Iulii Guastauinii patricii Genuensis, ... Locorum de medicina selectorum liber. .. Iulii Guastauinii ... Locorum de medicina selectorum liber. Ad serenissimum Cosmum 2. magnum Etruriæ ducem 4

51쪽

s otest. De uno, de eodem aegro,eadem continenter aegritudine assecto,oquitur Hippocrates, in quo non vult immutanda elle remedia ; deleo dem morbo, idest . eadem morbi specie, sed in variis aegris loquitur Celsus, pro quorum varia natura vult illa esse immutanda; quae enim alicuic dein morbo fuere proficua, alicui non itidem sint, & ideo scribit, non

omnibus eadem conuenire auxiliae sunt igitur quae propon Entur alia tque alia, non vero repugnantia. Ex eo tamen ad eundem aegrum labi tur Celsus ;& quoniam idem morbus in variis aegris variis auxiliis curatus est , itiae avari is medicis perscripta sunt, prout cuique cesserunt; si ri autem potest, ut aegri naturae quem tractamus , ex omnibus quae pro-

posta sunt, magis aliud quam aliud conueniat, ideo si aliquod non respondeat, ad aliud transeundum dicit Celsus. Haec autem sicut Hippocratis sententiae aduersaxi videntur, qui licet non respondeat effectus, vult nos in eodem auxilio manere, ubi maneat quod a principio indie uit, ita quadamtenus conciliari posse cxistimem , deque ea re tota, cxillis quat sequuntur, non male decerni. Primum , medicamentorum

mutationem posse esse duplicem, vel facultatis, vel materitae; quippe cadem facultas, siue prima, ut calefaciendi, seu secunda , ut adsti ingendi, relaxandi, & similia , potest esse in varia materia, etiam eadem intenso ne , istu gradu. Cum igitur alterutra ratione esse possit, Hippocrates demutatione facultatis praeceptum posuit, Celliis demutatione niateriae locutus est. Non licet igitur ex Hippocrate recedere 1 calefacientibus, si illa morbus requirit,licet ex Celso recedere ab absinthio, alio calefaciente substituto , si absinthi j utilitas non appareat, isthaec autem inuicem minime pugnant. verum scuti l c ad duo recitata loca vi dentur accommodari posse , ita alia sunt apud Celsum , quae nimnifestius eius auctoris sensum exprimunt , de facultatis etiam mutationem ad contrarium , liquido comprehendunt 1 loc enim ad finem prooemij primi libri ita leguntur, Quin etiam morborum in iisdem hominibus alia,atque alia proprietates sunt, Ur qui sicundis aliqua ofustra curatus est. eontrari' saepe restituitur.Non igitur alia tantummodo hic auxilia di, cit,sed contraria, quod in materiae mutatione non possit locum habere.

Repetit illud idem lib. c. cap. c. per haec verba: Hae enim O balneum es

vinum J Ut in recentibus malis aliena sunt, iis concitare ea eo sunt, O accendere, sic in dieteribus,qua nu is ali s auxili scelseiunt, admodum efficacia esse censum:

runt . Alicet hic quoque,ut alibi, cum secunda vana fuerint, contrariis adtuu

tibus. Dicimus ad haec, luplex esse morborum genus. xlij enim manifestis constant qualitatibus,qui saepius eueniunt, alij occultiorem habe t natu-xam , dc abditam proprietatem quandam. qui Sc rarius incidunt. De illis praecepit Hippocrates veluti frequentioribus, ac de his loquitur Celius; quod ex eiusdem autoris verbis rumpareat ex fine porcem ij recitaris morborum in eisdem hominibus aliae, atq; aliae proprietates sunt j ad morbos igitur proprietates quasdam in aegris habentes,contrariorum auxiliorum

52쪽

usum irinoiiat Ce us,non ad alios de quibus loquitur Hippocretica; Et vero se uti ad morbo; noni festi squalitatibus laedentes, im nisi ita; qualitatibus iuuantia auxilia praescribenda , ita ad eos, qui occulta quaedamnatura ladunt,occulta etiam totaque natura iuuantia auxilia valent: haec .autem,etsi ratione ali ilia comprehendantur, quam in morborum curatione potissimi, m s etat Hippocrato, non ita tamen illi subdita sunt. vii quae manifes Ze iuuant, sed infirmior est ratio, quam ut corum ututu e calleat, ut aliquo non refrondete liud experiri non debeat medicus, uoil proponit Vc tu , icci fortatist quam ex maius en aliqua quali tate.

quae tinnui cum abdita medicamento inhaereat, morbo, qui cum occultet natura manifestam eum habeat qualitatem aliquam laedentem,videatur aduersari. Est autem tanti momenti haec obseruatio, adeoque utilis, ut in illis etiam, quae a manifestis qualitatibus iuuat medicamentis,sit maxima attendenda,& pluries etiam ita usucesserit. Quippe inter corpora, de medicamenta proportiones,& consentus quidam occulti sunt, qui no comprehenduntur,nisi cum experientia,ut scribit Avicenna lib. . unde quod iuuare posse medi motu ex aliqua manifesta qualitate existimatur, laedet occulta aliqua eide haerente; quare illud mutasse utile sit: sed re ob astu tudinem medicamenti, quod ex repetito saepius usu fit adeo naturae fomiliare ; ut mcdicamenti vim non amplius obtineat mutatio eorundem est aliquando necessaria: quam duplicem mutationis causam, ab Aut

cerina iere etiam propositam habemus libro primo , ubi duo haec Hip-focratis , dc Celii loca coniunx ille videtur ita scibens , uti admodum

arbare vertunt. Praeter hoc quoque tibi cave, ne a rectitudine recessas , licet et deris quod ipsorum tardetur iuvamentum , neque in errore moreris, etsi dii deris, quod eius non appareat impedimentiam ; et cum hecsecundum mam medicationem, non cum ona tibi standum est medicina , immo in una medicat ne medicianas permuta , quoniam ab ipso , quod consuetum est non si passa, O reicuique

quidem corpo i, immo omni membro,immo omni corpori , ct tini membro in Prahara, ct non in aetera, inest proprietas ab et D me cina pari, O non ab altera. Fuit igitur Avicennae etiam medicamentorum mutatio recepta, etsi annoteriae, an facultatis, an in contrarium, an alio morbo exorcinum non

fuerit: exprestum tamen fuit euidentissime a Celso illis vero is, quae nos supra recitauimus. Nec vero aliam rationem adducit Celsus , Praete quam experimentorum. Quippe fallacem admodum cum cxistimaret hic auctor medicinae rationem, expericiatiae semper plurimum tribuisse visus est: medicinam enim coniecturalem artem esse, coniecturae autem ratio irem ratein esse dixit, ut cum sepius aliquando responderit, interdum tamen fallat nos, uti scribit labro secundo caeite irato. Nec ab eo improbari ex toto video curationem propositam libro tertio capite non , qua ex antiquis temporibus reuocata, uterentur ea tempestate quidam , traditos sibi aegros, qui sub cautioribus medicis trahcDantur, interdum contrariis remediis sanantes ; de quamuis ic merariam appellet

53쪽

eam mi dicinam, quod non suo tempore, sed praecipiti quodam pericula. usurpata , sicuti iaciebat Petro, plures interficiat, id tamen subit et ,

cum omnibus eadem conuenire non possint, feri ut quos ratio non restituit, temeritas adiuuet. Nos vero non temerarium, scd rationalem medicum ex Hippocrate informamus et nec tamen arbitramur a ratione

alienum esse medicum,qui diligenter omnia putet se expendis te,& ex artis praucripto adhibuisse non respondente euentu, ad contraria transire. Potuit enim falli ab initio ratio. Et quis est, qui certo scire se arbitretur secundum rationem omnia ageret sane G alenus tertio de compositione medicamentorum. secundum loca, ubi de sonitu in auribus sermonem facit, cum eius omptomatis duplicem affectionein eis e causam statuat, statuosum spiritum , de exquintam sensus audiendi subtilitatem ; ex utra harum fiat sonitus in principio cognitionem haberi non poste dicit: sed tempore opus esse M post vium pharmacoria,quae ex artificiali comiectura sunt adhibita, id contingere. His enim prout cedit morbus,ira de coniectura artificiali, utrum recta, an minus, iudicium fit. ae de , festione ipsa certo iudicari potest ex quo etiam signorum ille fons defluxit a iuuantibus, de laedentibus , quae saepius ad morbi cognitionem acquirendam in medium adducit Galenus agitur in primis auxiliis nihili prosectum est, Sc coniectura falsa fuit, ad contraria descendit, quomodo processit ipse Galenus loco recitato , cum enim incidi isset in quendam auris sonitu laborante,quidis lecantibus, & attenuatoriis, de discussoriis pharmacis usus , apophlegmatismis etiam , ac rotius capitis prouisone, cum nihil profecisset, opinatus est Galenus non flatuosum spiritum , sed exquisitam audiendi subtilitatem sonitus causam esse: qnare ad contraria auxilia progrestus,& ex sensun stupefacientibus aliquid iam i- scens quale est mandragorae. &papaueris succus, eo symptomate aegrum liberauit Ab eadem doctrina non dissentit septimi Epidentior uin antiqui Ginus auctor, hic enim eius libri textu secundo, cum Inoibi Pol cratis historiam describeret eum declinoquinto die dolores ventris iuxta splenem, Ac sinistram lateris mollitudinem pastum esse dicit, auxilia autem memor1ns ictibit calidorum appositionem minus profuisse, quam seigidorum, ut eidem morbo modo calida , ae modo frigida adhibita suille remedia satis constet. Idem sentire videtur Averrocs libro quarto Collect. cap. xlv. hic enim cum signorum quae morbos indicant, infirmitate proposuisset, de auxiliis eorundem scribit; si illorum usu lucri aliquid aegro accidit,in eis insistendum fuisse enim veram coniecturam, si

autem uitul proficitur , dimittenda esse illa Mucilia, ct ad alia Eantem,

dum .

54쪽

loco R. DE MEDICINA SELECT. LI 2ER.

3De capitis sit omni tempore in iis, qui dissilitione laborans

Avicennae locus expens u. Mercurialis notatus. Ari-

sueta; opinio in problematis resutata.

vvM de euratione eatarrhi, seu distillationis figeret Auracenna libro tertio fen. quintae, trach. primo, capite vitam o interea quae de somno praeccpit, illud inprimis fuit, ut qui cata this sunt obnoxii capite dormiant iminime eleuato, sed potius lenullo, declivique puluinari. Hac Avicenna , aut ipsius potiua interpretes ita protulerunt. Et oportet se,ndum omnem di tonem, tia si tae: debus conico c iras, em tene vi decliue puluinar, et et capitale. Ista sane prius contrario omnino sensu legebantur per hunc modum: ra ope te Derendum omnem .sposition I, Pt reretur chm eleuatione capitis, o eleuetu, tura uiua . Sed Belliinentis, qui pleraque huiusce auctoris loca optime em dauit. hunc etiam ita restituit sicuti proposuimus. Matthaeus Gradius in commentario ad nonum librum Rhasis ad Almaniorem , capite de ca-aarrho, hunc locum recitans, videtur non ex toto habui e corruptum, nec omnino integrum, ita enim legit: Ei oportet sicundum omnem dispositi nem, ut regatur cum inci natione capitis, ct eleuetur puluinar. Praestat autem totam Gradii orationis seriem subtexere, quae ita habet: Esi etiam iuia cautela habenda incasmnisin in cisam Arus licet puluinar sit notabiliter eleu tum ; sed nota hoc, ne fiat error O deceptio (irum quam etiam incidunt scrabentes quod licet puluinar , ct caput debeat esse eleuatum, non tamen siluari debet cum capite refie eleuato, quia talis situs eleuationis capisis praeparat ad catini tam , Oejecitae,ct ad descensum, quia habilius asendum diapores,ct habilius destia ut materiae per colatorium in pectiD , O ner m. I eo hunc errorem a uicentia remouet dicens: si oportet pecundum omnem iusto senem , ut regatur cum inclinatione capitis, id est, inclinetur, O elei etur puluinar , ct non resupinatio fatis somno, quas irenuat, quod caput m n sit erectum, sed aliquatenus inclinattim praeter causi AZIasMaec Gradius. Videtur autem ita etiam legisse Gentilis, nec dissimilem ea de re habuisse opinionem. Iacobus quoque de partiabus manifeste scuti Gradius legit; sed quod dicitur ab Avicenna eum i

charaone capitis, exponit caput ad anteriores partes vergere debere, ut

materia diuertatur ad nares, puluinar autem in somno escuari debere, sicut aeger capite, & spatulis satis eleuatis ad pulvinar dormiat. Hieronymus Accorona bonus, Eugubius in libello de catarrho, iam ante annos ferme octuaginta edito, probat re ipse lectionem, quam deinde resti

55쪽

eiam dicit, demissumque caput, & humile ceruical in distillatione I

borantibus approbauite, ac ignoscendum antiquioribus dixit, qui propter textus deprauationem, pleraque absurde circa eam rem proposuerant. Cum si autem illustriuimus hic Avicennae locus, & minime obscura illis, qui medicorum commentarios cum studio legunt, quae tasguta illa humili, de inclinata Gradius, de Gentilis, de Accorombonus ediderunt, miratus sum Hieronymum Mercurialem, libro secundo v riarum lectionum capite decimoquinto, cam de inclinato illo accubitu opinionem , tanquam nouam, & a se inuentam proposuisse: scribit enim sic : Iam diem me somnus admonet, ut communem omnium fere errorem detegam, qui ii altiore c.ipue dormiant, a distillationibus minus tentatum iri sperarii. Quem autem dicis , o Mercurialis, communem errorem ean m dicorum , an laborantium E si medicorum . salsa enim vero dicere te, ex

illustrissimo Auicennae loco, de aliis quos citaui textibus , videte licet; si laborantium qui medicinam ignorant, indigna enim vero docti medi ei aduersus idiotas obiectio est. Non igitur commune hoc medicorum erratum est, sed nonnullorum tantummodo fuit opinio, qui rudi illa aetate corrupto Avicennae codice usi sensum illum videre non potuerunt; nee tam ni di cultate caret ista de inclinato accubitu opinio. Quippe habemus apud Oribasium libro isexto Collectaneorum capite primo ex Antullo hac vest fetu a aurem Acubitus earum quibus caput laborat sis sublime Oeetu, si, mi uir, que iam in eis humilem, atque i est Aratum decubitum tialismus, quia decub Tui in sublime e tu , quodam modo cui imbri. Sit igitur illis qui distillatione vexantur,laborat caput,quidni ercisti dormiant E laborare autem perspicuum est, quippe ibi colligitur , tarconcrescit dii illationis materia ob virium loci imbicillitatem , quae lic-u.mo alioquin capite, aut tota, aut magna m parte concoqueretur, de in alimentum cederet, aut discuteretur; sed consideremus rationes. Ait

Gradius praeparare ad catarrhum, & este stiue , & ad deicenium, ut ipse loquitur, quia habilius ascendunt vapores, de habilius descendunt materiae per colatorium in pectus, Sc neruos. Expendamus utrumque, de hscenti t1ntum Irem proponit Aristoteles decim Problematum , c ius loci auctoritate eam sententiam confirmat Mercuti ix. At si dissici hus ascendunt vapores demisso capite, quam erecto, cur non eundem accubitum in ophthalmia, dolore abile,& aliis morbis . qui ex inlcrioribus elato humore, aut vapore constant, approbamus i Consider mus aucem Aristotelis rationem , nullaineui mali j inerunta ibit is

cur ille decimo Problematum, ideo brutis animantibus non heri da- stillationes, scuti hominibus, quoniam brutis calor , de humorcs, qui calorem sequuntur, in armos se efferunt, unde per refractioncm dulc-m , ac discissi, partim quidem ceruicem, de caput, partim autem spinam, & lumbos, nimirum non unam tantum partem, sed duas, ante-xiorem ,& posteriorem retuut, cum haec omnia sint in eadem recta. .

56쪽

hocion. DE MEDICINA SELECT. LIBER . A

linea,non ita in homine, in quo cum sit rectae figurae, calor non disiectu, nec dispertatus , nec partim ad ariteriora, & ad caput, partim ad posteriora, re ad spinam . atque lumbos fertur, sed totus, ac uniuersus ad caput, quem similiter sequentes humores, distillationem efficiunt. Multo plus igitur humoris in homine qua in brutis ferri ad caput, ea rationacontendit Aristoteles , quam rem smiliter de somno, si capite erecto, aut demitto capiatur, dicendam scribebat Mercurialis. Eam enimuero Aristotelis rationem sicuti assecutus sum, memini me explicuisse in coiminentariis ad illum librum superioribus annis editis , cuius tamen vim, re effexciam ad id notandum , quod sumpsit, non plene assequi me fateor. Valeret sol san, si calori, & humoribus, seu vaporibus, ad caput

via non pateret per venas, & arterias , sed cum per vasa ascendant, ut haec procedunt, ua calor, & humores; nec ea re discrimen ullum homini & bruto est: ita erum vasa procedunt in brutis,ac in homine, scaeque armos petunt in homine, ac in brutis: V trisque enim ab hepate,ut sentiunt medici,aut corde, ut sensit Aristoteles, porrecta, eode tramitead c put ducuntur;vnde qui per ipsa fertur calor,& humores, absque ulla o tenso ne capulpetunt maliquo impingur,unde per refractionem di se in discindantur,& partim huc, partim illuc progredi turrectae ni inest, de eode modo se habet in utrisque via,& aeque Per linea tectam a corde, seu hepate ad caput in homine sit ira situs, ac in brutis.Quinimo si humo res attendimus, qui sequuntur calore,cum illi suapte natura graues sint,

dissicilius erecta figura, quam demissa caput petunt; ad illa enim qua sunt sublimia, dissicilius priueniunt grauia, quam ad ea quae humilia, unde & Oribasius ad finem eiusdem primi capitis dicebat, decubitum

a pedibus altiorem, replere caput, & instrumenta sensuum. De ascensu ita sentiendum. Quod autem pertinet ad descensum, vera est Aui-cennae, & medicorum opinio:quamquam in ascensu omne fere momentum s quippe ex inferioribus fere origo; si tamen in capite iam sit mat riaxaut ibi genitae, aut aliunde illata, erecta decubitus figura, facilius descendit materia, quae grauis est, sicuti humor parieti haerens promptius labitur . quam in solo usus , quod planum est. Hoc autem casu, vel consideratur caput ex quo distillatio est, vel panes infatores ad quas, si caput, quoniam depletur oncte , ta noxia materia , non erium utilis eiusmodi figura; ob eandem rationem, ut luto, Oribasius capito Iaborantibus salutarem esse scripsi, fguram decliditus, quae in sublii me vergat; ta Conciliator differentia Oxiaj.capite cleuato dormi dum esse, ut quae superflua sunt ad viliores partes decumbant: s autem attendata partes inferiores, illis incommoda est sublimis dormiendi figura, tuae petrii unc modum reeepiunt,& implentur. Eo igitur casu considerandii virum in is urgeat,& iuxta illud, vel hanc ,vel illam decubitus figuram cligere:

si adsit diis ultas respirandi,quod Spe in distillatione cotingit, caput in lecto sublime habendum est,quod praecepit Celsus lib. . cap. .

V s secur

57쪽

curbitulas cum scarificat ne, etiam incipiente morbo rite adhiberi aliquando. Avicennae locus expensus, o Caleno conciliatus. Cosaeus notatus. Alter itidem, seu Galeni, seu ApolD-

ny locus de cucurbitulsi declaratus, des curiscatione plura. C A γ v T IT

TARE EAM Wrum in angina , aut alia inssammatione, corpore existente pleno, s aliquid venam secare prohibeat, i a tura inter initia liceat scarificatis cucurbitulis uti. Id lubibat ex illis quae ex Galeno descripta lesuntur apud Oriba- sum libro et Collectaneorum ad Iulianum, capite decimo quinto. ---bi uti euacuatra prius corporibus miles , sed in repletis , his non titemni. Eadem aurem ratione in inflammatione cerebri, di membranarum, aut alumus aliut partis, eisdem non titimur initio morborum, Fid quum non amplius aliquid in- fuit , ET Prauacuato uniuerso corpore , opus est Uel mouere, vel am v re,dies ad exteriora res edere, quod continetur circa particulam Lborantem agmar pleno

corpore , quod per initia in initaminationem esse consaeuit, non esse adhibendas cucurbitulas appareat. At concedere eas videtur Avicen- Ua libro tertio, fen. nona, tractatu primo, cap. io . ubi de anginae curatione scribens,proponit initio morbi plilebotomiam Si purgationem Screuellentia auxilia, saltem cum ventovi ut ipse loquitur , aut eius potius interpres postis super loca longinqua opposita. Nodum soluere nititur Costaeus scribens in adnotationibus, consuli ab Avicenna cuculbitas ubi

vires no constant, nec venae sectio conuenit, hanc enim antea usurpanda,

si liceat e tum ad cucurbitas deueniendum; at si non liceat venae sectionem v lurpare, cucurbitis nihilominus utendum, quod & iaciat Galenus xiij. methodi cap. s. ubi ulceri coniuncta instam matione, ob dolorem , vel venam tundit, si vires constant, vel membra scarificat, quae esse non sunt, si vites snt imbecilles. Inanem operam sumit Costaeu nec seu Galeni, seu Oribasj decucurbitulis locum intelligit. Non enim Caleno aduersatur Avicennar cum .enim cucurbitas non esse iam muendas corpore pleno scribit Galenus, seu ex eo Oribasius, quod etiam ex Antyllo scribit; de iis intelligit cucurbitulis, quae euacuationis causa admouetur ips parti affecte ut ex verbis facile colligitur: scribitur enim, tum esse cucurbitas admouendas cum usus postulauerit, ut aliquid eorum quae in parte phlegmone laborante continetur, moueamus, Crua musque, & ad exteriora extrahamus; At Avicenna apponit reuulsionis causa partibus longinquisti oppositis, quod sanc licet, ctiam non eua

cua o

58쪽

euato antea corpore ipsin et vero parti assectae seu inflammatae non licet : ex dolore enim scarificationis citaretur fluxio,& plus esset quod attraheretur , quam quod euacuaretur, incresceretque morbus, quod diserte scripsit Galenus xiij. meth odi cap. i p. ex quo fortasse loco illa Oribasii desumpta sunt , ita autem h abent Latine: ne um utensium cucurbitata ips parte, qua phel rmone asscitur inter imi a nan est, ste posta uam totum

corpus euacuaveris , O opus sit eorum , qua in in lummata parte t ominentis , alia

quid meueas, ct eruas, aiat ad exteriora renatas. Et codcm capite paulo post et Et cucurbita in occipite di a Cliax est reme dum ad re mini fluxionis sid oportet antea euacuarum esse totum corpus , Netorica enim ipso existente, ire quacumque parte capitis cucurbitam de xeris, totum ipsim implebis. Abunde etiam libro artis medicinalis capite quinto, & noli agesimo, eundem locum tractatabi enim docens morbos ex instarnmatione, seu repletione partis alicuius, esse curandos merito euacuationis eiusdem partis, id tamefieri no posse probat,nec per retrocessionem humoris, nec per euacuati nem partis siue fiat evacuatio per resoluentia, sue per scariti cantia, aut adurentia,nisi totius corporis praecedat evacuatio:ex calore enim ii resoluentibus utimur: atque cx dolore si scarificatione, plus est quod attrahitur.Puto insuper A vicennam,cum initio anginae cucurbitas proponit, ii tellexisse anginam leuem,in qua no existimat omnino necellariam phi botomia in ideo dicit viedum phlebotomiain purgatione, ec aliis reuel. lentibus, saltem cum ventosis; quippe existimat nas posse aliquando i olas susticere sicuti cum est leuis allectio.De leui autem aflectione eum agere

apparet ex illis quae paulo post subdit,ubi affectionem nominans,de quasi ribebat, re quam curabat, non simpliciter dicit anginam, aut synantiam, ut eius interpres loquitur, sed uuam aut sonantiam,ita scribens. Cum incipit pasio divae aut sinantiae. Est autem uua angina quaedam leuis, seu potius anginosus affectus, factus a pituitos adistillatione, non proprie angina. At in vera, propria , &grauiori angina nunquam omitti debet phlebotomia ab initio, nec susticiant cucurbitulat. Et idem Aut cenna capite subsequenti xj. cum de angina loqueretur, quae fit ab humore calido ,&grauis angina esse solet, ita scribit: In calida quidem orai t , vi sucipiatur cum piae tamin. quibus verbis necessitatem auxilij ostendit, cucurbitas autem tanquam minus esticatas haud nominat. At si uves non feram venae sectionem dicat quispiam, quid moliendum Z Pu to esse desperat 1m salutem: ubi enim acutissimus est morbus, nec aequalibus auxiliis uti licet, nulla relinquitur spes;quare non est, ut dicamus, ubi vires non constant illis esse utendum , si quidem morbus urget acutissimus , re aequalem statim medicinam exposcit: leuioribus enim uti licet, cum morbus dat inducias, & natura insa paulatim suppetias ferre Toxci . Quid autem i an omittendus cuculditulatum usus viribus im- ecillibus, in pueris, senibus, & grauidis acuto morbo laborantibus,

vibus non licet vinum tundetae idion id dico; sed caeli aequale non sit auxilium.

59쪽

utilium, non esse suum morbi, nec illi fidendum , nec tamen omitte dum. Pueri autem ac senes acutissimis nam bis corripi non solent, ut iuuenes, unde sufficiant circui bi tute;quod si corripiantur, lethales este to-rent , quod de grauidis expressit Hippocrates. Conueniunt igitur cucurbitulae initio morbi in anginae leuiori scuti etiam in aliarum partium leuioribus inflammationibus , non sane inflammatis partibus Epost quod nunquam fieri debet inchoante morbo, sed longinquis, de op positis ad reuellenduin a parte affecta, &simul euacuandum totum cor- ius, quae euacuatio ex cucurbitulis susticiat, quum partes piincipes ineui affectione, aut naela, aut exigua copia oneratae, magnopere laorent. Nam ad euacuandum totum in acutissimis morbis, ut in grauissima angina, pleuritide, rhrenitide, ec si libus , ad internam brach iconfugiendum est, quod facere Autorem libri quarti de ratione victi

in acutis, scribit Galenus eo commentario particula xxiv. quia, re ve- locissime, & plurimum euacure totum corpus ex iis partibus, quae P in cipes sunt. At si earum partium plenitudo non urgeat, nec morbus scadeo praeceps , susscere cucurbitulas colligi licet ex loco, qui ex xiij. methodi medendi capite s. adductus est. Quippe scarificationis beneficio euacuatur etiam totum corpus, atque riuellitur a parte affecta, cum oppositis locis adhibetur. Ita vero totum corpus euacuari, expressae dixit aliquando Galenus,sicuti libro is . methodi cap. s. per haec verba Latine et Aisi mi phtharicum crepus sit, vel cacachimum, curatio per ea qua picia ira , fluxionem ad membrum citat. Atqui nec alia di a mi datum cetimurteta alias sanguinem mittere, idque aut Pena incisa, aut membris iis , quae sanon susscarificatis. Atque etiam secundo Aphorismorum xvij. per lutc: Euatuatio omnium humerum aequalher, quae quidem exquisit ima est, pii per vena se Iionem: proxima autem huic est qua per malleorum scarificationem, ona facere consuevimus, O qua per exercitia,vel , Cctiones, Pel balnea, O praeterea ex accidenti per inediam. Exprimitur etiam quarto de tuenda valetudine, ubi malleolos sevello incidere tantundem valere scribit ac venam incideret Non exprimitur aliquando, verum submissione sanguinis comprehenditur , ut obseruare licet libro xiij. methodi cap. c. ubi plet horam euacuantes materias proponens, scribit esse sanguinis missionem, frequentia balnea, exercitationes, s ictiones , digerentia medicamenis, e praeter haec omnia inediam. Eadem vero res manifestissime etiam

proponitur ab Oribasio ex Apollonio libro septimo Collectaneorum

ad Iulianum cap. I s. ubi comparans crurum scarificationem venae se

ctioni, modo hanc, modo illam eligendam dicit pet haec vcrba: Ego in maximia pericum simisque assectionibus (venae sectionem: na et omitto, in qui- 'de, a Mimi sanati vim efundere oportet, nam in vehem ntibus vitas, euacuationes assurim facienda sunt: ple horam diei) m diocrim, qua aliquid mali his iura, ct iam conuersiisim in iis ossumstatum m . ar, tibias rasc imitas mora, euas ut misia, t. velutrimus singuinis

60쪽

LOCO R. DE MEDICINA s ELECT. LIBER . A

.emivisionem reddet erit, cura v.ili ara te ius coeperis metu commotiorem initi

Si igitur scarificatione totum corpus mediocri plethoraeuacuatur, Sc si uentes humores revelluntur, eius occasio aliquando tale potest: initio

morbi . scuti alias venae sectio est necessaria. Verum aliquis cxistimet labi me & scari fi lionem cum scarificatis cucurbitulis coniundere. quae

aliud & aliud sint; quae igitur ex Galeno, & Oribasio allata simi de sea

rificatione, in vera lint, non posse tamen ad scarificatas cucurbitulat

transferri, neque si scarificatione initio morbi liceat uti, scarificatis liceat uti cucurbitulis. Ita autem sensi se recentiores quosdam video, qui cum magnopere laborent ad ostendendum, scarificationem antiquorum;& scarificatas cucurbitulas no tuisse unum de idem apud antiquos, quod vel ultro concedo, non tamen bene colligunt, licere uti initio morbi scarificatione, nou licere cucurbitulis scatiscatis , si enim licet illa, licet etiam his . Ac si scarificatione picthora mediocris soluitur, soluitur etiam cucurbitulis scariscatis. Verum sane illud esse existimo quod scriabunt, scarificatione vitas antiquo; absque cucurbitularum appositione, distinxtileque alterum ab altero , quod apparere ex Galeno video quinto in sextum Epidemiorum textu pi imo subi se iugit illa duo & scors in proponit. Enumerat enim medicorum ministros, herbarios, unguentarios, coquos, cataplasmata adhibentes, humorem conspergentes, clitterent suffundentes, scariscantes, venam secantes,& cucurbitulas assigentes. Et vero apponebant antiqui cucurbitulas absque scarificatione, & scarificabant cum cucurbitulis, erantque varia variis occasionibus usurpata remedia : cucurbitulis enim utebantur, cum vi attrahere illis consilium erat, est enim cilicax admodum ad trahcndum auxilium cucurbicula, ut

habetur apud Galenum libro xiii methodiet scarificatione autem utebantur, vel ad reuellcndum ab aliqua parte, quo tempore apponere cucurbitulas solebant, de utile admodum cst , vel ad euacuandam oppletam partem ex ipso affecto loco , qua occasone affectas partes scarificabant, vel ad euacuandum totum,quum plectora erat mediocris, d venae se e ionem non putabant necessariam; quinimo damn am, tunc enim scarificationem sustinebant, haec autem erat absque cucurbitulis , & sen per in tibiis, quippe locis ignobilibus, ex quibus euacuatus sanguis minimum viribus osticeret, ut ex Oribasio hademus, Apollonii docti inani recitante septimo libro Collectaneorum ad Iulianum capit. xiccaque utebantur potissimum praeseruationis gratia,& ad praecauendum a morbis : quum enim eodem anno venam saepius incidere accommodatum Mon videretur, quum multus spiritus animalis una cum multo sanguine

effundatur, ideo, non adeo urgente re,suit scarificatio illa instituta, ut ex eodem Oribaiij loco constat. Non tamen ea re ullo pacto deserebant scarificatio, de cucurbitulae scarificatae , quod scarificare corpore non purgato licuisset, aut liceat, cucurbitulis uti non licuisset, aut non liceat,

hoc enim falsurn est praeceptum, nec id, aut Galenus, aut alij cx antia