장음표시 사용
661쪽
'I Quidam monopoliis lucrum captant,id est,sibi solis aliquid ven dendi facultatcm sumentes: quod paucis exemplis explanabo. I. Thales Milesius sydorum scientia si
turam Olci ubertatem animaduertcs,non emit omnes Olcas,
ut falso scribit Ciccro lib. i. de diuinat. sed conduxit omnia id est, loca scu torcularia, quibus oleum conficie batur, quae alias postea locauit magna mercede, ut auctores sunt Aristoteles hic,& Diog. Lacri. in vita Thaletis. II. D mocritus futuram Olci caritatem animaduerten S, Omne O- Icum cinit, quod Z Sextius quidam Romanus aliquando Athenis iacit,ut scribit Plinius lib. i8. cap. 18. III. Quidam in Sicilia omne ferrum emit, vi alij cogerentur ab ipso magno pretio accipere: huic Ver a Dionysius tyrannus pccunia qui dem reliquit,quam lucratus erat, sed cum Syracusis cxpulit. Hac ratione conquirendae pecuniae saepe utuntur principes S respublicae. Cqterum priuatis iure interdicitur.C. de monopoliis .l.va.
De viro se uxore, necnon de parentibus liberis. Cap. 8. 37 r uxori politi cc , parcns liberis rcgic praeessc d V bet. Idcirco Homerus Iouem apellat patrona hominum ac D corum. 38 Paterfamilias maiorem curam habere debet personarum , quam rerum: S maiorem personarum libcrarum, quam seruorum. 39 Consultandi facultatem is,qui natura seruus est,no habet: mulier imbecilla habet: puer impersectam. Atque hi omnes sunt virtutis moralis participes, quatenus ad proproopus peragendum est necessaria sed in patrefamilias,& in coqui regit, virtute persectam esse oportet. Itaque mulier viro, cruus domino, puer parentibus vel tutoribus parere debet. o v Ad opifices ita virtus perti iaci, ut ad scruos.na sordidi opifices sordidam quandam seruitutem scrviunt. i Sed inter seruos proprie dictos dc artificos differentiae hae sunt. I. Seruus est natura : opi sex non est natura, scdelcctione, Ut saber, vel sutor. II. Scruus inccrtam de pro li' bitu domini imperantis seruitutem seruit: opifex certam Ndefinitam,ut sutor seruit in calceis conficiendis, sartor in Vestimenta&
662쪽
stinientis sarciendis, fullo in iis poliendis. III. Seruus vitae socius est x una cum domino vivit: opisex longius distat, ac seorsum degit. Σ Γ Virtutis,quae in seruo inest,causa'effector debet esse dominus, non aliquis scientia herili praeditus, quae ad docenda munera seruilia sit accommodata. 3 Itaque falluntur,qui seruos ratione spoliat,ac tantum ab cis exigunt,ut domini praecepta sequantur: monendi namque sunt scrui,& quidem magis quam pueri. Mulieres oc pueri apte ad xcm publicam, in qua vivunt, sunt instituendi. nam mulieres sunt dimidia reipublicae pars: pueri autem cum in Viros euaserint, ciuitatis Mreipublicae participes fiunt. quocirca de horum institutione posterius dicendum, ubi de optima reipublicae sorma disseremus.
C P. I. ii , i Duburatio contra Platonem de mulierum a liberorum commuione. RE EsT , priusquam nostram de republica Cap. i. sententiam explicemus famigcratas respublicas, quibus alii sunt usi, vel quas philos phi celebres descripsserunt,examinare. Σ Plato duas respublicas descripsit:alteram, quasi persectissimam, in libris de re publica: alteram, quasi magis plerisque ciuitatibus accom- modatam,in libris de legibus. In utraque autem Aristoteles quaedam reprehendit.
663쪽
3 Communia utrique reipublicae haec sunt. I. In via. traque eadem est disciplina custodum. II. Eadem est agri
colarum institutio. III. Eadem publicorum conuiuiorum ratio. IV. Tres partes ciuitatis facit exemplo animae humanae. in prima collocat agricolas 3c opifices, qui proportione respondent facultati concupiscibili in secunda milites rem publicam ab cxternis hostium incursionibus, & ab internis seditiosorum insidiis tuentes, qui facultati irascibili similes sunt: in tertia principes dc magistratus, quos rationi coparat. Inter easdem respublica; hae sunt differentiar. I. In
- priore republica mulieres,liberi,dc res omnes sunt commu- nes : a posteriori vero republica haec communio CXulat. ll.
Posterioris reipublicae proprium est , Ut mulieribus quoque . sodalitia & coenae publicae concedantur. III. In priori republica Plato mille milites constituit: in posteriori autem quinque millia.
1 Aduersus primam rempublicam Aristotelcis Platoni haec obiicit. I. Reprehendit mulierum & liberorum communionem. II. Repudiat bonorum & rcrum omnium communionem. III. Ostendit doctrinam Platonis esse imperfectam: quia non declarat,an agricolae & artifices ad ma gistratus gerendos sint admittendi: &an hi quoque arma gestare,& belli gerendi onus sustinere debeant. sed tantummodo ait mulieres una cum viris pugnandi onus subire,&eadem disciplina institui deberE. IV. Magistratus perpetuos facit, quod alios civ cs ad seditiones excitandas impel-- let. V. Non vult singulos ciues esse beatos , sed uniuersam ciuitatem esse beatam:atqui fieri nequit, ut ciuitas beata sit,
nisi singuli ciues beati sint.
6 Aduersus mulierum δί liberorum communionem Aristoteles utitur tribus argumentis. I. Socrates hanc communionem inducit,ut ciuitas una fiat, cum eiusmodi unitas ciuitati non conueniat: quia ciuitas costat ex multis specie
bus inter se discrepantibus: alij namque sunt magistratus,a- in medici, alij fabri, de cet. quod si magis una fiat,c ciuitalc. domus euadet,atque e domo fiet singularis homo. bonoriam autem abundantia & copia magis reperitur in domo, quam C p z. in uno homine, magis in ciuitate quam in domo. Qua ς perfectio no est in unitate,sed in compositione. II. Ex prii 'o ' cipiis
664쪽
cipiis Platonis non fit ciuitas una,Vt ipse existimauit: Socrates enim argumentum unitatis accipi si omnes aeque dicat, hoc est meum, vel, hoc non cst meum. Atqui fallacia est in Verbo,omnes: quod vel coniunctim accipitur, vel disiunctim: fiue ut scholastici loquunturὶvel collectiud, vel distributive. Etenim si a Socrate coniunctim accipiatur,verum est Omnes
simul in eius republica vere dicere aliquid suu esse. Sed hoe nihil ad c5cordiam valet. si verb disiunctim sumatur prosingui falsum M impossibile est,omnes, id est, singulos vere dicere suum esse. III. Hanc communionem sequuntur mul ta incommoda.
Sunt autem incommoda haec. I. Parua habebitur
cura liberorum,clim sint omnibus ciuib. comunes: qui tib ctenim fere sua curat,communia negligit, aliis curanda re linquit: sicut plerumq; videmus plures famulos deterius inseruire.ut enim vulgo dicitur egnius expediunt negotia commissi plures.vnde Imperatores in l.2.C.quan .dc qui b. quar. pars dcb. Naturale,inquitant,ess,negligi quod communiter pos iactur, utque benihil habere, qui non totum habeat, arbitretur: denique suam quoque partem corrumpi patiatur,dum Inuidet alienae. II. Cognatio in republica Socratis est incertat quia non constat, cuius sit filius qui nascitur. de sanὸ pluris faciendum est, patrHelem esse, Ut nunc in rebuspublicis cognatio accipitur, quam esse filium in illa incertitudine δί mulierum communione. III. N turalis similitudo liberorum erga parentes saepe cfficiet, Vt liberi a parentibus agnascantur. quamobrem, Vbi hoc continget, non erunt liberi aequb communes omnibus Ciuibus, vi vult Socrates: neque ςque ab omnibus diligentur,sed in gis ab iis,quibus similes crurit.atque hi maiore amore prosequentur pueros sibi fimiles, quam alios. IV. Committentur facile parricidia propter stirpis x cognationis ignorantiam, eaque debitis poenis non poterit coerceri. V. ignoratia illa cognationis pariet illicitos amores inter patrem & filiam, inter fiatrem Sc sororem & similes personas, inter quas non solum corporalis colunctio, sed etia amor est illicitus de tu pis. VI. Abs arda est sententia Socratis, haru personaria concubitum prohibentis tantum propter nimiam Voluptatem, quam sanguinis conuinctio pareret, non propter rei turpitudinem de incestum. VII. Minima crit amicitia in eiusmodi .L Oo oo 3
665쪽
republica. m cnim duo sint, quae maxime amicitiam conciliant, proprium dc dilectum : haec minime reperiuntur in Socratica illa communione. VIlI. Socrates natos in ciuitate, qui aliquo Vitio laborant , ad agricolas transferri iubet: contra,in agricolis Sc opificibus,si qui sunt nati melioris notae,transferri cos Vult in numerum custodurn quae res molestiae ac difficultatis plena est, cum vix latere possit, unde, dc
quo sint translati:quod Socrates vult esse arcanum. praeterea cum hi sint illis cxtranei,ad quos sunt translati, facile vulnera, caedes,ld alia crimina committent.
Dis utatio contra Platonem de bonorum communione.. 8 A Duersus Socraticam patrimoni j communionem Aristotcles liaec obiicit. I. Rerum comunio solet
discordiam S contentioncs cxcitare: quod cliam Iure consulti se stantur. D. de serui tui. praed. urban. l. in re communi.
26. dc de legat. ij.l. cum pater.77.9. dulcissimis. Il. Melius est rerum dominia cile distincta, ut a singulis res propriae diligenter curentur: quia communia negligi s olent,Vt paulo ante docui: vlum autem solum communicari, dc in eo locu ha bere, quod dicitur,res amicorum csse commvncs. III. Magna voluptas percipitur ex rerum possessione, dc earum erga amicos distributione, quae voluptates in republica Socratis locum non habent. IV. Socrates hac ratione usum duarum virtutum tollit, nimirum teperantiae,qua abstinetur a mulieribus alienis:& liberalitatis,qua proprias pecunias largimur V. Non declarat, an agricolis quoquc res δί mulieres Commmunes esse debeant,necne: utrumuis autem dicamus in dis- ficultates incidemus. nam si ros sint agricolis commvncs in ter se, duae quodammodo ciuitates erunt, altera custodu, at' tera agricolarum,quae vix crunt concordes. at si agricolq rc proprias posiacant, inter hos secundum Socratem crunt ri xx & querelς, quarum vitandarum causa rerum communio
nem introducit. Insuper agricolae,si res possideant, crunt s. perbi de moros nec facile custodibus parere volciat. pr ς' ca si mulieres agricolarum sint communes, quis domorum
dispensationem,quae mulierum propria est,suscipicti
666쪽
De sera viri Pti u republica O eo exposita in libriis de legulus. Cap- . . 9 A Duersus secundam rempublicam in libris de te urigibus descriptam, Aristoteles haec opponit. I. Immenso agro Opus est, ex quo alantur quinque millia otios rum, quos Socrates constituit in hac republica,& praeterea alatur magna mulicrum,liberorum,dc Iςruorum multitudo. II. Socrates imperfecte loquitur, cum ait lcgislatorem in condendis legibus duo spectare deberc, locum homines. nam ctiam locorum vicinorum,& finitimorum ratio habenda est: quandoquidem bellum non lotum intra proprios fines, sed citam in externis locis interdum geritur. Dicet se lasse Socrates,sibi non placere,ut ultro finitimis bellum inferatur , dc finium propagandorum causa bellum geratur: sed nihilominus oportet hostibus non solum in nostros fines in- currentibus,sed etiam ab euntibus,dc cum inde decesserint, formidolosos esse. III. Multitudinem bonorum ita Socratesdcfinit,ut putet tantas facultates suppetere debere, ut ciues possint frugaliter x temperanter vivere.atqui fieri potest, ut frugaliter quidem & temperanter vivant: sed aerumnosc, M laboriose quocirca Verius est,tantas facultate cquiri,ut non solum temperanter,sed ctiam liberalitcr vivere liceat: quoniam hae duae virtutes in pecuniis spectantur. IV. Cum Socrates bonorum exaequationem introducat,tamen dc numero ciuium,& de procreatione liberorum nihil statuit fieri etaso potest,ut aucto ciuitam numero paupertas introducatur, quae solat seditionum & maleficiorum Causa esse. magis autem in republica Socratis, quam in receptis rebuspublicis necesse est hanc personarum rationem habere: quia in his bona,quanta quanta sint,inter ciues sunt diuisa: in illa vero sunt communia. V. Socrates non declarat,qua ratione magistra- . tus aliis ciuibus antecellant: tantum ii. . de legib. ait,ut in telis texendis vel pannis stamen a trama differt,ita magistratus ab aliis differre VI .Patri momu augeri permittit usq; ad quintuplviergo etia agru ita amplificari,permittere debuit. VII.
Singulis ciuib8 binas ςdes attribuit, quod est incomodu: quia difficile est duas domos habitare. VIIJ. in libris dc lcgibus o- ptima post prima reptilicam statuit cam,quae mixta est cx d mocratia de tyrannide.atqui liqc duo sunt deterrima rcrum
667쪽
publicarum genera: melior igitur est respublica ex melior bus rebuspublicis mixta item melior est,quae ex pluribus co stativi ex monarchia,aristo cratia,S timocratia. IX.Cum mi tam ex tyrannide democratia rempublicam laudet, ac ta lem constituere velito a scopo aberrat: quoniam eius respublica nihil habet,quod ad monarchiam referri possit: sed parti in ad oti garchiam,partim ad democratiam refertur, magis tamen in o ligarchiam inclinat. quod enim vult Socrates, magistratuum electionem ad sortem reuocari, id utrique reipublicae commune est,tam democraticae, quam oligarchicae. sed quae deinde Socrates adiicit,oligarchiae propria sunt. nam locupletibus necessitatem imponit concioncs, dc comitia frequentandi, aliaque munera obeundi ..item dari Operam vult, Vt maior pars eorum qui magistratibus praesunt, e locupletibus sumatur. praeterea maximos magistratus creari iubet ex maximis censibus . insuper clectionem Sena tus aristo craticam constituit: quia cum ciues ratione census distribuat in quatuor classes,necessitatem eligendi non im ponit tertiae quartae classi,ut primae δί secundae. Vide lib. S. de legibus. X. Periculosam magistratuum electionem in stituit, dum t cx maiori electorum numero quosdam C ligi. nam si qui vel pauci coierint, & conspirarint, semper
cx corum Voluntate, δί pro corum arbitratu, magistratus e ligentur.
CAP. IV. De republica Phaleae Chalcedonij. Cap. I. io DRimus Phaleas Chacedonius aequalitatem bono 1 rum inter ciues neccssariam esse existimauit ad se-
. ditiones tollendas,& ciuitatem recte constituendam : quam aequalitatem putauit facile introduci posse ab initio, cum Vrbs aliqua conditur,M ciuitas constituitur: postea vero labolioli is qui bem Sc difficilitis fieri tamen ita celeriter posse, si diuites dent,non accipiant dotes:contra verb, qui sunt pauperes, dotem accipiant, non dent. ii AEqualitatem aliquam inter ciues non tantam,quanotam Phaleas,etiam quidam legumlatores in suis rebuspubliacis constituere voluerunt,quorum exempla subiiciam. I. S lon
668쪽
Ion & alij quidam non permiserunt, Vt quantumcumque a gri vellet, quispiam emeret. II. Apud Locros lex prohibebat, ne quis patrimonium venderet, nisi probaret se in mani sestum in sortunium incidisse. III. Quaedam leges prohibebant antiqua patrimonia hereditaria vendere.
ia.' Aduersus omnes, qui de patrimonii quantitate leges condiderunt,Aristoteles utitur hoc argumento,quod portebat cos etiam numerum liberoru definire: quia si manentibus iisdem facultatibus numerus liberorum augeatur,
c diuitibus fient pauperes: proinde ab his periculum reipublicae imminebit: quia paupertatis vitandae causa facile delinquent, S seditiones excitabunt.
is Specialiter Phaleae haec obiicit. I. Non sussicit patrimonia esse aequalia: quia fortasse nimis tenuia erunt,ut ad vitam commode degendam non sussiciant, vel nimis ampla,adeo ut ciues profuse & luxuriose vitiant: quare impers
cta est Phaleae doctrina, quantitatem patrimonij non definiens. II. Non tam quaerenda est exaequatio facultatum, quam moderatio cupiditatum,quae sine legitima institutio ne esse ncquit.Ait quidem Phalcas,& rem familiarem qqu lem esse debere, SI aequalem, immo eandem omnium institutionem: sed,quaenam ea institutio sit, non declarat. Quid ergo,ii male de ad auaritiam ac cetera vitia ciues instituatur III. Non suis cere bonorum exaequationem, patet:quia non soliun propter inaequalitatem bonorum, sed etiam propter inaequalitatem honorum seditiones excitantur. Ire ut plebs inaequalitatem bonorum,ita viri prae halcsae t talitatem bonorum aegre ferunt. Praeterea non sol in qui egent, iniurias faciunt, ne rigeant,aut esuriant: sed etiam qui non cgut, in a lios grassantur, δί aliis eripiunt, ut cupiditatibus possint in dulgere. Cum igitur tres sint iniuriarum & seditionu causis, nimirum pecuniae,honoris,& voluptatis cupiditasmon susticit ad haec omnia coercenda virum illud Phalcae remedium a bonorum aequalitate petitum: sed danda est opcra,vt pauperes habeant modicam cem familiarem,necno industriam,
quae rei familiaris defectum suppleat: honoris autem cupidi ad temperantiam instituantumqui verb voluptatibus studet, si per se gaudere, nec ab aliis pendere volunt , eas a philosophia petant. IV. Paruae iniuriae fiunt propter inopia, magnae
669쪽
propter res non necessarias. Verbi gratia, tyrannidem occi pant, non ut ne algeant, sed ut impune suas libidines ex pleant.quare paruis tantum iniuriis remedium Phaleas quς- sivit. V. Phalcas eo tantum respexit, Vt ciues haberciat in ter se ciuitatem & rempublicam bene constitutam: sed o portet citam rationem habere finitimorum,& extraneorum, ut ab eis respublica tuta sit, viribus de copiis bellicis instructa: de quibus Phalcas non statuit, atque ea cile debet patri moniorum & facultatum magnitudo,ut non solum ad ciui lcs usus sufficiat, scd ctiam ad externa pericula remouenda. quocirca nec tantas facultates esse oportet, Vt potentiores ad bellum inferendum alliciant, nec tam tenues, ut bellum
sustineri non possit. sed de his Phaleas non definiuit. VI. Quia cupiditas hominum expleri nequit: multi, quo plura
possident,eo plura desiderant, idcirco non tam aptum rem dium est bonorum exaequatio, quam cos, qui natura probi sunt,tales reddere, Ut plus iusto nolint, improbos autem,ut non possint. VII. Phaleas tantum adaequat agrorum posscssiones. atqui sunt & aliae diuitiae, ut quae in seruis, in pocoribus,in nummis, in supellectili consistunt. VIII. Nimis par
uam ciuitatem constituit: quoniam enumero ciuium omnes opifices cximit. C A P. V., . De republica Hippodami. .
. s. I T TIppodamus Milesius, qui primus ciuitatum diui 1 1sionem inuenit, in republica constituenda haec
praescribit. I. Ciuitatem constituit ex decem millibus hominum. II. Eam diuidit in tres partes: in quarum Vna collocat artifices, in altera agricolas, in tertia milites. III. Agrum secat in tres partes: quarum Vnam sacram facit, ex qua sumptus ad sacrificia suppetant: alteram publicam , ex qua milites alantur: tertiam priuatam,& agricolarum propriam. IV. Tria legum genera statuit: nempe de contumelia, de . damno, & de caede: quoniam aut de honore suo laeso aliquis conqueritur,aut de iactura rei familiaris, aut de vita 5 salute. V. Vnam e senibus sust agio delectis curiam constituit. ad quam omnes appellationum causae.deuoluantur. VI.
670쪽
Sententias non calculis, sed tabellis ferri iubet: ita ut iudex, si condemnare simpliciter velit, id in tabella scribere debeat: si absoluere, tabellam scriptura vacuam relinquat: d si partim condemnare, partim absoluere malit, ut quia actor viginti petit,ac iudex decem deberi putat, hoc ipsum scriptura deci grat. putat cnim Hippodamus iudices, dum calculos ferunt, saepe peierare , videlicet simpliciter absoluentes,
aut simpliciter condemnantes, cum existimant partim ab solui,partim condemnari oportere.
is In republica Hippodami Aristoteles haec reprehendit. I. Reipublicae participes sunt,non tantum milites, qui arma possident, scd etiam agricolae inermes, dc opifices
tam armis quam agro carentes : crgo reliqui crunt tam quam militum serui. nam ex militibus creari oportet duces, dcciuitatis custodes, S summos magistratus. Quocirca reliqui non possunt esse circa rona publicam bene ani mali : immo cum milites sint reliquis potentiores, Sc rem
publicam in sua potestate habeant, quid opus est alios essercipublicae participes' II. Agricolae proprios agros habentes,cosque priuata cura colentes, nihil ad rempublicam pertinent. III. Agri, ex quibus aluntur milites, aut colendi sunt ab ipsis militibus , aut ab iisdem agricolis, quibus proprij agri sunt attributi, aut ab aliis agricolis. Si a militibus colantur, iidem erunt milites δί agricolae. quare male Nippodamus distinguit inter haec duo hominum genera. Si vero colantur ab iisdem agricolis, difficile crit, ut hi possint i uctus suppeditare duabus familiis, nimirum suae & militari. Praetcrea quid opus crat separare agrum militum ab agro riisticorum ' cur non potius ex codem agro rustici sibi SI militibus victum suggerunt3 Sin autem coluntur ab aliis agricolis : hi quartam ciuitatis partem constituent, nullius rei participem, sed arci publicae statu alienam, εἴ abhorrentem. IV. Iudicium cum arbitrio confundit. clim enim actio simpliciter sit instituta, nihilominus vult Hippodamus iudicem, si ita sibi vide tu partim condemnare,partim absoluere:quod arbitri, non iudicis officium est secundum Aristotelem : qui hoc etiam Hippodamo obiicit,fieri posse,ut sentetiae iudicu non solum