장음표시 사용
451쪽
afferunt Regem Poloniae paulo ante id tempus, quo Papi e conflictus habitus est cx Soles vidisse. quod testimonium mihi suspectum est. 13 's Ru sdam paretios noctu circa Lunam apparuisse,
ab aliis auctoribus,ut a Plinio lib. 2. c. a. litoris proditum est: Vnde Pontanus. Saepe etiam duplicem in tenebris es cernere Luram, Nube nouam referente adiam sub imagine sis m. Sed tuc potius paraselenas, quam parcitos vocare debemus. Plinius tame ibidem ait a quibus da vocari Soles nocturnos. Σ Horum omnium causa cst reflcxio, quamuis non in omnibus eadem reflexio sit,ut ex sequentibus perspicuit fiet. α; Iris plerumque fit interdiu a Sole,raro noctu a Luna in ple dilunio,cum quia colores in tenebris latent,tum c tiam quia hoc non fit, nisi in plenilunio, Luna oriente, v cI
. Cap.3. 26 T area seu corona fiat, plura requiruntur. I. Vt aer V seu vapor sit concrctus ac densatus: alioquin re flexio aspectus non fiet. II. Vt sit aequabiliter densatus alioqui non vRus,sed diuersi colores redderentur. II l. Vt partibus constet:alioqui non solum colorem , sed etiam figuram' . syderis exprimeret. 27 Tria per aream indicantur, & praenunciantur. I. Pluuia, si vapor nec emarccscat, nec dissipetur: tuncque potissimum solet esse sub nigro colore. II. Ventus, si vapor dis. sipetur,& in varias partes distrahatur. III. Serenitas vapor non distrahatur in diuersas partes,sed unitam emarcescat.18 Area circa astrum fit: quia contingit ibi esse nubem, cuius media pars propter tenuitatem dissipatur,reliquae ambientes partes per reflexionem colorem astri r
- Orbicularem sorinam habet ob astri rotundita tem di s quidem undiquaque nubes apta sit ad lumen reste
ctendum,circulus perfectus apparet. sin autem ex parte nu bes vel deficiat,vel densior aut rarior sit quam oportet, pars tantum circuli videto.
452쪽
Astri colorem tantum, non etiam figuram resert propter exiguitatem particularum ex quibus seiunctis constat, licet carum disiunctio, cum quia modicum est inter eas , particulas interuallum, tum etiam quia nimis distant a nostro aspectit,a nobis cerni nequeat. si 's Arcae color est candidus,praesertim in medio: nam ad oras nigricat, tum quia radi j minus ibi valent, tum quia collatio cum eo quod ast candidius,efficit ut color nistior
dem arcae quos Iridi colores tribuit. 32 Area seu corona non procul a terra fit: quia superior pars aEris id est, quae paulo infra montium summitates csti ventis in fellatur, qui exhalationem ibi consistere, &
33 Saepius corona fit circa Lunam, quam circa Solem, qui suo calore dissipat exhalationem. Circa astra si ob easdem causas,ob quas circa Solem de Lunam: sed tunc ventos,auc serenitatem, aut pluviam minus praenunciat, quia tum minor de debilior est exhalatio. . CΑp. I V. De iridis seu arcus generatione. 3 Ris ex reflexione & ratione speculari existit. Resse C*p- lxio autem fit secundum veteres ex aspectu ad Solem, secundum Aristotelem autem ex Sole ad aspectum: quia veteres putabant aspectum fieri per extramissionem radiorum Visualium. Aristoteles verἰ, per intromissionem specierum visibilium. Sed quia, utrovis modo aspectus M restexto fiat, anihil quod ad praesentem inspectionem interest, idcirco A- .ristoteles in his libris omissa sua sententia , quae nondum
confirmata,nondum recepta erat,veterum sententiam secutus ponit reflexionem aspectus nostri ad Solem, vel ad aliud humidum astrum. 31 Icis multiplex est Prima coelestis: Secunda circa Iu- ieemas: Tertia circa remos .Quarta per consperdinem. 3s Vt iris in coelo,id est,in acre appareat, haec requiariintur. I. Vt vapor in nube inclusus, in guttas concrescat. II. Vt hae guttae nondum decidanti III. Vt hisce guttis op-
453쪽
positum sit altrum lucidum ut Sol aut Luna: ita ut guttae illae ad astrum oppositae,speculi rationem habeant. nam quia exiguae sunt,& inter se distinctae,licet distinctio a nobis no cernatur,ut supra de area dixi,tantam colorem,non etiam si guram astri referunt. IV. Vt nos inter eas guttas 5c astrum ii mus interiecti,ut aspectus noster a guttis ad astrum, seu sple-dor astri a guttis ad nostrum aspectum reflecti possit. Idcirco Sole oriente fit tris in Occidente, M Sole occidente fit in oriente: in meridie vero non fit, Sole sub horigontem guttis illis opposito. 37 Cum tam iris quam area seu corona per reflexio nem eisiciantur, tamen disserunt. I. Quia iris est astro opposita,area circa astrum apparci. II. Quia materia arcae est vapor: matcria iridis est fere aqua cx vapore genita. III. Quia area est candida,iris est multicolor.
38 Circa lucernas iris fit, partim ob aeris humiditatem de crassitiem , partim ob aspectus imbecillitatem. idcirco hyeme potistinatim sit, quia hyems est frigida de
humida. acrisina flante austro lium idior ac densitor eis ctus , lucernae fuligine tingitur, adeo ut speculi rationem habere possit.
3 Haec iris a coelesti differt. Nam I. Coelestis num
quam est maior semicirculo, haec circa luccrnam orbem complet. II. Illa in partiis speculis, id est,guttis disiunctis ac separatis, licet sensui continuae videantur: haec in acre continuo apparet. III. Illa tribus seu quatuor coloribus. sup .ax. 2I. haec uno vel altero colore,id est,purpureo,vel purpureo ocviridi praedita est. o Quod ad eam iridem attinet, 'iae circa remos sit: guttae per remos in altum tollutur figura pyramiduli Soli nostro aspcctui opposita, id ei que parvoru peculoruratione
habent, oc colore, no figuram Solis reserunt: colore, inquam,
non purum,sd admixtum nigrori aquae quo fit, ut purpureus&Viri sis appareat: nepe uti aqua est crassior, id est ad basim pyramidis purpureus:ubi est tenuior,id est ad arice viridis. i N aliter iris apparet in irrorationibus, quibus locus Soli oppositus de illuminatus conspergitur. nam ex il lis guttulis reflexio fit, ac tris cernitur.quid enim interest, trum remus guttas attonat,an manus eas spargat. di K Iu
454쪽
L I B. II I. Σ In his quae per remos, Vel per conspersionem sunt,
non apparet color puniceus ob nigrorcm aquae. nam puta ccus proprius ad album accedit. in coelesti autem iride apparet, quia nubes,in qua iris cernitur, nondum cst in aquam omnino conuersa idcdque minus atra est,quam aqua.
3 Vm una est iris: cxternus ambitus est puniceus L is quia candor Solis in nigrorc nubis hunc colorem reddit: etenim candidum, si in nigro uci per nigrum apparcat, puniceum videtur. medius ambitus,quia minor cst, mi norem radiorum copiam ςxcipit, proinde minus aspectum motici, consequentcr magis nigricat, & Viridis cernitur. internus ambitus,quia cst omnium minimus,maximo omniumater cit id est, purpureus. Inter punicenm dc viridem flauus
videtur, non qubd in iride sit quartus color, sed quia puni-ccus viridi oppositus flauum videri facit. 4 Cum iris duplex est, interna ita habet colores dis-
politos,ut modo docui. in exicrna sunt ordine opposito collocati: Ratio secundum Aristotelem est: quia internus ambitus maxime aspectu i nostro propinquus est, ideoque punicens apparet: sccundus paulo remotior, viridis videtur: te eius,Vtpote remotissimus,purpureus cernitur. Etenim quia nigrum minus aspectum mouet: qub res nigrior est, eo remotior videtur: oc quo remotior est, ed magis ad nigrorem
In externa iride, quia remotior est a nostro aspectu quam i literna,colores languidiores apparent. nam quo longius aspectus fertur, o magis debilitatur. Quocirca ultra secundam iridem non progreditur: nec triplex iris apparere potest. Vide io. 2IC A p. V I. De iridis orabo magnitudine. 6 ΥRidis figura cst orbicularis : quoniam astrum,
quo fit,ut Sol,cst figurae rotundae.
455쪽
apparero. lente enim concipe circulum Soli oppositum Maxem ductum a contro Solis ad huius circuli id est iridi
trum Prosecto cum Sol est in ortu vel in oce: .dim h,
circuli est supra horizontem,ubi iris apparet, altera dimidia est sub horletontc.Ac Quo remotior est Sol ab horizonte eAmaior pars illius circuli Occultatur,proinde iris eo minor an- paret,id est,minor circuli portio.
cum Sol est in oriente,vel occidente, Ut notaui supra ax. ment 2.Huius rei Aristoteles nullam causem, alij alias afferunt Ego illam causam Veram puto,quia quo altius Sol subi tus est eo obliquior arcus apparet:& illa obliquitas maiorem circumferentiam videri ficit., CAP. V I IOuo tempore iris appareret ' st aequinoctium autumnale,ctim dies breuiores a iunt,quia Sol etiam meridie parum supra horizontem tollitur,tris quacumque diei hora apparere poteste post aequinoctium vernum,cum dies sunt longiores, quia o magis supra hori Zoiatam ascendit,iris meridie non apparet.iam enim & docui, quo altior cst Sol supra horizontem eo magis arcum denulti .idcύque cum Sol est altissimus, ni hil arcus supra horizontem apparet. CAp. VIII. Depareth ct virgv. fa. s. csb rlagae fiunt reflexione a nube in equali,id est,pa ' ' tim densa, partim rara:& alibi magis,alibi minu aquola hinc enim fit,ut diuersi colores appareant,& alibi puniceus,alibi viridis,aut flauus. ern citur per reflexionem ab acte a quabili d c aeque denso, ideoque unum Solis colorem rcfert,& albus apparet.
... Pδy J V igitur magis seturam pluviam, quam
magis cum est in parte austrina , quam
septentrionali:quoniam austrinus aer magis solet in quam conuerti. O
456쪽
nec nimis propriiqui, sed certum ac debrium interuallum esse oportct. Nam si nubes nimis remota sit, aspectus ab ea ad Solem non reflectetur.Alia est ratio iridis,quq longe maior est paret iis, dc virgis.Si vcro nubes nimis propinqua Solisit,calore Solis dissipabitur dc dissoluetur. Idcirco nec ante, nec post Solem, nec sub Sole fiunt paret ij dc virgae:sed tantum ad latera, Aquilonem vel Austrum versus. Nam si nubem Sol praecedat,Cito eam des rit,unde tollitur debita distantia. Si eam sequatur, citd assequitur,dc suo calore dissipat. Si supra eam in ortu vel occ ni sit,ccrte nubes terrae proxima est, Vbi maxime valent radii Solis, ide. que dissoluitur. Sole autem medium coeli tenente, aspectus reflexionem nimia distantiat, pedit. quae nimia distantia est vel inter Solem Sc nuberi .i nubes a S te remota sit:vel inter aspectum M n aberrain nubes Soli proxima fit. quo enim altius Sol supra terram sublatus cst , cor otiorem a terra nubem esse oportet . vi Soli propinqua
videatu . lues emadmodum ex duplici exhalatione secreta, id st,ex humida δί cx iicca fiunt in sublimi, quae ira Aenus cxposuimus: ita ex iisdem exhalationibus non se Cretis multa fiunt in ipsis terrae visceribus. Nam sicca exii Iatib ardore incensa ciscit ea, quae vocantur fossilia, ut lapides non liquabiles, sandaracham, ochram, rubricam, sui phiir, dc id genus cetera. Humida vcro cxhalatio intra ter ram,prq sortim in lapidibus inclusa,ob terrae lapidumque si
Citatem concreta δί coagulata cfficit res metallicas, ut a Tum,argentum,&C.
6 'U Materia igitur metallorum non est actu aqua, sed Potestate tantum, quia fiunt ex vapore nondum in aquam Conuerso. quomodo pruinam supra terram fieri docui libr. I.
17 Ergo in metallorum generatione exhalatio sicca M terrea est mixta cum exhalatione humidai quae quidem
457쪽
sicca exhalatio,ii Vapor in aquam conuerterctur,non manc-ret,sed vcl sursum serrctur,vel extingueretur. 18'Quinimmo tam sessilia quain mctallica, cum intertae visecribus gignantur, non fiunt cx solis exhalationibus,sed admixtam quoquc habent terram & aquam. 19 In nubibus quoque talia gigni cum eorus cat,dccidere quidam scribunt. Et lapidem cum fulmine cadere constat,ut notaui supra aXIO.9.6o 's In fluminibus aurum inueniri puto , potius quia impetu aquarum eo dcfertur,quam quod ibi generetur. Vnde auri ramenta vocantur, quasi a mincratibus Venis abrata, de a flumine asportata.
6i Difficilis quaestio est, an arte chvmica aurum Margentum effici possint.Thomas M alij viri docti hoc admit tunt. Ac sane ratio suadet liqc esse potius dissicilia,quam impossibilia factu.' Ceterum si sententia Aristotelis de materia metallorum vera est,quam supra exposui,in ips o limine impingunt chymici, qui metallorum materiam statuunt sulphur
α argentum vivum. Omnia metalla comburuntur ratione siccae exhalationis,quae cum terrea sit, facile agnitur. Excipitur aurum, quod igne non absumitur: quia parum habet siccat exhalationis ita cum humida temperatae, Ut humor non pati tur terrestrem partem comburi, haec aulcm humorem con tineat ac tueatur,ne in vaporem abeat.
458쪽
LIBER XXXIV. METE OROLOGICORUM
De generatione is i teritu. ACTEN vs egimus de corpore mixto per se CaP. I. cto: deinceps dicamus de mixto imperfecto, quod ex quatuor clementis constat.1 Huius perfecti corporis communes af- tectiones sunt,quae primas clementorum qualitates consequuntur, id est, duas activas, calorem 6c Digus, ac totidem passuas, humorcm Sc siccitatem : de quibus primis qualitatibus libro 1. de generatione dictum fuit. 3 Calori δc stigori consequentia sunt, I. Generatio dc interitus: quo resertur etiam putrefactio. II. Concoctio& inconcoctio. Simplex x naturalis generatio est mutatio, qua fit a calore Sc frigore certa proportione materiam superan tibus. Dixi, similex,ut significare in generationem substanti. x, ita cxcluderem generationem accidentium. Dixi,naturatas,ut cxcluderem artem, ea quae ab arte fiunt. Dixi n ιtat . quia Rcncratio proprid loqvcndo non cst motus, sed mutatio. physc. i.Dixi,a cadore o p re. quia hae sunt qualitates acti . 2. de generat. c. 2.Intellige te has esse causas ossicientes in strumetalcf. i causa principalis est natura & coetu. super omnes aute causas generalis causa est Deus. Rursus intellige praecipua causam generationis esse calore: frigus aute videri potius causa intcritus, quam generationis, sic tame causaru
459쪽
generationis, cum quatenus calorem temperat, ne nimius calor potius interimat quam generet,ium etiam quia ad res solidandas de coagulandas valet: atque ita cst causa ciliciens pluuiae,niuis,mctallorum, de aliarum rerum. Dixi, materiam. haec ost humidum de siccum, quae sunt qualitates pastina . a. de generat. Cap. 2. Quaproptcr cisi Omnia mixta constant ex iliatuor elementis. a. de generat. cap. 9. tamen prs cipue Constant ex terra & aqua. in fis cap.7.& Io. Dini operantibus: quia niti cisciens vincat materiam , non poterit cam mutare , dc ex ca aliquid cilicere. Dixi, certa proportione: quia si nimia sit caloris vis, adurct: unde opus cile dixi, Ut calor frigore temperetur. Si vero sit calor nimis exiguus, non poterit rem po ficcrc: puta non nascetur homo, sed monstrum. Adde qud dres diu cito diuersam proportionem requirunt: Verbi gratia cor maiorem calorem, quam cerebrum: at cerebrum malo rem humiditatem,quam cor. ualitates activae aut omnino materiam superant, aut omnino superantur,aut partim supcrant,partim superantur. Priano casu est generatio, de qua in superiori axiomate: secundo intcritus: tertio molyntis,id est, imperiecta elixatio, Z incoctio,de quibus Postza. 6 Naturali generationi maxime contrarius est natu ratis intcritus,cuius finis cst putredo, nisi vis aliqua putredi
nem an euertat: puta caro dc os putrescunt, nisi exurantur. Nam cxustio est violenta, putredo est naturalis. Vtraque tamen fit a calore externo calorem insitum ac natiuum per
denteuod illa semper a calore sicco,hqc saepe a calore tria mi- do. ec in exustione quidem humor,qui est interni caloris sedes,celeriter absumitur: in putredine vero calor insitus paulatim attrahitur ab externo. 7 Idcirco quae putrescunt,primi, humida fiunt. deinde sicca evadunt: quia in interitu dc putredine materia uincit i in generatione efficiens: materia vero est humidum dc
8 T Hinc etiam est,qubd reliqua elementa praeter ignem putrescunt: quia ignis maxime vim habeae essici cndi,
ac reliqua clementa,si cum igne conserantur,materiae rationem habenζ.
9 Putredo igitur est caloris interni in humido in
460쪽
siti ab externo rei 1mbientis calore corruptio atque in
io Quare putredinis causa partim est calor externus educens internuna,partim stigiis, quo per interni caloris in teritum res assicitur. H Quae putrescunt, exsiccantur, ac tandem terra drfimus fiunt: quia una cum interno calor exeunte humor halatur, qui cius caloris est sedes. 1Σ Rcs putrescunt potius aestate quam hyeme : quo niam aeris vel aquae ambientis calor hyeme est cxiguus: deo ut internum vix attrahere possit: aestate vero vehemenscit,& facile attrahit.
niam in eo Digus, in hoc calor externum rei ambientis calorem superat, a cuius cxlcrni caloris efficientia putredo fieri debet. - Quod mouetur ac fluit,vi aqua profluens, minus putrescit,quam quod quiescit, ut aqua palustris: quia motus rei putrefaciendae vim adimit motui caloris pntre facientis. Hic nota triplicem motum spectari posse. sit enim aqua putrefaciendavi sit acr ambicns.Vnus est motus fluentis aquae, alter est fluentis acris,tertius est caloris qui est in acre,agentis in aquam,& eius calorcm extrahentis. Primus 8c secundus motus corruptionem S putrefactionem impediunt: temtius est causa putredinis: ac de hoc tertio letquitur Aristotelis se a. problcm. .quaestio. 4. Vbi ait putredinem sine mo- tione non fieri.
is Quod multum est, miniis putrescit,quam quod est paucum:quia in illo plus cst caloris ac stigoris : ideόque minus a calore ambiente superatur. 36 In putridis rebus animalia nascuntur, Vt Vermes, muscae,& vel pae:quia calor naturalis una cum humore secretus,eum humorem cogit ac continet.
C A P. I I. De actis primarum qualitatum operationibus. '
I que speciebus dicamus. Concoctionis spcci cs sunt maturatio, elixatio,assatio: inconcoctionis, cruditas, molyn-