장음표시 사용
531쪽
somnus igitur est affectio sensus communis,qui cst omnium sensuum dona inus,adeo ut omnes secum quiescere faciat. 7 Non omnis cessatio sensus est somnus: sed somnus
est cessatio sensus communis ob causam mox explicandam. Ccteroqui ctiam extra somnum sciasus ccssant: ut clim quis animi deliquium, aut delirium patitur,aut cum venae iugulares apprehenduntur oc constringuntur. C A P. I I I. .
Somni causa similis. QOmnus est requies animalibus a natura salutis causa P tributa: quia non possunt indesinenter M perpetuo
8 Quare non somnus, sed vigilia est finis, quem na
C A P. I V. Somni causa esliciens io Ausa essiciens somni cst evaporatio alimenti. cum
enim alimentum concoquitur,vapores inde ascendunt ad cerebrum,S cius loci frigore restigerati descendunt in venas eodem modo, quo vapores a Sol e in altum sublati, strigore acris concrescunt, &inpluviam conuersi descendunt. vapores igitur ibi restigerati, bc ad venas dolati, repellunt calorem eo a Corde minum. itaque cum hi vapores ad caput peruenerunt,caput grauant,& dormitare faciunt.cum auic ad venas perticu erutatunc animal somno oppressu iacet.
Ω Γ Hinc est I. Quod post sumptum cibum maxim ddormitatus. II. Quod omnia soporifera caput grauant, Vt papaueritemetum, lolium. III. Quhd dormitantes nec caput erigere,nec palpebras attollere queunt. ii 's Somnolenti sunt, I. Qui nuperrime cibum sumpserunt,ob dictam causam, quia Vapores, dum cibus concoquitur,ad cerebrum tollutur. II. Defatigati: quia labor pora dissoluendi, ac liquefaciendi vim habet. quod autem est colliquatum,est tamquam alimentum incoctum, proin' de cvaporatiuum, dummodo calor adsit. III. Qiubusdam
morbis affecti: veluti qui febri corripiuntur, & lethargici. IV. Pue
532쪽
IV. Pueri: luia in iis maxime fertur alimentum ad caput: ut inultis indiciis comprobatur. nam hac de causa caput maius habentiquam membrorum proportio rcq iirit:& morbo comitiali,qui est somno quodammodo similes, sunt obnoxij:S vinum eis nocet,nisi dilutum M modicum hauriaturuicc fere interest,utrum ipti infantes,an corum nutrices vinum bi bant. item usque ad quintum mensem infantes collum ob uertere dc regere nequeunt:& intra matris Vterum plerumque quiescunt. V. Ubi Venas tenues nec manifestas habent: quia percas humor tardius descendit. VI. Pumiliones, de qui cumque magna habent capita: luia in his multum exli lationis ad caput adscendit. 13 Melancholici non sunt somnolenti: quoniam atrabilis frigida est,& partes corporis rcfrigcrat: unde in his cxigua est cuaporatio: quoniam ad vapores excitandos & attollendos calore opus cst. CAP. V.
Tud sit somnuγ,o qui sint eius essectus.
i O Onanus est caloris ad intcrnas partes recessus pro opter humorem frigidum a cerebro dcscendentem S obsistentem. is Quare in somno motus augetur in partibus internis,
tuncque cibus misi me concoquituri contra fit in externis, de partes quidem internae,Vt stomachus , dc inferae, ut pcdcs, per somnum calefiunt: externae:vero,& superae, Ut palpcbra', refrigerantur.
CAP. VI. Qui Lat um somnussit refrigeratis,ut excitetur a rebus
Is Voniam cuaporatio,quae a stomacho calida ad viscendit,stigiditate cerebri frigeratur,ut docuiax.Io. idcirco nemini mirum videri debet, quod ea, quae calcfaciunt,ut vinum,somnum excitant, licet somnus ex resti geratione accidatictenim humor restigeratur, ex capite d kendit,ac venas restigerat,calore inque a corde proficiscentem repellit.
533쪽
Cur animal expergiscatur. i Α Β soluta cibi concoctione cessat cxhalatio: inte- ά rim calor in partibus internis Viritus, fortior est factus,& sanguinem faeculentum a syncero discrevit: proin de iam superat frigus, a quo repulsus fuerat. sic animal cx pergiscitur.
Cuius partas animae Psomnium. VM sensus communis δc phantasia re idem sint,r tione disserant: somnium cst affectio sensus communis, quatenus est phantasticus, id est, quatenus
C A P. II. Quomodo somnia flant. Cap.2. 1 Am species sensibiles,quae sunt rerum simulachra, Letiam rebus. absentibus in sensu manent, δc cum mouent,non totum cum animal dormit, sed etiam cum v gilat.hi nc enim est,quod si album aut viride diutilis aspexe rimus,deinde aspcctum alio conuertamus,omnia viridia siue alba videbuntur.&,si a fluminibus cel criter labentibus aspectum alit, transferamus,id,quod stat,movcri videbitur.3 Fallitur autem sensus propter perturbationes,Vt cum mcticulosus sibi videtur videre hostem, Sc amator amasiam. quem
534쪽
quem errorem animaduertimus, si alia facultas errorem patefaciat. verbi gratia,Sol pedalis apparet: sed ratio hunc e rorem redarguit, A granum si perplexis digitis tangatur, cum unum si tactui dreplex videtur: sed visus hunc errorem tactus detegit. 'Motiones interni sensus, quando vigilamus, sen-C P. Isibus externis A mente operantibus , eliduntur & cuanes cunt: sed somni tempore,iis facultatibus quiescentibus, magis apparent.1 Quemadmodum aquarum vertigines,quq per sum-im amnium decurrunt, interdου in sui similes manent, inter dum in alias resoluuntur, aut propter contrarium concursum dissoluuntur: sic species δί si inulachra, quae una a Cerc- bro cum sanguine deicendunt ad cor, in quo secundum Aristotelem est sensus communis, alias feriunt sensum conmmunem, alias obliterantur, quandoque in alia simulachra Commutantur:& modo grata sunt & iucunda, modo ingrata dc monstrosa, nec aliter cis accidit, quam imagini,quae in a qua commota perit,aut penitus distorta redditur, in eadem sedata recte apparet.
6 F Prout hae species a vise,vel auditu,vel alio sensu delatae sunt: ita faciunt, ut somnians sibi videatur videre,vel audire, alii ve sensu percipere. 7 Semper insomnio specios siue simul ac larum apparet. sed si intellectus suo munere fungatur, somnium ci et a nimaduertit.sin minus,somnians non putat se somniare, sed putat reuera ita esse,& reuera se videre,vel audire, cum scilicet tanta est somni perturbatio,vt 6c intellectus obruatur.Vtrem exemplo declarum,idem accidit qgrotis,qui sibi videntur in pariete animalia videre:quia propter perturbat ionem, qua sunt affecti, lineamenta quaedam in pariete parum an malium lineamentis similia , cis videntur esse animalia: sciunt tamen non esse animali adicet videantur animalia. sed Vi morbi ingrauescente accidit, ut intellectu obruto omni NO putent esse vera animalia. crgo tale quidpiam ctiam in somniis euenit.
8 Aliae species post alias sensum feriunt, prout sanguis, quo contincntur,ad cor delatus, purior redditur. quod
quidem intelligi hoc exemplo facilius poterit.singc vas sale
535쪽
plenum esse,& in co sale esse ranas ligneas. quarum aliae alii superiores sint. deinde finge sal paulatim liquefieri, primum in suprema parte,deinde per partes Vsque ad imum . prout i gitur sal liquefit,ita ranas emergere necesse est. pari ratione prout sanguis calore cordis dissoluitur, ita simulachra eo comprehensa emergunt,dc sensu communi, quem diximus
esse in corde,ic offerunt. C A P. III. .
esset it semorum b c omnium differt I. Aphantasmate, quod vigilantii apparet,puta aegrotanti. II. A sei bili, quod extrin secus adueniens, a dormiente percipitur. contingit enim cum, qui dormit, audire sonos, tangere, ridere. Ill. Ab Eo quod intellectus in somno iudicat. cum enim intclligit, id quod apparet,esse somniis, haec intellectio non est somnium. io Somnium igitur est phantasma, quod a senserunt motu ortum Ormienti apparci,quatenus dormit.
Cur quidam non semulent. υ Ton semper contingunt somnia inamb quidam per I l totam vitam numquam somniarunt alij procedente aetate somniare coeperunt, cum antra non somniassent. Neque statim a cibo sumpto, neque in infantia somnia admodum fieri solent: quia cum multa evaporatio sursuin ad scendit, postea regrediens ad inferiora, multas affert commotiones,qus phantasmatibus obstant,ut supra docui exemplo imaginis in aqua apparentis,axio. .mutatione autem vel
per aetatem, vel ob aliam causam facta, somniis locum dari non est absurdum
536쪽
CAP. I. Dubitatio an sit diuinatio persomnium Osomnioram diuisio huissecratas. L E R A Qv E somnia fiunt sortuita & inania adeo Cap. I. ut, si id accidat quod in somno visum fuit, casu id accidat: somnium vero non magis eius causa sit, quam alicuius mentio in causa est ut ille adueniat,si forte, dum eius mentio fit,aducia lat. Σ Fie i tamen potest, ut quaedam somnia rem suturam indicent quia rerum exordia tenuia cum sint, magis in somno apparent, magisque assiciunt,quam interdiu: propicta ca quod interdiu magnitudine & multitudine aliorum mo
3 Quin etiam fieri potest, ut somnium causam rei fu- iaturae exhibeat, propicr nexum, qui est inter motiones diu tias δί nocturnas.Vt enim Caepe ea, quae interdiu gerimus, vel . cogitamus sunt causae s quentium somniorum: ita e contra rio contingere potest,ut visum in somnio,sit causa eius quod postea geremus. Haec ita obtinent in his, quae sunt in nostra pote state. quod vero ad ea attinet, quae a nobis r mota sunt, vel L 'nobis non fiunt, certe somnipa nec corum causae, nec signa
esse possunt sed si id euehiat,quod i mniauimus,puta VtTurca Persas praelio stiperet: casse id seri fatendum est. CAP. II. Somnia non esse a Deo sed 4 atura.
CVm stolidissimi quique, Sc atra bili laborantes, im- C i
537쪽
dentur somnia esse a Deo: quia Deus potius viris prudentibus somnia mitteret. Homerus autem existimare videtur, non cuiusuis hominis, sed tantum principum somnia esse a Deo.sic enim Nestorem 2. Iliad.loquentem inducit, Si quis forte alius qua nunc auatiuis Achivum, Somnia odisse potuissent se a videri. Nunc quia qui vi Megno or praeuat θ --s,
Ex sacris literis quaedam somnia esse 2 Deo,satis constat. CAP. III.
se est quia tunc propriis motibus non infestantur, dei que peregrinos motus, qui ad alios spectant, maxime sentiunt. 7 De amicis de necessitudine aliqua coniunctis sol mus somniare: quia de his sollicite cogitamus.s Γ Melancholici futura praesagiunt: quia propter naturae suae vcbemcntiam,de propicr mobilitatem, facile consc-quentia yident.& quia magna concitatione rapi solciat, in tus corum ab aliis motibus clidi iacit c non ponunt.
CAP. IV. De somniorum interprete.
facile cognoscit, nam somniorum visa rcbus similia sunt,ut apparet cx insomniis Pharaonis,quae Iosophus cst in terpretatus.Wputa septem Vaccae pingvcs similes sut scptem annis sertilitatis , M scptem Vaccae tenucs atquc clarientes sunt similes septem annis carς annonae.ita de ceteris insomniis iudicandum .sed ille maxime in explicandis somniis cxcellit, qui potest etiam distorta S incondita simulachra in somno apparentia dignoscere: quoniam dissicilius horum u- militudines cognoscuntur.
538쪽
LIBER XLIII. DE LONGITUDINE ET B R E
In quibus longae di breuis vitae Hscrimen reperiatur.
T vivens vivente, εc animal animali, & homo homi Cap. i.
CAp. III. De causis corruptionis σ interietus.
uod est interimi obnoxium,potest loco mutato con- Cap. 3.
sequi vitam diuturniorem,aut breuiorem, sed aeter nu m fiori ncquit: quoniam a contrario interimetur, id est,uci ab elemento ambiente, ut ab aere, 'el ab excremento.
CAr. IV. Auae viventi asint longioris aut euioris vitae.
habet maius corpus. Nam cqui vita est breuior, quam hominis. II. Quod habet minus corpus : quia plera linsecta,cum parua sint, annuam vitam degunt. III. Plantae, quam animalia: quia nonnullae plantae ultra annum nonuiuiit: quaeda etiam citius intereunt, ut lactucae , M plerat hortesia. N.Animalia,qua platet:quia quςda platet diu viuut,ut Palma,&cupressus.V Animalia saguinea,qua exagitia. quonia A . ,
539쪽
13 DE LONGITUD. ET BREVIT. VIT AE. .
apes diutius Vivunt, quam non ulla animalia sanguinea: cuippe quae ad annum vique sextum,vel scptimum , atque etiam interdum usque ad decimum vitam producunt,teste Aristotele de iuuent. dc sciret'. cap. io . parti c. r.ec . de histor animal. cap. 11. VI. E anguia, quam sanguinea. nam exanguia, qua mollia sunt, . innuapa vitam h bciat. VIL T restria , quama itiatilia: quia quedam icrrestria ultra annum non vlhunt, ut
quaedam plantae', dc pallet . masculi: quaedam vero aquatilia sunt longaeua, ut balense delphines, dc orcae. Seneca Pisces quosdam a Pollione in Caesaris piscinam congestos, post se- .Xagesimum annum duobus aliis aequalibus piscibus f uperstitibus referente Plinio lib. 9. p. 3. expirasse tradit. VIII.
quatilia,quam terrestria i quia tam testaceorum, quani mollium vita breuis est.
dam plantis,ut in palma, M cupres. l I. In animalibus fata guineis potius , quam cxanguibus. III. In terrestribus potius, tu in in aquatilibus. I R. In magnis corporibus potius, quam in paruis.Vnde clephantos alii ducentos,alij trecentos annos vivere asserunt,ut Aristotelus scribit lib. 8. de histor anim. cap.9. Certios autem Vltra centum annos vivere probat
De causis longae aut breuis; γ - Ausa longaevitaecst, I. Quantitas 3 qualitas hu- midi vitalis,videlicet si multum sit,&pingue,ut nec facile cxsiccetur, nec congeletur. II. Calidum, quod non patitur humidum congelari. III. Debita proportio inter calidum dc humidum. M. Excrementorum paucitas. nam eX- crementum est natu e contrarium : dc quandoque naturam
ipsam,quandoque partem corrumpit. 6 Animalia,quae salacia sunt,d semine abundant, ci to scalescunt:cum quia scinen est excrementum, tum etiam quia, dum prodit, corpus liccum relinquit. idcirco mulus e quo dc asino, e .quibus est, genitus, diutius vivit: S mi nae diuturniorem vitam , quam mares habent , si mares aut sint
laces ut pals es, tuboriosi. nam labor qWoque exsiccat: senectus
540쪽
DE LONGITUD. ET BREVIT. vlT L. M
senectus autem sicca est.alias inares sunt vivaciores sceminis: quia sunt calidiores. Animalia in regionibus cali dis maiora fiunt, M. diu tius vivunt,quam in frigidis. quae vero animilia parum aut nihil sanguinis habent, in Septentrionali plaga vel omaino
non nascuntur ,vel cito pereunt. t
8 Tam animalia quam plantae, nisi sumant alimentum, moriuntur: quia naturalis calor deficiente alimento male riam ipsam,in qua est,id est,humidum vitale consumit. 9 Aquatilia magna ex parte minus Vivacia sunt, quam terrestria: item exanguia minus quam sanguinea : propterea quod habent humidum magis aquosum, ideoque facilius congclabile,& corruptioni magis obnoxium. ι- - , C A P. V I. i imilatio animasium,seplantarum.
io Dianix diu vivunt: I.Quia minus humoris diluti in se ς' 'l continent: unde fit, ut non iaci id congelctur. U. Quia pinguedinem N Ioniorem habent. III. Quia ger
quam in animalibus est diuturnae vitae argumentum:quia ostnaturalis caloris. ideoque mares habent superiores partes maiores,segminς vero inferas. summum locum tenet in plam iis radix, non Tami. a. de anima. m. M.