Johannis Lomeieri Zutphaniensis De veterum gentilium lustrationibus syntagma. : Cum indice necessario

261쪽

: O DE LUS TR ATIONIBUS CAp. XXV.

,, num dato. Orci vero nuptiae, ut puto, celebratae in memoriam raptae ab Orco, sive Plutone, Proserpinae Cereris filiae. Ubi non cono venlabat Bacchus laetitiae dator, cum Ceres tum filiam moesta per omiam quaereret, & raptam lugeret. Ideo & in Thesmophoriis, quae, , eadem, ut puto, a Orci nuptiae, abstinebant coronis floreis, teste, , Scholial te Sophoclis Oedipi Colonei. nam & hae laetitiae fuissent ,, argumentum. Et iam Clemens Alexandr. auctor est in eodem festori non comedisse grana mali Punici. nempe quia hoc solum in causa fuit, ,, cur Proserpina non posset redire ad superos , quod Ascalapho indice cognitum fuit, eam tria, vel, ut alii malunt, novem grana mali, , punici degustasse. At Iupiter promiserat restitutionem filiae; sed ea. se conditioi , si nihil corum degustasset, quae apud inseros serent. Aliter haec conciliari posse Servius notavit: ut miti Baccho sit dativi casus, & sic duo nomina intelligamus Liberi & Cereris ; ut sit sensus: Cui Cereri , ct miti Baccho faxos lacte dilue, id est sacrifica melle & vino

permistis. quae ratio.a vero non adeo abludit, cum duo haec Numina conjungantur, Ecl. 3. Ut Baccho Cererique, tibi sic vota quotannis Agricola facient Progressu enim temporis Cerealia Liberalibus juncta sunt. Ovid. s. Fast. Lucesua ludos cura commentor habebat: Quos cum taedifera nunc habet ille Dea. Hoc quoque dici potest: Alios etiam Deos una cum Cerere hoc sacro esse honoratos, Ianum, Iovem, Iunonem, Cato, δε re rust. cap. I sq.

Nymphas adjungit Virgilius, Ecl. 3.-E t cum solennia vota Reddemus ii mphis, o cum lustrabimus agros. Iovem terrestrern . Hesiodus: V. q63,q6q.

Supplica viro Tori terrestri, Cererique casta, Proventum ut impleant, Cereris sacrum munus. Ut ereo maxime abstemia esset Ceres, reliquis tamen licuit spumantes haurire pateras, & se invitare largius. Melle & Lacte in sacris Magicis utebantur, adi Bourdelotium , ad Heliod. Athiop. pag. Io 7. Mira tandem de Lente i Menander apud Clem. Alexandr. Strona. lib. αε-σ ἀι γ ακες ἐν κυκλω, άπο κρο

262쪽

Chr. XXV. VETERUM G ENT ILIUM. 13

in orbem , sentibui larent tribus, jungantque lentem pariter, o intilium s cm, Lactis usus in lustiationibus varius fuit. Plinius, praefat. hissi natur. Verum 9 Diis lacte rustici, multaque gentes supplicant 2 mola tantum salsa

litant, qui thura non habcnt. Horat ib. 2. epist. I. Sylvanum lacte piabant. Tibull. lib. I. cl. I. Πic ego pastoremque meum lustrare quotannis,

Et placidum soleo spargere lacte Palem.

Ovid. q. Fast. Diricolam tuids laete precare Palem. Palilibus, interlustrandum, Lac potabant. Ovid. ibid. Dum licet apposta, veluti cratere, camella, Lac niveum potes, purpureamque sapam. Lacte, non vino supplicabatur Mercurio in vico sobrio, qui hinc no men habuit. Festus. . Diis quoque - Senionibus Lacte fiebat. Nonius i. r. g. 736. Varro, Cato, vel de liberis educandis: Nisce Manibus lacte sit,non vino: Cunina propter Rumam, id est, prisco vocabulo, mammam, a quo si brumi etiamnlinc dicuntur agni. Lectionem hanc vanitatis accusat Lipsius, lect. antiq. lib. r. cap. 18. Diis enim vino sebat. Virgilius, 3. Eneid. ab AEnea facit Anchisae manes placari vino: Nic dua rite mero libans carchesia Baccho Fundit humi. Festus: Respersum vinum dixerunt, quia vino sepulcri in spargebatur. Prae terea Cunina & Rumina non in Diis Manibus, sed in superis censebantur, ideoque scribendum judicat Nis Sιmonibus, vel Diis Semonibus. Nam Varro eo libro, quo cducatibncm liberorum cdocuit, intes caetera sollicite praecepit quibus Divis pro pueris, & quomodo faciendum esset, Extat aliud fragmentum apud Nonium in Edusa: Cum primore cibo ct potione initiarent pueros, sacri cabantur ab Edulibus Edusa, a potione Potinnae nutrices. Itaque & hoc loco monet Cuninae& Ruminae, utpote Diis Semonibus, lacte tantum non vino saciendum esse. Veteri quippe

religione hi minores & quasi Semipagani Dii non victimis aut vino, sed Iacte duntaxat, libo & frugibuI in patella appositis, placabantur, nec

illis Iovem comitari licebat μετ άμυμονας 'AiΘιοπῆας. Itaque perite ad hunc morem Virgilius : Sinum lactis o hac te liba, Priape, quotannis H e Expectaresat est. Et Priapus apud Catullum caute fieri jubet, Miod villicus illi interdum hirco aut capella saceret, ne hunc extraordinarium honorem alii Dii invidorciat: San vive hanc etiam re di Ucd taccbitic aram H h Bar-

263쪽

cii. . A V. VETERUM GENTILIUM. 1 3

Nec minus ad morbos abominandos: Plin. lib. 28. cap. q. Despuimus comitiales morbos, hoc est, contagia regerimsis. Plaut. Capt. act. s. R. q. Et illic si, qui stulatur morbus, ii tertim renit. Marcell. de medicam. Varulis remedim tale facies: Annulos istis eximes, ordiagitis tribus eculam circum tenebis, ct ter desines. Idem: Cum hac dixeris, tribus digitis terram tanges, o despues, idque ter. Theophr. Charast. ναὶνιμεν:ν δε ἰδων, η ἐπίληπὶον φριξας ἐις κ:λπον ατ υσαι. Rabiosum vera videns aut caduco laborantem morbo, exhorrens in sinum despuit.

Tandem ad aversanda dira quaeque & horribilia. S cc. consol. ad Marc. cap. 9. Quis non f admoneatur,ut de suis cogitet, tanquam dirum emen respuat, ct in capita inimicorum aut ipsus intempsiri monitoris abire ilia jubeat. Sacrum scilicet putabant caput hominis, adeoque, & inde prom nantem salivam, inprimis jejuni. An vero in ipsa sputi inquinatione ac turpitudine supcrstitionis causa quaerenda cst e Certe Plutarchus, sympos. s. tr l. 7. res turpes & inhonestas adversus fascinum adhiberi

ait, ut earum intuitu malus Cculus cludatur. διὸ γ το των προβασκανιων μινος ριονῖαι ποος των ς Θρνον ωφελε ν, ελκομένης δια την ατοπιαν τῆς ώς ε κίον ἐπερείδειν τοῖς πάσχουσι. Varro lib. 6. de ling. Lat. P

res vel ab eo quod puer eis turpicula ies in collo quadam suspenditur, ne quid obfit bona scara causa. An potius illudere mortalibus, &vera Christi Salutificatoris miracula cludere voluit Diabolus 3' narrat enim historia Euangelica sputo quosdam a Christo sanatos. Ph. 9. Marc. 7. Apud

Epipnanium κώὼ σκαριζα. - inter instrumcnta miraculorum est ρ σίελος των ὐυσματων. narrat Suetonius, Vespas cap. 7. quendam luminibus

orbatum , postquam inspuisset Vespasianus Imperator, oculorum usum recepisse. Is tamen neque unquam, neque postea tale aliquid fecise ira ratur , quasi divino auxilio miracula illa secerit, statim cum divino impulsu Claristianum sanguinem vindicassct.

264쪽

DE LUSTRATIONI BusCAP. XXVI

Lustrationes Neorum: Junonis, 'Palladis , in apotheos. Statuarum Junonis, sobeles, Grinis coelestis , ML nervae , Veneris, musarum , tutis , Draconum Zacchi. Fidvussores pro reditu Deorum. geniο-

rum lustratio. zrachmanum.

D res Lustrationibus purgandas accedo propius. Ubi initio Deorum gentilium ingens apparet miseria , cum nec hi lustrationum ceremonias evitare potuerint: quod eis exprobrat Arnobius. lib. 7. adv. gentes. Sordescunt enim Diri , ct ad sordes eluendas lavantibus aquis opus, ct adjuncta antiqua cineris frictione & Tertuli. de baptis. cap. 3. Ipsos etiam Deos suos Iarationibus esserunt. Dii ipsi apud Poetas se lustrant , quasi ex conversatione & contactu aliorum sordium aliquid contraxissent. Ab inseris furiarumque conspe

ctu 7. metam. Lata redit Juno, quam coelum intrare parantem Aoratis lustravit aquis Thaumantias Iris.

Eadem in thalamum Iovis itura , Iliad. E. v. I7o.

Ambrosia primum corpus, speciosaque membra Tinnit odorifera, mendas cutis abluit omnes. Imo Iunoni , quotannis in sente Canatho lotae, virginitas redditur, quod ex Pausania narrat Vossius, de idol. lib. 2. cap. 23. addita interpret tione in v thologica. Pallas, Stat. lib. Non prius astra subit, quam mystica lampas, σ msons Ilisos , multa purgavit lumina lympha. Ipsa απο ulustratione peragebatur. Numicus, Iq. metam. Quicquid in AEnea fuerat mortale repurgat: Et respersit aquis: pars optima resilit illi: Linatum genitrix divino corpus odore

265쪽

CLb. XXVI. VETERUM GENTILIu M. et a

Unxit , O ambrosia cum dami nectare mi Contigit os, fecitque Deum. Glaucus, II. metam. Dii maris exceptum socio dignantur honore, Utque mihi, quaecunque feram mortalia, dimant 'Oceanum, Tethynque regant, Ego lustror ab illis Et purgante nefas novies mihi carmine dicto, Pectora fluminibus jubeor supponere centum. Nec mora r dipersis las de partibus amnes Totaque vertuntur supra caput aeqvora nostrum. Qua postqvim redeunt alium me corpore toto, Ac fueram nuper, nec eundem menta recepi. i l De Hcrcule, Statius, lib. I. sylV. I. -- Ceu taedis iterum lustratus honesti Ignis, ab Oetaea conscenderis aetheraflamma. . O vid. 9. metam. Interea quodcunque fuit populabile flamma Mulciber abstulerat : nec cognoscenda remansit -υ Herculis e dies,nec quicquam ab imagine duectum Matris habet, tantumque Iovis vcstigia servat. Utque noras serpens posita cum pelle senecta lLuxuriare solet, squamaque nitere recenti: . Sic tibi mortales Tirinthius exuit artus Parte sui meliore viget, majorque rideri Carpit, ct augusta feri gravitate verendus. De statuis Deorum lotis lustratis, exempla non ex Poetarum figmentis, sed historiae veritate obvia sunt. De statua Iunonis, Tacit. annal. II. cap. qq. Propitiara Puno per matronas primum in Capitolio, deinde apud proximum mare: unde hausta aqua templum ct mulachrum Deae prospersum est. Iunonis statua in Samo a Caribus rapta, & prae metu rostituta, ab Admeta vinculis expedita & puriscata & loco restituta est. δεδμητο

λυσασαν ἀυτο,αγνίσαι κώ ς Θαι παλιν επὶ του Athen. lib. I . c. q.

Lavatio Cybeles Matris Deum solenniter celebrabatur VI. Kal. April. in uvis Almone, qui non procul urbe Tiberi miscctur. Vibius

Sequester de nom. fluvior. Alino Romae, ubi mater Deum VI. Kal. April. lavatur. Arnob. adv. gent. lib. 7. Lavatio matris Deum est hodie. Lucan. I. Et lotam parro revocant Almone Cybellen. Val. Flacc. 8. Argon.

Sic ubi M gdonios planctus sacer abluit Almo, Lataque jam Cybele ,sesaque per oppida taedae. Mart. lib. 3. epig. 47. Capena grandi porta qua pluit gutta

266쪽

CQ,. XXVI. VETERUM GENTILIUM. 1 ν

Hujus ceremoniae originem aliqui a Claudia Vinali arcessunt, quae

incestus accusata, ut se miraculo purgaret, naVem, qua mater Deum Pessinunte advecta crat, vado haercntem, nullaque humana vi mobilem sola traxit. Verum Ovidius, A. Fast. ait, Sacerdotem, Claudia

haec moliente, Matrem Deum, illo ipso quo jam appulerat , loco , I vish: Es lacus, in Tiberim qua lubricus infuit Almo,

Et nomen magno perdit in amne minor. . DIllii purpurea canus cum veste Sacerdos Almonis Dominam sacraque lavit aquis. Apud Germanos, Terra mater, quam Herthum appellant, a sacerdotibus secreto lacu abluebatur. Servi ministrantes codem statim lacu

hauriebantur. Tacit. de mor. Germ.

Virgo Coelestis Deorum Matri jungitur ab Augusino. lib. a. de Civ. Dei, cap. q. Coelesti Virgini, inquit, & Berecynthiae m1tri De

rum Omnium , ante ejus lecticam , die solenni lavationis ejus, talia per publicum cantitabantur a nequissimis scenicis &c. Haec ab Asris maxime culta, quaenam fuerit incertum est. Coelestis cognomine de coratur Diana Inscriptio, apud Ald. Manilium, de. rat. Orthogr. p. 124. quae Tibure ad D. Maria'. DIANAE. CAELESTI.sACRUM. Q. CORNELIUS. TE OPHILUS.CUM. QUINTI A. M. F. LUPERCA. Item Venus: Veneris Coelestis templum memoratur a Pausania, lib. 6. Apul. metam. lib. I i. Caelestis Venus, qua primis rerum exordiis sexuum divestat generato amore sociasti. Inscriptio Saepini, apud Manutium, lib. cit. p. I 23. VENERI. CAELESTI.

EADEM. QUE . DEDICAVIT.

L. D. D. D.

Regina coeli ab Idololatris culta, Jcr. 7. 28. & qq. I7. quam aliqui Solem esse volunt qui etiam sceminino genere ab Hebraeis dicitur. Alii Lunam, Vid. Vos . de idol. lib. 2. cap. 2I. O aq. Coquarum, ηι August. de θν. Dei, lib. 2. cap. q. lit. κ. Min

267쪽

Fortia dum posita Gorgone numbra larat. Venus lavabatur ipsis Kal. April. quod mari cmergens myrteto se occultaverit, Ovid. q. Fast: prout ex vctustis codd. legendum docuit Nic. Heinsius: Rite Deum colitis Latiae matresque nurusque , sEt vos quis vitta, longaque vestis ades.

Aurea marmoreo redimicula demite collo,

Demite dixitas, tota lavanda Dea est. Aurea ccato redimicula reddite collo, Nunc alii flores nunc nora danda rosa es. Deinde ratio redditur: Littore recabat s udantes rore capillos, Viderunt Satyri, turba proterra, Deam.

Sensit, ct apposita texit sua tempora myrto, Tuta fuit facto . vosque referre juber. Hane Vencri οἰναδυομένης historiam eleganti si me olim pinxerat Apelles , elegantissmo epigrammate illustravit Politianus, lib. 3. epist. 7. Musae totae: Hesiod. λογ.

Atque ablata tenero corpore in Permesse , Aut Hippocrene, aut in Olmio sacro.

Virtutis statua cum in faciem procidisset, libris Sibyllinis inspectis,

eam populo succensere xv. viri pronuntiarunt: simulachrumque ejus ad mare deportandum, atque ibi lustrandum esse. id cum fieret, Dea, cum longe adhuc a mari abes et , a terra in id progressa , ac aliquandiu ibi morata est , vix sero tandem rediit. Dio , lib. 68. Dc Baccho : Val. Flacc. r. Argon. - ne foedatum te funere pontus Expiet, ct referam lotos in templa dracones. Dracones, fgna & vexilla in templo Bacchi interpretatus in Lud. Carrio, scholiis adult. Flacci librum , edit. Plant. I 363. in aliis editionibus non invcni. Supcr hoc loco a me consultus vir Cl. Joh. Georgius Gravius, litoratorum nostri seculi antesignanus, pro solita humanitate, literis ad me Prid. Id. Maj. CIO CL xxiv. datis ita respon- , , dit : Ludovicus Carrio non intellexit locum Valerii Flacci , non ,, enim sunt signa & vexilla in templo Bacchi, quod ilic vult, sed sunt ,, illi serpentes, sive draconos, qui sacri Baccho sunt, de quibus Cle- D mens Alex. in paraenetico: σημαῖον οργίων βακχικων ἰφις ες, τεlελεσμε-

268쪽

116 DE LUSTRATIONIBUS C p. XXVI.

νος. Symbolum Bacchicorum Orgiorum est serpens mysteriis initiatus. Ita ,, incingebantur Bacchae, & euntes cum mysteria celebrarent. Catuli.,, Argon. , , Horum pars tecta quatiebant cuspide tiyrsos, is Pars e diruis jactabant membra juvenco, o Parssese tortis serpentibus incingebant. ,, Arnob. lib. I. sacchanalia etiam praetermittamus immania, quibus nomen ,, omophasis Graecum est: in quibus furore mentito, o sequestrata pectoris D sinitate, circumplicatis vos anguibus. vide & Euripidem in Bacchis , , , V. 69q. In eadem fabula docet, Parcas, Baccho in cunis jacenti H imposuisse coronam anguineam, indeque id maenades quoque sacere. Praeterea in cistis illis mysticis, quae in orgiis circumlarebantur ser-

,, ς' rmvτα, Γραμίδες, η, τολυπαι, κοψ ποπανα πολυψ p . 1, χοιο τε αλων, καί δρακων οργιον Διονυυ βαρζάρου. Hae sunt illae cistae, , tacita formidine plenae, de quibus idem Valerius, eodem loco, pau-s, cra versibus ante git: ς,, Serta patri, juvenisque comam, restesque L iis Induit, ct medium curra locat, araque circitus . γ, TImpavaque is plenas tacita formidine cistas. Hoc itaque dicit Poeta, Bacchi officium esse, ut se cum suis serpentiis bus ' & omni apparatu lustret & expiet. Hastentis Gradivius. In AI xandri M. numismate capud Patinum, in numism. Imp. Rom. pag. I 3. anguis e cista caput exserens mysteria Bacchi arguit, quibus ita dedidit se Olympias, ut cicuratos angues thyrsis intortos gestare solita sit. hae superstitione sic tentavit animum Philippi, ut eam tanquam ζ Θεον,2 o plenam, nunquam , nisi timens & raro sit aggressiis. Ipsa con-

rei a viro, D, dum cum magno angue volutatnr, Alexandrum conc

pille . hunc postmodum non ut Regem, sed ut Deum militibus in cxpeditionem Asiaticam proficiscentibus commendavit. Hoc vero ingentis scilicet gentilium prudentiae fuit , quid Deos ad Iavacrum aut Lustrationem deducentes fidiussores pro reditu exigerent teste Plutarcho, q s. Rom. 6 i. Reditum a Pallade petit Callimachus,

ymno ante laudator ἐξελαρισα, καἰ se παλιν αυτις ἐλάσσαις

269쪽

Ac rebus Danaum sis, precor, auxilio. Verebantur sorte miselli, ne Diis accideret, quod saluat Dianae Ta ricae, apud Euripidem, Iphig. in Tauris. hanc, utpote manibus Oretiae matricidae contrectatam , adeoque pollutam , purificandam esse dirccbat Iphigenia: Aγm εον μοι xm το της βοίτας.

Puriflcanda mihi est θ Dea statua. causam subjicit Thoas, consili illius conscius:

Γ-ερ γε κηλὰ εβαλε νιν cori . Siquidem macula matricida polluit eam. Verum illi correptam statuam , in Graeciam fugientes abstulerunt. Genios etiam peccatorum poenas luere ait Empedocles apud Plutarch. de Isd. & Osir. AΘέοιον μεν γαρ' μένος πρίον δε διωκει. Ποίος δ' ἐς χ' ονος οῦδας ἀπεσρυσε γαῖα δ ἐσαυθις Πελίου Οἰκοίμαν,ς , ἰδ' οἰῶέιος εμβαλι δίναις Αλλος δ αλλου δεχύαι, ςυγε σι δε πρίν 'ες.

In mare namque illos adigit vis aetheris urgens,

Ex puit in terra pontus hia: ternaque in almi Lampada propellit Solis: Sol atheris illos Vorticibus celer immittit, sic ordine longo ui post alium exoses sielerum excipit ultos. Addit: ου κολαχέν7ες λω καὶ καθα ἐνkς α Θις τῆν κῶα cφύσιν χαζαν ταξιν απολαβωσι. Donec suppuciis expiati ac ludrati, priuina natura, locoque suo restituantur. Atque hinc absque dubio Oricenis muta ipsumti bolum Mqu: Angelos ejus post graviora nromeritis , & diuturniora supplicia, ex Illis cruciatibus eruendos, atoue sociandos sanctis Angelis credidit. orast. de Oν. Dei, lib. D. cam II. Brachmanes & seipsos & Deos suos aqua,quam Dertum vocant, I Rr'at. Carolin. gentilis hodierni pari. I. cap. Iq. Idem Caleculani circa idolum suum Deumo appellatum agitant. id. ibid. cap. 7.

270쪽

Lustrationes infantum, Dies lustrici , Nominalia, α -ομια Vpερο ῖμοι. Lustrationes mulierum. Lustr bantur caput , manus , Sacerdotes , Cadavera.

X coelo in terras, a Diis ad homines transimus; circa quos his ceremoniis superstitiosi occupati fuerunt , dum in cunis vagiunt infantes. Hisce enim natis amicae ad puerperam gratulatum venientes, per hebdomadam Iunoni sacra faciebant, ut est apud Tertullianum, de anima , cap. 39. Ultima die qui octavus, lustrabantur infantes , eisque nomina imponebantur. Dies ille Lu- stricus appellabatur eratque apud Latinos puellis quidem octavus, pueris Vero nonus: unde & Nundina Romanorum Dea, a nono nascentium die nuncupata. Macrob. Satur. lib. I. cap. I 6. Festus in Lustrici dies. Su ton. Neron. cap. 6. Die Lustrico Neroni nomen Claudii imp tum est, quod infelicitatis prasigium fuit. Quae autem causa, cur citius scemesiae quam masculi lustrarentur PAn qnod foemina citius augeatur, ad vigorem perveniat atque absolvatur quam mas ' Quare autem dies post septimam sumitur ' An quia septima infantibus periculosa est, cum alias, tum quod ea dic umbilicus decidit, quod antequam fit, plantat, quam animali similior est infans e Plutarch. quaest. Rom. Io 2. Apud Graecos vero quinto die sebat. Plaut. Trucul. asst. a. se. q. Duis sacri care hodie pro puero volo , Quinto die quod fieri oportet. Septimo die nomina pueris imponi solita testatur, Aristotcles lib. 7.b . animal. cap. I 2. Intra tricesimum diem fieri voluit M. Antonimus

Imp. Capit. in ejus vita. Hunc Lustratus solennitatem vocavit Symmachus: Nominalia Tertullianus, dei I. cap. I 6. ονομιις ωα Gr. NaZian Zenus. ΑμΦιδος μια quoque dicebantur, Quia natum puerum circum secum se-rcbant , propinquique , & amici aona dabant. vide Stuc b antiq. conviv hir. I. cap. I 6. Aμφιθη μοι. ημIζα τὸ ηγε'ο, ἐν νεογνοῖς παιδίως, ait Har-

라틴어 텍스트