Johannis Lomeieri Zutphaniensis De veterum gentilium lustrationibus syntagma. : Cum indice necessario

251쪽

CAp. XXIV.

lia, nefas enim lapides sanguine in cere, sed placentas sacri cant Cereales , ct alias quasdam fragum primitias. Numae institutum non semper Romanis servatum: 2. Fast. Spargitur 9 caeso communis terminus agno,

Nec queritur lactens cum se porca datur. Rore marino veteres, antequam thus sciretur , Deos placabant. Apuldas Ze virtvt. herb. cap. 79. Apud Athenaeum, dipnos. lib. I. cap. 3. e Pherecratis dramate dicitur: ocusos puerorum recenti ficu fricandos. Germanus huic mos a Zoroastre II. Geoponic. docetur: Spondebat ille magus, oculos integro anno illi non dolituros, qui conspectar primum rosae tribus calyci bus eos detersisset. vid. Casaab. in Athen. lib. I. cap. 2. O lib. s. cap. s. Allium: Percsat. 3 fin. - Si nou Praedititum ter mane caput gustar erit aIII. porrum & Apium t Petron. satyr. Infra manus meas cameliam pini posuit, ct cum digitos pariter extensos porris apioque lustrasset. pollutos scilicet caede anserina. Persae tum alias herbas , tum maxime trifolium hostiarum elixis casenibus substernunt, Herodot. lib. I. Aristereon: Eustath. in Odyssi X. circa sin. Iςίον-οτι έ μονον διὰ

γιγνομενων νυέε νῶν φόβων. Coenati Diis libant manibus illotis , sedθ sto panis absterres, Apomagdaliam vocant, quod abiturus quisque secum pomtat. Id fiebat ob nocturnos in compitis parores. vid Erasm. in Adag: Canis

virens e vragdalia.

In Delphorum lustratione, quae singulis novenniis fiebat , farina ta tum adhibita, quae cum leguminibus distribuebatur a Rege selio insidet te, simul imaginem Charilae cujusdam colapho excipiebat, quoniam ea, in rei frumentariae inopia, talem injuriam a Rege sibi saetam cum

concoquere non posset, laqueo vitam sinierat. Plui. quaest. Graec. I 1. Ervo utebantur Tralliani, Pist. quaest. Grat. 46. Minyae & Leleges Trallianos finibus decerant, eorumque regionem occupaverant. Hi autem resumtis viribus Leleges acie vicerunt, . quorum Iugientium cum

252쪽

CAp. XXIV. VETERUM GENTILIUM. 23 i

nulla haberetur ratio, utrum viverent an morerentur, edi etiam fuit Si quis Trallianus Lelegem aut Minyam interfecisset, ervorum modio intersecti parentibus soluto a caede purgandum esse. Myrtus Veneri sacra, de qua Plinius, Eb I . cap. 23. Traditur mymrea verbena Romanos Sabinosque, cum Π opter raptas virgines dimicare vo-Iuissent, depositis armis purgatos in eo laco, qui nurae signa Veneris Cluacina hobet. Cluere enim antiqui purgare dicebant. Et in ea quoque arbore sugmenti genus habetur, ideo tam electa, quoniam conjunctioni o huic arbori Venus praes. De lauro: Plin. lib. I s. cap. xli. Festus in Laureati, & supr. cap. 19. De Scilla, idem Plinius, lib. aci. cap. 9. inter alia refert, tradidisse Pythagoram, scillam in januae limine suspensam malorum medicament rum introitum pellere. Theophr. charact. cap. a 7. inter superstitiosi

Piatricibus adscitis jubet se scilla circumlatisve purgari. Ubi notat Casai

is τέρω-λργω κρινῆ προέύειν. Plura Clemens Alex. 7. Strom. &,, Theocriti Scholiastes in Thalysis. Haec Casaubonus. Hac expiabantur qui mentis erant parum sanae. Auson: Scillato decies si cor, purgeris aceto, Anticipesque tuum Samir Lucumonis acumen. Unde σκίλλας ἀπο r milος αλλειν jubebantur, quod proverbium ab Erasmo explicatum, Heliasio tamcn in lectionibus Tneocriteis contradicente. Fabarum quoque usus in Lustrationibus suit. In eum usum fabam repo . sitam protulit Enothea in Satyrico Petronii. Nonius cap. 2. A. 3I3. ex Varrone de vita Pop. Rom. Quibus temporibus fabam jactant noctu , ac diacunt se Lemure domo extra januam dicere. Festus e Fabam nec tangere nec nominare Flamini Diali licet, quod ea putatur ad mortuos pertinere. Nam

ct Lemuralibus jacitur Larnis, ct parentalibus adhibetur sacrificiis, ct in fore ejus luctus litera apparere videntur. Ovidius s. Fast. Lemuralia sic describit: Nox ubi jam media est, somnosque flentia praebent,

Et canis, o varia conticuistis aves. Ille memor veteris risus, timidusque morum ,

253쪽

1ι, DE LUSTRATIONIBUS CAp. XXIV.

Surgit, habent gemini vincula nulla pedes. ta Signaque dat digitis medio cum pollice junctis,

occurrat tacito ne teris umbra sibi. Cumque manus pura fontana perluit unda, Vertitur, ct nigras νersat in ore fabas. 'Arersusque jacit : sed dum jacit, Haec mitto,

His, inqxit,redimo meque meosque fabis. Hac novies dicit, nec respicit, umbra putatur Colligere, o nullo terga vidente sequi: . Rursus aquam tangit, Temesaque concrepat ara, Et petit ut tectis exeat umbra suis. Cum dixit novies, manes exite paterni,

Respicit, ct pure sacra peracta putat. Pythagoras, κυαμων ἀπέχεdura a fatis abstinere praecepit. Causam ex Aristotele memorat Laertius, quod faba inferni portis similis esset. S la enim faba ἀγονίος, geniculorum expers est, ejusque scapi cavitas, nullo prorsus geniculo, quasi obice obturata est : Sic etiam inferni

Porta, nunquam oppessulata, animalibus εις γενεσιν - ουσακ in gener tionem descendentibus perpetuo patet. Consule Windetum, de vita functorum statu. Oct. s. Stipula fatalis in Palibi bus. q. Fast. Certe ego de vitulo cinerem , stipulamquesabalem, Sape tuli plena februa tosta manu. Rursus ibid. Sanguis equisusmen erit, vitulique favilia, Tertia res durae culmen inane fabae. Farfures o palea quoque adhibebantur. Demosthenes pro coronar

cendii, παυρον mentio est in epistola Baruchi, quae Ieremia pro

phetae falso adscribitur, cap. 6. v. q2. άι γυναικες περιθεμεναι σχοινία εν ταῖς οδοῖ Moo αι Θυροῶσαι τὰ πίτυρα. Sunt qui scelerum expiandorum gratia mulieres in viis Babyloniis vel sursur, vel ossa olivarum, vel paleam cremaslὸ putant. Vulg. Versio sic habet: Mulieres circumdata Iunibus , sedent in rus, succendentes ossa olivarum. Perperam. Nam textus non habet ara I ς, quod significat olivae ossiculum, sed moto ν. At Montanus & ligurini; Furfures. Junius: Accendentes acus eorum. in margine notavit gluviam . paleas ct quisquilias minutas junci, quas ad pra- cinctionem suam ridebant ineptas esse, quod genus Latini reteres Titirillitium nominabaut. Belgae r Om reuell-merta ban semetria te offerm. Est enim τοπιτυιον palea, sursur, capitis sordes, & farinae purgamentum. Non

autem

254쪽

CAp. XXIV. VETERUM GENTILIUM. 13;

autem suit hoc aliquod Lustrationis genus, sed potius incantamentum amatorium apud Assyrios usitatum , ad animos in amorem pelliciendos. Hunc sensum suggerit Theocritus in Pharmaceutria, ubi Simoetha venefica, quae Delphidcm juvenem deperibat, dum illum magicis carminibus ad se trahere conatur, sic ait: τἀπιτυρα. Nec DGendam, aut sacrificabo m ηα. Et sub Idyllii finem fatetur, se illas magiacas incantationes ab Assyrio vel Babylonio hospite didicise

Atque hae erant illae artes, quas ejus epistolae auctor, Judaeis Babylone cavendas hortatur. vide Deirio di'. magic. pag. 323, 32 ,32 S. edit. in q*ω Arbutus de Spina alba contra Striges pueros in cunis laedentes. Ovid. 6. Fast.

Sis satus, spinam qua tristespellere posset

Asoribus noxas, hac erat alba, dedit. Et Post: Protinus arbutea postes ter in ordine tangit Fronde, ter arbutea limina fronde notat.

Deinde: Virgaque Panabis destina sumitur alba, Qua lumen thalamis parva feneura dabat. Post illud neque ares cunas violasses eruntur, Et redit puero, qui fuit ante, color. Varro in .stiis: apud Sosipatrum lib. I. Fax ex spina alba praefertur, quod Purgationis causa adhibetur. Est Nellebori genus nigrum, Melampodion vocant Plin. bb. 23. cap. IJ quo domos suffunt purgantque spargentes & pccora cum precatione s lenni. hoc & religiosius collisitur. Primum enim gladio circumscribitur: dein qui succisurus cit ortum spectat: & precatur ut id liceat sibi concedentibus Diis facere: observatque aquilae volatus, sere enim secantibus interest, et si prope advolavit, moriturum illo anno qui succidat, augurium est. Reliqua de plantarum arborum fructuumque infacrificiis usu pete ex Sauberto de sacris. cap. 24. Miscebantur etiam frumcnta cum Sale in mola salsa. Graeci vocarunt. Didrmus Homeri interpres sic describit : 'Eκ Θαὶ

χαι. Dordeum sale mixtLm , qhod sacrificandis animalibus ante mactorionem superfundebant. quibus sane verbis ipsa Lustratio indicatur. Rationem deinceps addit duplicem, quarum prior cst , ne avara manu sacrificare viderentur : πολυπληλίας Altera , propter mem

255쪽

as DE LUSTRATIONIBUS CAp. XXIV.

riam vitae priscorum mortalium , cum nondum fruges molere noverant . ἡ μνη in ποιουμZνοι τῆς ἀρχαιας βρωσεος, ως φησὶ Θεοχατος, εντω

paret Graecorum consuetudinem a Romana fuisse diversam r Graeci enim hordeo:non molito sed solido utebantur ; Romani eontra spicis doreis a Virginibus Vestalibus rite tostis, molitis, pistis usi sunt, ut apud Festum in Muries, aliosque a Sauberto, cap. 18. nominatos scriptoros, videre est. Sane Farina , tanquam symbolo Pythagoras amula dis, mente candida ac expurgata conscientia sacrificandum esse significabat, hac lege: M,1 2υειν ατερ αλ p. . Sauberi. cap. 26. Cui simile quod de celeberrimo Judaeorum Magistro, Davide Κimchio usurpature

M l'N IzP pN Absiquo farina non est Lex. Alluditur ad Rabbini nomen, TIPp quasi Farinaceum dieas. Alii idem esse volunt dicto R. Eli Zeris, in Pirhe Aboth, cap. s. g. 37.

ubi non est vita politica, ibi non est Lex. Scilicet ubi Reip. & vitae communi male prospicitur, religionis ac pietati honor suus ςonstare non po- test. Et cum non est visio nudatur populus. Proν. 2'. I 8. Alii de gravissimo paupertatis onere capiunt, quo pressi studio Lesis vacare vix possunt: Haud facile emergunt quorum virtutibus obstat Res august/ domi. - Αliciatus in emblematis sic lusit e Dextra tenet Iapidem, manus altera sustinet alas, Ut me pluma levat, sic Ir e mergit onus. Ingenio poteram superas volitare per arces, Me nisi paupertas invida deprimeret. Altera hujus mixturae pars est SAL, qui duas inprimis virtutes possi det, quarum prior est, quod a corporibus vita destitutis putrefactionciti ac tabem arcet, morti, quasi animae vice sungatur resistens. idcomte aeternitatis symbolum, ideo Sal foederis Num. I 8. I9. quo Dei ioedus quasi salitur, ut sanctum & inviolatum maneat. Omni etiam sacrificia sale condienda Deus praeceperat. Leν. 2. Altera est, quod vim quandam gignendi habeat, seminalem enim vigorem acuit, ideoque qui canibus alendis operam dant, eos salsis carnibus aς salsamentis pascunt, quo ad Venerem reddantur alacriores. Accedit quod e navibus marinis immensa murium vis cnasci soleat. Neque desunt qui dicant, qui ta

256쪽

C p. XXV. V ET ERUM GENTILIUM. 131vidas seri, si falcm lingam. Hoc voluerunt Poetae, qui Venetcm , geniturae principem suxerunt, Deosque marinos foecundos,&plurimorum Liberorum patrcs. Neque est ullum aliud animal neque terrestre , neque volatile perinde foecundum, ut sunt Omnia marina. Verissimum itaque illudi Nihil divinius SOLE& SALE. Certum est, ex Tacito, ann. 13. majores nostros Cattos & Hermunduros olim credidis locos sale soccundos maxime propinquare cinio, precesque momtalium a Deis nusquam propius exaudiri. Nec tantum molae miscebatur, sed & in ignem sacrum conjecta est puri lucida mica salis. Imo mense F bruario, Lupercalibus cum Roma lustraretur, Salem calidum tulerunt, quod Febram appellaram, teste Censorino, de die nat. cap. 2 I.

CAPUT XXV.

In lustrationibus adhibitum aes: quod ferro purius. cultriae ne i ris tinnisus, praesertim in magicis, ecb Lunae. Nitrum, bitumen. Vinum purum, Inferum. Cum frugibus : meste lacte. Nuptias ciereri cel Irare. Lens. Lactis usus in Palilibus, eo fiebat Senionibus. acet. Salisa ad avertendum fascinum: eripiandas. caedes : asominandos morbos: apersanda diar- Τμαque; quare 'Es anima carentcs, quas in lustrationibus suis adhibuerunt veteres,ortum suum vel Terrae debent,vcl rebus anima praeditis. Ex terra petunturiMineralia, inter quae praecipuum locum obtinet Aus, quod in Lustrationibus adhibitum suisse, ex Theocriti Scholiaste ad pharmac triam, tum Hortibonus, in Din

Thocr. cap. 2. tum Coelius Rhodig. lib. I9. lect. antiq. cap. Io. docent. quoniam hoc metallum est απελαςικον των μιασαατων, id est pollutionum expiatorium , ideoque utile προς π αν άψορπιωσιν, κροι ἀποκαθαζσιν ,

257쪽

DE LUIT RATIONIBUS CAp. XXV.

crobius quoque lib. s. cap. I9. ad rem divinam pleraque aenea adhiberi solita docet , maxime in illis sacris , quibus delinire aliquos aut dev

vere , aut denique morbos exigere volebant. Es autem serro credebatur esse purius, adeoque vim quandam purgandi, & putredini resistendi hibere. Rationem inquirit Coelius Rhoais. lib. 29. cap. 6. An quia nypticitatis plurimum adest illi materiae e indicio esse riunt medicamenta , quae substringendi vim habeant ejus metalli rubigine a Medicis

potissimum concinnari. Quin & in fodinis aeris, quae vocant oculos immorantum exientiumque juvari insigniter memorant. Nec non qaibus defluxerint palpebrarum pili, egregie restitui. Vid tur enim aspergo, sive vapor ex chalcitide exhalans palpebrasque Moculos contingens, occulte rheumata sistere , sive fluxiones lachrymasque manantes retundere. Proinde memoriae ab eruditis proditum, Eυ ναρα Ui, ab Homero nuncupari r Nam Euenor bene assicientem viros indicat, aut potentem. Norops autem splendidi ra . tionem habet. Autor quoque Aristoteles est, vulnera quae cuspide aerea , quam επιδροατίδα vocant, suerint illata, vel gladio minus minusque adferre doloris, facilius vero etiam persanari, δια το φαρμακωδες ἔχειν τὶ το χαλκον εν ἐαυ'ω. quod medicam vim qua dam in se obtineat aes, quam in vulnere statim relinquat. Atque ex his clavum aeneum proverbii loco uisirpatum explicat Rhodiginus, pro eo, cui firmi innitimur, &quod

tanquin malorum amuletum e collo gestamus. Usus aeris in sacris tum in materia spectabatur, tum in sonitu. In materia quidcm, quia ex aere sacrorum organa fiebant, cultri, lebetes. Medea herbas magicas , 7. metam. - partim radice repellit,

Partim siuccidit curramine falcis ahena. A Didone, . AEneid. Falcibus ct messae ad Lunam quaeruntur abenis Pubentes herbae, nigri cum labe veneni. Ubi non tantum aeneis falcibus, sed etiam ad Lunam metuntur herbae , id est, vel noenu vel ad Lunae,quae humoribus dominatur, observationemr: suae Virgilium ex Sophocle hausisse ait Macrobius, lib. I. cap. I9. cujus tragoedia cst, quae inscribitur ει 'ομοι, in qua Medeam describit maleficas herbas secantem, sed aversam, ne vi noxii odoris ipsa interficeretur , & succos quidem herbarum in aeneos cados refundentem, ipsas autem herbas aeneis falcibus exsecant . Ancum lebetem adhibet 7.

mctam. v. 262.

Interea calido positum medicamen aheno Ferret.

In aliis quoque sacris aes usurpatum, quod Macrobius ex Carminii,

258쪽

CAp. XXV. VETERUM GENTILIUM. 137

euriosissimi & doctissimi viri lib. a. de Italia, probat, ejusque haec refert verba: Prius itaque o Tuscos aeneo vomere uti, cum conderentur umbes, solitos in Tageticis eorum sacris invenio, ct in Sabinis ex aere castros, quibus Sacerdotes tonderentur. Alter usus aeris in sonitu crat. Tinnitu enim lustrabantur. unde

illud:

Nec te progenitum Cybeleius aere sonoro Luctrarit Corybas. s. FH. in descriptione Lemurium: Rursus aquam tangit, Temesaeaque concrepat aera, Et petit ut tectis exeat umbra suis. Alexander Aphrodiseus, lib. a. probi. q7. Ieris sono malos genios sive daemonas depelli ait, atque hanc esse causam,quare in desectu Lunae aera moveantur, adeoque tinnitu isto aer lustrabatur, & a malis geniis purgabatur. sicut in sacris magicis ad praesentiam Lunae aes pulsabatur.

Deu adest in triviis, vas aneum quam primum pulsa. Credebant scilicet Magos suis carminibus Lunam e coelo posse detrahere. Virg. ecl. 8.Carmina vel calo posunt deducere Lunam. Quare Lunarem eclipsim καθοίιρεσιν nominarunt. vid. Vus de idol. lib. 2. cap. ro. Apud Aristophanem in Nubibus, lepide admodum ex S crate percontatur Strepsiades senex obaeratus, nunquid expediat, Thessalicae mulieris opera Lunam c coelo detrahere, quo pacto se jam ab usu ris solverulis immunem fore, quas alioqui singulis noviluniis solvere t neatur. Colloquentium haec sunt verba:

Στ. 'Oτιη κύα μυα γ ἀργυριον δανείζε αρ. Hoc est: Habeo commentum, quo usuras fraudar ro.

259쪽

DE LUSTRATIONI Bus. CAP. XXV.

St. Si Thessalicam inibi erandam emam rene cam, Et nocte Lunam ipsam deripiam coelirus , Ateste in rotundum foculam includam, veluti Speculum, ae postea sic asperrans custodiam. So. quid vero hoc commodaverit tibi ' St. quia Si Luna nusquam terra oriatur amplius, Nulli persolvam usuras. So. quid itas misenex. St. quia argentum secundum mensemsenerat. Ne ergo Luna incantratricum murmura exaudiret, seris tinnitu aures percelli credebant. Tibull. lib. I. eleg 8. Cantus ct e curru L nuam deducere tentat,

Et facereis non aera repulsa sonem. Buchananus recentior quidem , cum veteribus tamen merito consere dus , lib. s. de sphaera lac hac de re canit: Vana superstitio miseras compleverat urbes, Posse Deos cogi magicis parere susurris,

Et Solem obduci tenebris, cantusque veneno Emonii plena vallum expallescere Lunae. - . At victricis anus ne carmine tacta Deorum Numina succumbant,coelumque inrita relinqviit Era sonant cunctis frustra auxiliaria terris. Num quoque usos veteres in sacrificiorum purgationibus ac probationubus ait Hortensius ad Virg. 4. AEneid. v. 6 I. Candentis vacca media iure cornua funit. Saubere cap. I 8. De Bitumine ἀσφάλτω Diphilus an Clem. Alex. lib. 7. Strom. r PM . τ' ri πολυφλόισβοιο Θαλάσσης rξ οἱ καλαηαοῦοιο βαθυῆρου λεανοῖο.3ungitur 9 sulphur pariter, pariterque bitumen, Oceani κehementis is alti jungitur unda. Et vero res anima vegetante, sentiente, ratiocinante agitatae multa sudipeditarunt, quorum usus, vel potius abusus in lustrationibus magnus suit. Ubi primo occurrit Vinum το ἀμπέλου dictum Clitisio, Mati. 26. 29. quo puro adspergebantur sacrificia. I Fast. Rode caper ritem, tamen hinc, cum abis ad aram, In tua quod spargi cornua post, erit. 7. Metam. Admoti quoties templis, dum vota Sacerdos Concipit , ct fodit purum inter cornua vivum.

ide saubertum, pag. q33. sq. Hic & illud Numae ex Plutarcho

260쪽

CAp. XXV. VETERUM GENTILIUM. ass

observandum: Niὶ σπένδειν θεοχ. ἀμπέλων ἀτμήτων. Ne libate Diis ex vitibus non amputatis. quod in recessu hoc notat: Nihil gratum esse superis, quod non purum sit atque purgatum . desumtum videtur ex Lege r

Vinum autem Diti consecratum Inseritim diccbatur , ab inferendo, ut id exciperent, quod in cellis de apothecis, unde istud promtum erat, servabatur. Arn . lib. 7. adv. sentes: Operae praetium es etiam verba ipsa depromere, quibus, cum vinum datur, uti ac supplicare consuetudo est. Mactus hoc vino inserio esto. Inferio, tuquit Trebatius,verbam ea causa est

additum, eaque ratione profertur, ne vinum omne omnino, quod in celas atque apothecis es conitum, ex quibus illa , quod sunditur, promtum es ese se sacrum incipiar ct ex Uil rus er latur humanis. Addito ergo hoc verbo, selum erit, quod inferetur , sacrum , nec relisione obligabitur caeterum. Festus autem: Ioerium vinum, id quod in sacriIcando in ra patera labrum ponςballir. Alias cum Frugibus vinum misccbatur. Flebat hoc Peralibus, quae a serendis epulia, auctore Festo, dicuntur, ad placatidus Deos Manes. 2. FH. et ' Tegula porrectis satis est ventu coronis, Et sparsa fruges, parvaque mica salis. Inque mero mollita Ceres, viol que soluta. Haec habeat media testa relicta via Alias Melle & Lacte, in sacris Cereris. I. Georg. . Cui tu lacte favos, ct miti dilue I ccho. Macrobius lib. s. cap. II. de hoc Iceo sic ait: Poeta aquo in rebus doctrinae in verbis sectator elegantiae, sciens Cereri mus libari, adjecit, miti Baccho favos dilue, scilicet, milesiere vinum dicens , mulsum cum coeperit feri. Nam mite hic vinum ita dixit, ut alibi ait domitum : Et durum Bacchi domitura saporem. Nec Virgilio Plautus est contrarius, qui siccas Cereri nuptias tribuit. Iulii l. ach. a. st. 6. Cererine, Strobile, has facturi estis nuptias e Rili Z quia temeti nihil allatum intellego. Macrobius per mitem Bacchum non temetum sed mulsum intelligi dicit, additquς quod a d. Ir. Kal. Ian. Fierculi de Cereri sacrificatum sit sue praegnante, panibus & mulso. Servius autem nurtias sacrificio distinguit. In nuptiis. vinii a adhibcij nefas, quae Orci nupti* diccb ntur, mas praesentia sui Pontifices ipgenti solennitate celebrabant, Vomiis, de , , idolol. lib. I. cap. 39. Sane, ait, in sacriscio id pontificalibus l: bris, non esic interdictum , testis etiam Cato, cap I sq. Exta Cereri ovinnsimbu Cup

라틴어 텍스트