장음표시 사용
371쪽
9 VI Sle quaedam corpora grauia,& quaedam leuia, id est,
' que motu recto feruntur a medio, vel ad medium, manifestum fiet, ii ue corum motus naturalis spectetur, liue
rens ferri potest.quod ut ostendam,tumo duas hypotheses. I. Quo res grauior est,eo celerius de cndit:& co tardius si
.ascen ait. Proinde res grauis celerius descendit,& tardius ad scendit,quam res grauitate carens. II. Quo res leuior est, et, celerius natura adscendit,& cis tardius vi descendit. Quocirca res leuis celerius adscendit, ac tardius descendit,quam res non ictus. His suppositis, dico rem ponderis de leuitatis ex pertem nec natura nec vi sursum aut deorsum serri. Nam Primo si dicatur res grauitate carens deorsum naturalitera seni:suinamus eertum tempus,quo descendi tax certam altitudinem,quam co tempore perinco. empli gratia, conficiat unius horae spatro altitudinem centum palmum. his po- istis accipim remoti qua in grauem,puta plumbum, quod co- .dem tempore confidiat altitudinem ducentorum passuum. diu ur igitur plumbi pars aliqua,puta quae dimidium ponde ris habet,codem tempore conficietzccntum palisis. ita contingit,ut haec plumbi pars eadem Celeritate moueatur, ac res grauitate cares,qu ia utraque eodem lcmpore conficit idem
. spatium,id cit,una hora centum palsus:quod est absurdum,S i contra primam hypothesin. Secundo,si dicatur res gravitate carens naturaliterii ursum serri , eodem modo probabo rem leuem eadem celeritate adscendere:quod non miniis est ab- surdum,& contra secundam. hypothesim .Tertili,si dicatur visursum ferri: ponendum cst tempus quo sertur, Jc spatium quod permeat. exempli gratia,una hora conficiat quadraginta pallus. his positis,acci pia re graue,quq code tepore minus spatij conficiet, puta viginti passus. postea sumam huius rei partem,puta dimidiam,quae codem tempore per quadragin- . ta passiis feratur. ita eveniet,ut liqc pars,quq cst grauis,cadem celeritate feratur,qua res illa poderis expers: quod est absur dum.aut si res podere vacans celerius sertur, quo alia quavis re, aut quavis rei particula celerius feretur. quare infinita velocitate mouebitur: quod est aequae absurdum. Quarto, si res pondere cares dicatur vi deorsum ferri,similiter o Iten dam aut rem leuem eadem celeritate moueri , aut rem
372쪽
pondere carentem infinita celeritate ferri. Ex his apparet, quicquid sursum aut deorsum fertur,esse graue aut leue. io Vt ea, quae superiori axiomate tradita sunt, rectitis percipiantur: notandum est, motum naturalem & violetum ita posse misceri, Vt naturalem motum vis externa ccleriorem reddat veluti si lapis deiiciatur .natura vcro motum violantum promouere non potest. ii Aer tam naturali quam violento motui conducit, nimirum adscensui, quatenus est leuis, & descensui, quate nus est grauis. nam si cum igni conferatur, grauis dicendus est si cum aqua vel terra, leuis nominandus. Hinc cst, qubd . mobile violento motu fertur, etiamsi motor id non sequa tur quia scilicdi ab acre vehitur, qui motum ab eodem motore accepit, dc sua leuitate sursum, vel grauitate deorsum
Elementa qui lac di sinci: II Lementum in praesentia non significat materiam Cap. 3. primam sed corpus,in quo hae tres conditiones insunt. Primo cetera corpora in illud resoluuntur. Secundo in corporibus inest vel potestate, vel actu. viro enim horum duorum modorum insit,nondum constat. Tcrtio non diuiditur in partes specie differentes. i3 Elementa esse probatur. Primb ex data definitio ne, quae secundum Aristotelem conuenit igni, acri, aquae, Micrrae. Secundo auctoritate Empedoclis, M. Anaxagorae, qui licet in explicandis elementis dissentiant, tamen in co con- beniunt,quod ambo clementa quaedam ponunt. Tertio quia culm alij sint motus simplices, alij rhixti: sicut motus mixti conueni int corporibus mixtis, ita motus simplices conueniunt corporibus simplicibus: haec autem sunt clementa.
Elementa non esse infinita 1 TVnc videndum, quot sint elementa. .hnaxagoras Cap- a elementa rerum omnium constituit infinitas patates similares, quas Vocauit qυιομείας.
373쪽
is εἰ Haec sententia falsa est. Primo namque multae par tes similares sunt compositae,ic resoluuntur in quae specie differunt: quod non conuenit definitioni elementi supra
tradite:vt partes carnis re luuntur in ignem,acrem,aquam, α terram. ergo non omnes partes similares sunt clementa. Secundo,ctiam ii partes limitares cssent elementa: nulla tamen ratio cogit,ut dicamus has csse infinitas. sed clim finitae . ad naturales cffectus producendos sufficiant, si uitra ponuntur ab Anaxagora infinitae.Tcrtio primς corporum differentiae sunt finitae,ut probabitur lib. 2. de generat Q .crgo prima corpora,quae quidem sunt elementarinita sunt.16 Secundum Leucippum dc Democritum, quos postea Epicurus secutus est, clementa sunt infinita corpuscula indiuidua, quorum complexu dc coniunctione lingulae ressiunt. Idco autem infinita, quia figuris differunt, quas putantcsse infinitas. Hinc ignis fit rotunda figura praeditus: hin Cacr,aqua,terra,quq differunt magnitudinc S paruitate: quam autem figuram habeant,neque Democritus, Ecque Leucippus exposuit.
i 'In hac sententia sunt tres errores.Primb ponunt ea corpuscula esse infinita. quod refellitur, c ina quia sussiciunt
sinita ad omnes res procrcandas,tum etiam quia differentiae corporum finitae sunt,ut dixi axio. i . Secundo pol ut corpora indiuidua moueri: quod rc pugnat tam doctrinae math maricae, quia mathematici faciunt omnia corpora diuidua,
quam doctrini; physicsequias cxto phylico ostusum cst,quicquid mouetur, csse diurduum , cand cmque esse diuisionen
toporis, motus,ipsus moucri, ipsius mobilis,&. eius in quo sit motus .a cri10 auctores huius sentetis sibi ipsis contradiculai 8 Sunt autem in eorum dictis duae contradictiones. pri md ponunt urcm ex minoribus partibus conitarc quam aquam, de aquam ex minoribus quam terram : & nihilo mi nus aiunt haec semper ex se inuicem fieri. atqui si ex aqua excita pli gratia fit terra, segregantur ex aqua partes maiOrcs, ita ut tandem maneant solae minores, ex quibus terra
amplius fieri non poterit. Secundo ponunt infinita corpora infinitis figuris dii ferre' figurarum tamen principia finita faciunt,id est pyramides. sicut enim figurae superficiales resol-χiuntur in triangula.
374쪽
ita etiam figurae solidae resoluuntur in pyramides, id est,figu rae rectilineae resoluuntur in pyramides habentes basim pia nam rectilineam,sphqricae in pyramides habentes basim co- uexam. ut globus resoluitur in Octo pyramides, quae fiunt a tribus circulis se inuicem in centro secantibus ad angulos rectos.earum autem bases sunt in circumferentia, fastigia incentro. Sic sphaera mundi Constat octo pyramidibus, quae duobus coluris aequinoctiali continentur.Hoc clarius apparebit si pila aut pomum ter secetur in partes equales:fient enim huiuscemodi pyramides octo. 1 Generastiter elementa esset finita,sic probatur: Cuiuslibet simplicis corporis proprius cst aliquis motus sim plex: atqui motus sinplices sunt finiti. pr. lib. I. axio. 23. finita quoque sunt loca, ad quae feruntur corpora simplicia: ergo etiam ipsa corpora simplicia sunt finita. clementa igitur finita sunt: siquidem clementa sunt corpora sit inplicia.
Non esse unum tanta- elementum.
ὶ, IVlti philosophi dixerunt unum esse clementum: Cap.
ut Thales aquam, Anaximenes dc Diogenes aquam, Heraclitus ignem, Anaximander vaporem quendam medium inter aerem x aquam. zi Γ Eorum sententia, qui unum clementu ponunt siue acrem,siue aquam,stuc medium Vaporem,duobus argumentis refellitur. Primb, cum dicant omnia ex co clemento fieri per eius raresectionem vel condensationem: veluti si aer ra refiat graena fieri: si condensetur, aquam euadere: conseques
est, ut qud subtilius aliquid est, eo prius sit. unde ctim ignis sit subtilissimus, prior est aere dc aqua. quocirca ecundum hos philosophos erit aliquid clemento prius,id est,ignis.S cundo, si haec sentcntia vera esset, nihil esset absolute ignis,
375쪽
vel aer, sed idem diuerso respectu citet ignis & acr. nam si hcc vi isti volunt tantum raritate ac densitate disserunt:ce te nihil aliud est inter ea discriminis,nisi quod aliud est crassius,ali id subtilius, quorum illud ex maioribus , hoc ex mi noribus partibus constat. Quare secundum hanc sentetiam, ignis,aer,aqua,& terra solum magnitudine ac paruitate par tium differunt. cum igitur magnum dc paruum sint relata, Categor.cap. 6. partic. 2o. dc 2 l. ignis,& acris, aliorumque cia sentia in relatione consistit: nec sunt absolute ignis, vel aer, sed per relationem ad alterum. Proinde idem elementum respectu alterius subtilioris crit acr, A respectu crallioris erit ignis.11 Iam examinemus sentcntiam corum, qui Ponunt Vnum clementum esse acrcm.Horum alij simpliciter dicunt ignem habere figuram pyramidis : quia intex figuras pyramis,M inter corpora ignis maxime valet ad incidcndum Α-lij accuratius loquentes inquiunt pyramidem csse primam inter figuras solidas, ex qua ceterae componuntur,ignem autem csse primum inter corpora , quia est subtilissimum cor pus .vnde cum prima figura priuao corpori conueniat,existimandum cst ignem cilla pyramidis figura praeditum. Alii defigura ignis nihil pronunciant, sed tantum ignom ex subtilissimis partibus constare inquiunt,cx eisque composito cetera fieri, non aliter quam ex ramentis mala a conflatur. Vt omnium horum sentcntiam simul refutem: quaero ex eis, num ignis iit diuidulis,an individuus. Si indiuiduuin dicant.Primo cis oppono, quod supra axiom.l T. Obieci Democrito & Leucippo, omne corpus esse diuiduum, tam fecundum mathematicos, quam secundum Physicos. Se cudo oppono,quod ignis est subtilior acre,&anua: prom-de est malo consequenter est diuiduus: quia in maiori inest
minus, aliquid praeterea. Si ignem diuiduum csse fateantur: huic igni aut figuram tribuunt,aut minimE. Eos qui igni figuram pyramidis tribuunt duco ad duas absurditates. Primo si ignis diuidatur, pars ignis est pyramis, pars autem pyramidis non est pyramis Secundo non omne corpus vel erit clementum, Vel constabit ex elementis: quia pars ignis iaccerit ignis,nec aliquid ex elcmentis com poli tum Eos autem,
qui de ignis sgura nihil statuunt, sed magnitudine, id est,
376쪽
partium subtilitate ignem definiunt, itidem duco ad duas
absurditates.Vna est, dari corpus prius elemento primo: quia si ignis,quem aiunt cise primum clementum, in partes diuia datur : pars eius crit prior,& magis habebit naturam clementi. Altera est, idem diuerso respectu esse ignem S ae rena,vel aquam id terram,quia magnitudo cst relationis vo
Σ Generaliter probatur non esse Unum elementum: quia si unum esset elcmentum , unus esset naturalis motus: atqui sunt plurcs motus naturales, ut primo libro declar tum fuit: ergo sunt plura clementa. C A p. I X.
Elementi esse ortui ct interitui obnoxia. 2s Lementa non esse aeterna,scd ortui & interitui ob- Cap. 6. noxia sic probatur. Suppono, quod sensibus patet, simplicia corpora,ignem,acrem,aquam,terram dissolui. quo Potito sic argumentor: Aut haec dissolutio est infimia,id est,m an initum abit,aut aliquando finem accipit, atqui non est infinita: alioqui tempus quoque dissolutiqnis esset infinitu,& similiter tempus compositionis cisci infinitum : proinde duo essent tempora infinita,alterum quo clementa componuntur,alterum quo elementa dissoluuntur: quod ost absurdum. Finem igitur aliquando dissolutio accipit. Hoc proba to,ulterius pergo: ac dico hoc in quo dissolutio stat, aut esse individuum, aut diuiduum. atqui ii 5 esse individuum, docui supra axio.i7. cst igitur diuiduum, proinde potest corrumpide interire. Et siquidem totum corpus crat interitui obnoxium, multi, facilius haec particula,in quam resolutio facta est, interibit: ut videmus paruam aquae particulam facilius cor- umpi ,quam magnam aquae quantitalcm.
Elementa exse inuicem, i. , Via ostendi clementa esse generabilia necesse est, ut vel gignantur ex incorporeo,vel cx alio qorpo re,vel inuicem ex seipsis:atqui nec generatur ex incorporeo,
377쪽
nec ex alio corpore: ergo gignuntur ex se inuicem , ut a a cx adre,& aer ex aqua. Huius syllogismi maior propositio est manifesta:minor est probada, id cst,clemcta nec gigni ex incorporeo,nec ex alio corpore ab omnibus clementis diuerso. Non gigni cx incorporeo,probo per deductionem ad absurditatem. quicquid enim fit, in aliquo fit,Phys. lib. I .cap. 2.part.8.& lib. 6. cap. 6.partic. I. locus igitur, in quo fit corpus e lementare,aut est inanis, aut habet aliquod corpus. Vtrum uis dicas, incides in absurditatem. Nam inane refutatum est quarto physico. Si verb sit in co loco corpus, consequens e rit, ut in eo loco sint duo corpora, id est, quod ante genera tionem elementi ibi crat, dc elementum ibi generatum. Si respondeas primum corpus,quod ibi erat, moueri x cedere clemento: rcplicabo generationem fieri in instanti, omnem autem motum fieri in tempore. Phys. lib. 6.c.2.adeo ut antequam corpus cedat,olcmentum ibi generetur, atque ita sint aliquamdiu duo corpora simul in eodem loco.Tandem non gigni clementum ex alio corpore quod non sit clementum, probo duobus argumentis. Primb,si si crent ex alio corpore, hoc corpus esset prius elementis:quod est absurdum.Secundo hoc corpus vel cst graue, vel leue, vel nec graue nec te ue.Si est graue, aut leue, certe est clemcntum. Si nec graue nec leue est,est immobile: ergo ex eo clementum gigni non potest. Vt igitur hanc ratiocinationcm in pauca colligam, quoniam clementa gignuntur, non tamen ex incorporco 'vel ex alio corpore gignuntur, necesse est ut ex se inuicem gignantur.
Quomodo elementa ex se Dulcem gignantur. Σ Vatuor modis dici potest elemeta ex se inuicem
signi. Primo secundum Empedoclem dc Democritum parces inexistentes segregantur: ut cum aer fit exa qua, partes acris,quq in aqua insunt,secernuntur ex illa aqua. Secundo aliis videtur transfiguratione elemeta gigni: differunt enim figuris inter se,adeo ut mutata figura clementum mutetur.veluti si figura ignis est pyramidatis,terrae cubi caesi ex pyramide fiat cubus ex igne fiet terra:cotra si ex cubo fiat pyramis ex terra fiet ignis. Tertio secundu Platone elemeta resol-
378쪽
resoluuntur in superficies, atque hac ratione est superficiebus in quas unum elementum cst resolutum,aliud gignitur clementum. hanc mutuam resolutionem ponit Plato tantum in tribus Clementis,ignc,acre,& aqua. Quarto secundum Ari stotelem mutua clcmentorum generatio fit per mutationem substantialem quia omnia constant ex cadem materia, non ex eadem sorma Vnde mutata forma mutatur elemen tum maateria vcro,quq subinde has formas recipit, terna est. Σῖ ' Prima sententia reprobatur sequentibus argumentis Primo secundum hanc sententiam clementa non generantur,sed videntur generari,dum extrahuntur.cx alio clemento , quasi ex vase quodam. Secundo, cum aqua ex acre generatur fit clementum grauius: quod non contingeret, si aqua in aere inesset,A cx co segregaretur Tertio,cum aer fit ex aqua,occupat maiorem locum: quod similiter non eueniret,si ex aqua segrcgaretur. Quarto vel infinitae partes unius clementi crunt in altero clemento, puta acris in aqua: vclinon semper ex uno elemento alterum generabitur. nam se-grcgatis ex aqua omnibus partibus acris,non poterit amplius cx aqua gigni aer.
29 Secunda sententia rcfatatur: quia si egentia cle
mentorum in figura cossi staret,& figurς mutatione elementa gignerentum certe aut clementa enent indiuidua,aut pars e lementi non esset elementum: aut pars ignis non erit ignis,
quia pars pyramidis non est pyramis,& pars sphqrae non est
sphaera. Tertia sententia refellitur sequentibus argumentis. Primo Plato ab si de negat mutuam resolutionem torrae Maliorum elementorum : cum quia hoc repugnat scnsui , tum etiam quia terra esset maxim .elcmentum, quippe quae non resoluitur in aliud clementum secvadum Platonem. Secur do quaedam triangula client superuacua. veluti si elemento Viginti triangulorum fieret clementum duodecim triangulorum,reliqua octo triangula superfluci cnt. Tcrtio secundum huic sentcntiam corpus sit ex non corpore, siquidem fit ex superficiebus, quae non sunt corpora. Quarib vel et menta fiant indiuidua: vel quaedam corpora, id est, partes e
lemcntorum, nec sunt elementa, nec constant ex clemen
tis. Nam si ignis diuidatur , pars , cius non crit ignis :
379쪽
siquidem ignis est pyramis, da pars pyramidis non est pyramis. pars i Situr ignis nec crit elementnm, nec constabit ex elementis, sed crit quiddam clemento, id est, igne prius.
si 's Quoniam igitur aliς sententiae falsae sunt, probanda est quarta sententia Aristotelis, de qua pluribus agetur in libris de ortu dc interitu.
Uravem Duris non disse re. 32 L Vidam clementa figuris distinguebant ignem iamque alii sphaeram esse dicebant, alij pyra
in idem: aerem putabant esse ο κ - λον, id est, figuram octo ba sium: aquam esse δε αισυλον, id est,figuram viginti basium: ter ram esse cub un.
33 Haec sententia sequentibus argumentis refellitur. Primo secundum hanc sententiam in loco acris de aquae csset aliquid inane: quia figura octo, vel viginti basium locum
non implet,ut sciunt mathematici, qui docent inter figuras planas tantum triangulum, quadrangulum , de hexagonum replere totum, inter figuras autem solidas tantum pyrami dem dc cubum. Secundo corpora si inplicia figuram non tam habent a seipsis,quam accipiunt a continente: ut aqua in vascrotundo est rotunda,in quadrato quadrata.Tertio clementa habent rationem matcriae, M suscipere debent omnes figuras: ergo non habent cx se certam aliquam figuram. Quarto haec sententia tollit gelicrationem carnis,& ossis, de ceterorum corporum, quae continua sunt,& ex partibus similaribus Constant.haec enim neque ex clementis certa figura praeditis componuntur,alioqui non essent continua: neque cx super sciebus,quia secundum huius sententiae auctores ex superficiebus non fiunt mixta,ut caro, & os, sed tantum clementa. Quinto figurae clementis assignatae non valet ad motus et mentorum,ut isti credunt. nam alius motus conuenit sphaeredia pyramidi, nempe volutatio: alius igni, nempe adscensus. Sexto,si terra ideo est cubica, quia non mouetur: etiam alia elementa in suis locis erunt cubica, quia naturaliter omnia
quiescunt in suis locis. Septimd,si ignis ut isti autumant perangulos calefaceret, atque vreret, etiam reliqua clementa calcfacerent dc urerent. quin etiam corpora mathematica:
380쪽
quandoquidem omnia sunt angulis praedita. Octaub, cum ignis urit, ignem facit.si igitur ignis est pyrynis,pyramis pyramidoem facit. Nono math figuram igni tribuunt tantum propte r vim diuidendi & dissipandi, cum magis habeat vim .colligoendi: siquidem per se ea quς sunt eiusdem naturet coniungit,per accidens vero ea quς sunt diuers' naturae,separat. veluti si ramentorum auri,& argenti congeries igni appon
turi aurum Cum auro, argentum Cum argento coivngcturi
aurum autem ab argento seiungetur. Decimo, si calidum,id c ignis haberet certam si guram: contrariun , id est, frigi dum haberet contrariam figuram:quod est impossibile: quia figurae nihil est contrarium. Si cum nonnullis dicas calidum S: Digidum differre, quia illud paruis, hoc magnis partibus constat: incides in duo incommoda. Vnum cst, calidum MDigidum non differre figuris, sed tantum magnitudine-exiguitate partium : quod illorum sententiae non conuenit. Alterum est,magnam pyramidem nec esse ignem , nec causam calefaciendi ,sed potius refrigerandi.
LIBER XXVIII. DE C OE L O QS A R T V S.
Dicendum esse de graui leui quae vel absolute accipiantur, vel in relatione ad alterum sipecrentur. R A v E M leue bifariam sumuntur,id est,uel sim- Cappliciter M absolute, vel per relationem ad alterum. Absolute graue est, quod natura deorsum fertur. Absolute leuc,quod natura sursum fertur. Grave per relationem ad alterum,seu grauius dicitur,quod celerius descendit. Leue per relationem ad alterum, seu leuius dicitur,quod celerius adscendit. i l .