장음표시 사용
401쪽
ram : ex quibus inter se mixtis clementa media generat, ac rem & aquam.
Σ3 Similis est sententia Platonis, qui tria clementa po
nit,duo extrema,Sc unum medium. Nam si hoc medium di ui datur in aerem dc aquam, haec sententia nihil differret a sententia Parmenidis. r. Empedocles statim ponit quatuor clementa, ignem acrCm,aquam,terram, mox tamen ad duo refert, cctera uia Uni igni opponens. C A P. I V.. Elementorum proprietates aliquot.11 VJ Lementa,quae sentimus,non sunt pura, sed singulal habent aliquid ex alio elemento admixtum. 26 Purum clementum in excessu unius qualitatis consistit: nempe ignis in excessu caloris, aer in excessu humidi,aqua in excessi frigidi, terra in excessu sicci. Itaque ignis est magis calidus quam siccus, de est omnium Clemen rum calidissimum:ae est magis humidus quam calidus, iccst omnium elementorum maxime humidum: aqua est magis frigida, luam humida, & cst omnium clementorum maximc frigida: terra est magis sicca, quam frigida, & est om nium clementorum maxime sicca. Haec intellige de qualitatis contentione 5 remissione in subiecto,non de actione Virtute. alioqui ut vinum frigidum magis stomachum calefacit , qtiam aqua calida: ita aqua magis humectat quam aer,quia est acre densor, licet aer sit natura humidior quam
α Ex puro elemento nihil gignitur.
28 Quamuis quatuor sint elementa, tamen duo ponuntur loca, superum & inserum. Nam duo ad locum superum tendunt, ignis M aer: duo ad inferum, aqua & terra. Est tamcn discrimen : quia ignis obtinet locum absolute M omnino superum, eodem modo terra infimum: aer autem locum superum sub igne, x aqua locum inserum su'pra terram, ide6que haec vocantur elementa media. Vide lib. . de coelo cap. .
402쪽
19 Vnum elementum Vni contrarium est ratione qualitatum supra expositarum : Videlicet ignis aquae , M
aer terrae. De mutua elementorum generatione.
3o Vr X quolibet elemento quodlibet fieri potest: pro- Cap. 4.
, pterea quod elementa,ut ostendimus, contrariis qualitatibus sunt praedita,generatio vero e contrario in contrarium fit.
3i 's Elementorum alia dicuntur habere inter te lymbolum id est , communem qualitatem, aliam non habere. Symbolum habent, I. Ignis & aer,quia Uterque cst calidus. II. Aer & aqua,quia sunt ambo humida. III. Aqua δί terra,quia utraque est stigida. IV. Terra dc ignis, quia virumque est siccum. Symbolum non habent ca, quae supra diximus csse contraria: ninipe ignis,& aqua, quorum ille est calidus te siccus,haec est stigida dc humida:necnon aer Zc ter-r quorum ille est calidus&humidus, haec autem & sicca: I habentibus symbolum facilis cec
403쪽
hoc est materia prima, quae non est actu corpus sensibile. s pra axio . . nec est Unum, Vel duo, vel tria ex clementis, sed aequo omnia quatuor clementa sunt prima corpora sensibi lia: quoniam omnium est eadem ratio, id est, omnia sunt transmutabilia, dc ex quolibet clemento quodlibet aliud elementum fit. pr.axio. so. CAP. VII. - lDissutatio contra Empedoclem.
18 Υ Toc loco aliquot Empedoclis errata notemus. I. Cap. I INegat elementa in se inuicem mutari, &nihilominus asserit ea esse inter se comparabilia dc aequalia. Atqui comparantur aut siccundum quantitatem, adco ut sint a qualis quantitatis: aut secundum proportionem , id est, se cundum potentiam diuersarum qualitatum , Veluti quantum unum calefacit, tantum alterum humectat: aut secun-ulum potentiam eiusdem qualitatis, ut quia aeque calcia Ciunt. Si primam comparationem Empedocles accipiat, e lementa habebunt communem mensuram e proinde con stabunt ex eadem materia: pam quae cst monsura interna Scper se,cx cadum est materia, cx qua cst res quam inclitur. .Phylic.cap. 9.partic I. Sc capite χο .parti c. 7.ὶ consequenter poterunt in se inuicem mutari: quod tamen negat Empe doctes. Si verb se indam comparationem sumat: quoniam haec is, quali ate spectatur, Olcmcnta non sunt dicen- da aequalia,sed similia. Denique si tertia comparatione via tur,clcmenta habebunt easdem qualitates,sed alia magis, ita minus. verbi grati 1,alterum erit calidius, ait crum inmisscalidum : poterunt igitur in se inuicem mutari , quod Em pedocles negat. Expositus est primus error Empedoclis.
II. Non ponit veram auctionem, quae iri animantibus non sinc clementorum mutatione sit, sed cam tantum quae fit additione, sicut a eruus augctur adiecto alio frumento, Zί cumulus terrae adiecta alia terra. IlI. NeC explicat,nec explicare ex suis principiis potzst Verani naturalis genera tionis caulam. IV. Mixtionem es entorum Celebrati
quasi cadiam praecipuam, ne lecta essentia, qtiae est longe potior. V. Discordiae tribuit hunc cffectum, ut clementa
404쪽
isparet,ac mundum Constituat, atque ita malae causae tribuit optimum ellcctum. c contrario bonae causae, id est concordiae,possintii na effectiim adscribit, nempe mundi lubucrisio siem. VI. Non dcclarat quomodo concordia S dis ordia siniti causae motus localis. Vt l. Discordiam facit rem n tural cm: & concordiam, praeter naturam: quoniam illam vult esse causam motus naturalis,hanc ver , este causam motus violenti,ut terra per discordiam rccedit in suum locum qui motus naturalis est: dc per concordiam rcccdit a suo loco,ut cum aliis clementis misceatur, qui cst motus praeter: paturam VIII. , Variat in causa motus Iocalis ast enda: quia moψo concordiam dc discordiam tantum inquere ccnset, modo motum Iribuit casui, modb naturae. IX ponit con cordiam de discordiam quasi primas motus localis causas: cum tamen oporteat esse alium priorcm motorem, qui sit causa huius varictatis, quod aliis concordia mouci, alias
discordia. X. Omnia componit cx clcmcntis: cilm iamcnhaec compositio non conueniat an unae. Constat enim, Iariis cam, me moliam,obliuionem, dc ciusmodi alias animae aste-ctiones non esse corporales.
diuomodo mixta corpora componantur ex Aemons.
39 π Rrauit insuper Empedoclcs in expositione modi, Jtaquo mixta corpora componuntur ex Clcmcntis. putauit enim ita componi, ut cx lateribus de lapidibus sit murus , adeo Vt cxiguae portioncs clementorum, Ut Portio acris , dc portio terrae iuxta se inuicem collocentur in carne exempli causa)wnstituenda Quς sententia si Vcra cilci,non posset ex qualibet parte carnis extrahi quodlibet clamcntum,Vt non potest ex qualibet parte muri cxtrahi lapis:siquudem ubi sunt lateres, ibi non sunt lapides: dc ubi est acri, ibi non est terra. o v. Aristoteles autem pulchre distinguit. Nam si Iementorum vires sunt valde inaequales, id quod est imbe- illius,in alterius naturam conuertitur. sin aequales sint,aut fere aequales:ex eis fit tertium quid, id est, corpus mixtum: quod
405쪽
ouod vel aeque particeps est utriusque contrariae qualitatis. vel alterius magis, alterius minus: puta vel aeque est calidum& Digidum, vel magis calidum quam Digidum. nam contrariae clementorum qualitates non omnino seruantur inmixto, sed a sc inuicem en cruatae & in rmatae: ita ut dura corpus mixtum componitur,elementa nec omnino conseruentur,nec omnino intercant. Hac igitur satione mixtio differt a generatione M interitu : quia mixtione clementa quodammodo manent, quamuis enervata ob contrariarum qualitatum concursum.
Quodlibet mixtum perfectum conrure ex quatuor elemenias. ' si Ixtorum corporum alia sunt i inperfecta, quae ex - P IVLquibusdam, non ex omnibus clementis Constant. vi nubes, grando : alia perfecta, quae cx quatuoriclementis
, s Ex omnibus autem clementis constant,quaecum que sunt circa mediam mundi partem,Vt animalia, Sc plantae. Hoc autem probatur primo spccialiter SI distincte dα singulis clementis, deinde argumento generaliter pcrdi nente ad omnia clementa. Quod ad specialcs rationcs alti iaci. I. Constant potissim lina cx terra: quia sunt in terrae loco,iam qua in in proprio locα Il. Constant cx aqua: quia haec torminat,& sine hac icrra non consisteret, sed dissipa, retur,ut arcna. III. Ex igne, qui cth contrarius aquae: SI cxacre,qm est contrarius torrae : quia ncccsse est, ut consimit ex clementis, contrariis, ut qualitates olementares in ipsis mixtis lini stactae dc eneruatae. Generaliter autem sic a gumentor. Quale est alimcntum sale cst id quod alituriat qui alimentum est mixtum ex elemcntis:cigo etiam id,quod a litur,similiter mixtum est,ut animalia,S plantae. Hoc argumentum voco generale, non quia pertineat ad omnia mix-.ta,sed quia pertinet ad omnia clementa.
3 Obiter notetur interi omnia elementa potissi-imum igni tribui quod alatur: quia id quod alitur, est forisma in materia:quod maximu conuenit igni propterea quod
406쪽
cum superiori loco sit collocatum, cetera clementa continet. nam 5c forma continci materiam. Ceterum aliter ignis continet reliqua clementa, alit in forma materiam. SI ignis improptic dicitur ali: quoniam hoc est Viventium proprium. ,
' . De cia is se principiis generatio s.
Cap. 9 Ausa generationis, ut & ceteroru, cst quadruplex; materialis, formalis, finalis,cssiciens. 1 Quod ad causam materialem attinet: materia citis modi est,ut per eam res possint esse, non esse, quia cst con trariarum formarum capax, ita ut altera sorma priuationem
6 Forma autem est cuiusque rei essentia, quam materia recipit,cum res generatur:abiicit,eum res interit. 7 Praeter has duas causas requiritur causa efficiens: quam veteres, ut Plato, Parmenides, & alia videntur tantum somniasse, non exposuisse. Etenim Plato in Phaedone nullam aliam causam generationis oc interitra asteri, quam formam, cuius adeptione res oritur, abiectionc interit. Alij solam materiam considerant,cui tribuunt vim cis ciendi .Parmenides vero duo accidCntia activa Vna cum materia posuit, nempe calidum Sc fiigidum: quorum illud dissipat, hoc autem Ungregat. Hae sunt tres sententiae in prae sentia rosellcndae.
48 Sententia Platonis impugnatur. I. Quia saepe,etiamsi sit sorma de materia ad eam suscipiendam apta, t men non est generatio, quia scilicet deest efficiens. II Quia in artificiosis, id quod efficit, non est forma, sed cst efficiens diuersum a materia, Ma forma: Vt sanitatem non efficit sanitas,sed medicus: dem igitur modo sit etiam g
neratio naturalim. ' η Secunda sententia est quidem tolerabilior, tua
sententia Platonis, quoniam huius secundae sententiae at ores expresse mentionem faciunt eausae essicientis. Pec cant tamen, I. Quia vim essiciendi tribuunt materiae.nam re vera causa emicns a materia est seiuncta: inimo materia
407쪽
lecticam, sed accipit sermam lectica: ab artifice. IIo Quia
praetermittimi causam praecipum dςst,sermam. milueo Γ Sententia Parmenidis iefellitur. I. Qui lidum tantum ageret: ignis, qui est calidus,tatuum ageret, non pater tur: atqui Videmus iἶnem nun tantum. .gere, sed etiam py', ut cum ab aqua extinguitur: ergo calis dum non tantum agendi, sed etiam patiendi vini habuti II. Quia accidentia sunt instrumenta cfficientis principalis : quod principale ciliciens mala est a Parmenide prae
si Ex sententia Aristoteli, motus Solis per Zodia- Cap.Io. cum est causa perpetuae generationas & interitusarem pe Sol raccedens ad nostrum punctum verticale, quod es Z nit appellant, in causa generationis:ab eodem recedens, est
Σ Quocirca naturalis generationis,&, interitus tempus aequale caenam tempus accessus & recessus Solis est aequale. videmus autem Sole accedente multa gigni, vivere lici barum dc animalium varia genera, eodem autem recedente interire. Hic tamen ordo a coelesti causa pendens v riat ratione materiae, quae alias melliis , alias deteritis affecta est ad formam recipiendam, necnon ratione causarum par ticularium.Wputa agricolae irrigatio ossiciet, ut hectae citius nascantur & diutius durent. s3 Γ Finalis causa generationis est, ut res perpetuo fini,quoad eius fieri potest. Crini enim ea, quaesunc a Deo Valde romota, perpetuo duraro nequeant, Deus perpetua generatione aeternitatem speciei his concessit.Nam duplex cst a ternitas:altera indiuidui,ut coeli raltera speciei,ut hominis quia vcro illa est praestantior: idcirco in rebus eo modo aeternis nulla est generatio: sed quae res illius aeternitatis c paces non sunt,aliquo modo per generationem dc successio
nem perpetuam aetemae redduntur ita.
408쪽
selut cmuies aliae sphaerς sub prima comprehcnduntur, ita
etiam alij motores sub primo Inotorcicontinentur. ues Quia coeleste corpus cuin i sit orbiculare,est con tinum, idcirco cilicit motum continuum: hiC autem contianuus motus est causa continui temporis: quia tempus noncst 1ine motu,scd est eius numerus ta mens ut in Physicis
-di i b, tu ni Lγαν C. X I L is libri GL P: illa Cap.ri, Lia necessarib,alia contingenter filuit: ut probati - S potest. duobus argumcntis.Primum iuinitura di stilictioiae missiri M vcria Futurum. nam quod vere diei tur fore, iacccssario crit. quod auicni vcre dicitur futurum, fortasse non' erit 3 Alterum est: quia re vel sunt iacesssario, vel contingciata ergo etiam fiunt vel necessario,vel con
m, Ut gerierandum. ρεα his Posterilis generando ad prius generandum let consecutio: veluti, si domus facta crit,funda
i 8 Npriori ad . posterilis non valet consecutio, nisi supponamus filiumcccssario fore. Verbi gratia. fundamcnta iacta erunt,ergo domu& constructa crit: consecutio non Va let. at Vcro, pluet, ergo terra madcfici , consequentia bo est ni erat Ist Haec nccessitas arguit generationes circulo fieri r id est. in . Em redare, ut ex pluuia madtat lcrra, ex terrira madefacta attollitur vapor ex vapore signitur nube&,ex nube sit itcrum pluuia, quae madcfacit icrram, dc ita dein Ceps res in orbem prog editur,vi ctiam ex 2.Posterior. cap.
a1. didicimus. Nam si generatio . in dircctum progrediatur: aut non erit perpetua, aut erit infinita: quorum illud supra refutamin aest: dioc autem ptato tollitur principium generationis, qua sublato sequentia non gignentur: ita ge-
409쪽
neratio nulla eiit. Quod dixi, generationem Iredire in or bem,confirmatur a causa eius, id cst,a motu coeli, qui est o bicularis. Nam quia sol per Zodiacum Orbiculariter moue tur,ctiam anni tempora,Vcr,aestas, autumnus, hyerras, in orbem reiicunt: proinde citam rerum generatiorie interitus similitor in orbem eueniunt. l T
Vt .morini eodem modo in orbem redeor se so Vae aeterna sunt redeunt eadem numero:ut solstia asia dc aequin'cti'quae veris non semper sunt, non redeunt eadem numcro,sed specie, ut homines, ta cctera a
si Quid ergo,cum ex aure sit aqua,& iterum ex eadem aqua fit acr.estnc hic acr idem numero,an diuersus ab eo qui antea erat Videtur quidem idem numero,qui, eadem estrium ero materia sedi ei 1 nitinem differ 'uta prior sorma periit,& alia se a sit Ecessit, quet non' est Gin priori eadem numero, sed specie tali tum Alia restio est resurrectionis: quia resurgentes non solum r2cipiemus eandem materiam,quam Deus nobis restituet,sed etiani eandem formam,id est, ean-Hem animam. Eobrina nulla materia in nihilum abit, sed semper manet sub aliqua forma,ut in superioribus fuit pro batum: anima vero intepectivae immortalis, ut suo loco demonstrabitur: εα Hactenus de corpore mixto in uniuersum disseruimus:consequenter de eius speciebus dicendum est:& primo de mixtis imperfectis, quae ex quibusdam , non in omnibus elementis constant: mox de mixtis persectis,quae ex quatuo elementis comῖς futur.
410쪽
n Demeteororum causis materiali se e sciente. P 13
De elementorum mutatione tura,ct ordine. cur insuperiori aeris parte non gignantur nubes c, quomodo Sol is cause caloris.
Cap 3 Vatuor Elementa,ut in superioribus libris cxposi- 'tum fui in se inuiceia mutantur.