장음표시 사용
481쪽
colligunt, ut Democritus, Leucippus, Pythagorei, Thaleg Alcmaeon,Hippon,alij ex cognitione Vt Empcdoclcs, Plato' Critias,alij ex utroque t Anaxagoras,Diogenesieraclitus '
Xenocrates.sue s Democritus & Leucippus existimant animam es se ignem, & constare ex atomis rotundis , idcisque per uni
uersum corpus permearC,de id mouere. XCspirationc autem opus ei se, per quam eiusmodi atomi extrinsecus attrahantur, partim ut opem ferant antinae , ne abi acre comprimente extrudatur, partim, Ut in locum extrusarum atomorum
16 Pythagoreorum nonnulli aiunt animam essem menta illa quae in acrc mouentui, & in rados Solis po nostras immissis apparent: alij esse id quod ramenta :lla
π Alcmaeon statuit animam esse id quod seipsummouet,idciueque esse immortalem quod enim a seipso mou tur, semper mouetur:quod autem senapcr mouctur,immon tale cst. i8 Thales censet animam esse quiddam aptum ad nouendum, unde magneti animam tribuit, quia mouci
i Hippon asserit animam esse aquam , seu genit Iam,quae humida est. ΣΟ Empedocles , qui sex rerum naturalium principia ponit ignem crem,aquam,terram ocordiam, discordiam, cx his omnibus animam componit, inquiens animam aqua cognoscere aquam, igne ignein,concordia concordiam,& quia simile simili cognoscitur. χi Plato in Timae0 animam componit ex tribus principiis,eodem,diuerso, dc essentia. Eiusdem appellatione significat rem immaterialem, quae semper eodem modo se habet. diuel si appellatione significat rem materialem, quae est variationi obnoxia. ΣΣ Idem in dialogo de bono animam constituit o nitate, numero binario, ternario, & quaternario. proindς censet animam esse numerum denarium, quia unum, duo, tria,quatuor faciunt dccem. M Hinc quatuor secundum Platonem sunt cogni rionum
482쪽
tionum genera. I. Intelligentia, quae habet rationem viii tatis: quia est cognitio simplex absque ratiocinatione. II. Scientia, quae refertur ad binarium: quia cst progressus ab uno medio termino ad unam conclusionem. III. Opinio, quae respondet num cro ternario: quia cum opinio habeatur de iis quae possunt esse'& non csse, opinantes progredimur quodammodo ab uno medio ad duas conclusiones, alteram inirmantem,alteram negantem. IV. Sensus, qui spectat adnumerum quaternarium:quia sentiuntur res corporeae, quae constant ex quatuor clementis.
Critias ait animam esse sanguinem, existimans sensum esse maxime proprium animae, atque hunc animalibus propter sanguinem incisc. asTU Anaxagoras obscure locutus est.nam modo distingest inter animam & mcntcna, modo pro codem accipit: trique autem tribuit cognitionem & motum. 16'Diogenes asserit animam esse acrem,idedque subtilissimis constare partibus,& tam ad cognoscendum, quam ad mouendum aptam esse. Heraclitus putat animam esse exhalationem, i dodque esse principium subtilissimum , &'semper fluens, Mad cognoscendum. Sic enim statuit, primum rerum natur lium principium esse exhalationem, res omnes esse in con tinuo motu,& simile fimili c nosci hoc est,id quod mouetur, co cognosci quod mouetur. 28 . Xenocrati' anima nihil aliud est, quam numerus seipsum mouens. quam definitionem accepit a praeceptore suo Platone. Nam&'Plato statuit animam esse numerum denarium,ut supra exposui.
χ' ' Prout quisque de principiis statuit, ita etiam de
anima pronunciat. nam qui ponunt Vnum rerum naturalium principium, animam id csse aiunt, puta aquam, vel ac rem qui verb plura vel contraria principia statuunt, ex plaribus vel contrariis animam componunt.
3o Quidam probant animam esse ignem seu cali dum,quia vivere dicitur Ois,ut dicatur ζαω,id est, vivo, qua si Μ, id est,femeo. Alii probant animam esse quiddam fi fidum, quia dicitur id est, anima, propter acsi, cfrigerationem,quae per respirationem fit
483쪽
C A P. III. Dissutatio contra eos, qui ea Duam per motum de nerunt. Cap. 3. II Vi animam per motum definiunt, errant dupli tiem errorem. I. Malc colligunt animam moueri, ex eo quod movet corpus: quasi nec cile sit, ut qui
quid mouet,etiam moueatur. nam contrarium fuit prob tum 8. physico. II. Falso aiunt animam per se moueri. . nam mouetur quidem per accidens propicr motum corporis, sicut nauta mouetur motu nauis, per se autem non
31 Animam per se non moucri probatur his argu mentis. I. Si moueretur, esset in loco. quicquid cnim per
se mouetur, in loco cst: siue locum mutet, siue Varictur, ficie augeatur, siue minuatur. atqui anima. cum sit sorma animati, non est in loco,ii sed in subiecto: crgo non mouetur. II. Si naturaliter moueretur, c tiam vi moueretur SI quicsceret. qualos autem lint violenti animae morus aut qui ctes,
nec intclligi nes .fingi quidem potest. III. Anima non differret ab aliquo corpore. Vtputa si ad iccnderet, csset i snis. si descendςret, cilci terra. IV. Iisdem motibus in uebit corpus de scipi n. atqui corpus ,:cum ab anima in
terit igitur exire ex corpore, dc redir0 Sic animalia restic' sciat. Haec autem Aristotςlcs cens t e sic absurda. Quamquam Plinius lib. . naturai.histQr. cap. J2.s ibit Hermotimi Clazomeni j animam relicto Corpore errare solitam, vagamque e longinquo multa an nunciare,quae nisi a praesenti nosse se n possent,corpore intcrim semianimi, donec crematoco immici qui Cantharidae Vocabantur remeanti animi; v
M . v. Animam non esse αδεο νηύν id est,eius essentiam non esse in eo positam Ut seipsam moueat,duobus argumenistis probatur. L Qvqd per se ab alio mouetur,per se a seipso non mouetur:atqui anima per se ab aliis mouetur,nempe ab obiectis: ergo a se ipsa per se non mouetur. II. Si essentialiter a seipsa moueretur,a sua ipsis essentia recederet, quod est
484쪽
3ι Democritus ait atomos rotundas,quae animam constituunt, in corpore inesse, dc dum mouentur, simul trahe re S moucre corpus, quasi corpus moueatur ab anima, ut i glica Venus Daedali mouebatur ab argento vivo infuso. Haec sententia refellitur, I.Quia hac ratione anima corpori tribu rei tantum motum,non etiam quietem. II. Quia anima mo-uci corpus praeelectione quadam & intellectione: utput, eo in forum,ut ibi aliquid emam,quae ratio mouendi longe diuersa est ab illa Democritea. 33 Timaeus in natura animae explicanda simul considerat animam mundi, SI animam humanam, quam existimat esse illius particulam quandam. I. Autem inquit animam csse rectitudinem quandam constantem ex clementis id cst, ex essentia de codem dc diuerso,ut notauiax.ri. & distinctam numeris harmonicis. I.2.3. .8.9.27. Nam inter I.&Σ.
cst harmonia, quae vocatur diapason,vulgo octaua: inter a. M3. est harmonia diapente,vulgo quinta: inter tria & quatuor, oiatellaron, vulgo quarta: inter 2. & 8. disdiapason, vulgo quinta decima: anter 3. & 8. composita ex diapasou dia tcssaron, vulgb undecima. inter 8. M 9. ton . inter 9.&Σ7- composita ex diapa n dc diapente, vulgo duodecima. Est igitur rcctitudo in his numeris,quatenus recto ordine collocantur,m Inoribus numeris praepositis,& maioribus postpotatis, hunc in modum.
necnon in mundo,quia mundi aris rectus est. Item in anima rectitudo incst,quatenus in ea considerantur essentia,potentia,& actus-
Essentia Potentia Actus II. Ait Timarus rectitudinem illam in orbem flecti, tum in.
numeris,quatenus addita Vnitate fiunt ex paribus impares, Mex imparibus pares quam in mundo,quia coelum supra axiuia . OOP 4
485쪽
conuertitur:nec non in anima,quia anima in se zpsani teste
ctitur,& scipsam cognoscit. III. Diuidit circulum in duos circulos,id est,coelum in octaua in sphaeram , quae siccundum
veteres cst primum mobile,& mouctus ab ortu ad occasum, 8 sphaeram planetarum, quae moueA ab occasu ad ortum. Itidemque animam diuidit in facultatem rationalem, quae proportione respondet octauae sphaerae,& irrationalem. quae respoi det sphaerae planetarum.Vt enim huius sphaerae motus aduersatur motui Octauae sphaerae,ita facultas irrationalis r: tionali rcpugnat. IV. Diuidit alterum duorum circulorum in septena, id cs sphaeram planctarum in sepicin planctas, dc a nimam irrationalem in septem facultates, irascibilem . con cupiscibilem, memoriam,aestimatiuam, phantasiam, sensum
36 Tria indictis Timaei falsa sunt. I. Animam esse magni
tudinem,id est,circuluin. II. Intellectionem esse conuertio nona quandam,scu motionem orbicularem. III. Animam mundi esse commixtam cum corpore.
37 'I Intellectum non esse magnitudinem, probatur tri
bus argumentis. I. Intellectus ita cst unus,vi cst una intellectio:& ita est una intellectio,vi unu est obiectunt: atqui obiectum non est unum magnitudine: crgo etiam intellectus noin unus magnitudine. II. Cum Timaeus afferat anima mundi esse magnitudinem, consequentcr ait cana mouere & cognoscere mundum por contactum. vel igitur tangit punctis,uci omnibus partibus,vcl aliquibus partibus,vel toto circulo atqui haec omnia mi falsa: ergo filsum est, animam mundi esse magnitudinem seu circulum. Quod non tangat punctiS, probo:quia in qualibet magnitudine sunt infinita puncta Jt probatum cst 6. physico,ergo si intellectus mundum punctis
tangat,& cognoscat,infinities mundum cognoscct.quod a surde dicitur. Quod non tangat aliquibus partibus,probo, cum quia relique partes frustra ponetur,cum sint otio sq,rum etiam quia hac ratione fiet,ut Timaeus temere dixerit hunc intellectum moueri. quid enim vetat ipsum una parte,Vt VH digito, flectere mundum in orbem,cum ipse ita non mouca tur' audd non tangat omnibus partibus,probo, quia hac ra tione fict,ut intellectus mundum saepius intelligat, cum constet ex multis partibus: immo infinities intelligat proptQraeternit
486쪽
aeternitatem huius conuersioni via dc fit, ut saepilis N infinities candem rem tangat.Quod non tangat toto circulo, probo, quia tunc nullus esset motus partium, proinde frustra hae
38 Intellectionem non esse conuersionem, probatur per deductionem ad tres absurditates.Nam I. Si intellectiocii et convcrsio, intellectus esset circulus. quam sententiam iam refutaui. II. Intellectio.carcret principio S fine. III. Necesse esset ut anima sepius candem rem intelligerct. 39 Intellectioncm non esse motionem,probatur duobus argumentis. I. Quia intellectio cst similior quieti Sc st tui, quam motui.cum enim intellectus non intelligit,hς sitat de fluctuat. cum vero intelligit, quicscere dicitur,vi cap. 3. de interpr. partic. 6. II. Quia cum motio sit praeter rci essetiam, laboriola cst. quare anima mundi non cisci beata, sed laboriosam vitam degeret. o Animam mundi non esse commixtam cum cor porc probatur, quia melius ei cst, ut sit sine corpore, quam
i Doctrina Tinaaei cst imperfecta. I. Quia non do
cer, Cur coelum moueatur orbiculariter. II. Quia non declarat, Cur animae magis conueniat motus quam quies, S cur potius moueatur in orbem, qtuam alio motu . III. Quia non
cxplicat, quo modo se habeat corpus,quod animam suscipit, de quomodo eam suscipiat. C A P. I V. Animam non esse homoniam. Σ. Tsi sublata partium corporis harmonia, tollitur Cap. 4.
nima.& sublata anima,tollitur harmonia,tamen anima non est harmonia: quod probatur quatuor argumcntis. I. Omnis harmonia est mixtio vel compositio partium: a qui anima non cst mixtio, nec compositio:ergo non est har monia.Maior declaratur: quia partes misceri dicuntur, cum Variantur,ut clementa,cae quibus mixta corpora componuntur compositio dicitur, cum partes non Variantur, ne C misecentur,ut animal componitur ex capite,brachiis,cruribus,&
ceteris partibus.Minor probatur:quia in corpore sunt multae
487쪽
mixtiones, δc multae compositiones: ctenim per aliam cle mentorum mixtionem fit caro, pcr aliam sanguis, por aliam os.rursus alia cst compositio cs uicis dorsi, alia brachii, SI manus, alia cruris,surae & pedis . quare si anima cisci mixtio, vel compositio,inulis essent animae in codem corpore: quod
est absurdum. II. Harmonia non cst causa motus anima vero est causa motus,quippe quς mouet corpus: ergo anima iro est harmonia. Ill. Harmonia magis conuenit sanitati, S aliis virtutibus corporcis,quam animae. IV. Pcr cssentiam e plicantur rei astectiones & opcrationes: per harmoniam vero non possunt explicari affectiones de Operationcs animata ergo harmonia non est animae clientia.
3 Empedoclis doctrina imperfecta est. I. Quia cum
dicat animam in ratione consistere, frationem hic in tolligo, quam aliqui proportionem vocant non declarat,virum anima sit ratio,an sit aliud quiddam,quod tunc membris accc dit,cum cis ratio inest. II. NO docet,virlim amicitia sit causa cuiuscumque mixtionis, an eius tantum quae in ration consistit. III. V tritin amicitia sit ratio quaedam, an arati ne differat. C A P. V. Animam aliis praeterticalem motibus non moueri.
Nterdum animae tribuimus dolorem,laetitiam,iram, I&c. no quia ait ima sit harum assectionum subiectum, sed quia est earum causa: adeo ut non sint affectioncs ipsius animae,sed ab anima, Sc magis proprie dicimus homi ncm Orasci, dolere, texere,aedificarc,quam animam.
'Clim sensus aut intcJlcctio senio vel morbo de prauatur,vitium non cst in anima,sed in corpore. Nam si se nex haberet oculum iuueni videret ut iuuenis Denique anima non corrumpitur, sed corpus, quod est animae instrumentum quoddam. . C A P. V I. . Animam non esse numerum seipsum mouentem. 6 A Nima a Xenocrate male dcfinitur numerus seip-α uim mouens. I. Quiano mouetur,ut supra ostendi. H.
488쪽
di. II. Quia non est numerus,id est, unitatum collectio, seu
multae unitates, ut mox Ostendam. III. Quia ex hac Xenocratis definitione non potest ratio afferri affectionum & operationum animae , puta cur irascamur, doleamus , intelligamus. Animam non esse numerum siue unitates, contra Xenocratem probatur: I. Quia Unitas non potest a se mo-ucri, anima vero secundum Xenocratem a se mouetur. II. Quia cum anima positionem habeat, quippe quae cst in corpore, similior est lineae, quam numero , dc constat potius expunctis, quam ex Viritatibus. III. Quia ciun ramus arboris
amputatur, manet in arbore cadem anima: & cum cauda la Certae abscinditur, manet in lacerta eadem anima: cum tamen dici non possit manere cundem numerum .Finge enim animam arboris essc numerum denariui in ramo amputato fuisse binarium. duobus igitur demptis non manent decem, sed ocio: numerus ergo mutatus cst. quare cum anima non mutetur, Certc anima non est numerus. IV. Quia quod a se mouetur diuiditur in partem mouentcm dc partem motam,
ut probatum fuit octauo physico quare si anima seipsa mouet, diuidetur in partem mouentem dc partem motam. cim igitur anima moueat,anima erit ea sola pars quae mouet.prO-
inde non mouet scipsam,sed mouet alteram partem,quq noest anima. V. Quia cum punctum sit viaitas politioncm ha bens,anima vero posita sit in corpore: certe si anima sit via tales , crit puncta. atqui in corpore quoque sunt puncta. aut igitur puncta corporis δί animae differunt,aut non differunt. Si differunt,simul erunt punctum animae punctum corporis. ita duo puncta erunt in codem, Zc eadem ratione plura atque adco infinita puncta in codem csse poterunt. Si non differunt, puncta igitur corporis constituunt animam, Con' sequenter omnia corpora crunt animata,siquidem in omnibus sunt puncta,& insuper anima intellectiva non poterit separari a corpore.quae omnia sunt absurda.
8 Tantum abest ut numerus seipsem mouens,sit c DCap. ssentia siue definitio animae,ut ne quid cm quasi accidens, Momnino nullo modo attribui animae possit, sicut ex superio
cibus argumentis colligi potest.
489쪽
A rimam non conἰlare ex element, s.
Ententia corum qui dixerunt animam ex cI cmen iis constare, ut quamcumque rem simi li cognoscat,id est,aquam aqua,acrcm aere c. haec inquam sententia sequentibus argumentis refutatur. L Anima hac ratione tantum cognosceret clementa, non composita ex elementis: in quibus compositis inest aliquid praeter clementa, nempe propria serma. II. Anima nec constat ex principiis solius substantiae, quia non cognosceret accidentia: nccdumtaxat accidentium, quia nou cognoscerct substantiam: nec substantiae accidentium, quia simul csset substantia& accidens. III. Huius sciatcntiae auistores sibi contradi cunt , dum dicunt simile a simili cognosci, de simile a simili non pati . nam cognoscere cst pati. IV. Si simile simili co
gnosceretur, o S cognosceret Ossa, caro carnes, ncruus nCruos. V. Cuique clemento plus inest ignorantiae, quam cognitionis,quia aer exempli gratia tantum acrem cognoscit, alias res utpote dissimiles ignorat: crgo non potest elle causa cognitionis. VI. Deus minus cognosceret, quam homo,id est non cognosceret discordiam, cuius cognitionem homines habent. VII. Omnes res cognoscututa ergo omnes sunt animate,quia similes sunt cognoscentibus,cognoscentia vcro sunt animata. VIII. Oportet esse aliquid diuersum ab e lementis,quod ea contineat M Vniat,alioquin homo non e set unus, nec animal unum : id autem non potest esse aliud, quam anima: ergo anima cst res diuersa ab elementis. IX. Animae plantarum non cognoscunt. X. Male colligunt animam constare ex elementis omnibus , cx co quod omnia cognoscit: quia nihil vetat, quominus uno ex duobus contrariis anima Vtrumque contrarium cognoscariquia recto,ut norma,cognoscimus tam rectum, quam obliquum. yidam putarunt animales mundi esse rebus Om-ib.Permixtam. unde Thales omnia inquit Deo
Animam non esse rebus ommbus permixtam.
490쪽
rum plena esse. Sic V irg. Eclo 3. -nusue omnia plena. si Haec sententia reprobatur: I. Quia si anima esset in omnibus rebus, omnes res essent animatae: quod est perspicue falsum. U. Quia partes animae,ut intellectiva & scii sitiua,non sunt similares: proinde tota anima non potest esse in corpore similari,ut in aere. C A p. IX. De animae unitate operationibus. r Lato in homine ponit plures animas , quasi pera- 1 liam intelligat, per aliam cupiat, &c. Inquit ergo intellectum esse in cereb ro, sensum in corde, Vegetatiuam
13 Haec sententia refutatur sequentibus argumentis. I. Homo est unus: ergo anima est una, siquidem per animam est homo. II. Intellectus nullam partem corporis continet, sed est facultas abiuncta a materia. III. Diuisa planta,vel animali insccto, ut Vespa, eadem anima reperitur in utraque parte .ergo non sunt in diuersis partibus corporis diuersae animae. . s. Quia vita est omnibus animalibus M plantis communis,referenda est ad facultatem vegetatiuam, quae in his omnibus reperitur.