장음표시 사용
351쪽
Vnum esse modum non plum. π Num esse mundum probatur tribus rationib. Pri- C p. V ma ratio deducit ad absurditatem, quod, si plures cssent mundi, ignis M terra unius mundi naturaliter defer rentur ad alterum mundum:quod esse absurdum patet: quia sic con tingeret,ut ignis deicenderet, ac terra assecderet. Cο- sequentia probatur tribus argumentis. Primo, necesse est ut terra ab alio mundo ad huc deferatur vel secundi1 naturam. vel vi. Quod de terra dico,quae est clementum grauc,ssimili ter intelligendum de igni elemento leui. Si dicatur deferri secundum naturam: hoc ipsum est, quod probare volebam.
Si vi: Consequens est, ut natura deferatur ab hoc mundo ad alterum . ita s emper eueniet eadem absurditas,qudd terra ab Vno mundo ad alterum natura moueatur. Secundo, si terra naturaliter quiescit in hoc inudo, ctiam naturaliter huc scr-tur cx aliis mundis.Tertib, elementa diuersorum mudorum sunt eiusdem naturae:cum quia, nisi hoc concedatur,mundus dicetur homonymωs: tum ctiam quia cosdem motus habet, id est, i medio ad medium,circa medium,siquidem non sunt plures motus silmplices,ut supra ostendi. quare cum ciusdem sint naturae,eodciri secundum naturam deferentur. vi igitur terra huius mundi defertur naturaliter ad hoc centrum , ita etiam te rae,quae sunt in aliis mundis,naturaliter deferentur ad hoc imius mundi centrum.Secunda ratio sumitur ab unitate primi moueistis. cum enim unus sit primus moiicias, Ut probatur X i. Metaphys cap. 8. text. 49. Vnum cst ctiam pri mum mobile: consequcnter unus cst mundus. Tertia ratio cae quia ignis,acris , dc aquae locus naturalis cst inter corium Sc terram: non sunt igitur in aliis mundis. quia essent extra
CAP. X. Nec plures mundos rec aliquid extra munta , praeter Deum si inrefrentiaΥ,esse posse. 37 quis obiiciat hunc mundum esse singulare, de con-C -'. Ostare ex certa materi mundu autem simpliciter coli deratu,esse uniuersalem,ideoq; plures mudos esse posse sub illo uniuersali contentos, tanquam indiuidua sub sua spccie:
352쪽
respondebo hoc idco fieri non posse, quia hic mundus constat ex uniuersa materia, ageo Vt nulla materia supersi; , cx qua alij mundi fieri possint. Quod autem hic mundus coiici
ex uniuersa materia, ex eo patct, quod nullum corpus cxtra mundum esse potest,ut mox ostendam. 38 's Coclum trifariam accipitur. Prirno pro primo mobili. Secundo pro omnibus sphaeris coelestibus. Tertiti pro Vniuerso mundo. 39 Extra coelum, id est, extra mundum neque smplex ullum corpus esse potest,neque compositum.Non sim plex:quia vel cuci coelum, vel Vnum ex quatuor clementis. Coelum esse non potest: quia coelum in se vertitur, nec mutat locum secundum se totum. Non Unum ex quatuor ci mentis: quia cum in hoc mundo sit secundum naturam, ex tra mundum esset prς ter naturam: ergo ibi esset aliud corpus secundum naturam: quod est impossibile, cum nullum si Iiud corpus praeter hqc. Non compositum ex clementis: quias composita ibi essent, etiam simplicia ibidem essent, quod ostendi esse impossibile.
o Praeterea extra coelum nec est locus, nec inane, nec tempus quia si locus aut inane esset, corpus ibi esse posse settitem si esset tempus, esset etiam motus, quandoquidem tempus est numerus motus, ut expositum fuit quarto pii si-co: motus autem non est sine corpore mobili. quare cum cxtra coelum non possit esse corpus: consequens est, ut nec sit locus, nec inane,nec tempus. .
t T Extra coelum igitur nihil est , praeter Deum & intellig tias coelestes a materia abiunctas,quς nec sunt in loco, nec tempori subiiciuntur, nec mutantur, sed perfectissimmam,beatissimam,&sempiternam Vitam degunt. Σ Γ A Deo cetera omnia vitam & essentiam accipiti sed alia plenius,alia obscurius.
3 q.Nihil est Deo melius,nihil praestantiusmihil mali
in eo est,nihil ipsi deest. Coelum perpetuo motu cietur: quia tunc mobile
quiescit,clim ad sirum locum peruenit: hoc autem non conuenit coelo,quod cum in orbom vertatur,eundem habet te
minum a quo & ad quem, idcirco semper est in principio dein fine motionis. CAP.
353쪽
Veterum philosophorum de origine muni sententiae re utuntur.
.ic Q. ., . . ok philosophi existimarunt mundum C 'Τφ'
esse iactum sed alij dixerunt eum numquam interiturum, ut Plato: alij cum semel int riturum, nec umquam postea futurum,ut Democritus iij interiturum quidem, sed postea instauratum iri,ut EmpedoeIes,de Heraclitus. Aristoteles autem centet mundum cisci aeternum, & neque geni tum,neque interiturum csse.
6 ' Platonis seἀteritiam Aristoteles sic impugnat. Primo non est probabile mundum osse genitum, dc fore aetermina: quia cctera omnia genita Videmus aliquando interire, cxcepta anima intellectina.xl. Metaphys .cap., tex. π.Sccundo, si mundus cst genitus:id ex quo naudus est factus, est mutabile proinde mundus quandocumque potest constitui, Mcon stitutus dissolui. Denique quicquid est genitum, id esse
interitui obnoxium, c. I 3. probabitur.
Sententia Empedoclis dc Heracliti reiicitur: quias corpus,ex quo mundus costat,semper manet, sed alias alio modo disponitur, ut in sphaero elementa sunt commixta nmundo seiuncta secundum Empedoclem: profectb mundus est aeternus,sed eius dispositio sola mutatur,ut si idem homo ex puero vir fieret,& vicissim ex Viro puer, 48 U Sententiae Democriti reprobarim quia id , ex quo factus est mundus, est mutabile, alioquin mundus fieri non
potuisset ergo etiam post interitum mundi manebit mutabile, siquidem mundus non potest abire in nihilum. quid igitur vetat iterum mundum fieri y cum eadem materia sub- , sit, quae tunc suberaticum mundus olim factus est. Si quis respondeat hoc argumentum valere de uno mundo, Dem critum autem ponere plures, immo infinitos mundos, ita ut dissoluto mundo in atomos, ex his quide, ut M. aliis ammis, fieri mundus possit, non tamen idem mundus , sed alius atque alius . aduersus hanc resposionem replicabo,supra fuisse ostensum nec infinitos mundos,nec infinitas atomos esse posse,axiO.j .&36. l .
354쪽
s; ol quid potest esse & non cita, necesse est ut certum εο ac definitum sit maximum seu longissimum tempus,quo id esse potest,& quo esse pon potest nam si haec tem pora definita non sint,duo erunt tempora infinita: quod est
5 's Verum δc falsum,necnon possibile M impossibile accipiuntur duobus modis: nimirum ex hypothesi,& simplici' ter. Exempli gratia,Socratem csse lapidem,simpliciter est impossibile:Socratem autem esse doctum,impossibile est ex hypothesi,id est, si supponatur Socratem non studuisse. 17 Γ Simpliciter falsum, M simpliciter impossibile disse runt. quod enim est simpliciter impossibile,est etiam simpliciter falsum,ut Socratcm esse lapidem .contra Verd non om
ne falsim est impossibile : ut cum Socrates sedet, falsum esterna stare,sed non est impossibile ut stet. 8 Quocirca non idem valet supponere falsum, & supponcre impossibile. nam ex salsa non impossibili hypothesi colligitur falsa non impossibilis conclusio:vcluti si falso sup ponas Socratem esse doctum, inde colligitur Socratem sti dui sic: quod est tantum falsum, non impossibile. Ex impossiabili autem hypothes cssicitur impossibilis conclusio : velutis supponatura sinum volare,inde colligetur asinum habere
Idem simul & eodem tempore potestatem habet sus
cipiendi non eodem,sed diuersis temporibus opposita.vr So- Crates eodem tempore potest stare dc sedere, non tamen ut
simul eodemque tempore stet ac sedeat. Sed quod plurium infinito tempore potestatem habet,omnium eodem tempore potestatem habet,quia non sunt plura infinita. Et si quid infinito tempore est corruptibile,semper potest non esse. C A p. X I V. Theoremata de iis qua interitus o generationisunt obnoxia,
63 γ Vod semper est,id ortui & interitui no esse obno- ium,sic probo. Si interire possit,ponatur interire& n5 esse.ide igitur simul erit & no erit:quod est impossibile quoniam igitur haec coclusio non tantum est falsa, sed etiam
355쪽
impossibilis: perspicuum est ex ax. 8. etiam hypothesim illam, sae semper e potest non esse,vii de haec conclusio colligitur, esse non solum falsam,sed citam impossibilem. Similiter si quod semper est, possct generari, possct aliquando , id est
antequam generaretur,non esse.simul igitur esset, & non esset: quod est impossibilc. Ex dictis patet,quod semper est,nec gigni posse,nec interire. M6i Sunt enim duo contraria, numquana esse, M semper esse:quibus medium intcriectum est,quod modo cst, modo non est id est,quod est ortui & interitui obnoxium. 61 Hoc igitur,quod ortui,vel interitui est obnoxium, non est sempiternum : alioquin simul posset semper esse, Mnon semper esse:quod est absurdum. 63 v Ergo generabile & corruptibile reciprocantur. 6 Proinde etiam ingenitum M incorruptibile recipro'
cantur. Nisi enim ingenitum esse incorruptibile, esset corruptibile: est igitur genitum:quia iam docui genitum N com ruptibile rcciprocari, adeo ut omne genitum sit corruptibile M omne corruptibile sit genitum. quis autem non videt hoc esse absurdum, si dicatur ingenitum cssc gcnitum' Similiter nisi incorruptibilet esset ingenitum,sine dubio csset genitum: consequenter esset corruptibile. 61 Ex dictis patet errasse Platonem, qui putauit geni tum posse esse incorruptibile,& ingenitum posse corrumpi. Et sane cius sententia principiis naturalibus non conuenit. quod enim vel gignitur,vel interit,modo est, modo non est. materia vero hoc pendet , ut res modo sit, modi, non fit, quia materia cst tam formae,quam priuationis Capax. cum Igitur flam per haec materia subsit,necesse est ut res semper sit ortui x interitui obnoxia.
356쪽
DOCTRINAE PERIPATETICAEM LIBER XXVI. DE COELU SECUNDUS. .
E origine mundi sententiae veterum philosopho- ροrum superiori libro sunt reprobatae. i TVeteres religionum auctores dixerunt co lum esse immortale, diuinum, sempiterno motu ersatum, Deorum domicilium. haec sententia Aristoteli
3 Poetae fabulati sunt coelum casurum, nisi ab Atlante sustineretur. Haec sententia Aristoteli displicet: quia cce Ium nec est graue, nec leue, nec setium aut deorsum ferri potest, ut superiori libro probatum fuit. Empedocles existimauit coelum ideo non ruere. quia velociori motu in gyrum trahitur, quam naturaliter deorsum ferretur. Sed praeter rationes superiori axiomate allatas quod violentum est tam diu durare nequit. 3 Plato censet mundii esse quidem interitui obnoxium,sed animam eum cogere,Vt duretinc perpetuo motu volvatur. Sed Aristoteles cotradicit quasi hac ratione fieret ut anima mundi id est, Deus vitam laboriosam ac minime beatam degeret. 6 In summa Aristoteles statuit mundum csse aeternum; neque genitum,neque interiturum. C A P. II.
De caeli partita vera o sester dextra oesinistra, antica ct postica. Vm disserentiae loci tres sint:prima supra M i an L sta: secunda, antE & retr6: tertia,dextrum M r sinistra: malE Pythagorei tantum ultima coelo attribuerunt.
357쪽
s supcrum est principium longitudinis, dextrum principium latitudinis:antciest principium altitudinis.' Superuest principiu auctionis: dextrum est principiumotus localis . ante, est principiti motus quo sesus mouetur. io Hae differentiae non spectantur in omnibus corporibus, sed in io Iis animatis. Nam plantis attribuutur tantum superum &. 3i rumi animalibus vero omnes dictae differentiae. Rebus autem inanimatis Eae differentiae sua natura don es nudi iunt, sed tantum nostro irespectu cis
attribuuntur. nam ignis tantum sursum mouetur,terra tantum deorsum. sed dici possut supra nos,vel sub nobis, vel ad nostrum latus dextrum aut sinistriarii, vel ante seu post nos. Quibusdam ctiam per me aphoram ab anim hil si suptam has differentias tribuunus: ut in istatua superiore inscrto- m, anteriorς Idc posteriorem ,dextrM' Asinistra partem consideramus excpio animalis,quod ea statva repraesciatur. II Cum coelum iit animatum, .habeat principium motus omnes dictae differentiae ci conueniunt, quamuis sit figurae sphaericae,& semper in Ouzatur.
uius extremitates sunt duo pol eptentrionalis siue araiciis,qui nobis senapcx apparet,& oppositus austrinus siue tuisticus qui aliis semper apparet nobis nunquam. 13 Mathematici vero in climatibus distinguendis longi udinem distantiae locoru seimunt ab oriente ad occidentem, latitudincm a septentrione ad meridaem, nimiruq viano .considerant tQtum mundum,sed orbem habita bilem putarunt autem nec sub septentrione nec sub.mcri die terram esse habitabilem. quod si vorum. csset, magis protenderetur locorum distantia inter ortum Moccasum, quam inter meridiem x septentrionem. quare ea vocatur long)tud'. zelati: 'O il , ' ui Secundum Aristotelem locus superus in coelo est ad polum austrinum, ipseru ad Septentrionalcm,pars dextra in oriente,sinistra in occidente antica in nostro hemisphaerio,postea in altero hemisphaerio. Haec clarius percipientur,si magnus quidam gigas fingatur caput habere in po
lo antarctico p cdes in aristico,dexteram manum in priente, sinistra ni occidente, cie erga nqlti si hemisphaeri u erecta an talasticus
358쪽
rm t sit Lauia Ita autem Aristoteles partes in mundo constituit ratione motus ab ortu ad opcasum. quia si homo naturali conuersone moueretur, a dextra ad sinistram moueretur. undwchin coelum ab ortu ad occasum volvatur,dextra in ortu,si
nistra in occasu ponenda est.Caput igitur seu pars superior est in polo an tarctico . nam si ponatur in polo arctico, modius coeli deprehendetur esse a sinistra ad dextr m. l. 13 Augures apud Romanos anticam mundi partei, statuebant in meridie, posticam in septent ibiae, dextrarii in occiden re sinistram in ori Ete, sui ratione habita, qtita aimeridiem respicientes, auguria captabant.16 Pythagorei autem nostrum hemisphaerium vocant superiorum δί dexterum, alterum verb in sextorem & sini strum . quam sententiam Aristoteles non admittit respectu primi mobilis, quod ab ortu ad occasu mouetu ,sediespc-ctu motus planetarum'ab occasu ad ortum. hoc ideo: ponatur a dextra incipere,non a sinistra. Pythagoreos secutus est Virgilius lib.6 Eneiclos, -Iacet, inquit extra sidera testas, .Extra annis i que viri bi maximas Adri. Axem humero torquetpestas ardentibus aptu . 'Fingit enim Atlantem humeros, quibus coelutii sustinet, contorquentem, simul torquere coelum in in Min I fros autem habere ad nostrum polum. 18 N Lucanus lib.1. septentrionilem Plagam facit,cum cecinit.
359쪽
Ignotum nobis, Arabes enista in orbem, Vmbras mirati nemorum non ire siniuras.
Dextra igitur coeli secundum Lucanum est in meridie, si i nistra in septentrione.
Cur coelestis orbes motin pluressint. λ μ CK-3- r' Via coelum in orbem vertitur necesse est aliud borpus,circa quod volvatur coelum, in medio
quiescere,nempe terram, quae est clementum graue: consequeter necesse est aliud esse elementum leue, id est,ignem, proinde necessc est cita clemctamcdia esse,acrem M aqua. Quoniam igitur haec quatuor elementa contrariis qualit tibiis praedita sui. x motus eoru natura perpetui non siit:iλ circo oportet csse generatione M interitum. Hinc est, quod oportet plures csse orbes coelestes,nec tantum csse primum. mobile,quod mouetur abortu ad occasum,sed etiam orbes planetarum, qui Voluuntur ab occasu ad ortum: quia climcoelestia agat in hac inferiora, si Vnum esset coelum,oc unus coeli motus,haec instriora semper eodem modo se haberet. si vero unum coelum modo in hanc, modis in illam partem Verteretur,non c5tinuo motu cieretur, sed aliquado quies. δ*T' . ceret,ut probatum fuit 8. Phycl2. partic s.
C A P. I V. Caeluseram est globosam.
Cap. . ΣΟ Igura coeli sph icam seu globosa esse probatur so. II quelibus argumeti .Primo quia primo corpori co- uenit prima fgura: primu aute corpus est coelum piima figura plana est circulus, quia Vna li nea continetur: prima figu- ις ra solida est globus seu sphaera,quia una superficie termin tur. Secundo quia si coelum esset quadratum, aut triangula. re, aut alius similis figurae,cum an orbem moueatur, daretur, locus fine corporeautri orpus sine loco: quod ost absurdum Anguli namque circumuoluti relinquunt spatium sine cor tore,de occupant aliud spatium, in quo non erat corpus. Tettid
360쪽
. tum ab oriente per meridiem mouetur:Quia e
deXtra initio motus sumpta in itine 'coetu no potest M' Qq P rte volvatur, itano potest melius conuem,quam ab ortu per meridie C A r. V L 'primi mobilis esse qua Gm.