장음표시 사용
71쪽
dio termino: minor, ex minori cxtrcmo, dc medio tcrmino: conclusio ex duobus cxtremis.. N Syllogismorum figurae sunt tres. Prima figura cst,
in qua minus extremum subiicitur mcdio tcrmino, dc in dius terminus subiicitur maiori extremo. Medius crgo ter minus,qui alteri subiicitur, alicri attribuitur. haec vero duo, quorum Ulcrum attribuitur, altorum subiicitur medio termino,vocantur extrema: oc illud quidem dicitur maius ex
16 In hac figura, maior debet esse univcrsalis: minor debet et se negatiua: conclusio potest esse tam uniuersalis,
quam partacularis;&tam Hrmans,quam negans; non tamen in omnibus modis. b Nam modi utiles sunt quatuor,id est, quatuor sunt diuerse propositionum coniugationes inferentes aliquam conelutioncm. Primus modus ex utraque propositione Vnivcrsali affirmante colligit conclusionem uniuersalem assir mantem.Secundus. cx maiore uniuersali negante, dc mino re uniuersali assirmante infert conclusionem uniuersalem negantem. Tertius ex maiore uniuersali dc minore particu lari assirmantibus efficitisconclusionem particularem a-mantem. Quartus ex maiore uniuersali ncgante, dc minore particulari affirmante probat conclusionem particularem negantem. Hos modos Latini appellant Barbara, Celarent, Dari Ferio. in quibus appellationibus prima syllaba significat maiorem propositionem , secunda minorem, tertia Conch sione .litcra A,indicat uniuersalem assirmantem: E niue salem negantem: I, particularem assirmantem: O, particula rem negantzm.
72쪽
DA o. homo est rationatas. M a. auimal est homν ergo I a. animal est rationale. IV.FE n. homo est quadrupes: RI a. animes eis homo. ergos a. animal non GP quadrupes.
29 Praeter hos, reliqui modi sunt inutiles, id est, nihil concludunt. Nam in hac,vt dc in aliis figuris, modi sedecim
sunt, si tam inutiles, qu1m utiles numerentur, ut ex sequenti descriptione apparet. I. aa. Barbara,primus modus utilis. 2. ae. Omnis homo est arima nutas equus ea homo. . ai. Dari j,secundus modus utilis. . aO. Omuu homa eis anima aliquod bipes non ea homo S. ca. Celarent,tertius modus utilis. 6. cc. Nusius homo eis lapsae in us equus inhiamo. 7. ci. FcriO,tertius modus utilis. s. co. Nulgus homo eis auis liquod bipes non HZ homo. ia. Aliquod album est homo,omnis ocus eis albus. te. Aliquod album eis homo, Eus coruus eis albus it. Aliquod animes eis album, aliquod nigrum eis animal. io. Ab quod animal eis a bum aliquod nigra no es animal. oa. Aliquod animal no est album,'mnsue cycnus eis animal. oc. Aliquod album non eis animae, nusius coruus est albus. Ol. Aliquod animal no sagum iliquod nigra eis animal. oo. All.auim. no eis gramaricum aliquo assu no eis ani.
3o 's Omnes syllogismi utiles in hac figura sunt perse cti:
quia vis assirmantium patet ex definitione eius quod dicitur 1e omni,vis autem iacgantium est manifesta ex definitione Quis quod dicitur de nullo : adeo et no sit opus vllam nouam propolitionem assiimere ad consequentiam confirmandam.
I OZcunda figura est, in qua medius terminus attribui Oxur Vtriclxie CXtrem O.Medium igitur est,quod utrique cxtremo attribuitur. Duorum autem extremorum id quod V ip i medio propinquius, est maius: quod veris est rem
73쪽
C a. album nou est animal EA O.album est homo ergo O ena. assum non est homor RA O.album est animal. Alioqui Quod contradicit minori ipsius Baroco antea conce a . Ita aduersarius conccdens propositiones τὰ Boco, dc ncgans eiusdem conclusionem, ducitur ad hanc absurditatem, ut cogatur limul concedore duo sibi inuiccm contradicentia,id cst, minorem-Baroco, oc conclusionemri Barbara .
C A P. VI. De se Sogismis expAris pro suionibus in tertia figura.' l Ertia figura cst, in qua medius terminus subiicitur
ircino. Duoru aulcm cxtremorum, maius est,quod est a me dio rc motius minus autem, quod ci propinquius.
38 In hac figura maior est libera, minor affirmat, Conclusio est particularis. 39 Γ Modi utiles sunt sex. Primus cx utraque propositio'
ne uniuersali affirmante colligit conclusionem particula rem allirmantem. Secundus ex negantc dc affirmante Uni uersalibus infert ncgantem particularem. Tertius cx parti' culari de uniuersali affirmantibus efficit particularem assi mantem. Quartus ex uniuersali Sc particulati affirmantibus probat particularem affirmantem .Quintus ex particulari negante x uniuersali affirmante concludit particularem ne gantem.Sextus ex uniuersali iacgante d particulari assirmante colligit particularem negantem.
Ο Omnes hi syllogismi sunt impersecti, ob eandem causam ob quam supra dixi syllogismos secundae figurae esse
imperfectos. I A Latinis vocantur Darapti, Felapion, Dis se, Datisi. Brocardo, Ferison. quorum vocabulorum eadem atque superiorum est expositio. Illud tantum notandu superest,titeram P in his nominibus significare conuersionem per accidens, id est,propositionis uniuersalis in particularem. Itaque syli gismi te lae figurae resoluuntur in primam figuram, ut in semquentibus exemplis. I. .l
74쪽
ii I. DIS a. homo es albus: DA o. homo est animal AM o. homo est animat: ZN RI a. album es homo ergo
IS ena. animal es album. I a. albam es animal. IV. DAT O. homo est animal - DA o. homo est animal IS a. homo est albus: RI a. album est homo. ergo I er.α album est animal. - I a. album es animal. .
Communia de tribus figuris. cap. 7. 62 Mnes modi,quos hactenus cxposui,sunt dirccti, id concludunt maius extremum de minore. Alii sunt modi indirecti, qui concludunt minus de maiori, non naritus de minori.hi constant ex maiore assirmante Zc min re negante:quarum illa potest esse uniuersalis, & particularis,haec semper est uniuersalis. & sunt omnes impersccti,omnesque perficiuntur per reductionem ad Ferio. 3 In prima figura duo sunt modi in directi, qui vulgo Vocantur Fape o,bc Frisismorum. Haec Vocabula sunt eodem modo explicanda, quo superiora.tantum hic notandum est, Latinos, cum modos syllogisticos versibus comprehendere vellent,
75쪽
vellent, adiecisse secundo cx his duobus vocabulis literasorum verius explendi gratia uaque ego hunc modum soleo appellare Frisesmo. Ac versus quidcm illos memoriae causa con cin natos, paulo post referam nunc subiicienda sunt ex cmpla horum modorum indirectorum una cum eorum resolutione in Fcrio.
maiori particulari assirmante, S minori uniuersali negante concludit particularcin negantem. Hunc modum a Latinis neglcctum,VOco Fire o. I IE a. animalesagum. FE n. album est coruu Lo M n. ων- est assus M a. animal ofalsum ergo D e/ a. animal no es coruus. - O a. ammes non esων-. in tertia figura duo sunt modi indirectiPrimus ex amrmante-ncgante uniuersalibus concludit negationem particularcin. Hunc modum , qui ab aliis nomen non accepit, Voco Fapemo. FAP o. homo es animal FE n. homo est bestia. T EI n. homo est is ad RI a. animes es homo. ergo O er. a. ammes non est bentia O a. animal non es bestia. ecundus modus ex assirmatione particulari S negatione ueniuersali concludit ncgationum particularem. Hunc m clum ab aliis non nominatum,appello Frisimo. FRIS a. homo est agus FE n. homo es cycnus: EM n. homo epycnus RI a. album es homo ergo ο-- O a. album non est Ocnus.
sic in directos, eorum conclusione conta CG Ibi gratia,ex his propositionibus, omne anima sentio-
76쪽
xs, homo est anima si concludas omnem hominem sentire,syllogis nius est directus. si vero concludas aliquod sentiens ci- se hominem, est syllogismus in directiis. ' Latini utriusque generis modos in directos in prima sigura, neutrius V O gencris in directos secundae , vel tertiae figurae proposuerunt his carminibus , quae memoria Causa
Barbara Celarent Dari, eras Laraliptoπ, Celantes, Dabitis, Faye mo, Fris ranorum Cesare,Camestres, sitno,N.troco, sic ludar Tertia erande sonans,tibi dat Da apti, Felapion, Cum Disamas, Dat LBrocardo, Oemqne Ferisen. Nam si conuertatur coclusio vi Barbara,sit Baralip , quod in tri causa,addita syllaba ton , Vocatur Baralipton .si conuertatur conclusio τὼ Cclarcnt, oritur Celantes. si conclusio fi Darii, adit Dabitis. conclusio vero vi Fcrio , cum sit particularisiacgans non conuersitur.
8 Is In omnibus syllogismis candem vim habet prupo sitio indcfinita,quam particulari S. Omnes imperfecti syllogismi persciuntur per primam figuram, tum ad eam reducuntur: quia vis concludendi, quae in secunda M tertia figura latet, in prima est cui dens εἴ manifesta. so uin cliam omnes resolui pollunt in modos V Dersales primae figurae,id est, in Barbara dc Celarciat. Quod cnim attinet ad syllogismos secundae figurae upra resolui Ccsare M Camestres in Cclarent, nec non Baroco in Barbara. Festino autem reducitur ad Celarciat per deductionem ad impossibile hoc modo:
FES n. .coruus est albus CE n. coruus est albus T I a animi or albumr: LA o. an at eu coruus o ergo NO er. . animal no in cor- RENT n. animal ea assum. vj . I, I i ' . . Sullogismi particul ares primae figurae per dedumone ad impossibile reductitur ad uniuersales secudi figurae,consequc ter ad Cclarent Nam Dari, resoluitur in Camestres: veluti, DA o. homo est animat: --. CAM o. homo est animale RI a. album esit homo: Es n. album est animal. ergo
I er. aliquod album es TRES n.assum est homo.
77쪽
Ferio resoluitur in Cesare,veluti, FE n. hoiso est lapsy:-CES n. homo est lapsy RI a. uis est homo: A o. album est lapis eroo O in album non est lapis. RE M altam est homo. Alioqui. Quoniam igitur Camestres & Cesare resoluuntur in Celarent, conicquenter etiam Dari j & FCrio resoluuntur in cuniadem modum celarent. Ex stilogismis tertiae figurae, Darant
per dedi inionem ad inanostibile resoluitur in Celarit velu DAR o. homo est bipes CE n. animal e ubistri. ''
TI G. a. . mal est bipes Z RENT n.homo est bipes. Alioqui. ιFclapion cadem ratione resoluitur in Barbara,vcluti FEL. n.homo est equus: BAR o Hum est equin AP a homast albus: a. homo est albus. ergo TOA ema album non esit G Z N RA atomo este m. suus. Alioqui. Di amis & Datili supra parti c. i. resoluti sunt in Darii, ac L arii paulo ante resolutus cst in Cam cstres, S per Camestres iii Colarent: crgo Dilamis & Datili resoluuntur in Celarent Procardo supra parti c. l. resolutus cst in Barbara. Fcrison eadem parti c. resolutus est in Fcrio.quoniam igitur paulo ante retuli Ferio ad Cesere sicut Cesare resoluitur in Celarent tactiam P cmo resoluitur in Celarent.
- CAP. VIII. Dessivisimu ex ambabus propositionitas necessarias. Π LIVcusque syllogismi ex utraque propositione pura. hbbbi i msedi Conficiuntur syllogismi ex utraque Canζcessam: sed hic conclusio est necessaria, ut in illis crat pu- δα emplum hoc esto . VBAR Necesse est omis animal sentire: Ba Nece se est omnem hominem esse animat: ν. . a Necesse es omnem homine entire.
78쪽
CAP. IX. De sisto simis ex altera proposisione pura ct altera necessaria,
in prima figura. Vm in prima figurMas ra propositio est nccessaria, Cyp ' altera pura: talis secundum Aristotclem est conclusio, qualis est maior propositio. Nam si maior sit necessaria, minor pura, conclusio est necessaria:veluti, BAR Necesse eis omne animal sentirer BA omnis homo es animal Ergo RA Necesse ea omnem hominem sentire. Si vero maior sit pura, minor necessaria, conclusio cst pura:
BA Nec se est omnem hominem esse animat ergoga Omnis homo dormit. Secundum Platonicos autem, M secundum Aristotelis audi . tores aheophrastum dc Eudemum, indistinctu ossicitur conclusio pura: quia semper conclusio sequitur deteriorem par tem syllogismi,ac propositio pura est deterior quam necessa
ria Nos harum opinionum conciliandarum causa, ita cum pso Aristotcle i .Prior.cap. l .partic.II .distin suimus: Cima maior propositio est necessaria: minor uniuersalis aut cst simpl1- citer M absoluid vera, ut omnem hominem c sic animat: aut est vera ex hypothesi , ut omnem hominem esse grammati cum.Priori modo sit coclusio ncccssaria,ut in supra scripto exemplo, BAR Necesse e t omne animal sentire BA Omnis homo est ima Ergo Ra Necesse ea omxem hominem sentire. Posteriori modo enicitur conclusio pura:Vcluti, BAR Necesse est omnem grammaticum esse uteratum. ZA omnis homo estgrammaticus:Ergo Res omnis homo ea literatus.
C A P. X. De Osiogismis ex altera propositione pura,ct altera necessaria, in secunda figura.
e1 Vm altera propositio est necessaria,altera pura,in s ' ucunda figura: tum demum conclusio est necessaria, cum propositio uniuersalis negans est necessaria: quoniam haec sit maior propositio, cum syllogismus resoluitur in primam
79쪽
mam figuram: alias cst conclusio pura. Quare conclusio ne cessaria non potest colligi in Baroco, sed in Cesare S in Festino ex maiore neccssaria& minore pura; vel in Cam cstres
ex maiore pura de minore necessaria. Subiiciam unum de al- .lcrum exemplum.
S Necesse est nultam lapidem esse animal. A Omns, homo es animai Ergo RE Necesse estnusium hominem est lapidem. II. . t i CES Nihil assum in animes A Neres ea omnem hominem esse animal Ergo 1 RE us homo est albus. I
ria, in tertia figura. s c Vm altera propositio cst pura,altera necessaria, in C p tertia figura:vt conclusio necet sarta cfficiatur,oportet in syllogisino assirmativo uniuersalem affirmativam esse necchariam, in negativo autem uniuersalem negantem cs necessariam:alioqui conclusio cst pura. Quamobrem conclusio necessaria colligitur in Darapti , si alterutra propositio sit necessaria: in Felapion Daris,M Fcrison, si maior sit necest ria: in Disamis si minor sit necessaria.reliquς complicationescisciunt conclusionem puram.Subiiciam paxwa cxempla.DAR Nec e eis sm rem tam nem esse rationalem AP Omnis homo e Η animal Erio TI Necesse est aliquod animal esse rationes' i MII. r DAR omnis homo esit rationatis: . in AP Necesse est omnem hominem esse animal Ergo 'r l. 6 Necesse est aliquod Inal esse rationale. IIII. - FEL Necesse est Eum homnem e se equum. AP omnis homo in animis Ergo lT A Necesse en aliquod ammalnon esse Hom.
80쪽
IV. FEL Nasius homo curru AP Necesse est omnem hominem e se animes Ergo TON Aliquod animes non currit.
Vamuis conclusio assirmans non colligatur nisi ex traque propositione affirmante: tamen eonclusio necessaria taepe colligitur ex altera propositionc pura,& altera necessaria i cx supra cnarratis constat.
tioni similis iit. Nam conclusio affirmans colligitur ex duabus propositionibus assirmantibus: negans ex altera amrmante,altcra negantemecessaria ex utraque propositione ne cfaria,vel ex altera necessaria & alacra pura.
De contingenti propositionibus inde acceptas.
CU I 2. 7 sontingens proprie dicitur, quod, cum non sit ne- cessarium,si ponatur cile,nihil inde loquitur impossbile: id est,quod potest esse, citin actu non sit quod Cnim actu cst,ut ncccssarium, minus propr: c dicitur contingens. 18 's Omnis propositio contingcns accipc contingcias proprie pro co,quod potest esse,cum non sit convcrtitur. Nointclligas conuersionem terminorum,Vt cap.Σ. M 3. scd mutationem qualitatis in dictomoc est,cx assirmante potest fi
ri negans,& e negante assirmans velut honucem camrer contingit hominem non currere.
19 T Contingens est in duplici diffcrentia. aliud enim est, quod naturaliter & plerumque accidit, ut virum barbam c- mittere:aliud est fortuitum M indefinitum, quod aeque potest esse de non esse,ut hominem ambulare. 6o Vtrumque contingens dicti convcrsionem recipit. sed contingens naturale conuertitur in id, quod non estnecessarium:veluti contingit virum barbam non emittere,quia non est necesse ut barbam emittat. contingens autem inde finitum conuertitur in contingens indefinitum, quod aequo potest esse non esse: veluti, contingit bomnem non mbulare,co I git hominem non utare : quia aeque fieri potest i ambuleis