장음표시 사용
741쪽
Attributio heteronyma est attributi licteronymi de subiecto heteronymo,vt,adscensus non est descensus. Nam heteronyma dicuntur, quae re seu subiecto idem sunt, ratione differunt, ut adscensus x descensus. Ammon. er Sim. Hi
Attributio disparata est attributi disparati de subiecto disparato. quae attributio si vera esse dcbet, negative est concipiendas homo non est planta.Nam disparata cum Scho lasticis appello, quae a Simplicio M Anamonio vocantur ἔ- diuersa, id est, quae& nomine &re omnino differunt, Vthomo dc planta. Ammonius is Simplicius dicto loco
Paronyma dicuntur, quae ab aliquo sic nominis appella tionem accipiunt, ut casu sid est, sine ac terminatione vocabuli j differant: ut a grammatica grammaticus, a iustitia i stus. Categoricap. I lartic3.
Ressondente Friderio Ca Zizo eo Basiliensi. OMONYMsas attribuuntur cum alia quam plurima, tum etiam Ens s bstat tue, quantitati, qualitati, & ceteris in. ni' si adeo anguste homonymum accipi tur , Ut e cludantur ea, quae dicuntur ab uno Zc ad unum , quoniam hoc modo Ens attribuitur λa Por .a .fart. 32. b Metaph.M., ap. 2.
Synonymo S attribuuntur, genus speciei M indiuiduo . animal
742쪽
D e Categore malis. 7 Ianimul homini de Socrati: differentia speciei & indiuiduo, ut rationale homini & Socrati: species indiuiduo, vi homo Socratiae dc proprium speciei vel indiuiduo,ut disciplinae capax homini de Socrati ,
Accidens partim attribuitur synonyms , partim homo nym os: partim paronymωs,partim absque nominis commi nion ex Synonymo,s dicitur accidens in concreto sumptum de suo subiecto,ut album de corpore LParonymωs plerumq; dicitur accidens in abstracto acceptum,de subiecto,ut alborde corpore quandoquidem corpus ab albore denominatur albume Homonymωs quaedam accidetia suis subiectis attri buuntur,quando ide prorsus cst nomen. sic homonyma sunt frammatica ars & grammatica mulie l. Sine nominis communione attribuitur irtus homini, qui a virtute non dic tur virtuosus,sed studiosus, s rac venio ου λέγε q α -ος,α
Non putamus in hoc esse discrime inter proprium Sc a sedens .Quod ergo supra ex Porphyrio diximus,propriu synori yi s attribui speciei,de proprio in c6crcto non in abstra cto accipi volumus. Exepli causa, homini aptus ad ridedum synony mωs,aptitudo vero ad ridedit paronymωs attribuitur. Thesii . V Synonymae attributionis elegans regula est. Quod dicitur de attributo,dicitur etiam de eius subiecto. Veluti si homo attribuitur Socrati animal, quod dicitur de homine, dicitur etiam de Socrate.Nam si Socrates est homo, dc homo est
nimai,certe etiam Socrates est animal. Porphyri p. arci 7.AGH. Categor.ω l. para I. ct Priorum lib. I.
Indiusduum per se nulli attribuitur a,ex accidenti dicitur de se ipso viatic veniens cst Socratess. Amaa 3
743쪽
Hinc tanum est, ut appellatione Categorematis no soleat significari individuum praesertim cum indiuidua, eo quod sunt numero infinita,a Philosophis de Logicis negligantura sed tantum Genus,Species, Differentia, Proprium, oc Accidens, quae singula multis attribuunturb.
a Porph .c.2lart. S. An LI. Priar.c. 27. parti . . b Porphyri cap. 2. Pan. 9. VIII.
Genus ut aLogico accipi solet,omissis aliis significationib. homonymis)definitura, auod multis specie disteretib battribuitur cin quaestione quid est d. Vt animal homini & bruto. a Porph. cap. 2.part. 8. Aria Top. lib. I.cap. pari. 6. b vecte disserre dicuntur, quae naturί ct essentia disserunt, cum tamen sub eode genere contineantur ut homo ct bruia. c Id est,attribui potes eu natur ἰ aptuest si attribuatur H In quaestione quid e attribui dicitur,quod apte re-bondetur ad quaesionem quid est, ut interroganti quid est homo, re Ier fondetur animas ergo animal homini attribuitur in quaestione quid est Porph. c. APULI, I X. Species definitur,Quae generi subiicitur:vcl,Cui genus attribuitur in qu stione quid est. Vt homo e st species anim Iis. Porphae. 2pse 2 922'. X. Genus cliuiditur in generalissimum &substernum: species item in specialissima de subalternam. Porph. .2. partu.23
Genus generalissimum definitur, auod,cum sit genus,non est species: vel, Quo non potest esse aliud superius genus. ut
substantia. Porph. c. 2. partis. 28.
Species specialissima definitur, Quas,ctim si species,no est genus :Vel, auae,cum sit species,in species diuidi nequit: vel, Quae pluribus numero differentibus attribuitur in quaestione quid est. Porphyr. c.2.partis. 2I.22.29.
i Numero hic differre dicuntur,quae tantum numero differunt , & accidentibus quibusdam, non natura dc essentia: ut
Genus subalternu de species subaltonaaubiecto sut i dc, δ
744쪽
De Categorematis. 7 3 is disserui. quaecumque enini generi generalissimo & sp ciei specialissimae sunt interiecta,relatione habita ad inferiores species Vocantur corum genera si Vcro comparentur cum superioribus generibus, dicuntur eorum species. Vt vivens est species substantiar, A genus animalis: animal est species viventis,genus homini S. XV. In diuiduu dicitur,quod constat ex proprietatibus,quarum collectio numquam in alio esse potest. Vt Socrates:cuius proprietates simul iunctae, in nullo alio particulari reperiuntur.
Generis generalissimi unus est habitus erga inseriora,quorum est genus. Subalternorum duo sunt habitus: alter ad inferiora, quorum est species,alter ad superiora,quorum est genus. Speetalissimi unus est habitus tam erga superiora genera, quorum est species,quam crga inscriora indiuidua,in quibus est species. Porphyr.cap. 2 partu. 26. 27.
Genera generalissima decem numerantur ab Submntia Quantitas,Qualitas,Ad aliquid,Vbi, an do,Situm esse,Habcro Agere,Pati b, de quibus postea si In diuidua secundum P talosophos sunt infinita ae Reliquorum numerus est inceri tus: sed quae propinquiora sunt generi generalissimo, sunt pauciora:quae propius acced ut ad indiuidua,sunt plurae: quialcmper genus in multas species diuiditur f .. a Porpue cap.et n. a. b Arist. Categ.cap. X. Disput. Jqd Porph. d cap. 2.part.3 . e Porph.eod. cap.2Iart. 5. f Porphr.eoaecap.2lart. 7.A U. Topic g. cap. laro - η γ idcirco in scientiis ordine diuisivo a genere ad species progredinaur. indiuiduorum autem non est scientia. Porph.dicio cap.2ean. . A I X. In diuidua sub specie, specie sub genere continentur, ut partes subiectivae in toto attributino. Porphnaei cap.2ea Dc. v.
Differentia communiter dicitur,quae sumitur ab accidente separabili, quomodo sedens differt astante,& a deambulante: Propric,quae sumitur ab accidete inseparabili,quom do nares simae differunt ab aduncis:Maxime proprie,quae sumitur ab essetia rei,ut animal rationale differt ab irrationali. Aaoa 6
745쪽
Rursus differentiam alia est separabilis,quae sumitur ab accidente separabili:alia in sc parabilisa: atque haec partim est per accidens, nempe quae sumitur ab accidente inseparabili: partim pcr se,quae scilicet sumitur ab essentia rei b. a Porph. . cap. pH.8. b porph. eoae planissi'.
Huius differetic quae per se & maxime proprie dicitur,pr prium est, specifica appelletur, Sc faciat aliud, bc tam in generum diuisionibus,quam in specierum definitionibus Ponatur, ω neque contendi neque remitti possit.
Diuiditur in diuisuam & constitutivam. Diuisuae sunt,per quas genus diuiditur in species.Constitutivae aute, per species constituuntur a. Nam species constat ex genere quasi mat ria,&ri differentia quasi λrmab. . a Porpha. . pH. ia. b Porph. eod. q. pH. II
Idem alias habet differentias constitutivas, alias dini sitias: Vt animal costituitur animato M senstiuo,diuiditur rationa li x irrationali a. Sed eadem differentia, respectu superioris generis est diuisiua,respectu inferioris speciei cst costitutiva, ut rationale M. irrationale diuidsit animal, quorum illud constituit hominem, hoc vero bestiam b. a Porph. cap. lanis. in. b Porph. d cap. partis. IMI .
Haec differentia variis modis definitur. Primb,Qua species superat genus . nam species differetiam actu in se habet,quam genus habet latum potestatem Secundb,Quae pluribus specie differentibus attribuitur in quaestione quale quid cst b. Ter tio, Qvqd naturalem vim habet separandi ea quae sub eodo genere collocanture. Quarto,Quo quidque differtae Quinto, Quod essentialiter seiungit ea quae sub eodem genere con' tinentur e. Ex his definitionibus sola quinta est persecta.
a Porphyr.eod. cap. parti 16. b Ibi partis. II. c Ibidem parti . 48.d Ibi partis. I9. e Ibid. partis. 2o. Pro
746쪽
De Categorematis. 7 SProprium quatuor modis accipitur. Primo quod soli, non omni conuenit,ut homini ars mcdica. Secundo quod omni, non soli, ut homini bipes. Tertio quod omni & soli aliquando conuenit,ut homini canescere. Quarto N proprie, quodo iuni,soli,ac semper, ut homini aptitudo ad ridendum.
Quod autem hoc ultimo modo proprium est, cum subiecto reciprocatur: ut omnis homo est aptus ad ridendum: S quicquid est aptum ad ridendum,est homo. i
Accidens dicitur, quod praeter rei essentiam attribuitur. Ac vel est proprium, de quo in illesi prςccdenti vel commune, quod concise appellatur accidens.
Hoc tribus modis definitur. Primo a , Quod adest de abest sine subiecti interitu b.Secundoc, Quod contingit eidem inesse de non inesse. Tereid e, Quod neque est genus, neque
differentia, nec species,nec proprium, nec ascidens, semper autem in subiecto inhaereti . t .. . . a Porph sis parti I. b Idest, quia r tute ectum aeque gi potes esse subiecto atque non inesse. c Porph. dicto c. i .paris Arist. TUIC lib. I.c. parti 8. d Contingere dicitur,quod non est necessirium,Prior. lib. I.c AR.'artu.2.9 3. e Porphyr. c. larti . . Arist. Top.bb. I .cap. f. partis . f Acridens dicitur semper inhaerere lubiecto,quatenus non po
test esse sine siubiector dicitur autem abesse a sub tecto, quatenus subiectum sine ipso esse potest.
Diuiditur in accidens separabile dc inseparabile a Separa bile est, quod re ipsa potest separari a subiccto , ut dormire, sedere. In separabile, quod re ipsa a subiecto separari nequit: ut narium simitas,vel aduncitas b. a Porphyr.aecvss. Vnc. 2. b Separatio, quam noctri Haraabonem vocant, triplex est: aut enim sit re ipsa, aut per intellictum priuati , aut per intesiectum positive. Re ipsa sit separatio ictim res alba definit esse alba quia denigratur ire intesiectu priuatiue disrahitur, quod ab intesiectu non consideratur, licet in re insit. sic accidentia o propria abstrahuntur in subiecto desiniendo,quia non ponatur in eius definitione. Positive autem metesiectus ais hi cum fingit in re inesse accidens com
747쪽
trarium ei quodre vera inest. vicum fuit comum album, aut cunum nigrum. Re aliter sieparantur tantum accidentia separabilia.priuatiue omnia accidentia orprotriae positive omnia accidentia, non etiam pria,essentia autem rei nulla modo a re separaturi
I. X supr, enumeratis Categorematis tria sunt, quae Categorias constituunt, cacnus,Species, x indiui duum. Nam Categoriae nilial aliud sunt, quam re rum homogenearum classcs, in quibus singulis in diuidua suae speciei, species suo generi, de omnia viai generi generalissimo subiiciuntur. r I. Tot igitur sunt Categoriae,quot genera generalissima ii: iiDdemque vocabulis significantur: nempe Substantia, Quantitas,Qualitas,Relata, Ubi, Quando,Situm esse,Haberc,Agerc, Pati La Vide dissula'. the. 17. b Categor. F. . Harum una est Categoria substantiae, rcliqua omnia sunt
Quocirca Entis diuisio in substat iam & accidens,pertinet ad diuersa Categoriarum genera constituedo: diuitio aut cmin uniuersale δί pasticulare, spectat ad Categoriam quamlibet in partes diuidendam.
Haec ita inter se distinguuntur: quod substantia non est in subiecto,accideps est in subiecto : uniuersale dicitur de subiecto, particulare non dicitur de subiecto. Vtrisque diuitionibus coniunctis fit quadripertita Entis diauisio. Nam alia neque sunt in subiecto, neque dicuntur de subiecto, ut Socrates: alia non sunt in tubiccto, scd dicuntut
748쪽
De substantia. 7 7 de subiecto,ut anima halia sunt in subiecto, nec dicuntur de subiecto, ut hoc album : alia sunt in subiecto, ac dicuntur de
Categor. cap. 2. partis. 2. VII.
Hinc apparet, duplex squod ad praesentem inspectionem attinet subiectum esse:alterum attributionis, seu de quo:al . terum inhaerentiae, siue in quo. illo modo particulare stibiicitur uniuersali,ut homo animali:quia uniuersale attribuitur particulari, ut animal homini. hoc modo substantia subiici tur aCcidenti.quoniam accidens est in substantia,ut albor in cycno: Sc ideo est en quia in substantia inest. quod quidem scholastico illo axiomate significatur, Accidentis esse, est
Est praeterea subiectum cistro res constat, ut statua ex ae re:& subiectum circa quod, obiccti quoque nomine significatuin, ut scibile est subicctum siue obiectum scientiae, sensibile sensus, intelligibile intellectus. sed hoc ad praessentem disputationem non pertinet. I X. Differentia essentialis, non est per se in ulla Categoria a: sed reducti id vi scholastici loquuntur est in Categoria sub stantiae, quatenus cst pars spcciei b, ac tota spccies in substantia: Categoria continere r. a Categor. cap. . partic. I . b Porphyraeap. . partis. I7.V 2O.
Multd minus Deus & coelestes Intelligentiae in ulla C tegoria poni debent. Sunt enim acri puri os lices,omus, materiae ct potentiae ex seres,de Interpretat. cap. I particuli. ct Metaphystib.H. cap.6. in Cate seriis autem ea sola entia costicantur, quae actam ct potentiam partis panc Phys. . .cVI. parti 1.Vnde sub fantia, ct co equenter Cate goriarum principiastatuuntur ab Arimiel materia, forma, o priua tio,Metaph. libro II. capite squae Deo se coelestibus Intestigentiis non conuenire enum est. X I. Transcendcntia quae vocantur,vi cns,bonum,Vnum,& si milia,latissime sumpta, non possunt aliqua Calcgoria conti ncri:sed per partes in diuersis Categoriis reperiuntur. Vcrbi gratia bonum vel est in substantia, ut mens: vel in quantit te t mediocre: vel in qualitate,ut virtus:vel in relatione, ut
749쪽
His de Categoriis generaliter propositis, singulas deincep ut Logicum decet, examinemus.' Alia est Categoriarum consideratio metaphsica, quatenus entia sunt alia Logica, quatenus alia aliis attribuuntur, st quatenus funis cundarum notionum sundamenta quaedam
SVbstantiae Categoria diuiditur in primam & secundam
substantiam. Categor.cap. part . I. x I V.
Prima substantia est, quae nec de subiecto aliquo dicitur, nec in subiecto aliquo est: id substantia indiuidua. Nec
refert utrum sit individuum vagum,ut quida homo, quidam equus Maia signatum,uci proprio nomine,Vt Socrates,vel circumscriptione aliqua, ut Sophronisci filius, si unum filiu Sophroni se' habeat,seu demo stratione certa,ut hic aduenies λa Eo cap. pari. l. b Porpbr. cap. 2lari .9.2 .θ 8.
Secunda substantia est,quae de subiecto dicitur, sed in sub tecto non est: id est substantia uniuersalis: nempe species, tu
continent primas substantias, ut homo, equus:& harum specierum gener tam proxima,Vt animal, quam remota, ut v
Prima igitur substantia est omnium rerum quae in Cate goriis ponuntur,subiectiun. nam secundae substantiae de pri mis dicuntur,ra accidentia in eisdem insunt.
Consideratione Logica,qua substantia spectatur ut substat, individuum est magis substatia quam species: ac species magis, quam genus a. consideratione autem metaphysica, qua substantiae spectantur ut entia, d contrario genas est prius specie,& species indiuiduo lia Eoae cap. Categor.partis. I.2.6. 5 afetaph A p. cap.
Species specialissimae si inter se conserantur, ut equus MIeo: aeque sunt substantiae. Ca gari
750쪽
Categor. d. cap. Ian. s. X I X.
Idem dicendum est de indiuiduis substantiis,ut Socrate &
Quoniam substantia a substando dicitur,quatenus substat, non ut subiectum attributionis, sed ut subiectum inhaerentiae: idcirco nullum accidens meretur nomen substantiae: li cet in accidentium quoque Categoriis,species generibus,d indiuidua speciebus subiiciantur. Eoaem partis. IO.er II. Subitaliae proprietates hae sunt. Priiud non est in subiecto. Haec proprietas conuenit qui de omni substantiae Matq; adcoelia substaciarum partibus,quae no sunt in subiecto, sed in toto b: no tamen loli substantis conuenit,sed etia differentiae ci
Secundo,attribuitur synonymωs. Hςc proprietas nec omni substantiae conuenit,sed secundis tantum substantiis: nec soli substatiae: sed etia differentiae a quin etiam accidentibus b. a Eodem cap. I. partu. IS. b In qualibet Categoria genera cysseries a Dibuuntur svivmωs. quia dicuntur de subiecto, tegor.cap. 2 la ce 2. quaecumque autem subiecto dicuntur, ei attribuuntur synony-
Tettid,prima substantia significat hoc aliquid, id est re indiuiduam indiuiduam intellige quiοῦ non diuiditur in partes subiectivas) de unam numero. secunda substantia significat quale quid aessentiale b. a Eod clanu. I 6. b Partu.IT.
Quarto, nihil est substantiae contrarium a. Non conuenit soli Iubstantiae, sed & aliis rebus,ut bicubito dctricubito λ
Quintis, substantia non contenditur, nec remittitur: id est, quaelibet substatia non dicitur magis vel miniis esse id quod est i ut Socrates non est magis homo, quam Plato a. Non conuenit soli substantiae, scd ctiam quanto, Ut circulo, octriangulo b. a Eo cap. Iarn 2 O. b Categoricap.6partic.2 .