장음표시 사용
421쪽
hasce complectitur, Cassiopcam, cygnum, aquilam, aram, centaurum , inauim Argivam, quae Argo vocatur, Heniochum, Perseum , ut Manilius, ara praetcrmissa, cecinit libr. i. Astronomic. his carminibus, descriptionem Zodiaci se
Al re iis aduersium positus siuscedit ad Arctos, Pleti - , Et pacitam a Boreae 'o siua sila reducit, Transisque inverse per sidera Capyopeae Inde per obliquum de sise Rens togit florem,
Aestiua quesecuisines, Aquil mise supina
Temporάque aequantem greum,Zoiamque strenum iri Solis equos Wra caudam quastorymae ardet, , Extremamrue sagittara laeuam atque sagittam.
Inde su*s snuatflexus per crura pias que
Centaγrr alterius. rura que asiendrae caelum
Incipit, Argis que ratem per apluibra sis mina, Et medium mundi Drumgemino que per imum Suaa secat stib t Heniochum. teque inde prosiectas, Cassiopea, petens siver ipsum Persia transit, inbemque ex ilia coeptum,conclait in ista. i CAP. IX. De pluuia, be,o nebuti rore, pruina esue, Ir grandiae.13 Ictum est de iis,que in superioris acris parte,id cst, Cap. yl supra montium summitatcs accidui: iam dicamus ido iis,quae in inferiori parte aeris accidunt, Vt pluuia, nube, Iacbula, rore,pruina, nive,& grandine. . . Horum omnium communis causa essiciens est motus Solis per Zodiacum.1s Nubes ita sit: Cum terrestris globus . in medio
mundi constitutus permaneat , i ex eo homor a Solis ra diis oc superno calore in vaporem conuersus adscendit. c loris enim proprium cst, attenuare, M rariora corpora emccre, ac leuiorari ut accidit aquae in lebete calcfactari ergo humor calefactus de rarefactus consccndit. Duplex a tem ost calor, tui vaporem attollit: altercst supernus calor, qui vaporem cffecit: alter est cxhalationis calidae M sic , , qua vapor non est omnino secretus. hic.igitur
422쪽
duplcx calor vaporem in sublime tollit, eumque comitatur, donec aliquanto remotus sit vapor a tcrra. ibi vero cum deserit. nam superus calor ad altiorem locum adscenitit: exhalationis autem calor a loci frigore extinguitur. ita vapor Vtroque calore dcstitutus concrescit, & in nubem
16 Sciendum porro est, ex duabus nubcin constare
partibus: quarum altera est tenuior Sc humidior , altera cras sor S siccior.
Cum humidior pars facile in aquam, id est, pluviam vertatur: ait Cra pars ob siccitat m non potest in ptu uiam conuerti,& propter grauitatem descendit, ac locum terrae proximum occupat. Haec est, quam nebulam v
8 Fit tamen nebula, non solum ex nube, ut modo exposui, sed etiam cx vapore: quia dum vapor in nubcinvertitur,ca vaporis pars, quae in nubem dentati nequit, ne ἀbulam facit. 19 Ex dictis constat, nebulam csse pωtius serenitatis,quam pluuiae argumcntum. Quandoque tamen iccus Videtur: quia cum nebula vi Solis orientis attollitur, simul etiam caetrahitur vapor, qui dcinde in pluviam vertitur, ut supra exposui 6o Si pluuia exiguis partibiis decidat,gutta nomina tur. si maioribus S plenioribuS,imber vocatur. . Cap. Io. 6i Ros pruina fiunt ex vapore, quom diurnus cxiguus calor in locar ninus sublimem tollere potuit. quare noctu congelatus descendit. Et siquidem ipse vapor prius congelctur, quam in aquam Vertatur, pruina est. sin postea,
61 N Pruina fit potissim sim hyeme,M in regionibus sei fidis. ros autem in coeli temperie, M locis temperatis magis gignitur. 63 'I Vtrumque fit nocte serena M tranquilla: quia nisi sudum serenumque fuerit apor non attolletur. si ventus spiret,Vapor non consistet.
6 Haec non procul 1 terra fieri patet: quia non sunt in locis paulo altioribus, etiam si ibi pluat. Causa duplex affertur. Vna: quia vapor ex locis humilibus M aquosis in subli-
423쪽
LLI B. I. - - i sublime a calore attollit: adeo ut calor, qu si qui serat pondus suis viribus maius, non Pollit Vaporem ulterius toltcre. Altera: quia aur in locis edatioribus maxime fluitat, ec agit tur,idei;que huiusmodi vaporem di: soluit ac dissipat. ει Vt pluuia rori, ita nix pruinae proportione quadam respondet.nam eodem modo fiunt pluuia δί nix in superiori regione rosta pruina in inferiori. 66 'I Non tantum autem loco , sed etiam quantitate pluuia rorem, nix pruinam superat: quoniam superiora illa in amplioris acris rcgione, dc ex maiori halitus copia fiunt: haec inferiora angustiori loco, de ex Pauciori materia ge
6 Vt igitur pruina est vapor concretus r ita nix est nubes,quae frigore concreuit. Quocirca nix indicat vel re gionem,uel tempestatem esse frigidam. cum enim calor, tui. humorem in vaporem conuersum sustulit, omnino in nube extinctus non fit, sed multus adhuc maneat:certe nubes non posset sine multo frigore concrescere.
63 Grando in eadem regione acris fit, in qua pluuia de nix: sed nihil est, quod ei proportione in inferiori parte res,ohdeativi pruina niui,dc ros pluuiae. 1269 s Quamuis grando sit glacies quςdam,tamen contra quam accidat in glacie quae in hyeme fit, vere M autum-ro potissimum gigni solet,interdum aestate, raro hyemeduc scilicet,cum minor est frigoris vis 7o 's intemperatis regionibus grpndo, instigidis nix
i Clini grando sit glacies quaedam,dubitatu quo modo possit aqua in loco supero conglaciari. Aut enim an teqinam fiat,aut posteaquam ficta est, conglaciatur. Sed an tu tu am fiat,qui potest congelari ξPosteaqhiam vero secta est confestim descendit, dc ne tantillum quidem temporis in pondCnti manet.Vnde non videtur posse in iublimi concreicere. Nec dicere possiimus:vt exiguae guttae pluuiae in aere gignuntur, dc descendendo augentur oc magnae fiunt, ita grandinis exiguas guttas gigni, de in descensu augeri: quia
concrcta non possunt ut liquida coalescere. 72 Causa grandinis secundum Anaxagoram cst fit gus acris ambientis, cum nubes in eam acris rcgionem per
424쪽
ii enit,quae frigida est,ch quod remotior est a torra , quam rcflexio radiorum Solarium od peruenire postit. Secundum Aristotcle autem,quia grando ex tam alto loco n5 dccidit, ius causa est anti peristasis, id est, calor acris ambientis, quiessicit,ut nubis frigus contractuna cam in aqυam Vertat,&,si magnum sit sei gus, etiam conglaciet. Hinc est,quod maiores guttae maioresque imbres aestate fiunt, quam diyeme, quia icilicet aestate maior est calor circum nisust propterea maiorem. Vim habct anti peristasis, & Digus iriasis coarctatur at
73 Ad dubitationem i. axio. propositam sic respon- dc tur: A qua propicr grauitatem desccndit, bc propter frigus
concrescit. Cum igitur maior cst vis grauitatis quam frigoris, aqua cclerius .lcscedit quam ut pol sit concrclccrc. sed cum vehemcns est Digus, adeo ut vim grauitatis superet, congclatio descensum anteuertit: sic aqua concreta descendit, quam Vocamus grandinem.
Quh propiori terrae loco quo celerius generario pluuiae dc grandiniς sit , cd maiores guttae, M maIorcs. grandinos decidunt. quti verti ex utiori loco cadunt, o magis guttae diuiduntur,& grandii cs colliduntur. Hac de Causa cum magnae guttae sunt, rata caduntaeum autem diuiduntur,spissiores apparent. 7 Calor non tantum est causa congelationis,quat nus circum Risus cssicit, ut stigus contrahatur, sed etiam celeritatis, id est, cur pluuia celeriter concrescat, ita ut citius concrcscat, quam cadat: aqua enim calida citius concrescit,
qu am frigida:quia calore rarior sit,adeo ut facilius stigus recipiat. Quocirca solent,qui aquam restigerare volunt, cam prius Soli exponcre. SI Ponti accolae, qui, Clim piscantur,adfirmandos calamos glacie pro plumbo Utuntur, aqua calida arun d ines permn d t.
6 Ex dictis intelligi potest, cur in Arabia de AEthi
pia aestate potiuς quam hyeme pluuiae gener tur, Caeque impctuolae, ac saepe eodem die : nimirum propicr anti peristasim,quam Vehcmens regionum illarum aestus cssicit.
425쪽
ETsi ventus proprie dicitur, qui nomen habet, ut Cap. II.
78 Anaximan)cr,Hippocrates lib.de statibus de Stoici
putant vcntum nihil aliud eis quam aerem motum,sive ac ris in otionem: proinde cum unus sit acr,unum ctiam esse ve- trina, licet diuersi venti videantur, quia ex diuersis partibus emittuntur. CX eodem v ro aere concresccnte fieri nubem, de aquam, Hedque eandem esse aquae M. VCntorum materiam. Secundum quam sententiam, licui omnes venti sunt Vnus,ventus, ita etiam oportra omnia flumina esse unum
9 Fluminum cnim originem hanc esse putant, quod
aqua solaribus radiis iublata rursum pluit, atque haec coelo dei apsa pluuia in terrae cauernis colligitur,unde fluuij scati nunt. aquam vero sub terra gigni negantiso THanc igitur esse causam existimant, cur omnes hyc- me maiores Mant,quia saepius pluit,quam aestate. SI ' linc etiam rationem afferunt, cur alia flumina sint perennia, alia minime. Nam si a triae r Ceptaculum, cx quo flumen pro manat, amplum lc capax sit, tanta aquae copia per hyemem ibi colligitur,Vt non prius aestate absumatur,quam nouae sequentis hyemis pluuiae superueniant,quae iterum i cum implent. si vero receptaculum sit angustum, aestate cita-Cuatur, ac cursus fluminis ccssar, donec nouis pluviis aqua iterum eodem colligatur loco. 81 Huius sententiae absurditas ex eo apparet, qu bd tata singulis diebus aqua profluit:vi eius conceptaculum vel tota terra maius esse oporteat, Vel certe parum absit quin maiussit. Quare etsi huiusmodi cauernae in multis terrae partibusrzperiuntur,tamcn quae est in iis aqua, non potest fluminibus si ilicere.
l . CA P. XI. . De fluminum ortu.13 A Ristoteles duplicem ortus fluminum causam p xx nit. I. Namque in locis subterraneis propter
426쪽
corum frigus aqua gignietur eodem modo,quo pluuia in i
co supcro. II. Aqua pluuia a montibus per minutas partes cxcepta,cxiis dc scen)cias augetur diu crsarum partium coniunctione. Adeo ut quamuis aqua etiam ex turrς cauernis
profluat, neque cniin hoc cst negandum, tamen ibi non sit ponenda prima aquς origo,sed cx montibus descedat. Arod confirmatur, I. Quia qui aqueductus struunt,aquam ex altio ribus locis deducunta II. Quia pleraque Mimaxima fluminac montibus derivari constat. III. Quia fontes sunt montibus vicini,in locis autem planis pauci sunt sine fluuiis. IV. Quia
paludes quoque, cx quibus . flumina manant, excelsis locis proximς suntIn montibus igitur origo taminum constitu iatur,quatenus montes,tanquam magnς quaedam quasi spongiae,locis humilibus impendentcs,aquam de coelo receptam ad inferiora loca demittunt. M vaporem Egrcdiciatem rcfAgerantes,in liquorem cogunt. 8 'Huic sententiae non aduersatur,quod ait Ecclesiastes cap. I. vcr. Omnia tamilia in mare quercaaec mare impleri, sed flumina co redire unde discesserunt: ut iterum ad mare
reuertantur. Nihil earint vetat, quominus lita interpretemur,
SI dicamus stumina ad suos fontes redir , non pcr loca sub' terranoa, sed quatenus in vaporem & plumam conuersa, a montibus Excip3untur,ic ad cauernas subicrraneas transmittuntur.Quamquam ut simplicior, ita fortasse verior interpretatio crit,si dicamus aquam in mari collectam percolari, S per subterraneos meatus ad terrae cauernas redire: quia climinare procul a litoribus altius sit quam terra, nihil probibri aquam e mari ctiam ad montes pcruenire. Ceterum pluuia cur potiuS excipitur a montibus, quam a mari' quod si obsuarii latitudinem facile siccatur, ut Aristoteles ait,ctia mul tum pluuiae in se recipcre immediate potest.Et cur non posse simus Aristoteli obiicere,quod ipse antiquis obiecit, pluuias non sufficere ad tantam aquae copiam suppeditandam,quanta continenter fluit'
8s ' Quoniam autem flumina quaedam se condunt M absorbentur,oc alibi iterum crumpunt, argumento est, in tzrra cauernas Esse aquam recipientes. Exempli causa Tigris, Rhodanus, Eridanus terram subeunt,& alio loco emerguntatem
Licus dia Erasinus,de quibus Oui III. Metamorph.
427쪽
me ubi terrena Lycus est epotus batu.
, i Exiarit pulta' hinc usque renascitur ore. Sic myda combibitur tacito modo gurgite lapsius, Redd tar Agricolis ingens Erasinus in visu.
Idem magno cuidam ad montem Caucasum stagno, quod propter magnitudinem ab a Colis mare Vocatur, cum proprie mare dici non possit,quia dulcem aquam continet. alii paludem Marotidem, alijimare Caspium esse putant accidere Aristoteles auctor est. ex multis enim ingentibus stuminibus collectus,non habet exitum , sed aqua,quae ciuuere non potest,terram subit, dc occulto fluxu ad loca Ponti perueni quae propter immensam profunditatem Bathca nomianantur. ibi longe a sontinenti trecentis fere stadiis tripartito in mare inquit.Adde Plinium lib.2.c.Io2.
De locorum aridorum se aquosorum mutatione.
86 Α Ridi&sicci tanta mutatio fit, ut neque flumen Cap.I . Nullum secundum Aristotelem,neque mare,neque
arida perpetu a maneat eodem loco. Quamquam hoc in maribus, magnis ,ssum .inibus non apparet, quia tam longo temporis tractu horum mutatio fit, ut hominum memoriam superet. Haec sententia probatur I. Ex mutationibus, quae apparent. Maeda' enim loca nunc habita' turis quae o-li in fuerunt maria: dc quxdam sunt occupata a mari,quae Oli in habitabantur. II. Ab aeternitate tomporis . nam si tem
pii, aeternum sit, yt Aristoteles conset, probabile est, nihil esse in lioc terrestri globo, quod perpetuit duret in codem statu. 8 Causam igitur huius mutationis ab aliis allatam, qui uniuersum est genitum, dc est interitui obnoxium, Aristbicles reiicit, quia putat mundum esse aeternum,ex terrae autem dc aquae, quae cst minima mundi portio, muta-tione non debet uniuersi mutatio colligi. Ipse causam re fert in naturam terrestris globi, dc coeli motum,per quem modo exsiccationes magnae fiunt, ut tempore Phaciontis , modo cataclysmi dc aquarum diluuia, ut Dcmalionis tempore: globus autem terrestris hoc patitur, quia terrae
428쪽
partes ,ut animalia plantae, iuuentuti A senio sunt obnoxiae. Sed in eo est discrimen, qutid animal aut planta in totum iuuene cit ac senescit,terra Vero per partes.s8 v Has. igitur in terrestri globo mutationes Aristoteles natura certis temporibus,quae tamen 1pie non definit, fieri censet. Sed verius est, mundum, quem lacrae literae .l cent ante certum annorum numerum i Deo creatum csse, non tam diu durasse, ut maria, aut ingentia flumina, veluti Tanais aut Nilus,locum mutarint Cum enim a Mosis tem pore ad nostram usque aetatem eodem loco manserint, non
est credendum ea locum mutassc breuiori illo lcmpore, quod a creatione mundi usque ad Mosς aetatem fluxit. V niuersale aurcni'dilirutum,non i naturali, sed Dei sto tua dicio tactum esse constat,ut hominum peccata pumrent sed in posterum id numquam futurum , ipse Deus cst pollicitus , ω huius promissionis signum, in nubibus arcum c sse voluit.Sed cum haec theologica 1int, nos ad philoiophica de
LIBER XXXII. METE OROLOGICORUM
C A P. I. Antiquorum opiniones de maris origineis obiter de eius A edine. CV Risco Ru M philosophorum de mari sententis ab Aristotele relatae,quatuor sunt. I. Theologi mari fontes tribuunt, aiuntque mare esse non exiguam mundi portionem,sed praecipuam, ius gratia coelum,ut ipsum ambiat,siit constit tum. II. Anaximander & Diogenes mare ita esse tactum
429쪽
autumant: initio totum terrae ambitum fuisse humidum: v poribus autem per calorem Solis inde sublatis,id, quod renian sit,& in dies remanet esse ipsum mare:id quod attolli tur cflicerC flatus ac ventos, necnon Solis δί Lunae conue siones , per coelum errantium, nec semper eadem semita insistentium , ut vaporem quaerant, quasi pabulum quo lantur. Unde , quia quolicite vaporcs extrahuntur, mare in dies minus csse,ac tanderia omnino siccatum iri. III. Empedocles ait terram a Sole calefactam veluti sudasse: hunc sudorem esse mare:ide6que mare esse falsum,quia sudor salsus est. IV. Anaxagoras Metrodorus censent propter admixtam torram mare salsum fieri, quemadmodum aqua per cineroni transmissa. ιιχ . Sac e literae docent mare Dei verbo factum esse iubente ut aquae in unum locum secederent, x appareret
Nogos esse raratris sontes. t 3 TVllos esse, tes maris, Aristoteles probat: I. I auia quae aquae sentcs habent, vel fluunt, Vt
fluuij, vel opere manu facto colliguntur, Ut in pulcis, mare autem nec fluit, ut aquae cx sentibus derivatae, nec manu factum est. II. Quia clim sint quaedam maria, inter se disiuncta, SI circumquaque accolas habeant, eorum sentes, si qui essent, Iatere non possent. nulli tamen
Sunt tamen quidam siuxus maris, , fluuio mcursu diuersi. I. Propter libramentum, quia mole sua quodam modd laborat, &hinc inde a litoribus pellitur, fluit ac refluit. qui fluxus A refluxus in latissimo mari minus apparent, prope litus autem dc in angustiis ac fretis ni gis conspiciuntur. Huius motus causam' quidam in Lunam referunt:alij alias causas afferunt. Vide Pistarch. libr. 3. de placit. philosoph. capite II. Melan libr. s. cap. II. A septentrione ad a strum defluit, cum quia loca maris australia magis caua sunt; tum etiam quia plurimata maxima flumina ex septentrionali plaga dcfluentia
430쪽
magno impetu in mare aquas Cuomunt, & mare propcniunt. Obseruarunt praeterea nautae motum maris ab ortu ad occasum, quem fluxum probabile est,essici a coeli conuersione, ut Sc motum ignis, de acris, Insuper in mari mediterraneo obseruarunt motum huic contrarium, teste Contareno libro Σ. de elementis. Nam in intimo si nus Adriatici recessu, ubi Vcnctis positae sunt, deprchenderunt mare ad meridiem flecti verius Flaminiam: i deque declinare Apuliam versus, aliquantulum ad ortum Solis: adeo ut hoc mare quodammodo in Orbem agi vi deatur. Causa est: quia cum aquae inter tectas conclusae, nequeant ab ortu in occasum perpotuo ferri, nece se est ut prope terras in gyrum flectantur. Sed horum duorum postremorum motuum Aristoteles nullam mentionem facit. i .
δ Vm pars aquae dulcior, cleuior a Sole in Vaporem conuersa sursum feratur: pars altera remanet quasi faex Be excrementum,ideoque salsa est. Quapropter locus amari occupatus,non est Iocus maris, sed uniuersi aquei elementi siquidem nullus alius locus aquae tribui potest: de hic est locus ei maxime conueniens , quo aquae omnes decurrunt. sed ob dictam causam dulcedine sublata, A salse dine permanente,fit mare sicut in animalibus ea parte potus quae dulcis est, in alimentum conuersa, excrementum salsum
6 Qui Solem humore ali, ideόque Vapores attra here, &,ne vapor deficiat, per coelum errare Septentri nem de Austrum versus,unde conuersiones fiunt, potius f bulose quam philosophice tradunt, iure optimo ab Ar stotele reprehenduntur. I. Namque Solem flammae comparant,eodemque modo flammam & Solem ali vaporibus censent. Atqui flamma non alitur vaporibus, sed semper
noua gignitur. quare si idem Soli 'accidit: non tantum in dies