장음표시 사용
711쪽
num, saltem non audaci, sed miti δί humili ingenio praedi
tum. Haec cautio omnibus monarchis communis est. X. Si quis potentia spoliandus cst, id sentim dc paulatim tacere. XI. Abstinere ab omni contumelia Sc iniuria, praesertim a cruciatu corporis, S a stupro : vel salic ira videri illud fac crepat zrno animo,hoc autem,amoris causa, non propter licentiam & potestatem. Praeterea ignominiam magnis honori bus collatis resarcire oportet. Xll. Efficere, ut utraque ciuitatis pars existimet se propter tyranni imperium saluam esse,& ab altera parte iniuriam non pati sunt enim duae par tes ciuitatibus, locupletes, dc pauperes. Xlli. Vtra earum partium potvntior est, cam imperio adiungere. XIV. Nobilibus se affabilem de in congressu facilem se prebere: multitudini autem blandiri, cari que populari Oratione demulcere. XV. Bene moratum esse, si non omnino, saltem ex
16 Inter omnes respublicas breuiori tempore durant Cap.ioli garchia dc tyrannis. C A P. I.
Scopus huius libri. V IE sunt causae propter quas, plures sunt demo' Cap. cratiarum species. I. Quia multae de variae sunt partes plebis: de qua causa dictum fuit. II. Quia democratus multa sunt adiuncta 5c propria: δίfieri potest, ut in eadem democratia haec omnia reperiantur,Vel tantum quyedam ciue plura,siue pauciora. 'Vvvv
712쪽
1 T Fundamentum dest opus democratiae est libertas: cuius partes duae sunt. l. Vicissim imperare & parere, ad-
ni isti aequalitate arithmetica, non geometrica. II. Vnum quemque Vlucre vi vclit. Cic. libr. i. de offic. libertatis proprium csse ait,sic vivere ut velis.
3 Democratica seu popularia haec sunt. I. Magistratus ab omnibus & cx omnibus eligi. II. Omnes imperare singulis,& vicissim singulos omnibus. IlI. Magistratus sortito creari,uci omnes,vel saltem eos, in quibus usus dc experientia sue ars non requiritur. IV. Magistratus non creari ex censu,vel sumi ex paruo exiguo censu. V. Non lic crecidem bis gerere vllum magistratum , aut raro, aut paucos, praetor bellicos. VI. Brevi tempore terminari magistratus, aut Omnes, aut quotcumque pollunt. VII. Omnes iudica re,vel ex omnibus sumi iudices, ac iudicare de rebus omnibus,vel de plurimis,vel maximis , dc ad summam rem perti nentibus , ut de rationibus exigendis a magistratibus, de de reipublicae administratione, M de priuatis cotractibus. VIII.
Pones concionem esse omnium rerum, vel saltem maximarum rerum summam potcstatem : penes magistratus autem aut nullius rei esse, aut rerum minimarum dumtaxat. IX.
Consultandi de deliberandi potestatem tribucre consilio seu senatui, ubi non est omnibus copia incrcedis accipiendae: ubi vero merces omnibus tribui potest , ctiam senatui hanc potestatem adimere, ac totius populi conventui seu concioni tribuere. X. Mercedem tribuere maxime qui dem omnibus, si fieri possit, id est,concioni,iudiciis,& magi stratibus:aut,si omnibus non possit,saltem praecipuis,& summa auctoritate praeditis,aut iis magistratibus, qui una cibum capere& conuiuari necesse habent. XI. Auctoritatem esse penes ignobiles,pauperes, opifices. XII. Nullum esse magistratum perpctuum. XIII. Si quis magistratus ex antiquarcpublica sit relictus,eius potestatcm imminuere: si suffragio cligebatur,sorte cum creare.Haec omnia oriuntur cx iure populari seu democratico, quod in aequalitate consistit. nam democratiae scopus est, ut omnes sint aequa&s,id est,ut ςquc imperent tenues ac locupletes.
713쪽
Quomodo aqualitas seruanda sit in democratia. A Equalitatis in democratia constituendae tres mo- di considcrari possunt. I. Vt tantum bonorum possidentibus sexempli causa) mille pauperibus, quantum quingenti locupletes possident,tanta sit illorum mille,quanta horum quingentorum auctoritas. II. Vt tot sumantur exius quingentis,quot ex illis mille,qui domini sint comitiorum N iudiciorum. III Vt quod videtur tam diuitibus quam paupcribus,vcl maiori parti diuitum S pauperum , id ratum sit.si vero aliud maiori parti diuitum,aliud maiori parti pau- pcrum videaturisinge e sse viginti pauperes,dcdecem diuites:
atque unam sciatctiam placvre quindecim pauperibus, contrariam sententia probari sex diuitibus:itavi quatuor diuites sequantur sentetiam quindecim pauperum, dc quinque pauperes sc quantur sentcntiam sex diuitum.Videndum es quatus sit census corum nouendecim, & horum undecim: de ab utra parte reperietur maior censu eius partis sententia praeualere dcbet. Quid si utriusque partis census aequalis reperia tui'uci sorte,vel alii a ratione dirimenda res est, quemadmodum etiam cum concionis,aut senatus,aut iudicum sententiae ex utraquc parte sunt aequales. .
Suomodo democratio tet constituendae.1 Emocratiarum genera cxposui lib. . axi O. 6. De Cap. .l prima democratia,quae ex agricolis constat, haec
notentur. I. Est omnium optima,quoniam eiusmodi populus Optimus est. Cato in praef. lib. 2. de re rust. Vis inquit, magni maiores nobi non sine causa praeponebant rusticos Romauos et inanis. Ut rura enim, ut in vista viuu ignauiores quam qui in agris versaturis aliquo vere faciendo sic quῖ in oppi o siderent,quam qui rura colorent , desi res putabant. Plinius lib. I S. naturalium historia rum cap. 3. Rosticae , inquit, tribus 9udo I mae eorum, qui rura haberent: urbanae vero,ia quas traus erra Cnominiae estpe destiae probro. Dionysius quoque lib. 2. auctor est Romulum fella larias de sordidas artes omnibus scruis peregrinis, is V v v v
714쪽
militarem ac rusticam liberis ac ciuibus tantummodo concessisse. Il. Eiusmodi homines,quia non habent amplam rem familiarem,oc sunt rebus suis occupati, raro cunt in concio nem. li I. Eorum cupiditas, si quam honorum cupiditatem
habent,expletur magiitiatuum crcatione, dc rationum a ma-- gistratibus exigendarum potestate. 6 ' De hac republica dantur tria praecepta. I. Omnes quidem ciues cligant magistratus,ec rcposcant rationes a magistratibus , cautasque iudicent sed aliqui ex centibus clecti,summos magistratus gerant:& quo maior est magistratus, eo ex maiori censu sumi debet, qui ci praesiciaut in magistratibus cligendis non census rationem habere oportet, sed facultatis bene gerendi. II. Leges aliquae ferantur, quibus ciues agriculturae studiosi reddantur. III. Concio numquam habeatur ex picbe urbana linc agricolis. 7 Docui quomodo optima democratia constituatur. hinc apparet, quomodo aliae democratiae sint consti tuendae. nam quo magis ab optima forma reccditur, eo deterior δίordine posterior democratia fit. 8 f Ad ultimam democratiam , in qua omnes indistin che sunt reipublicae participes, rccte constituendam & conseruandam dantur haec praecepta. I. Legibus δί moribus informetur:alioqui diu manere non p'terit. II. Cives assum an tur etiana ex spuriis,& cx iis qui alterutrum parentem ciuem habent: ita ut numerus ciuium hac rationc auscatur co Vs-q te,dum multitudo nobiles,& medios superci:vlterius vero non est progrediendum; ne nobiles irritentur. paruus cnimcxcessus pol crit eos latere, magnum excessum non fercnt.
III. Multiplicentur tribus,& sodalitates. IV. Quae ad sacra' priuata pertinent, in pauca dc communia contrahantur. omnino danda est opera,vt ciues intcr se permisceantur. V.C p Seruis, mulieribus, pueris indulgeatur. VI. Bona damnatorum ne publicentur, sed consecrentur: alioqui nimis crit populus ad condemnandum procliuis. VII. Iudicia publica sint pauci stana,&rarissuria, grauissi imis poenis in calumniatores institutis: quia nobiles & illustres viros calumniari solent, quos non irritare calumniis,sed reipublicae benevolos efficere Oportet,vi respublica diu durare possit. VIII. Vbi vectigalia non sunt, ex quibus merces venientibus in concionem
715쪽
aut iudicantibus tribuatur, rariores debent esse conciones.&rariora iudicia: sintque iudicia multis quidem de rebui. sed ad paucos dies. IX. Vbi vectigalia sunt: id, quod factis sumptibus necessariis superest, egentibus distribuatur,aut viritim, si fieri potest,aut tributim,vel curiatim, seu per aliquas alias ciuitatis partes. X. Locupletes ad necessarios conuentus mercedem conferant, ab inanibus sumptuosorum in nerum functionibus liberi sint de immunes. XI. Osficia pauperibus tribuantur,ex quibus locupletari. possint,ut apud Carthaginienses fiebat, qui hac de causa pauperes subiecti oppidis gubernandis praeficiebant. CAP. V. Gu modosint coisiluendae oligarchie.
constituantur: facile est cognoscere,quomodo fiantoli garchiae: sunt enim democratiis contrariae: proinde contrariis modis conformandae,
io Optima oligarchia est, quae proxime ad politiam accedit:ad quam recte condendam haec praecepta dantur: I. Ex minoribus censibus sumantur necessarij magistratus: ex maioribus *utem praecipui magistratus. II. Quicumque ad Censum lege definitum peruenerit,ei liceat ad rempublicam administrandam accedere. III. Tanta populi multitudo per censum ad rei publicae administrationem introducatur, ut qui reipublicae praesunt, firmiores de potentiores sint iis, qui xcipublicae non sunt participes. IV. Ex meliori populi parte reipublicae administrandae socij assumantur. ii 'l Reliquae pii garchiae constituuntur, magis ac magis paucorum dominatum intendendo. iα Quo deterior est o ligarchia, eb maiori cautiouecget,Vt conseruari possit: quemadmodum humana corpora, quo magis sunt morbosa,co maiorem cautionem requirunt, ut conseruari queant. I3 Democratias hominum copia tuetur : Oligarchias rectus ordo conseruat.
716쪽
tae: ex equitibus commode conficitur valida oligarchia, ubi regionis solum est equis accommodatum: ex grauis yrmature peditibus fit oligarchia altera illi proxima: reliqui pedites
& homines nautici sunt democratiae accommodati.
11 De valida illa oligarchia ex equitibus constante
dantur haec praecepta: I. Filios ad leues pugnas crudire o portet,nc sit necesse copias ex plebe comparare. iidem vero filii,cum c pueris excellerint, militaria opera cfficere debet. II. Administratio aliquo modo cum multitudine comm nicetur: hoc autem tribus modis cotingere potest. Unus est, quem supra retuli,ut censum acquiren , ad reipublicς gube nationem admittatur. Alter cst,ut recipiantur ij,qui aliquamdiu ab illiberalibus artibus abstinucrunt. Tertium cst,ut iudicium fiat de iis,qui digni sunt cum cx corum numero,qui in re publica administranda versantur,tum etia uen ex iis,qui a reipublicae muneribus sunt exclusi. III. Praecipuis magistratibus iniungantur munera sumptuosa, ut populus ab eis libentius abstineat,dc aequiori animo strat eos,qui magistratus gerunt. IV. Magistratum ineuntes.sacrificia magnifica faciant,oppi paras epulas populo praebentes. V. iidem magistratus impensas faciant in templa,& alia publica aedificia, Vt populus urbem praeclaris monumentis exornatam videat.
Cap.8. 16 TEcessarij magistratus sunt hi: I. Rui. de contra-IN .stibus cognoscunt. Il. AEdiles,qui curam habent
domorum, murorum, fontium, portuum, δέ ceterarum civ
modi rerum in urbe. III. Qui carundem rerum extra urbem in agris & regione curam habent. IV. Quaestorcs qui vecti galia& tributa exigunt.,V. CON mcntariensium S actu riorum praefecti,apud quos acta & contractus perscribuntur. VI. Executores,qui poenas exigunt,reos custodiunt, & omnino iudicia & iudicum sententias ad effectum p crducunt. quia vero huius magistratus officium difficile,laboriosum &oaiosum est,non miniis Quam necessarium t idcirco Arist
teles' res cautioncs adhibendas esse docet.Vna cst, ut multi . Constituantur Muorum alij alias causas curct, ne totum Onus ni imponatur.Altera est,ne idem cxequatur, qui condem' uit,
717쪽
nauit,sed alius condemnet, alius exequatur. Tertia est,ut hic magistratus non sit perpetuus: sed ex iuuenibus, dc urbis custodibus, necnon ex magistratibus alij post alios hanc curam suscipiant.17 Necessari j sunt, Mamplitudinem ac splendorem
continent, magnsimque rerum usum dc magnam fidem desiderant sequentes magistratus. I. Hi,ad quos urbis custodia dc rei bellicae cura pertinet,ut imperator, tribunus,centurio, praefectus classis. II. Qui rationes a magistratibus exigunt,dccorum delicta corrigunt. III. Qies eos conuocat, penes quos est summa potestas. IV. Ii, ad quos diuini cultus, Sc rerum sacrarum cura pertinet, ut sacerdotes. V. Quis acrificia sa- Cerdotibus non attributa peragunt , ut apud Romanos rex sacrificulus.
i8 Praeter magistratus dictos alij sunt in ciuitatibus
otio Sc secunda fortuna stuentibus, qui ad ornatum &r ctam ciuitatis constitutionem valent. I. Is, penes quem est mulierum disciplina. II. Custos legum. III. Puerorum moderator. IV. Gymnasiarcha. V. Ludorum dc spectaculorum praefectus. ly Horum nonnulli,ut mulierum, dc puerorum pra secti, reipublicae populari non conueniunt: quia pauperes Cum seruis careant, uxore 6c liberis coguntur uti tamquam seruis. ΣΟ Tres sunt magistratus, per quos aliqui summos magistratus creant. I. Legum custodes,qui ad aristocratiam pertinent. II. - 'ρι, id est, praeconsultatores,qui ad oliga
chiam spectant. III. Consilium seu senatus, qui democratiae
718쪽
ma sit vita beati,ct maxime expetenda.
E optima & perfectissima republica deinceps
dicturi, in primis notemus vitam Optimainde beatam, non solum cuiusque hominis separatim,sed etiam totius eluitatis communiter, esse eam , quae cum virtute est bonis cor poris Si bonis externis sic instructa, Vt acti nes virtuti congruentes edere possit.
C A P. II. An sit eadem beatitudos utorum hominum, σ riuitatis. Cap. 1. a T Na est uniuscuiusque hominis de icultat' beatitu-V do.quapropter in quo beatitudinem hominis constituuntsiue eam in diuitiis ponat, siue in honore,in codem beatitudine reipublicae omnes collocant. 3 Optima respublica est, ex cuius ordinatione. res optimas agunt,dc beath vivunt.
De magnitudine cius C p. - Iuttas nec nimis magna, ne
bet: potius tamen debet esse magna, quam parua, quia pulchritudo in magnitudine consistit. 3 's Aliud est magna ciuitas, aliud ciuitas hominibus reserta. nam in qua sunt multi homines sordidi, vel multi serui,
719쪽
serui,aut peregrini, pauci autem Viri militares,ea non est magna ciuitas,quamuis inultos homines contineat. magna vero ciuitas cst,quae multis ciuibus constat.
6 s Nimis parua ciuitas est, cuius multitudo tanta non est, ut sussiciat ad bene S beate vivendum in ciuili societa
te uiam ciuitates huius rei causa congrcgantur.
Nimis magna est,cuius multitudo tanta est, viciues se inuicem non cognoscant: quia sine hac cognitione fieri nequit,ut magistratus recte diligantur,nec ut iustitia r cte administretur. 8 Intra eos fines est ciuitas recte constituta:&,dummodo hos fines non excedat, quo est maior, eis est melior. quo autem magis a dictis finibus recedit, eo est deterior: ac tandem ad tantam paruitatem vel magnitudinem reduci potest,ut ciuitas non sit appellanda. Vt enim aliarum rerum, ita etiam ciuitatis sunt certi fines, citra dc ultra quos consi- stere nequit.exempli causa, nauigium nec potest esse unius palmi, neque duorum stadiorum. ita ciuitas nec ex duobus vel tribus ciuibus, nec ex decies centenis millibus consta re potest.Vide lib. . cap.2.
y E agro haec notentur. I. Debet esse rerum Om- Capst i Inium copia resertus. II. Debet e sic multitudine Jc magnitudine tantus,ut qui in urbe habitant, vivere in otio possint liberaliter A temperanter: ita ut nec nimia bonorum exilitas vitam illiberalem reddat, nec nimia copia ad luxuriam invitet. Requisiui agri magnitudinem, eo verbo significans agri spatium siue ambitum. Praeterea requisi-ui multitudinem, respiciens ad diuersa agrorum genera, ut Vineas, prata, inuas, lationes, &c. III. Agri formam talemcta oportet, ut hostibus ad ioci sionem faciendam dissicilis sit M impeditus ciuitati autem ad eἐucendum exercitum
facilis expeditus. IV. Facilis conspectu sit , ut iacile ei subueniri possis Xxxx 3
720쪽
C A P. V. Desitu urbs,er usu mar .
to Rbs commode sita esse debet tam ad agrum quEm V ad mare. ii v Ad agrum quidem. I. Vt toti agro sit communis,
S ad omnes partes auxilia mittere, necnon ex omnibus par
tibus auxilia recipere possit. II. Vt fructus, ligna , & cetera facilὰ possint in cam importari. Cap. 6. ra Ad mare autem, I. Vt utrimque, M terra Sc mari auxilia aduersus hostes habere possit. II. Vt hostibus inuadentibus detrimetum inferre queat, si ex utraque parte non possit,saltem ex altera, id est, vel terra vel mari. III. Vtca, quibus eget,ab aliis accipere,& quibus ad superquiratem abundat,exportare possit: nam extra has causas ne multorum exterorum aduentantium copia patri j mores corrumpantur, non debet mercatura naualis admitti, ne quidem pecuniae quaerendae causa, luia non oportet,vt ciuitas magnarum di-
intiarum desiderio flagret. i 3 s Naualia 3c portus opportune ad ciuitatem sita cile in debent,adeo ut nec urbem occupent, nec valde remota sint: muris autem, sis, & propugnaculis contineantur. legibus Vero cauere oportet, quinam in ciuitate versari inter se permiscere debent., i Vtilissimum est habere copias nauales ad eam uno que magnitudinem, quae vivendi gencri,quod ciuitas sequiatur,accommodata sit: ut ciuitas non tantum se tueri, sed etiam vicinis opem ferre queat, & hostibus sermidolosa sit, tam mari, quam terra. Ergo quae ciuitas Vitam principatui conueniciatem degit,tantas copias habere debet,quantae ad res gerendas magnitudini ciuitatis ,& magnitudini rerum
is T Magna turba naualis, quae non est pars ciuitatis, non est necessaria. nam vectores, qui pugnandi causa naues conscendunt, E num cro peditum sumuntur, 3c in turbam naualem potestatem habent. cum autem multi sint accolαoc agricolae, copiam esse nautarum necesse est. CAP.