장음표시 사용
381쪽
CAP. I I. Aliorum is grauio leuisententi earumque consulano. Cap. 2. 2 A Naxagoras & Empedocles de graui de leui nihi
pronunciarunt. Alij non atri maduerterunt se tan-:
tum grauius dc leuius,non graue dc leue definire. Est autem inter hςc discrimemquia quod leue est,etiam leuius daςi potest:& quod graue,grauius.sed contra non quicquid grauitas, etia absolute graue dici potest: nec quicquid dicitur leuius, etiam absolute leue dici potest.Etenim leuius dicitur etiam
de re graui per comparationem cum re grauiori, ut aqua est leuior terra, non tamen aqua cst leuis. ω grauius dicitur de re leui,relatione habita ad rem leuiorem, Vt acr cst grauior igni, non tamen aer est grauis., 3 Plato ait omnia constare ex cadem materia. itaque grauius esse,quod ex pluribus triangulis constat:lcuius,quod cx paucioribus .Platoni oppono. Primo, quod quo maior est ignis copia,cb ex pluribus triangulis constat: non tamen est grauior, immo celerius adscendit,quam paruus ignis.Sccundo maximus ignis ex pluribus constat, quam minimus acta est tamen minimo actu leuior,non grauior.
Democritus de Leucippus leuius definiunt,cui plus inest vacui sue inanis. Huic dcfinitioni oppono sequentia argumenta Primo nihil vetat,quominus id, luod habet pilus inanis, sit grauius , dummodb etiam plus solidi in se habeat. exempli causa, plus est inanis x plus solidi in magna auri
massa, quam in pisuo aere: hoc tame aurum est illo aerc grauius.Sccunddi,qui sic leuius definiunt, non possunt commodo definire, quod est absolute grave. Tertio magnus ignis celerius adscedit,quam paruus ignis: δί magna plumbi masse si citius descendit,quam parua plumbi massa.quod igitur est maius,alias est leuius,alias grauius,quamuis plus in se habeata tam vacui quam solidi .Quarto,si propter inane res leuis su sum ferretur, multo magis ipsum inane sursum serretur. ita inane moueretur a loco ad locum:quod cst perspicue absurdum. QuJnto,cum res,quae mouetur, cx inani dc solido con
382쪽
3 TOtiuu ad locum superum est,quod habet vim ess Cap. . LVI ciendae icuitatis. Motiuum autem ad locum insc-rum est quod habct vim cssiciendae grauitatis. 6 Ferti ad ilium locum, nihil aliud est, quam ad suam formamierri. Idcirco elementum graue aut leue ad suum locum mouetur,tamquam ad suam formammeque enim est perfectum priusquam ad suum locum peruenerit. Nam clementum superius quod continet, rcspectu inferioris quod continetur,quodaminodo formae rationem habet. 'Elementum igitur peae se ad suum locum mouetur , a g nerant per accidens a remouente impedimentum, vel ab eo a quo reflectitur,ut pila a pariete.vide S.Phys. c. . C A P. I. V. di amor esse grauium o levium disserentia seu quatuor materi π . proximaF, via communi contentur proinde quatuor
s impliciter graue cst,quod omnibus substat: ut terra. Cap. 4: Simpliciter leue,quod super omnia eminet, Vt ignis. Partim graue,partim leue est,quod aliis substat, oc super alia
9 Grauitas dc leuitas corporum mixtorum pendet ex grauitate M leuitate corporum simplicium.sic terrestria sunt graui ignea sunt leuia. toris Ignis est tantum leuis,terra cst tantum grauis. acr, si conferatur cum ignc, cst glauis si cum aqua, aut terra, est . leuis. si militer aqua respectu ignis M acris est grauis,respcctu
u, Igni igitur ubiquc leuitatem, nullibi grauitatenhhabet. e contrario terra ubique est grauis, nusquam leui aer in loco ignis M in suo grauis crialibi leuis. aqua in loci terrae est leuis,alibi grauis. iα Hinc esu, quod grauia meuia ibi aliter te habent.sint enim Iignum centum librar in M plupibum viii Maibrae in acre ignum est grauius plumbo,dc celerius descei ditrin aqua vero ust leuiusui quide liknu supernatat, .Plubii;
383쪽
veri, dcmergitur.Ratio est: quia lignum plus habet in se ae ris, aer autem sccundum Aristotclcm in suo loco pondus ha- bet, in aqua est leuis.I, ixi,sccundum Aristotclem : quia Aristotcles putat omnia clementa,igae excepto,in suo loco esse grauia: ideoque virem inflatum plus pondois habere quam vacuum.Vide sect 2 i. probi. i'. M scar. yprobi.IM Ccterum alij testantur se expertos deprehendisse virum inflatum esse leuiorem pleno: alij vero idem esse pondus vacui de inflati. Credibile est diuersitatem harum experientiarum pendere ex diuersitate acris: quia cum aer non sit purus, alias est leviorialias grauior, prout minus vel plus aquae in se continet. quam disseret iam etiam in aqua compertam hab iis. nam qui aquam salubrem quaerunt, solent eam appCnd C. ut hac ratione cognoscant quaenam sit leuior, proinde salubrior. Themistius quoquc abAristotele dissenticias,putat acrem in suo loco esse levem. Cap.f. t 3 Materia grauium dc leuium re est unaaatione qua . dmplex: unde oriuntur quatuor elementa, quae in se inuicem mutantur. eadem enim materia certo modo affecta suscipit leuitatem stinpliciter formam ignis, alio modo grauitatem simpliciter & formam terrae, alio icuitatem simul grauitatem acri aut aquae conuenientem,Vna cum sepsius aeris vcl aquae forma.
Figur, rerum grai iam 9 leuiam non ese principales causiam
tu ed conca M. Cap .ε. I Vaeritur, cur ferrum latum super aquam naice, acum alia minora dc minus grauia,si sint rotu da et Ionga, deorsum serantur. similiter, cur quaedam res graues lata figura praeditae super acrem natent. Democritus ait hoc in aqua ideo euenire,quia vapores calidi attolluntur, quorum magna copia rei latae occurrens eam sustinet, pauci autem Vapores occurrui rei angustae. in aere Vero inquit hoc minus accidere, quia licet macrς maior Vaporum copia a tollatur, tamen propter acris tenuitatem vapores magis disi soluuntur de rarefiunt,ide. que minus sustinere possunt. Sed voc est falsum:quoniam E contrario leuitas aeris facit,ut V pores
384쪽
LIBER I. - 37 porcς magis uniti adscendant, eb quod facilius scindunt &pertranseunt acrem, quam aquam. Aristotcles igitur aliam rationem asserti secundum quem duo sunt consideranda,v delicci corpus descendens,& corpus per quod descenditur: in eo spectatur vis activa scindendi,non enim aliter descem dit,quam scindens acrem,vel aquam,per quam fertur:in hoc spectatur facultas resistendi ac quo maius hoc est,eo secuidsectistit.vnde ahit vel aqua facilius resistit pondcri lato, quam rotundo,Vel oblongo: quia maior copia a corpore lato scin denda est: dc si quidem vis ponderis, id est, vis scindendi su peret facultatem obsistentem,tcs dcscendit:&qub magis si perat,eo celerius defccndit. sin minus,res supdrnatat. Figura igitur non est principalis causa motus, sed causa adiuuans,
quam concausam vocant,quatenus figura ad scindendum arta motum iuuat,& Celeriorem reddit:figura autem lata de s censum impedit,aut tardiorem efficit.
C A p. I. Exam a tur veterum Phi sophorum inter generationem is vari nonem do tinguentium sententiae. VPIRao volumine de corpore simplici, Cap. quod in coelum & quatuor elementa diuismus, dictsi est: deinceps de corpore composito v deamus : cuius propriae affectiones seu propriae mutationcs sunt,generatio,interitus,auctio, d
385쪽
pticcntur tamen quia plurimus sernio est de generatione. M uueritia dcirco Eluc suinpta est libri inscriptio. i Subicctum igitur huius operis est corpus naturale
mixtum,id cst,compolitum ex clemcntis. Principia cius sunt ipsa quatuor elementa, ignis, ad r,aqua, terra.Proprias eius ase
Hinc apparet,aliter hic considerari elementa,aliter in libris de coelo ibi enim erant subiecta: hic vero spectantur
iuri veterum philosophorum alij unum principium
ponerentialij multa:illi generationem & interitum putarat nihil aliud esse quam variationem:hi vero avariatione seiurxerunt,cI a variatio unam materiam requirit, quae diuersas qualitates recipiat,ipsi vero ex multis materiis res coficiunt, WAnaxagoraso infinitis partibus similaribus, Democritus ex infinitis atomis Empedocles ex quatuor es cinctis, itaques citcratio secundum hos no est variatio, sed cst materierum cppositio. interitus vero cst cari de seiunctio Ss diliolutio..ό Immo hac ratione ostenditur variationem nullam csse. quod certe hi fateri coguntur: cum dicant qualitates, Ut calidum, frigidum, album, nigrum,&c. csse differentias ele Qua autem in se in icem itan mutari,ut ex a lita pD sic grem, nec ex acre aquam : proinde non fieri cx albo nigrum,ex nigro album,ex calido Digidum,ex frigido calidum cetera quae va reton me ciunt.
7 Mirandum po rq cst, quomodo Empegoeses dixerit nullusti eIemetuni est esto fieri, chim dii cordia seeundum
citis sententiam clemcri a lac sphaero producat. neque enim cesset Empedocles clcmqta esse actu in sphaero,& per disco dia inde educi,sed ex sphaero fieri,cu antea n O cisset:alioquin si haerus no esset ungi quidpia,ut ipse Empedocles existimat. 8 Mirand p lito tic est,cbrpbtuis ignc, acrem,aquam, . . it. de tzrna,quani pharaiam, clementa vocaveriti tam ex sphaero. Clementa per discordia Minuicem ex clementis sphaerumper concordia fieri tesserat. C A P. II. a inantursentemiae Hatonsis Democrisi,atque Leucippi, qui magnitud nes indiuid ου ponebantu
9 TN hac philosophiae parte Platonis doctritur impers C p -κ , quia locu us est solium de generuionc es
386쪽
imentorum,non de generatione mixtorum,ut carnis,& ossis, nec de variatione, nec de auctione α deminutione. iio Denique nemo fuit diligentior Democrito. quid e nim aliud apud alios reperias,quam rem accessione rei sim lis augeri 8 neque autem,quomodo hoc fiat,exponunt, nequc de mixtione,neque dc actione M passione quicqua disserui. iiu Democritus M Leucippus aiunt res gigni coni ctionc indiuiduorum corpusculorum, interire corundem s iiunctione,variari eorundem diuersa politione atque ordine.' Vnde,quia putant, quaecumque Videntur, Vera esse, infinita auxeiu sunt,quae aliis aliter videntur, Vt haec omnia vera esse possint,in sinitas constituunt corpusculorum illorum figuras, quorum mutatione fit,ut alij alia rcs videatu .sic enim res diauexsas inquiunt ex iis m principiis componi,vt diuersas o-n tiones, puta comoediam-tragoediam cx iisdem litteris. ii 's Vt autem Democritus ex indiuiduis corporibus, ita Plato ex indiuiduis superficiebus constituit corpora natur lia. quare,ctsi utraquc spntentia est falsa, Sc iam confutata. 6 2Phys xyde coelo,tamen sentcntia platonis deterior est. is Ratio quoque Democriti tolerabilior est quam ratio Platonis. huius enim ratio non physica, sed logica est, dum ait, nisi res in superficies indiuiduas resoluantur, euenire hanc absirditatem, ut ideae figurarum , puta idea trianguli, sint diuiduae. Democritus autem physice disserit, ducens ad absurditatem,qubd corpora ex punctis es cx nihilo constet osi enim omne corpus diuiduum sit: ponamus esse omnino a ctu diuisum:certe nihil sit pererit praeter piri aut nihil. Si dicas posse quidem actu diuidi,non tamen Via quam conting re ut omnino sit actu diuisum, non tollis difficultatem: quia quotiescumque consequens est impossibile, antecedus quoque non sollim est falsum,sed citam impossibile,quandoquia .
dem posito eo quod filiam: de possibile est, talium quidem
sequitur, non tamen impossibile. Prior.lib.I. cap. IJ pari. 9NPhys lib. 8 .cap. I partic. H. unde cum eo us Constare ex punctis vel ex nitillo,non sollim sit Alsum, sed etiam impossibule,inde colligimus antecedens, ex quo hoc insertur, id est, omne corpus csse diuiduu,non solim esse falsum , sed etiami possibile.Praesertim aute . ratio Democriti valet, si vi ipse Censet generatio sit congrcgatione, interitus segregatione.
387쪽
t .s Hanc rationem Democriti soluens Aristotelas,Pri mi, non concedit Democrito, ut sumat magnitudinem omnino actu diuisam , ita ut nulla diuisio amplius fieri possit: quia sicuti numerus potest semper augeri, ita magnitudo p test semper diuidi: dc sicuti no possumus sumere omnem ii merum actu ita non possumus sumere omnes partes magnitudinis actu distinctas. uaedam cnim potentiae sunt. quae numqu1m reducuntur ad actum, ut dicitur cap. 13. de interpret .parti c.Vlt. id est,quae non reducuntur ad totum actu Dinui,sed successiuE,ut euenit etiam in tempore,dc motu . nam omnis pars temporis cst possibilis, non ita tamen ut praeteri tum Sc futurum simul esse queant. item motus partes simulcsse non possunt,quia motus in fluxu quodam & successione consistit. eadem igitur ratione diuisio magnitudinis successiue fit in infinitum, nec possumus omnem diuisionem & omnes partes simul actu accipcre, non magis quam partes tem poris,vel motus. Secundo iacgat Aristoteles res gigni cogregatione,& interire segregatione:aliter enim res habet,ut posterius declarabitur.
C A p. I I I iri ad Iut impliciter genereturio simpliciter intereat.
3. .is Actenus aliorum opiniones oculiimusmunc Ar, I Istotclis sententiam enarremus. In primis scien dum est, simplicem generationem dc simplicem interitum esse, id et substantiam gigni dc intervc. 16 obiiciet aliquis ens simpliciter non gigni ex ente, quia iam esset anicquam fieret: neque ex non ente, quia ex nihilo nihil fit: proinde nullo modo fieri. Respondeo id ex quo ens simpliciter fit, esse actu non sebstantiam, dc non ens, potestate vero esse substantiam Muens : quod quidem est primum subiectum seu prima materia re primo physico cx
i 7 Occurrit hoc loco dubitatio. Nam si hoc,quod dixi non esse actu si1bstantiam,similiter non sit actu quantum,nCcquale,nec ali b creὰ est quid separatum 1 rebus sensibilisbus,immo in omnino nihil. Si vero est actu quantum, aux
388쪽
' . ' L IB. I. 377q ole aut aliaubniam haec accidentia actu subsistet sine sub stantia quo aestabsurdum. Respos deo non fieri ens in viri uerium, sed exQliquo ente fieri aliud cras, ut cx ouo pullum. . adeo ut unius interitus sit alterius generatio. Eteni in male ria prima, si per se spectetur, est actu non cns, potestate cns: ted ita non rcperitur nisi in nostro intellectu, per que ni , Grina abstraititur: reipsa autem seinper est stab aliqua firma, per quam est cris actu, oc est qualis, & quanta: dum autem hanc Grinam amittit puta oui,& aliam recipit,vi pulli, illud dicitur interire, hic dicitur generari. Ergo id ex quo res fit. non est nihil, sed cst cias, non tamen est actu id quod fit: ut ouum est actu cias, non tamen est actu pullus, sed tantum
is Hinc est, quis d generatio de interitus numquam
deficiunt: quia unius generatio est alterius interitus, S contra interitus uni ui est generatio alicrius.19 Ergo simpliciter res gignitur cum substanti agi ' gnitur: M simpliciter interit, cum substantia interit. Non simpliciter autem gignitur vel interit, cum aliquod acci dens fit aut perit: ut cum res alba denigratur,album perit,niagrum fit.
1o Ex dictis cbnstat, nil inquam aliquid gigni, nisi ex
eo quod interit: vi cx ouo no fi cret pullus, si maneret ouum: sed tae. et e cst,ut serma oui tollatur , & in eius locum serina pulli succedat in eadem materia. 2I Hoc non cras,ex quo cias fit, non est ex duobus contrariis alterum ut existimauit Parmenides, qui vocabat te ram non cias, ignem autem ens: sed est subiectum utrique contrario id est, materia illa,qua: modo recipit formam terrae, modo ignis: haec igitur materia, si per se spectetur, dicitur non cns,quoniam actu non est terra,nec ignis potestate vero est utrumque. ignis autem M terra sunt entia. ar Necesse est unam esse materiam corum quae ex se inuicem fiunt,ut ignis aeris terra . nam si quatuor clementorum, quatuor separatae materiae essen numquam alterum cx altero fieret.
389쪽
C A P. I V. - . Diuinctio genera ians, o variatio . C-p -- ,3 subiecto sensibili,id est,substantia,codem ma . . 9 nente accidens mutatur, ut cum paries ex albo fit viridis,aut niger,variatio dicitur. cum autem ipsa substantia mutatur,ut cum ex ouo fit pullus, generatio dc interitus no minatur. Potissimum autem generatio vocari solet,cum ex minus sensibili fit magis sensibile,ut ex acre aqua. Interitus autem E contrario, cum ex magis sensibili fit minus sei usbile, ut ex aqua aer. nam aer minus scnsibus percipitur,
.' 1 Interdum .cadem affectio cst eius quod interit, dc
eius quod ex illo corrumpitur: ut cum ex aqua fit aer, vel cxacre aqua, in utroque pcripicuitas inest. Intellige affectio nem eandem esse specie,non num Cro. Cum igitur subiecto eodem permanente fit mutatio in quantitato,auctio vel dc minutio diciturictim in qu litate, variatio : cum in loco, latio seu motus localis. cum autem subicctum mutatur , gcneratio vel interitus appellatur. 's Quamquam ci quod in generatione subiicitur,
. nomen materiae maxime convcnit, tamen aliarum quoque mutationum subiectis tribuitur: proptcrea quod omni nati talioni commune est, ut subiectum aptum sit ad contraria recipienda. CAP. V. De Humoncise deminutione.
Cap. . aT A Vctio de deminutio a generatione differt. I. G . spectatur in substantia auctio de deminutio in quantitate. II. Quod generatur, ut.& id quod vari
tur,non necessario mutat locum: quod vero augetur vel minuitur, necessario mutat locum: non ita tamen, Vt ea quae t caliter moueri dicuntur. cum enim aliquod rect. a fertur, totum mutat locum: cum autem globus in OrbCm vertitur, Omnes partes locum mutant, sed ipsum totum aequali in loco manet:at cum res augetur vel minuitur,dc partes eius mutat locum, dc ipsum totum, quamuis non stratur in aliis locum, tam
390쪽
tamen a qua i in loco non manet: quia quod augetur,maiorem occupat locum: quod verti minuitur, minori loco continetur. III. Generatione id sit,quod prorsus non erat,ut ex non homine fit homo,id est,ex semine, quod no erat homo actu seu potestate, fit homo actu : auctione autem non fit magnitudine magnitudo: scd magnitudo incrementum re cipit: adeo ut non fiat quantitas ex non quantitate,sed quod . cst actu quantum , maiorem quantitatem suscipiat. IV. In
generatione substantia mutatur,in auctione 5ί deminutione manet eadem. idcirco cum ex aqua fit aer, non Vocatur auctio, licht aer maiorem locum occupet, quam aqua occupa tat: sed est interitus aquae,3c generatio aeris. similiter cum fit ex aere aqua, non dicitur deminutio, quamuis res in minorem locum coangustctur, sed dicitur interitus aeris,dc gene ratio aquae. V. In generatione res per se mutaturitia auctione vero non mittatur res per se, sed recepta ab eo quod augetur. t mox docebo axio. S.
18 Auctio generationi similis est, quatenus sicut non generatur substantia uniuersalis, ut idea, sed particularis, ut Socrates, ita per auctionem non sit quantitas in genere, sed certa quantixas, ut octo,Vci decem pedum. Σ9 U Eius quod incrementum suscipit, quaevis pars au getur:& eius quod decrescit, quae uis pars minuitur. Alioqui totu no diceretur augeri vel minui per se, sed ratione partis. so Res aliquo accedente augetur,x aliquo dcccdun
te minuitur.3i Quemadmodum non variatur affectio, sed subie 'ctum, quod aifectionem recipit: ita non augetur alimentum. sed id quod alitur,ut animal ,δί planta. 3Σ Primo augentur partes similares, ut caro, M san suis: deinde horum merito augentur dissimilares, ut manus.
33 Vtraeque augentur secundum formam, non secui dum materiam:quia materia non manet eadem,cum subinde alliquid decedat,sed forma cadem manet sub maiori mole, id est sub maiori materiae quantitate. 34 Alimentum itaque nutrit M auget, quia potestatς. in id quod alitur de augetur,id est,in eius naturam conuerti potest ut cibus de potus in carnem dc sanguinem.