장음표시 사용
411쪽
L I B. I. 42I Terrestris globus,qui ex terrata aqua constat, multo minor est quibusdam stellis.1 Supra hunc globum est aer: supra aerem ignis: supra
ignem corpus coeleste, liuersum a quiliuor elementi . 6 Qui putant coelum esse igneum, falluntur. I. Quia haec sententia non est demonstrationibus mathematicis co- sentanca. II. Quia id quod videtur, accipiunt pro Vero, putantes Solem dc astra esse pusilla,quia ita nobis videntur. III. Quia cum maxima sint coelorum interualla, si omnia citentigia ca, iampridem omnia alia clcmcnta consumpta essent. IV. Quia meteora ignea, ut stellae excurrentes quae Vocantur, ibi non fiunt. V. Quia Sol, qui maxime videtur calidus, non apparet igneus, sed candidus. S pra terrestrem globum non est tantum acr,quo
niam hac ratione aer longe maior essct, quam clemctorum analogia requirat. Etenim si ex aquae portione aer fiat, quam proportionem habet hic aer ad hanc aquam, candem habe re debet totu aer ad totam aqua. Hac ratione etiam osten- .ditur, non cile tantum acrem dc ignem: quia tam vastum est spatium terram ambiens, ut non possit unum vel duo tan tum elementa continere,quin debita proportio tollatur.
8 Itaque summo loco est coelum: sub coelo ignis sic
enim appellari solet, quamuis non sit proprie ignis: nam ignis est caloris exsuperantia quaedam, de veluti feruor sub i. gni aer: sub aere aqua dc terra.
9 Nubes neque in sphaera igitis , neque in superiori
aeris parte gignuntur, partim ob calorem,qui ibi est, nec patitur nubes consistere, partim ob conuersionem coelestem, quae siccum rapit ignem dc superiorcm acris partem montes
Io Calor a corporibus coelestibus in his inferioribus
fit. l. Quia coelum, dum circumagitur, acrem siccum rapit, Unde aer motus incenditur: dc quia corpus Sol die acrem at- . terit, quippe quod est solidinia , dc mouetur celeriter,ncς est nimis remotum. Luna vero tardius mouetur: reliqua astra remotiora sunt. Aristotcles enim supra Lunam ponit Solem,ut di inim est 1. de coelo,c. io II. Quia ignis coelesti motu dissipatur,dc deiicitur,atque ita aerem incendit.
412쪽
De flammis succensis, facibus, capris , ct 'Lis dis
Cap. 4, u Terra a Sole calefacta duplex exhalatio attolliturit Ialtera humida, ex vapore qui in icrra S supra icr-ram est : altera sicca, ex ipsa terra. hanc distinctionis causa vocabimus habitum: illam aporem.Est itaque habitus, c lidus de siccus,vt ignis: vapor,calidus oc humidus,ut aer. 'e ii Ignearum imaginum materia est habitus. Causa vero efficiens est duplex. Vna est,cum hic habitus ad superiorem partem adscendens,, coelesti motu succenditur. At tera est clim ab acre ob refrigerationem concrcto calidum secernitur, bc extruditur. Ab hac causa in inferiori: ab illa insuperiori loco gignuntur.' i 3 Materiae verb positio de copia diuersas ciscit species. Nam quae est longa dc lata, Vocatur flamma. vero longa est, de parum latitudinis habet: scintillas q iasdam e- inittunt quod ideo fit, quia per partes incenditur capra nominatur. sin minus,fax appellatur. Cum autem exhalationis longitudines per partes exiguas & frequentes, aequalisque longitudinis Zc latitudinis, sparsae fuerint, stellae fiunt, quae prosilire videntur. Hae in diuersis,partes prosilire videntur: quia climex humida exhalatione concrcta Sc densata extruduntur,ab ea parte exsiliunt,quae ςst minus densa plerumque autem in transuersum serutur:quia hic motus cst quodammod5 mixtus 5c naturali oc violento. naturaliter enim haec cum sint ignea,sursum seruntur: Vi autem, quia extruduntur, deorsum
feruntur. ergo ex mixtione horum duorum contrariorum motuum fit motus cx transuerso.
is Haec omnia infra Lunam fieri constat, ex eo quod
celerrim E ia ueri videntur. Nam M ea, quae a nobis iacimi tur,quia non procul distant, celerius quam Sol Sc astra, mo- ueri videntur,quamuis longὸ tardius moueantur. CAP. V. De hiatu,ct cruento colore.
413쪽
accensae, quod atro de cerulco densi acris colore interrumpitur Nam quia quod obscurius est,aspcchum tardius mouet: quod veri, candidum aut lucidum cst, magis moticis idcirco nigrum aut ceruleum albo ac fulgenti colori interiectum, dum remotius videtur, imaginem foueae refert. et i omnino candidum nigro permixtum,varios facit colores. Sed nec ij, qui ad candidum accedunt,interdiu apparent, quoniam Solis,qui candidus apparet,lumine obscurantur: nec qui ad nigrum vergunt,noctu apparci,quia tenebris sunt similes,praeter puniceum,qui ctii ac nigrum prope accedit, tamen multum splendoris habet, ut facito in tenebris appareat. CAP. VI. Veterinis philosophorum de comets, sententia, cse ea rum refutatio.
i T Hi non sunt veri colores,sed videtur: nec videtur O mnes obgandem, sed ob duplicem causam.Vna causa est lumen exiguum exhalationis accensae, quod per delius corpus transiit. qua ratione etiam astra, cum oriuntur M occidunt, ob humidam exhalationem, per quam eorum lumen ad nos transit, punicea videntur. Altera causa est luminis refle xio ex denso corpore, quod quia in minutas partes diuisum est, luminosi corporis tantum lumen excipit, non etiam i
i8 In summa omnes qui non sunt veri colores ut hoc obiter addam, ex lucis M tenebrarum seu lucidi dc opaci in ter se vel cum veris coloribus mixtione oriuntur, ut in collo columbarum in pennis pauonum, x aliis quibusdam rebus.19 Redeo ad cruentos colores,qui exiguo tempore durant,propterea qubd illa materiς lumen excipientis constitutio cito dissoluitur. Causa hiatus seu foueae est lumen exhalationis
DE causis stellarum crinitarum, quas Vocamus Cap. i.
cometas, quatuor sunt sententiae. Prima An
Xagorae dc Democriti. Secunda Hippocratis Chij , de aeschili eius discipuli: Tertia Pythagoreorum:Quarta Aristotelis. l
414쪽
Σ3 Anaxagoras & Democritus dixerunt cometem es.se speciem quandam, quae ex planetarum coniunctione apparet.cum enim propius accesserint,Vt se mutuo tangere vi deantur,coniunctio illa luminum cometem ei icit. Pythagorei putant cometen esse unam ex stellis errantibus, quae raro apparet,quia tarde a Sole reccdit.
21 Hippocrates MAEschilus I. Cum Pythagoreis sentiunt,cometen esse unum ex planetis. II. Ab eis dissentiunt, quia non putant comam esse ullo modo syderis partem, sed aduentitiam: quia sydus crrando vapores attrahit: qui cum paulo densiores sunt, ab eis quali speculo aspectus noster ad Solem reflectitur: atque ita instar lpeculi circa sydus lucent,& comam illam effingunt. III. Hanc stellam raro apparere aiunt, quia picrumque a Sole proximo obscuratur. cum e nim eadem fere celeritate,qua Sol,moueatur, tardissime ab co relinquitur. IV. Inquiunt hoc sydus a Sole deseri tam austrum quam Septentrionem versus : sed in Septentrione
tantam apparere, cum a Sole circa solstitium aestiuum existente recesserit, quia ibi tantum comam accipit. Etenim dum inter duos tropicos vagatur,non potest vaporem attrahere,quia Vapores ibi a Sole consumuntur. In austro autem copiam quidem vaporum ad se trahit, non tamen apparet comatum ,dicet Sol sit in tropico brumali: quia inoctu quo
tempore cometes apparere debet) cum hoc Sydus cst supra horizontem,Sol infra horizontem est. quare cum hoc tempore magna circuli a Sole descripti pars sit sub horizonte, exigua sit supra horizontem: quae causa est cur noctes sint longiores aspectus noster non potest a vapore illo ad Solem reflecti propter nimiam Solis distantiam. Cum autem sydus
ad septentrionem derelinquitur,Sole circa tropicum cancri existente: tunc δc copiam vaporum attrahit,& quia tuc temporis exigua est circuli a Sole descripti sub hori Zonte portio,ut ex noctium breuitate dignoscitur, adeo ut Sol miniis a vaporibus illis remotus sit: facile aspectus noster ab eis ad Solem reflectitur, atque ita in iis . vaporibus lumen Solis
26 Tres hae, quas exposui de cometis sententiae, semquentibus pronunciatis refutantur.
αγ Cometes non est unus e planetis. Hoc probatur,
415쪽
4OII. Quia cometae apparent extra Zodiacym,extra quem planctae numquam conspiciuntur. II. Quia interdum plures cometae simul apparent. iis T Cometes non accipit comam extrinseclis , quia
numquam apparci sine coma.. 19 Cometes non fit tantum sub septentrione, Sole
ad Tropicum cancri existente: quia cxperientia contrarium docet. interdum enim apparuit in parte occidentali, inte dum in australi,interdum Sole existente circa tropicum ca- pricorni.
31 Coma non arguit cometen esse planetam, quia interdum etiam stellae quaedam fixae , crinitae apparent, ut post Egyptios ipse quoque Aristotcles obseruauit. Immo non arguit cile stellam, quaa coma cuanescente, plerumque nulla stelIa apparCt. 3i Concursus stellarum non efficit cometen. Hoc probatur l. Ab experientia:quia obseruatae sunt planetarum coitiones tum inter se, tum etiam cum stellis fixis, sine cori nactae apparitione. II. Quia cum stellae minima magnitudine ac pene indiuidus nobis appareant: non possi1nt suo concursu etsi ere,ut nobis magnum quoddam corpus Videatur: si quidem indivisibilium coniunctio nullam efficit magnitu dinem,ut ex 6.Phys. cap.I. didicimus. C Ap. VII. 'De cometas sententia Minotelis. 31. E cometis de aliis eiusmodi rebus a sensu remotis Cap
sufficit eas rationes afferre, quae nihil impossibile
33 Secundum Aristotelem causa efficiens cometae
est igneum principium a coeli conuersione manans, quod nec tantum est, ut consestim amplam materiam consumar, nec tam debile, ut statim extinguatur, scd est magnum Avalidum. 3; Causa materialis est exhalatio apte temperata ad ignem concipiendum,SI aliquamdiu retinendum.
3s Duplex est secundu in Aristotelem cometarum figura, Alij sunt rotundi, qyi propcic copactae seu stellae crini
416쪽
tae vocantur, quia undiquaque comam seu crines expansos
habent alij in longum porrecti, qui Pogoniae, id est, barbati
nominantur,quia barbae instar flamma eis dependet. ; ι Qui praeter hos nominantur ab aliis auctoribus, ad hos referri debent,ut Lampades, Xiphiae, Acontiae, Ceratias, Pithetes, Hippeus. Lampades sunt ardentibus facibus sim les.Acontiae Sc Xiphiae iaculis magno impetu vibratis. sed A- contiae sunt longiores, Xiphi ς breuiores. Ccratias ornu sp ciem habet. Pithetes dolio similis est. Hippeus equinas iubaseirca se euntes,& celerrime motas habet.
37 Rursus cometarum alij superiores sunt,alij infestores. hi per se apparent,& per se moueri videntur. illi comam stellae sub qua constituti sunt,adiungere,& stellae motu ferri
videntur:quia circa stellam non aliter apparent, quam coro-nx,quae halo vocantur,circa Solem de Lunam: nisi quod li Io ob luminis reflexionem apparet: cometa Verb ob igneam, CX qua constat,materiam fulget: quandoquidem saepius per se,quam circa stellas apparet. 33 Quia materia cometae est halitus calidus M siccus: idcirco ventos δί siccitates denunciat: & qub plures aut frequentiores sunt cometae, eo magis ventosa de sicca tempe stas esse solet. Vide Plin. lib.2. cap.2S.
39 Quaeritur I. Cur non multi eo mete simul fiant,sed
plerumque unus, raro duo, rarissime tres. II. Cur etiam V nus raro appareat. III. Cur potius extra, quam intra tropi
cos gignatur. Ad has omnes quaestiones simul respondet Aristotcles, duplicem afferens causam. Vna est motus Solis,dcaliorum planctarum per Zodiacum,qui non sollina calidum' excernunt,sed etiam dissipant. Altera est, quod maior copia cius materiae,ex qua cometae fieri solent, in lactei circuli regionem ad eum generandum cogitur. putat enim Aristote' les lacteum circulum ex sicco halitu constare,quasi magnum quendam ic diuturniorem cometem. de qua sententia se quenti capite dicetur.
CAp. VIII. s De Acteo circulo. o E lacteo circulo quatuor opiniones ab Aristote-1. Ite considerantur. Prima est Pythagoreorum: se cunda
417쪽
. eunda Anaxagorq dc Democriti . tertia quorundam innomia natorum: quarta ipsius Aristotelis..t Pythagorei censent cum lactei circuli locum vel sederis alicuius lapsu et quod Sol aliquando illac tuerit, etias e combustum,aut simile quidpiam passum esse,unde cando ris de lactis i cciem reserat..1 Si haec sententia vcra csset,mul tb magis idem color appareret in Zodiaco,per quem Sol dc alij planetae continuo
43 Anaxagoras dc Democritus aiunt hoc lac nihil aliud esse,quam lumen quorundam syderum,quae Sol ob terrae in terpositionem noctu non adspicit. nam aliae stellae,quae a Sole spectantur,n qn suo,sed Solis splendore,a quo propium stellarum lumen obscuratur,fulgent. Haec sententia reprobatur. I. Quia si vera esset, o porteret lacteum circulum in codem loco non manere, quandoquidem Sol locum mutans, modo has, modo illas . stellas nun adspiceret lacteum tamen circulum semper eodem coeli loco videmus. II. Quia,ut Astrologi sciunt, tanta est terrae paruitas,dc tanta sydorum a terra distantia, Vt terrae
umbra ad sydera usque peruenire non possit, sed omnes stellae a Sole adspiciantur. 1 I Alij dicunt lac esse refiactionem nostri aspectus a l chei circuli stellis ad Solem. ece
418쪽
mentis. I. Hς stellae non sempcr ae luc dii ni a Sole : dei psae tamen & Sol aeque semper distant a nobis. quare oporteret variari hanc rcflcxionem, quemadmodum speculo locum mutante,Variatur repercussio Solis radior ιn a speculo videmus tamen hoc in lacteo circulo non accidere: hoc in tur lac est aliud, tuam repercussio radiorum Solarium,scii r flexio adspectus a stellis ad Solem. II. Lac noctu cernitur in aqua aut speculo,unde aspectus noster ad Solem reflecti non potest. Ex sententia Aristotelis lacteus circulus est halitus calidus A siccus, multarum & maximarum stella rum quae in ea sunt parte Vbi ipsum lac apparet in otione sue
8 Hinc satisfacit quaestionibus' uae de lacteo orbe moueri possint. I. Cur non apparet sub Zodiaco Z Quia cum illac planetae discurrant, nimius ibi calor est, ita ut halitum omnino dis luat dc consumat: II. Cur eo loco apparet,ubi cum 'videmus'Quia multe S magni; stellς sunt,quq possunt halitum attrahere .hic autem locus recedit a Zodiaco,ita ut halitus a planetis non dissipetur. III. Cur lacteus circulus cst perpetuus,clim comet ἰ,qui eodem modo gignuntur,ctro appa' reant ξ Quia semper halitus adscendit,& perenni stellarum motu perpctuo accenditur.huc autem halitu translato, raro superest materia, A qua cometae fiant. Itaque magnitudinctantum & duratione lacteus orbis disteri a cometa circa aliquam stellam apparente.
9 Haec quoque sentet lac quod pace Aristotelis dictum sit falsa est,ic meri id ab ipsis quoq, Peripateticis improbata.
I. Namque ii lacteus orbis esset exhalatio quaedam,variationem admitteret,ut cometae,nec semper codem modo appa
xeret: cum quia Sol M alij planetae modb propius,modo longius absunt a Septentrione,& a lacte: proinde propius accedentes, materiam orbis lactei, si non omnino, saltem ex parte aliqua dissiparent: tuna etiam quia constat, ea, quae in suprema aeris parte gignuntur , 1 stellis derelinqui, nec eadem celeritate moueri : atqui perpetuo lacteus Orbis est idem,&apparet idem, nulla lui parte vel minimam recipiens siue reipsa siue in aspectu mutationem: non est:
419쪽
igitur exhalatio sicca sub orbe Lunae accensa. II. Haec exhalatio si sub stellis esset, quasdam stellas alii, occultaret, aliis minime, ut nubibus accidere videmus. Quin etiam planetas tegeret, cum ad eam Zodiaci partem, quae lacteo circulo secatur, peructi irent: aut si planctae lumen transmitte-rcnt,certe eo colore infici viderentur:quorum neutrum fieri cernimus. III. Si tanta exhalatio perpetuo a terra dc a rua attolleretur, iam pridem terrestris hic globus esset ab
1o Fabulosae lactei circuli expositiones hae sunt. Prima Pythagoreorum,locum esse in coelo vel lapsu alicuius sa deris,uel a Sole combustum. Manilius: An melius manet uti fides persecuti prisca, Isia Solis equos diuersis curribus isse, Atque aliam triuisse via lon' 'ue per aeuum Exu g, sedes incocta es dera flammis, Ceruleam versi feciem mutasse colore. Huc refer otiam fabulam Phaetontis. Ouidius 2. Metamorphos. . At cinti miserere tui,circumspice utrimIue
Fumat uterque polus Secunda Erato Ithcnis, Iunonem in sciam Nicrcurio lac praebuisse: cum autem cum Maij silium esse intellexit,cum reic-cisse: ita lac Iunonis profusum inter secura iacere. Tertia, Iunoni dormienti Herculem appositi iria,& ab ea expergefacta reiectum,similiter lac profusum fuisse. Manilius, Nec m hi celanda est famae vulgata vetusto, Modior e niueo lam, aetisse sequorem Pectore reuenae diuum, caelumque liquore In eo se suo quapropter lacteus orbasi Dicitur,c, nomen causa descend t ab i a. G Quarta Herculem nimio lacte accepto, id ore profudisse. Quint Opem,cuna lapidem pro partu Saturno attulisset,lac dare iussam,mammam pressisse,ita profuso lacte circulum signasse. Sexta, coelum e duobus hemisphaeriis esse compactum: & co loco ubi coagmentatum cst, claritatem videri. Vnde Manilius, An coeat mundus, duplicssique extrema cauernae Conueniant arsique oras Urs cra tanI MA
420쪽
Perque V os Dogat nexus mani es a cicatrix, ' εFissuram faciens mundi tipatus er orbis
Aeriam tu nebulam clara co fine versius.
Septima Diodori de Possidonii, lacteum orbem nihil aliud
cilc,quam igncm concret'im, idcc hic videri, cum reliquus ignis ob istaturalem nimiam non appareat: hunc autem ignein ait Possidonius solidiorem cffcctum esse, ut scptctri nate in partem, alioqui nimis frigidam, suo calore temper ret. Octaua Empedo timi, hanc esse viam , qua animae ex inferno ad coelum adscendant,& per quam obambulent. Nona Ouidi j i. Metamorph. hanc esse viam ad Iouis rogiam, in qua via posita sunt Deorum domicilia. Es Ora su ' λωι caelo maniferia serevi, Lactea nome i habes caudore notabiti, ipse: Hac iter est superas a9 magni tecta tonantis,
Regalemque domum dext/ a laeu.DIue Deorum ' Atria nobitium vatius celebraiatur apertos.
Hur habitat disertis Ioc , . a me potentri et ' VJ Carsiculae clarsque suos posivere peiaates. rHic locus est,quem si verbis auricia detur, Haud trmeam magna dix se latra caro. Decima,hanc csse heroum iudzna. Vnde Manilius, ., Altius aetheres qua casAt ci cui s orbis, IIa Dium sede haec isse proxima DIusim, 27 ι virtute tua si ies vri IIIa tangunt.
si 'i Reliquae sunt duae suntcntiae probabilas. Vna cst,
laneum orbem nil ut aliud clara , quam multarum minima rum stellarum in octaua sphaera inhaerentium, & parum in tor se distantium , adeo Vt intcruallom a nobis dil cerni ne queat, lumen inter se commixtum dc confutum. Alteracst,partem coeli,in qua lacteus circulus apparct, ulla minus dentiam, quam astra, densiorem autem, qriam rcliquas cccli partes, ideoque cxrcpercussione luminis, quod. mina Sole quam a syderibus candorem accipit, candorem allum prae se ferre. Hanc postremam sententiam verissimam e
in puto. sa Itaque lacteus orbis latitudinem habet , ut Zodiacus quem in sagittario 8c geminis secat. Vr autem qua 'dam Zodiaci signa tangit, sic praeterca syderum imagineshalce