus: detur magnitudo exempli gratia in con tum cubitorum .dico in hac non esse vim infinitam: quia in
338쪽
unius cubiti magnitudinc cst vis finita aucta igitur hac
magnitudine vique ad ccntum cubitos, Vis quoque eius sic augetur, ut centuplo maior fiat, quam crat prius, non in sini
16 's Vis finita non potcst c sit in magaritudine infinita: quia ut nupcrrimc dixi quo maior molos est,co maiorem vim habet. quae igitur ceteris infinities maior cst, infinitiesn aiorem virtutem habet. 7- - Motus unus continuus M aequalis est unius mobilis, ab uno motore. quare proiectorum.Vt lapidis, aut sagittae , quae per acrem aut aquam mouentur, cisi sine intermissione mouciatur, tamen unus continuus motus non est:
quia non ab uno,sed a multis mouentur. quomodo enim la pis a manu proiectus,post qua in ab ca non tangitur, dici potest ab ea mouerit' manus igitur dum lapidem pristicit, ae rem proximum impcllit:hic aer motus, sequeremi acris partem mouet:atque ita deinceps motus fit in aeris partibus: quamdiu motus per partes acris progreditur, tamdiu lapis mouetui quia ut initio a manu,ita deinceps a singulis pari
38 Hic motor, qui unum continuum δί aequabilem motum cssicit,immobilis est. nam si mota cretur, ab alio mo ueretiar:idque vel esset immobile , vel similiter ab alio moueretur.ita ne detur progrestiis in infinitum, necesse est deuenire ad primum motorem i itimo bilem, i quo unus continuus M aequabilis motus pendeat. Praetcrca hic motor non mouetur inuicem a suo mobili: alioqui repateretur, de defatigaretur proinde non essi cerct motum aequabilem. Deni-quc cum moucias mouetur: nece s se cst, ut uno cxliis quatuor mobilibus cic: t ir,id est, aut iacui, aut pulsu , aut tra , aut motu mixto ex pulsu dc tractu, Vt cum aliquis rotam voluens, partem supcriorem rotae ad se trahit, in
feriorem a se pellit: nullus autem horum motuum continuus csic potest. 19 Idem primus motor, qui continenter infinito tempore Coelum mouet,partibus δc magnitudine caret:qui neque ulla magnitudo infinita cst:vt probatum fuit lib. 3.n que huius motoris infinitam non habentis, ut constat CX aX.s . potest csse magnitudo finita,Vt patet ex ax. S.
339쪽
6o Idem primus motor,quatenus coelum mouct,ponitur ab Aristotele in supcrficie coeli suprema: que clim celerrimc moucatur,rationi consentanem est cana cile mouenti proximam. vim tamen suam idem primus motor pcr uniuersum dist undit:quippe qui ut Aristotelcs ait vlt. cap. de coelo principium, de finem , de media rerum omnium lcnci: & secundum Orpheum in Saturni hymno , νέει ς' - που μέρη κατ πιο, id cst, habitat in omnibus mundi partibus.quod de Heracli tus sensit teste Aristotele tib i.de partib. animal. cap. I. Hinc Virgilius cecinit lib.6. Encid. PrIncipio caelamo terras campssique liquentes, Lucente,nque Giam Lunae,Titaniaque agrais itin intus acu tutamque iustus per art. i et Mens VIIat molem, r magno se corpore miscet
D O CI N AE PERI PATETICAEI B ER XXV. COELO PRIMUS.
N octo N turalis auscultationis libris dictum est
de corpore naturali, ac de cius principiis,tam internis,id est,materia& forma,quam externis, videlicet effici clite & fine,necnon de communibus astectionibus, iacmpc motu δί qui eicinito Vel in sinito,ioco, picno vel inani,& tempore deinceps igitur ciusdem corporis species cadem methodo sunt e
Σ'Summa corporis naturalis diuisio in duo. genera diducitur: aut enim est corpus si inplex, aut mixtum. Simplicia corpora sunt quin que,coelum,ignis,aer aqua,terra. lixta sunt,quae ex his quatuor constant, ut grando lapis , animal,
340쪽
planta. nam ex coelo nihil componitur.3 De simplicibus corporibus tractatur in his libris, qui De caelo inscribuntur: de mixtis in sequentibus voluminibus.
's Hoc opus inscribitur De caelo, vel quia ut Alexandro placet coelum hic sumitur pro mundo: quinque enim illa si inplicia corpora mundum constituunt,vcl quia .ut Simplicio videturὶ inscriptio sumitur a praecipua parte, id est, a
Ch in autem in quatuor libros hoc opus diuidaturi in
duobus prioribus agitur de corpore coelestis, in reliquis dum bus de quatuor elementis,igne, aere, aqua, Sc terra. Ceterum dum de coelo tractatur, simul de Uniuerso disseritur: quia nonnulla Vniuerso competunt propter coelum. vlput, uniuersum cst finitum M aetcrnum, quia coelum est finitum de aeternum. C A P. I. Prima corporis naturais, diuisio in quadamtenus perfectum,
I. 6 π Hysica in corporibus naturalibus, corumque principiis de affectionibus vcrsatur. 7 Corpus cst in agnitudo trifariam diuidua: continet enim tres quae vocantur dimcnsiones,longitudinem, latittidinem,& altitudinem .supcrficiei vero altitudo deest.linca tam latitudine, quam altitudine caret. 8 Praeter has tres nulla alia magnitudo rcperitur: quia non sunt plures quam tres commemoratae dimensiones siue extensiones : ut Ptolomaeus in lib. cx eo probat , quod cxtensiones hae sumuntur secundum lineas perpendiculares, quae pluros, tribus se inuiccna secantes duci nequcunt. Vna cnim ducitur secundum longitudinem lusecundum latitudinem,tertia secundum altitudinem: quarta nullo modo addi potest. Quapropter numerus ternarius est numerus perfectionis: in magnitudine cnim persecta sunt tres cxtensiones, ocprincipium, medium c finis.
io Ex dictis patet omne corpus quatenus corpus, eo persectum