Johannis Lomeieri Zutphaniensis De veterum gentilium lustrationibus syntagma. : Cum indice necessario

321쪽

ιο DE LUSTRATIONIBUS CAp. XXXII.

ruas ad nece istatem vel etiam ad delectationem natura homini concesiit, atque hae suerunt quasi παρασκευαὶ ad sacra maiora. Abstinentia a necessitate est jejunium: Homo cibo vinoque gravis ad res sacras est ineptior, contra eorum abstinentia Diis suis se placere eosque placare poste existimabant. Longinianus, Philosophus paganus hac de re ad Augustinum scribit, epistola, quae inter Augustini epiastolas legitur, ai. Vi est, qua purgati antiquorum sacrorum piis praeceptis, expiationibusque purissimis, ct abstemiis observationibus decocti, anima ct corpore constantes deproperant. Liv. lib. 36. Prodigiorum causa, ex libris sibyllinis decem piri renuntiarunt L jejunium instituendum. Cereri esse, id quinto quoque anno serrandum. Fiebat ergo in honorem Cereris, quae Proserpinam, jejuna quaesivit. q. Fast. Sub 3are duravit multis immota diebus, Et Luna patiens, ct pluvialis aqua.

Nec interdiu edebant, sed noctis initio, quod tunc primum Dea jejunium solvisset. ibid. Illa soporiferum parvos initura penates Colligit agresti lene paparer huvio. Dum legit oblito fertur gustasse palato,

. Longamque imprudens exolaisse famem.

qua quia principio posuit jejunia noctis, Tempus habent mensa sidera visa ibi. Atheniensium mulieres in Thesmophoriis jejunantes humi sedebant.

, oh:μεναι. Ea scilicet, quae Cereri contigerant, imitantes: vel quod olim penuria laborantes, ut sementem facere possent in honorem C reris , omni cibo abstinuerunt , ut refert Gyrald. sentes. II. de Diis. Aliquando non ab omnibus, sed a certo ciborum genere abstinebant. Sic orthodoxi Montanistas accusabant apud Tertuli. de jejun. cap. a. Xerophagias novum assectati oscii nomen θ proximum ethnica superstitioni, quales castimonia Apim, I fidem, is magnam matrem certorum eduliorum exceptione purificant. Arnob. l. s. adv. gentes: Quid temperatas ab alimonis

panis, cui rei ct nomen dedictis castus ' Castum scilicet appellabant hanc abstinentiam a verbo careor unde ea gas , de literatum μύαcολ castus. Hieron. lib. 2. contra Jovin. De ciborum sibi placent abstinentia ; quasi non superstitio gentilium castum non collum in matris Deum observet o υι- dic Rationem reddat idem Hieronymus epist. ad Laetam: Faciunt

322쪽

chr. XXXII. VETERUM GENTI Lau M. ; os

hoc cultores Isidis o Cybeles , qui gulosa abstinentia Phasidis aves o fumantes turtures rorant, ne scilicet Cerealia dona contaminent. Hanc castimoniam aliquando per dies decem, alias integrum mensem servabant. Apul. lib. II. metam. Ergo igitur cunctis assat:m praeparatis, rursus decem di bus inanimis contentus cibis, insuper etiam de Serapis principalis Dei orgiis il .

lustratus. &c. Postea: Inanima protinus castimonia jugum subeo, ct lege perpetua prascriptis illis decem diebus, spontali sobrietate multiplicatis insis

clum teleta comparo. Et ante: Nonsecus quam cultores cateri cibis profanis ac nefariis jam nunc temperare ; quo rectius ad arcana purissimae religionis secreta pervaderem. Iterum: Decem continuis illis diebus cibariam coercerem

MIuptatem, neque ullum animal essem, ct invinius essem. Apud Livium, lib. 39. Duronia mater filio P. Ebutio Bacchanalium initia suadens, ait: Decem dierum canimonia opus esse, decimo die cetratum, deinde pure lautum in sacrarium deducturam. Fessus: Denariae ceremoniae dicebantur,& Tricenariae, quibus sacra adituris, decem continuis diebus, vel triginta, certis quibusdam rebus carendum erat. Idem : Puri menstruo ese dicuntur, qui sacrorum causa, toto mense in ceremoniis sint, id est, puri sunt certis

rebus carendo.

Haec in Ecclesiam, iuxta Pauli vaticinium. I. Tim. q. mature jam irrepserunt. multi enim occinebant. Col. 2. 2I. Nii, w:δε γε ν, μηδε Θ G. Ne Utaveris Sic enim verbum απ εχαι, notante ad hunc locum Calvino, apud Graecos capitur negustareris, ne contrectaveris. Haec enim non a Iudairantibus tantum , & circumcisionem urgentibus, v. II. Sed etiam a Philosophis prosecta esse versus 8. docet. Ac praeter Montanistarum somnia , Manichaei quoque Deum bonam ct vertim dice bant cum tenebrarum gente pugnasse, o partem suam tenebrarum principibus miscuisse, eamque toto mundo inquinatam O ligatam, per cibos Elector su rum qui carnibus non vescebantur, ut illi qui Auditores appellabantur ac per

Solem ac Lunam purgari aspexerabant ; ct quod purgari de ipsa parte Dei non potuerit in ne seculi aeternus ac parnali vinculo colligari. Augusti epist. 7q. Altera est abstinentia a Venere, quam priori junxit Ovidius, q. Fast.

Habes Veneris, nec fas animalia men* Ponere. Coelibes enim quasi coelites judicabant, & a Venere continentes puri res & ceremoniis aptiores. Iuven. sit. 6. Ille petit veniam quoties non abstinet uxor Concubitu, sacris observandisque diebus. i b. 2. el. I. Vos quoque abege procul jubeo, discite ab aris

323쪽

uris tulit hesterna gaudia nocte Venus. Ovid. 3. amor. el. 6. A tenera quisquamsicsurgit mane puella , Protinus, ut castos posfit adire Deos. Martialis, praefat. lib. 8. Librum Domitiani majestatem aditurum, adeoque non lascivum, ut alii, meminisse, ait, non nisi religionis purificatione lustratos accedere ad templa debere: intelligit autem hianentiam a Venere, quod subjectum innuit epigramma rLaurigeros Domini liber intrature penates, Disce verecundo sanctius ore loqui. Nuda recede Venus, non est tuus iste libellas, Tu mihi, tu Pallas Caeseriana, Teni. Demost. orat. contra Neaeram: 'A- εὐο , Ut ἀγῆ το τῶν α)λω τῶν ου καθαρευρίων, ηsi ἀπ άνδρος συνουσίαις. Sum pudica , ct pura , ct casta ab aliis puritati adrersantibus, ct a viri congressu. A VOnere abitinebant festis Cereris. Ovid. s. amor. eleg. 9. Annua reverunt Gerealis tempora scri, Secubat in vacuo sola puella thoro. Et I o. metam. Festa pia Cereris celebrabant annua matres, Primitius frugum danthicea sertasuarum, Perque novem noctes Venerem,tactusque viriles In vetitis numerant

In sacris Isidis. Propert. lib. s. Fac unules puros Isidis esse dies.& lib. 2. eleg. 33. Tristia jam redeunt iterum solennia nobis, Cynthia jam noctes est operata decem. Atque utinam Nilo pereat, quae sacra repente Misit matronis Inachis Ausoniis. 'Quae Dea tam cupidos toties divisit amantes,

uuacunque illa fuit, seni per amara fuit.

O vid. I. amor. eleg. 8. Saepe nega noctem, capitis modo finge dolorem , Et modo quae causas prabeat Vis erit. Aliorum quoque Deorum sacris. Macrob. lib. I. cap. 23. Vehitur enim simulachrum Dei Heliopolitani ferculo, reti vehuntur in pompa Ludorum Cimcensium Deorum simulachra, ct subeunt plerunque propincia proceres rasa capite, longi temporis castimonia puri. Notissimum est Cybeles Sacerdotes Gallos Samia testa sibi genitalia se cuisse. . Fuit & in Phocide templum Herculis Mulierum Osoris, cujus Sacerdos toto anno Venere abstinebat. quare senibus sere ejus cust dia demandata. Cum enim in adolescentem Sacerdotem, post convivium & choreas, quieti duditum, puella, quam amabat, irruisset, hic

324쪽

CAp. XXXII. VETERUM GENTILIUM. so

ne se pollueret eam interscit. vide Plutarchum, in libro: Cur Puthia oracula carmine non reddat e cap. 26. Ut aulcm hanc castitatem rectius servare possent, mediis quibusdam ad libidinis vim rcstinguendam usi sunt: quo in ginere inprimi cst ruta, quam initiati inter edulia , prcpter hanc rationem admittebant. unde dudicta, παια. . πηγ ιν την γονo, quod urinam sistat genitalem. At Dioscorides rutae utrumove genus causticum eicit, Uri , id est, ex calfaciendi vim habere. Mox tametri lcm, Scmen, inquit, restinguit, vel esu sumtum, vel potu. Cael. Rhodi . Dct. mia. lib. II. cap. 13. I. Eadem de causa viticis ramos sibi substcrecbant, quae idcirco Graecis αγνος dicta est, quasi ἀγνος arbor casta, quamvis & spiritus, & accentus sedes mutata sit. . Colligitur hoc ea Dioscoridis historia plantarum,

lib. I. cap. 13 6. ωνομαςα3 δε -- λο το τας ἐν τοῖς Θεσμοφραίοις άγνευου- σας γυνα ις ἐκ υπωρωμοι χραιαι αυ i. Agnitas Asculapii cognomentum est quod simulachrum ejus ex agno herba consormatum esset. Pausan. Lacon. Alii ἄγνον vocant, quoniam matrona Thesmophonis Athe

niensium, castitatem custodientes his foliis cubitus ibiscretim. Plin. lib. et q. cap. 9. At Scholiastes Nicandri, agnoscit quidcm & ipse μναν in1 heimstphoriis ; Verum αγνον quas ἀγνον dictum est, pro quo & spiritus facit, quo passim haec vox notatur. Piperis arbori similem esse ait Philostratus, de vita Apollon. lib. q.

325쪽

DE Lu STRATIONI Bu S

CAP. XXXIII. sol

CAPUT XXXIII.

Preces lustrationibus additae. Hae concipiebantur veribis clare prolatis : confessione, ρetitione: oratione prosa, sitata. tibia in sacris. Exclamatio. ulula

tus. Pythagoraei clara voce orabant. Alii siubmissa. Pattologia. Sedentes. circumacti. Adsolem orientem. s ultatioinsacris. Salii Martis. Sabae Senex erove . Genuflexio, sculum. Abominatio per verba: ipse

Iacto. repulsone, desputatione.

Itus ποι, ικοὶ vel ore fiebant vel opere. Ore veI reverenatiam animi testabantur , vel detestationem exprimebant Priorem illum animi affectum in precibus tum verbo, tum gestu expressis videre maxime licet. Verba saepe clata voce proserebantur, Branchus Vates, apud Clem Alex, lib. I. Strom. Milesios a fame expians, populumque lauri ramis aspergens , hymnum praeiVitta

MἈπίε, ω παῖδες, ἐκάεργον κ' Ita εργαν. Cantetis, pueri, heus, Hecaergum is Hecaergam.

Cui populus succinuit di Beda, Zaps, Chthon, Plectrum, Sphinx, Knoebi, Chthuptes, Phle os, Drops: quae nomina mystica & aenigmatica Cl mens ibidem explicat. Simile exemplum est apud Athenaeum in fine lib. 9. ex Clidami cxegeticis, qui de expiatione praefatus, hanc orati nem addere iubet:

Vobis lustrationem hanc sero, quibus oportet, o quibus fas est. Huc pertinent quae de victimis AEgyptiorum I crodotus lib. 2. prodit r

σανlες, ἐπικαλεσαύες τον Θεον σφαξουσι. Sacri candi autem is eis estritus. Pecude, qua obfignata tu, ad aram adducta , pyram accenduηt, Deisiae

326쪽

CAp. XXXIII. VETERUM GENTILIUM. jo;

deinde vino pecudi, e regione templi, assus, deoque inrecato, eam mactam. Pliii. lib. 28. cap. r. Victimas cadi ne precatione non videtur referre. Preces elata voce prolatae praeter Deorum enccmia, ut in hymnis saepissime peccatorum conlcsioncm , bCnorum petitiones, malorum deprecationes continebant.

Peccati saltem gravioris consessioncm ab Antalcida postulavit Mystagogus quidam, quod in apophiliogmatis narrat Plutarchus,smile in L

conicis: λακωνοί τινα τις ειυς αγωγῶν, ἡρωτα τί πεάυ ιν συνοιδεν ά cέςατον. Cum aliquis mystagogus Laconem mitiaret,interrogavit euin, cujus f

. cinoris maxime impii bi conscius esset. Qui tamen Deo potius,quam Sacerdoti homini consteri se malle proscis sunt. Bonorum petitio & malorium deprecatio dcprecatio sere conjunguntur. in Palilium solennitate sic precandum prascribit Ovidius. q. Fast. Consile, dic , pariter pecori, pecorisque magistro, , Miat stabulis noxa repulsa meu. Sc. Socii Iasonis, Cyzico intersecto, postquam se lustrassent, his verbis

precantur, apud Val. Flacc, 3. Argon. - Ite peremti, Ac memores abolete animas, sm otia vobis Sit Stygia jam sedis amor, procul agmine nostro, . Et procul se mari, cunctisque absistite bellis. . d. ἡ . IVos ego nec Grajas unquam contendere ad urbes. Nec triviis ululare velim, pecorique satisque Nulla ideo pestes, nec luctifer ingruat amus , Nec populi, nostrive luam Ofacta minores. NMercator, aqua Mercurii se lustrans, preces addit et S. Fast. . vi LAblue praeteriti periuria temporis, inquit, i ,

Ablue praterita perfida νerba sis. Sive ego te feci testem falsoque citari,

Non audituri nomina vana Poris. Sive Deum prudens alium, Divamvefefelli se Absulerint celeres improba verba Noti. Et peream veniente die perjuria nobis Nec curent superi, si qua locutus ero. Da modo lucra mihi, da facto gaudia lucro, Et face, ut emtori verba dedisse juvet. verba autem vel distincte vel confuse recitabantur. Distincte ut fieret, & sine haesitatione, aut omissione. appositus custos erat , qui praeiret, & observaret. Plinius: lib. 28. cap. a. Vidimu Q. q 3 ct

327쪽

.certis precationibus obsecrasse summos Magistratus. Et nequid verborum prateoeatur, aut Naposterim dicatur, descripto praeire aliquem, rursusque alium custodem dari , qui attendat, alium vero piaeponi, quifareri linguis jubeat: tibicinem canere, nequid aliud exaudiatur: utraque memoria insigni, quoties ipsa dira obstrepentes nocuerint, quotiesve PRECATIO ERRAVERIT. Hune custodem Tertullianus, apolog. cap. 3O. Monitorem v cat: Issae, inquit, suspicientes Chrissiam manibus expansis, quia i Osuis; capite nudo, quia non erubescimani denique ne MONI TORE, quia de pectore oramus. Scilicet , non utebantur Christiani verbis conceptis, & o dini scrupulos adstrictis, sed quicunque opus habebant, Deum roga- bant de corde & pectore. Si enim aedilis verbo aberrasset, ludos non recte factos esse ait Cicero, de resp. arusp. Idem ex Poetis docet Vossus , de idolol. lib. 9. cap. R. Primum, inquit, Sacerdos adducebat victimam ad aram, quam manu tenebat. Inde conceptis verbis hostiam sacrabant N

mini. Senec. in Thyeste: Ipse et i Sacerdos, ipse fine prece

L et tale carmen ore violento cavit.

Stat ipse ad aras, ipse devotos neci fri Contrectat, ct componit , ct ferro admoret. Iuvenalis, sal. 6. -- Dictataque verba Protulit, ut mos est, ct aperta palluit agna Verba ait dictata, quia semper eras, qui praeiret, nequid rei omitteretur vel praepostere diceretur. Imo ct alter addebatur, qtissedulo attenderet, alius item qui farere linguis juberet. Relegere, vocat Amobius, lib. 4 .adri

gentes.

Concipiebantur ergo vel prosa oratione vel ligata. Proser exempla in Ambarvalibus, ex Catone de remst. cap. Is 1 i. in devotionibus ex Livio & Macrinio, supra, cap. 22.9 29. dc alia alibi produximus. Ligatae orationis usus erat in antiquis carminibus, quae in lustratio num solennioribus pompis canebantur ut apud Livium , l. 2 7. c. 3 7.όeptem 2 viginti virgines longam induta vestem, carmen in Punonem reginam canentes ibant, illa tempestate for tan laudabile rudibus ingeniis, nunc abhorrens ct inconditum, fi referatur. Talia & olim scilicet Fauni Satyrique canebant, cum esset quidem carmen, sed nulla carminis observatio, ut ait Quintilianus, lib. 9. cap. q. Nec tantum asia voce, sed adhibitis etiam instrumentis muscis talia agebantur. Ovid. 6. Fast.

328쪽

Cay XXXIII. VETERUM GENTILIUM. ara

Temporibus veterum tibicinis Uus axorum. Nagnus, ct in magno semper more fuit. Cantabat fanis, cantabat tibia ludis, . Cantabat malis tibia funeribus.' R deo suus religioni honor constare non videbatur, nisi magna cura re Vocarentur tibicines, qui aliquando levicula de causa ostensi Tibur ex in discesserant: ut est apud Livium, lib. 9. Ovid. 6. Fast. Val. Max. - b. 2. cap. 3. Porro de usu Musices in sacris gentilium, S tibicinum collegio, vide Sambertum e sacris. cap. est. In Bacchi sacris erant Tyn

.pana. &c.. Ovid. q. metam. Quacunque ingrederis clamor juvenilis, ct una Fammeae reces, impulsaque tympana palmi, Concavaque aera sonant, longoque foramine buxus. Turipides in Bacchis βυρσοτονον κυκλωμα vocat. Confuse hoc siebat per insanas cxclamationes, quae vel articulatari eant, vel inarticulatae. Articulate in sacris Bacchi pompis ευοὶ, σαcοὶ ingeminabant Demin sthenes, orat. dest corona, Eschnii haec Objicit: ἐν δε a , μέρους ἐς '

καἰ ἐυοἰσαζοὶ, και ἐπορχουμενος uis 'AHM, ώτης .is. hoc est, Wolfio interpreter Interdiu autem praeclaros illos catus per vias ducens faeniculo ct populo redimitos, serpentes quas Parias vocant elidens, o supra caput esserens , ct clamitans Euoe, Saboe, ct interim saltitans Hyes, attes, Attes, Iles. Huc faciunt modulata Neronis Carmina apud Peritum , sit. I. Torva Mimalloveis implerunt cornua bombis, Et raptum vitulo caput ablatura superbo Bassaris, ct Lyncem Manas flexura corymbis Eulon ingeminat, reparabilis ad sonat Echo. Vox Evo: Non ab Euan, qui Bacchus est, ut vult Servius ad 6. AEneid. X. III. Sed ab Eva, omnium viventium matre, quae a serpente ii cepta cst, derivatur. Syris serpens femina dicitur λια, unde sermarunt ε ut olf apud Clementem Alex. in Protrept. & Euseb. de praepar. Euang. lib. a. cap. 3. cujus haec vcrba: Διμον ν τι λυπι όρ-

329쪽

is oestro perciti Bacchum Menolem solennibus orgiis celebrant, crudarum carnium helluatione sacram insaniam peragentes, casarumque rictimarum partes peragunt , serpentibus coronati: Euamque illam rastis ululatibus inci mantes, per quam janua es, non errori modo, sed ipsi quoque morti patefacta Et sane cum Orgiorum Bacchicorum sit quasi insigne quoddam serpens arcano ritu consecratus,tum vero si accurate vocem Hebraicam interpretari velis,Ηe cum aspiratione graviori serpentem foeminam signi cat. ergo in sacris Bacchi est Evam omnium nostri parentem celebrare,quae a Syris,serpentis sceminae symbolo, exprimebatur, quia a serpente fuit decepta. De voce Σαβοὶ , Deo que σοιcia ω legendus Vossius, de idolol.

lib. 2. cap. Iq. Ατ,1ς υ G, explicantur ab eodem Vosso, de idolol. lib. 2. cap. 32. Inarticulatus erat Ululatus sive ολολυσμος : qui AEschini in initiationibus exprobatur a Demosthene, Orat. de corona : επὶ τ ε μηδένα πωπίε τηλια, τον ὀλολυξαι σεμνυνομενος. Καὶ εγωγε νομ ω. μη γαρ οι εχ ἀίονι εν μεγα, ολολυζειν δ υ περλαμπρον. Id tibi laudi ducens, quod nemo unquam tantum ululasset: idque ct ego puto. Nolite enim credere, cum tam clare loquatur , eum non clarisme ululare. Tales sonos edebat Erichtho apud Lucanum. lib. 6. . Tunc vox, Lethaeos cunctis pollentior herbis Excantare Deos, confundit murmura primum Dissona, ct humana multum discordia linguae. Latratus habet illa canum , semitusque luporum, Iuod trepidus bubo, quod strix nocturna queruntur, Quo strident, ululantquefera, quod bilat anguis, Exprimit, ct planctιιs illisa cautibus unda, Dirarumque sonum, fra laque tonitrua nubis. Tot rerum vox una fuit. mox caetera cantu Explicat Haemonio, penetratque in Tartara lingua. Alias etiam submissa voce precabantur. Iulian. Misopog. προπριν

Σιγῆ υμείων. Decebat sane bonos ct modestos viros,o fausta precari scie res, cum silentio bona a Diis petere, o hanc certe Homeri legem aurire : Inter vos tacite. Euripid. Electr. Δεσποτος δ ἐμος τοῦ istis ευχε i, ου γεγινώσκων λογους. Dominus vero meus contraria precabatur,non clare Verba pronuncios. Sophocl. Electr. Κλυοις αν ήδη φοπε προατηρiε κεκυε in μου βα-

ζiν. Qui orandi modus displicuit Pythagorae, cujus inter Praecepta

330쪽

CAp. XXXIII. VETERUM GENTILIV M. 313

cst: Mία oportere clare o Tocaliter precari. Clem. Alex.

precari jubentes e Meo judicio non quia n men non post audire racite aut si misse precantes: si d quia censebant justas debere elle peces , ct nemo re-reretur palam concipere, multisque consciis. Cicero, orat. pro L. Manil. Neminem unquam tam impudentem fuisse, qui a Diis immortalibus tot orantas res tacitus auderet optare. Plutarch. de deseel. Orac. Apollinem alii de thesauris aut hareditatibus, aut incestu nuptiis consulunt , ut plane refellatur Pythagoras, qui dixit, homines, quando Deos adeunt, feri meliores. Illi vero, quos animi morbos, coram grapiore aut aetate maturo recondere ct abnegare decebat, hos detectos ct apertos ad Deam deferunt. Scilicet sic loquendum cum hominibus, tanquam Dii audiant : sic cum Diis, tanquam homines audiant. quae enim haec dcmentia est, turpissima vota Diis insurrare, si quis admoverit aurem conticescere, &quod scire hominem nobis, Deo narrare Senec. epist. IO. Macrob. Salum. lib. I.

cap. 7. Talem hypocritam, aliud clara, aliud submissa voce proserentem describit Horatius, lib. I. cpist. I 6. Vir bonus, omne forum quem spectat O omne tribunal, Quandocunque Deos vel porco, vel bore placat, ne Pater clare, clare cum dixit Apollo;

Labra movet, metuens audiri: Pulchra Laverna,

Da mihi fallere, da justi sanctoque videri, Noctem peccatis, ct fraudibus obice nubem. Tt Persus: sit. r. Mens bona ama des,hκι clare o ut audiat hospes, Illa sibi introrsum, o sub lingua murmurat : os Ebullit patrui praeclarum funus. & Ustatissimum suit parvo murmure Deos precari. Ovid. metam. Restitit, o parvo, faveas mihi, murmure dixit Dux meus, ct simili, faveas mihi, murmure dixi,

Πλατων. Purgavit me mul atque abstersit, faceque Isistraxit, O squilla, tum pluribur itidem aliis, ct magictim simul illud carmen submurmtirans, deinde totum me incantans , ct ne aspecIris Iaderer, circumieηs. Calastris,

라틴어 텍스트