장음표시 사용
431쪽
in dies singulos nouus crit Sol, ut Heraclitus asserit , sed in
singula momenta,quIppe qui continenter gignetur,ut flamma. II. Vt ignis non alitur cx aqua, quam calefacit,& cvaporat:ita credendum est,Solcm aqua non ali, ne quidem stolam aquam in vaporem conuertat. III. Reprehenduntur ab Aristotele, quia tantum Solis rationem habent, neglectis aliis multis x maximis stellis. nam si Sol eget e ius modi alimento, idem dicendum est de omnibus aliis sellis: luas tamen non aiunt vapores attrahere, ut iis alan tur, ncc Vagari per coelum ea de causa: praesertim cum paucae sint crrantes, pleraeque fixae. Fortasse hoc argumento cxcitati posteriores philosophi, nempe Stoici; qui eandem sententiam probarunt; eodem modo alias stellas ali vaporibustaffirmarunt, ut Plutarchus refert in libro de Iside. Seneca libro sexto Naturalium quaestionum capi te is . Totum hoc caelum , quod igneus aether , mundi se raptra clauit, omnes hae festae, quarum inueniri non potes numerus , omnis hic coelectium coetus, or ut alia praeteream hic tam prope a nobis gens cursum Sol, omni terra um ambitu non se mel maioria mentum ex terreno trahunt, is inter se partiuntur, necvm Hoscilicet, quam halitu terrarum suctinentur. hoc istis alime tum d hic passus est. Cicero quoque a. de natura Deorum, ex Stoicorum sententia haec scribit: Sunt flesia natura flammeae. quocirca terrae , maris, aquarum vaporibus aluntur, qui a Sole ex agris tepefactis, , se ex aquis excitantur, quIbus alta renoua eque Asiae, atque omnis aether, mundum ea em, o rursum trahunt iis idem, nihil ut fere intereat, aut paululum. Haec Cicero:
quasi Sol, ut merccnarius quidam,non sibi tantum, sed Maliis stellis victum paret. IV. Obiicit Aristoteles, qud dVapores, qui attolluntur, postea in nubem conuersi dec dunt: quod non contingeret, si a Sole, qui inde aleretur,
Haec postrema ratio Valet etiam contra Cob qui , cum terra initio esset humida, & ea mundi pars, quae terram ambit , a Sole calefieret, acrem inquiunt suisse genitum, & coelum creuisse , & Solis conuersiones factas esse. Nam secundum hanc sententiam vapor
432쪽
in sublimi mansisset, non decidisset in nubem M plu
Cur aqua,quae in mare non Dii inquam apparet
male influat,tamen mare non excrescit. Ratio secundum Aristotelem est: quia ob aquas latὰ extensas facilE1 Sole exsiccatur: sicut videmus aquam, quae in poculo diu conteruaretur,essesam cito arescere. 9 Platonis in Phaedone sententia est,in mundi ccntro receptaculum esse aquarum, cui nomen fecerunt Tari ro:hunc sedem,in qua consistat stion habere, sed sempera gitari ac fluctuare: hinc omnes aquas ortum ducere, & hue redire. Quare secundum hanc sententiam ideo mare in fluente aqua non augetur,quia aqua ad Tartarum redit. io T Haec sententia Aristoteli displicct. I. Namque flumina hac ratione non miniis adscenderent, quam descenderent: atqMe ita id eueniret, quod prouerbialiter dicitur, Surium flumina, cum res absurda & incredibilis contigit. II. Male ait Plato eandem aquae molem semper manere, nec augeri influxu fluminum, ed quod haec aqua ad Tartarum redeat Nam dc aqua gignitur,& a Sole in vapores Conuertituriunde necessc nagnam seri in aquae quantitate mutationem. III. Videmus flumina in mare desinere,non per terrae hiatus ad nescio quem Tartatum descendere. IV. Flumina in progressu augentur: ergo non ex Tartaro dumtaxat aquam capiunt. V. Mare,stuminibus efficitur: crgo flumina ad Tartarum non redeunt. Postremb l Cus 1 mari occupatus, cst locus aquae , ut supra docui: ergo huc aqua tendit, tamquam ad finem 5c terminum, non ad Tartarum. CAP. V. De maris aeternitate.
. . II QI mundus est genitus, ut omnes philosophi A-
433쪽
genitum esse patet. Si vero dicamus cum Aristotele mundum esse ingenitum. simul etiam cum eodem dicemus marcesse ingenitum: quia mundus ex Omnibus suis partibus constat,& sine his non consistit. Democritus censet mare in dies siccari, quia vi-
demus loca quaedam arida quae olim mari occupata fuere. 13 Haec sententia displicet Aristoteli. I. Quia similis est fabulet Esopicae. Nam Esopus portitoxi iratus,vi eum aliqua do officio tuo priuatum iri significaret, Charibdim dixit bis mare absorbuisse, ac primum montes, deinde insulas apperuisse: fore autem ut tertio abs Orbcns, omnia reddat arida, adeo ut nullus sit amplius portatoribus futurus locus. II. Quia vel Solis motus durabit,vel cessabit. Si durabit: ut suo rccessu aquam e mari educet,ita suo reccssu in mare demittet. videmus enim humores in sublime elatos, rursus deorsum ferri,& ad mare redire.Si cessabit: nihil erit,quod mare liccare possit. i Ad argumentum Democriti, quod videmus quaedam loca exaruisse,respondet Aristoteles ex iis quae supra exposita sunt,loca terrestia per vices modo arida fieri, modb Limida:& hoc in terrae partibus contingere: uniuersum autem mare numquam siccari posse. CAP. VI. Aiorum opiniones de mari Uedine. Is . Ausa,propter quam mare. salsum est, multiplex an fertur. Quidam dixerunt terram initio aquis tectam fuisse, deinde calore Solis partem aquae dulciorem a tollcnte,atque ita terram siccantc , residuum aquae effecisse mare. Haec sentetia sic refutatur:Aut mare initio salsum fuit,' prius quam eius pars a Sole siccarctur, aut tunc non fuit sal sum. Si dicatur tunc quoquc fuisse salsum:certe exsccatio iula a Sole facta non fuit cauta salsedinis,quae antea inerat. Si vcro ab initio fuit potabile,sed propter evaporationem pasetis dulcioris, quae a Sole sublata est, effectum est salsum : cur vapore in pluviam conuerso,dc ad mare redeunte,non fit iterum mare,quale antea fuit' Nam si recessus dulcioris partisessici ipsum salsum eiusde accessus debet adimere salse e.
434쪽
is Γ Alij dixerunt aquam salsam fieri propter torrae ad
mixtioncm, sicut vidcmus aquam transeuntem per cine
rem fieri salsam, hanc igitur aquam in mare influentem reddere ipsum salsum. Huic sententiae opponitur, quod hac ratione etiam flumina,quae aquam illam in mare euomunt,salsa esse dcberent. ε17 Empedocles dixit mare esse terrae sudorem: de ideo osse saltum, quia omnis sudor est salsus. Aristotcles Empedocli opponit, I. Quod imperfecte rem explicat: quia non constat, quam ob causam sudor sit salsus, S haec causa debuit ab Empedocle tradi. II. Quia tanta est magnitudo maris,ut terrae sudor dici nequeat. III. Quia si ob calorem initio mundi terra sudasset, de ideo liquor ille esset salsus: ctiam nunc, ubi terra calefit a Sole, sudaret codem modo , quod tamen fieri non videmus. . C A P. VII.
Aristotcli, sententia de salsedine marss.
i8 A D mixtio eius, quod minimc Concoquitur S Vim ignis effugit, false dinem inducit. Idcirco anima lium cxcrementa salsa sunt. Item sudor salsus cst: quia una cum sudore corpus eiusmodi secernitur. 19 Mare salsum est cx adustae exhalationis, que pluuie coniuncta una dcscendit,admixtionc. Hinc ςst, quod austra Ics Sc autumnales pluuiae salsiusculae sunt. Hinc ctiam est , quod mare est calidum , ut A excremcnta calida sunt, corum praesertim animalium, quorum aluus est calidissima. 19 Huic sententiae. I. Obiici potest, quod mare hac ra tione in dies salsius fieri deberet cum sempcr cx pluuia esse quid salsedinis acccdat:quod tamen ficri non videmus. Re spondeo,quantum salsedinis ex pluuia accedit,tantum ex e uaporatione,quam Solis calor efficit,decedere. Nec officit huic rcsponsioni,quod vapor in aquam conuersus,iterum descendit, qui salsedinem amisit. experientia namque docepvinum Sc omnes humores vaporantes,si rursum in humorem Concrcicant, aquam fieri puram: propterea' quod omnis i quor nihil aliud est, quam aqua certas qualitates ex admi
435쪽
tione recipiens,quae qualitates in vaporatione amittuntur. Σo Superiora refutantur sequentibus argumstatis. I. si inane vas cc reum bene obturatum in mare immittatur, aqua
in illud se insinuans,dulcis erit. II. Aqua salsa est dulci frauior:vt ponderanti iacile est vidcrc. III. Aqua salsa est crassa or dulci. Idcirco nauigia facilius sustinentur mari, quam flumine.Et Asphaltites,Palaestinae lacus,omnia corpora sustinet, adeo ut si homo vinctus in cum proiiciatur,non demergatur. si es autem in eo non nascuntur:& vestimenta,si illius aquam defiant, quasi lixivio purgantur. I V. In Chaoniae fonte aquae salsiusculae sunt, piscibus vacant:& post decoctionem . restigeratae sal essiciunt. Similiter in Vmbria arundines oci unci nascuntur,quorum cinis aqua decoctus,ubi refrixit in talem euadit. Σα Fontantum salsedinis, sed δ aliorum aquae saporum causa est admixtio. Sicut cnim ab ignis calore, quem magis ves minus terra recipit,varias accipit qualitates: unde calx,alumen,& id genus cetera ortum ducunt, ita ipsi aquae Varias qualitates tribuit. hinc alia cst aqua aci da, ut in Sicilia, dc circa Lyncum, δί in multis Germaniς locis:alia amara, ut in Scythia fons quidam est adeo amarus, yt uniuersum fluuium, in quem incidit,amarum reddat.' Nec tantum sapores,sed etiam coloves inde oriuntur. Nam terra ab igne,aqua a terra inficitur. Sic Nicer pro pe Heidelbergam subris fluit aquis , in superiori autem parte colore eiusmodi vacat , nempe quia a loco, per quem paulo sepra Heidelbergam transit, eo colore inficituri
Σ Vemadmodum halitus humidus est causa pluuiae, Cap.. Mita siccus est causa ventorum. utrumque autem halitum gigni necesse est propter calorem,quem partim tetara in se Continet,partim a Sole accipit. , M 's Falluntur itaque, dc qui ventorum atque imbrium eandem naturam esse putant, de qui ventum nihil aliud aiunt esse quam aerem motum.
436쪽
16 Prout halitus humidus vel siccus attollitur, ita nubes aut venti fiunt.vnde tempestas modo pluuiosa est,modb ει- tuosa.dc ventus interdum pluuiae succedit, interdum per suia
peruenientem pluviam sedatur. udi Venti potissimum oriuntur a septentrionibus, δί ameridie: quia cum Sol inter haec loca ab ortu ad occasum foratur,cursu suo emcit, ut halitus ad partes secedat meridionalem S septentrionalem. Inde oriuntur Aquilones a septentrionibus,& Austri a meridie. a
18 π rEnti obliquE circa terram seruntur: quoniam ha-V litus ille qui est venti materia, cum recta adscen dat,ab aere,qui motu coeli circumfertur,deorsum repellitur. χ' Quocirca ventus initium accipit in loco Infero, id est,a terra,ex qua halitus educitur: motum autem sumit in loco supero. Ideoque videmus prius nubes repelli,& sereniatatem induci,quam ventus ad nos perueniat. 3o 's Venti cum initio parui ac debiles sint, in progresisti non aliter ac flumina augentur, & validiores fiunt. Quare septentrionalis regio hyeme est tranquilla: sed ventus qui ibi leuiter spirat, ubi ulterius perrexit alidus est 5c illustris. CAP. X. De tranquillitate, o commotione ieris. Cap. 1. 3i Q Olis effectus tres sunt. I. Ventos excitat, quatenus halitum, ventorum materiam, ex terra attrahit. II. Ventos comprimit, quatenus, si halitus exiguus est, eum labefacit absumit. III. Impcdit, quominus Ventus oriatur, dum terram celeriter siccat, ita ut prius eam deurat, quimhalitum edere possit. 31 s Tranquillitatis zEris duae sunt causae. prima causi est aestus halitum absumens, ut media aestate ab Orionis ori tu cosmico usque ad ventos Etesias 5e Prodromos. Vr odi, mice oritur,cum Sol est in Geminis. Etesiae A Prodroini post couersiones aestiuas flare incipi ut octo diebus ut ait Plinius
437쪽
ante ortum Caniculae,quae X v. Kal. Augusti exoritur. Etesiae sunt venti Aquilonares: qui, quod singulis annis certo tempore spirant, etesiae, id est, anniuersari j nominantur. hos qui . praecedunt quasi praenuncij, Vocantur prodromi, id est, praecursores. Secunda causa tranquillitatis est vehemens frigus, quod exhalationem consumit.
bulenta esse solet. Orion autem initio aestatis oritur,cum Sol principium Geminorum tenet, initio hyemis Sole scor pium ingresso occidit: idcirco oriente S occidente Orione, dies incerti,difficiles, ac turbulenti esse solent. nec immeri to a Virg. I.AIncid. nimbosus Orion appellatur. Sunt autem dies' plures, non unus, quia Orion est magnum sydus , quod non statim totum oritur,vel occidit.
Aquiloni, o Auari collatio. 3 'Tesae post solstitium caniculae exortum spirant,
' non cum Sol proxime ad nostrum verticale punctum accedit: quia hoc tempore terra prius a Sole siccatur, quam exhalationem emittere possit : illo autem temporc
modicus est calor ventis gignendis aptus. 3J Flant igitur clesiae, id est, anniuersarii Ventpa septentrione post solstitium aestiuum: quia regio septentrionalis aquis S nivibus abundat: quibus a Sole colli quatis, anniuersarij venti spirant, non statim ac Sol ad sentcntriones accedit, sed cum diutius ea loca calefecit, δί adhuc in propin quo est, nempe post solstitium aestiuum.
36 A meridie autem post solstitium brumale fiant e lesiae quidam siue anniuersarii debiles id imbecilles, qui Mtarde spirare incipiunt,id est, septuagesimo demum die post
hybernum solstitium,neque continenter spirat, Vt clesiae s picntrionales, quia regio meridionalis non habet liquoris copiam,ex cuius liquefactione venti anniuersari j sic siant,ut sub septentrionibus. ε3 Hi a meridie stantes, vocantur Leuconoti, quoniam acrem serenum reddunt:& ornithiae, id est,auiculares, vel quia auibus procreandis maxirae conserunt, Vel quia eo
438쪽
tempore,quo spirant, hirundines N aliae aues ad nos redeut
stitio hyberno, sed i meridie. Qubd non spiret a polo antar-ctico, patet: quia cum duae sint Zonς temperatae,altera,quam a nos incolimus,altera sub nostro hemisphaerio: Aquilo, qui a nostro polo flat,tanxum abest ut ad alteram Zonam tem p ratam perueniat, ut nequidem totam hanc,quam nos incolimus, pervagetur, nec ad mare Australe , qui ultra Asticam cst,perueniat. similiter igitur qui a polo an tarctico spirat,ad nos peruenire nequit. Qubd non spiret a solstitio hyberno, sic probatumquia sicut Sol accedens ad tropicum hybernum
excitaret hunc austrum, ita etiam accedens ad tropicum aestiuum,cxcitaret alium austrum:ita duos austros sentiremus: Cum tamen unus sit auster,qui a meridie spirat. -
ac longius peruenit, quam Aquilo: quia ex latiori reg ne spirat:siquidem polum cucrsus mundus angustatur, aequinoctialem versus dilatatur : ideoque circulus tropicus cst arcti eo maior,aequinoctialis autem est maximus.
Cap.6. De numeroinominibus arietatis mutatione rerum.
sunt haec: Subsolanus flat ab ortu aequinoctiali: Zephyrus seu Fauonius ab occasu aequinoctiali: Caecias ab ortu aestiuo: Corus siue Argestes ab occasu aestiuo: Eurus siue Vulturnus ab ortu brumali: Asticus ab occasu brumali: Aquilo, qui oc Boreas Ap arcti as,a Septentrione: Auster,qui & N tus, a meridie : Thrascias est Aquiloni de Coro interiectus: Meses Aquiloni de Caeciae : Phoenicias Vulturno & Austro: sed hi c ventus non longE progreditur. Vide sequentem de scriptionem. . t. - ψ fi - i S mi
439쪽
i Nauticae rei scriptores triginta duos ventos enumerant Ex his quatuor sunt cardinales , Est ab ortu, Oest ab occasu, Nort a Septentrione, Suda meridie. His interiecti sunt alii quatuor venti collaterales. Nam inter Nort &Est collocatur Nortest: inter Nort M Oest ponitur Norto est: inter Sud &Est statuitur Sudest: inter Sud M Oest ponitur. udo est. Sic habentur octo venti, quos Vocant integros seu principales His autem interliciuntur alij octo, quos dimidi tos seu nothos appellant. Nam inter Nort S: Nortest flat
inter Est & Sud, est ventus Est sed est: inter Sudest Sudventus Sud sudest: inter Sud & Sudo est, ventus Sud sudo est inter Sudo est& Oest, ventus Sud sudo est: inter Oest &di orto est, ventus Oestia orto est: inter Nortoest M Norti ventus Nortitori oest. Rursus adiunguntur sedecim, quos Vocant Ventorum quadrantes : ut sequens descriptio l