장음표시 사용
351쪽
33 DE LUSTRATIONIBUS CAP. XXXV.
1 cumlatio. Adspersio. callusium. Πui μύρια in templis , in compitis. M pergilium ex lauro, oliva , rore marino , b opo. quid a m Te numero pari, impari, inprimis ternario Pseptenaris , etiam denario. Pinarius infausius. quare Cien. I. 8.non legatur : vidit Deus quod esset bonum. De numero quaternario. quae effusio. Ludi. Scο ratio , si es. Venes. Supplicationes. Lecti erma.
Eni illas actiones sine quibus lustrationum sacra nullo
modo constare poterant: talis inprimis erat circumlatio, quicquid cnim vel rei lustrandae applicabant, id in orbem ducebant, unde praepositio περὶ, cum plerisque huc perti
περιύαλλεσθ*κ Φ, apud Aristot. lib. 6. de hist. animes. cap. 2. de περικαρφισμά gallinarum. In his de silmilibus inest circuitus quaedam & ambitus stigniscatio. Ut & in Ambarvalibus, et Ambumbialibus. 5. AEneid. - socios pura circumtulit unda. ubi haec Servius: Circumtulit, purgavit. Antiquum verbum est. Plautus et pro Larvato te circumseram, id est, purgabo. Nam Iuliratio a circumlationc dicta est, vel taedae, reisulphuris. Val. Flac. s. Argon. Tunc piceae inabantur oves, prosectaque partim Pectora, per medios, partim gerit obvius Idmon. Ter tacitos egere gradus; ter tristia tangens. Arma simul restesque virum.
Graphica hujus ritus descriptio est apud Claudianum, de sexto Honorii
352쪽
C, p. XXXV v ETERUM GENTILIUM. 33s
Lusiralem sic triste facem, cui lumen odorum, Sulphure carruleo, nigroque bitumine fumat, circum membra rotat doctus purganda sacerdos,
Rore pio spargens, ct dira fugantibus herbis:
Numina, terri cumque γονem, Triviamque precatus. t Trans caput averss manibus jaculatur in Austrum Secum rapturas cantata piacula taedas. Nec minus ad lustrationis essentiam pertinuit Aspei so, cui cognataLotio. Qui enim Diis superis crant sacrificaturi, si fieri posset , toti lavabantur; sin autem, saltem manus: at litaturi Diis inseris, tenui aqua tantum irrorabantur, quod colligitur ex Servio, ad 6. AEncid. v. 23o. Macrob. lib. 3. Saturn. cap. I. Utriusque ergo eadem natura, eaedem assectiones, imo & ritus promiscui. Nam AEneid. s. v. 229. 23O. describitur lustratio eorum, qui fimere polluti erant, ideoque ad Deos inseros pertin bat, ritus autem ad superos, quod ex impare numero colligit Servius rLicet enim, inquit, a funere contraxerim pollutionem, omnis tamen purgatio ad superos pertinet, unde ct ait imparem nummam. vid. ad Ecl. 8. v. 73. Occurrunt hic instrumenta, & actionis ipsius repetitio. Instrumenta aquam vel continent, vel applicant. Continebatur autem aqua mallii- vis. Festus: Mallarium latum in commentarium sacrorum signi cat, manus qui lavet,a quo multuria dicuntur, quibus manus sunt lota. idem quodUm supra cap. 16. Alias , quam vocem tria signiscare indi .cat Bourdelotius, ad Heliod. A thiop. pag. 33. Ipsum aquarium sive labrumi instrumentum aspersonis, sive a spei gillum: & aspersionem ipsam. Labra non in templis tantum , sed de in foro erant. Locum ex AEschine adduxit Brodarus misceli. lib. I. cap. 38. ο ρ το-- νομολ-
ραντηρίων δ ἀγορας ἐροίργει. Legislator solutum militia , ct timidum, o qui ordinem deseruisset extra fori labra abigit. Cum Catilina M. Marii, a se occisi , caput ad Syllam in foro sedentem attulisset e vestipio ex amula se lustravit, Plat. in Sylla quae sane prope fuit. Erant & in triviis. The
σθ M. Et in compitis antequam inde discedat, aqua in caput adspersa se I strat. Mendum hic vidit Casau nus. Instrumenta applicantia erant Aspergilla. Haec ex lauro sebant, quae purificationibus adhiberi solcbat, ut ait Plin. lib. I 3. cap. xit Ovid. . FH.
Via sit hinc laurus, lauro sparguntur ab uda
353쪽
336 DE LUSTRATIONIBUS CAp. XXXV.
Omnia quae dominos sunt habitura noros. Spargit is ipsesuos lauro rorante capillos, ctc. Et in magicis lustrationibus. locum ex Heliodoro supra, cap. 33. ad notavi. Idem, lib. 6. δαφνης οἱ μονι ναοῦτο σασα, την πυρκαi αννυκαζεν. Lauri surculo, sanguine absterso, rogum conspergebat. Medea
autem, apud Apollonium. q. Argon. Draconem incantatura, junia pero utitur:
Sed haec ei noviter reciso juniperi ramo Intinclo venenis lethalibus, cum cantamine Conspersit esulas Chorinaeus, 6. AEneid. socios non lauro, sed ramo felicis oliva lustrasse dicitur. Servius hanc ex Donato rationem reddit: Virgilium scilicet haec propter Augustum mutasse. Nam nata erat laurus in palatio, codie quo Augustus natus est, unde triumphantes coronari consueVerant et propter quam rem noluit dicere laurum ad ossicium lugubre pertinere Non alienum ab hoc loco est quod narrant Plinius, lib. I s. cap. vlt. d Suetonius, Galb. cap. I. ramulum lauri, quem gallina alba, ab aquila Tapta, rostro tenuerat, & in Liviae gr tum demiserat, cum pangi placuisset, tale lauretum provenisse, ut triumphaturi Caesares inde la reas decerperent: Moremque suisse triumphantibus, alias consestim eodem loco pangere: observatum'ue esse, sub cujusque obitum, arborem ab ipso institutam clanguisse) novissimo Neronis anno sylvam
omnem exaruisse radicitus. Olivae autem ramo Chorinaeus usus est,
quod ea pacis & Dei placati sit signum, quare primo Noacho a columba oblata, quae historia, ut & ex sacris adiae, inter gentiles non plane
abolitae, ideoque oliva velati oratores, T. AEneid. Centum Oratores augusta ad moenia Regis Ire jubet ramis velatos Palladis omnes. Sic. II . Encid. yamque Oratores aderant ex urbe Latini, Velati ramis olea veniamque rogantes. Hac etiam sacrificantes utebantur. I. igneid.
Ipse caput tonsa foliis ornatus oliva Stans procul in prora pateram tenet, extaque salsos Porricit in fluctus, ct vina liquentia fundit. Praetera hic olivae ramus Trojanorum in Misenum pietatem exhibere videtur. Pietas pacis ac tranquillitatis mater; quod signiscatur num
354쪽
mo argenteo L.AZmylii Pauli,& C. Terentii Varronis, Quaestorum Umbanorum, R. U. C. IOCI v T. Quinctio Flaminio, & Manio Acilio Balbo Cos . cujus meminit Vcssus, de idolol. lib. V. cap. 39. In eo erat cujusdam Dear effigies, cui appositum P. ea litera significat Pietatem. Est vero Dea insignis corona oleagina: sacraque in mensa, avcrsa nummi parte, itidem repositus frondosus Olcae ramusculus. Scilicet Pietas parit pacem, cujus olea signum cst. Oliva a Virgilio selix adno . minatur, ut infelici oleastro opponatur. 3. Georg. Infelix superat foliis oleaster amaris. Quid autem illud, quod praeit ; Spargens rore leviλ Κirchmannus, lib. s.
G1liner. Rom. cap. 9. rorem intelligit marinum, qua auctoi ita te nescio. I urnebus, adv. lib. I 3. cap. 2I. quanquam ad sensum accomm
datius csse fateatur aquae adspergineo rorcm intelligere: tamen aspem sillum ex oliva felici fuisse factum , partim ex rore marino, non inscitum existimat, cum & haec herba ros appelletur. 3. Georg. Vix humiles apibus castas, roremque ministrat. Judaei in suis lustrationibus utebantur herba IIN, hac sanguine agni paschalis tincta , fgnabant superliminare domuum suarum. Exod. I 2. Hac Moses populum in foederis promulgationc adspersit. Exod. a . hac purgabantur lepros. L . Iq. 32. sunere polluti. N m. 19. quae r
spexit David. V. 3I. 9. Expiabis me I lNI ct mundabor, additis lignis
cedrinis, & lana coccinea. cons. Neb. 9. 19. Cujus ritus & instrumenti rationcm Iudaei, quamvis alias satis curios, sibi non constare fatentur. Horting. Thcol. Pudaic. cap. 8.scct. 2. Ex hac herba, propter v Ccis convenientiam , hysopum, secerunt, quam cxpurgandi vim habere testantur Isidorus , Lemnius, Dodonaeus. Rabbinos septem species enumerare aiunt. Junius ad Exed. I 2.21. a Tremellii interpretatione se discedere profitetur, cum enim antea muscum vertisci, nunc Hcbra una 2 lN & Tχathar Arabum, complecti dicit hysopum, & omnia origani genera , & thymbram, & thymum , & saturejam. Salmasu , explicans locum Joh. I9. 29. ubi L gitur υ οπω περιγεντες, cum Matthaeus& Marcus habeant ,
ex Judaeis tria hujus plantae genera esse dicit: Primam iv I in hys pum Graecanicam, quae inter α'π sive δένδρα rcccnsctur. Alterammi I lN hyssopum Romanam. Tertiam in I idcst, nigram, quod Ditis sit nigricantibus. Primam hyssopi speciem intellexisse ait Jos phum , cum dixit Salomonem dixisse παραορλ, ν ab hysopo ad C crum, καθ' εκαῖον δενδρο, ubi δειδιον idcm quod Titi Hanc
355쪽
, DE Lu STRATIONI BuS CAp. XXXV .
Schindlerus in Lexico, & Lemnius in explicatione herbarum Biblicarum, cap. 26. elle dicunt quae alias adiantum, capillus veneris, parietaria, ruta muraria, Belg. sum pl/ vocatur, quae locis umbrosis& palustribus circa parietum aspergines, & sontium specus enascitur, quomodo de describitur I. Reg. q. 32. De ruta in genere scribit Plianius, lib. I 9. cap. 8. eam apricis locis & siccis gaudere, & terra quam
Ex hac ergo herba apud Judaeos aspergilium fiebat hoc modo, ut ait in Lexico Schindlerus: Fasciculus I)ἰοῦς tribus cautibus constans, filo coccineo ad baculum cedrinum alligabatur. Baculus cedrinus cubiti, fasciculus vero Esob palmi unius longitudinem habebat. hoc adspergiuio cum sanguis victimarum, tum aqua lustrationis aspergebantur. . De Jularorum porro lustrationibus, yide Saubertum, defcris cap. I. Actiones ipsae non sine superstitione saepius repetitae fuerunt: quamvis enim nullam inesse essicaciam sapientibus manifesto constet, maximam tamen virtutem illis tribuerunt gentiles. Parem quidem numerum,ut i faustum abominati sunt , cum enim dividi possit, mortalem esse crediderunt, imparem contra immortalem, qua integer dividi non potes L Se vius, ad Ecl. 8. Varronem testem laudat, qui dicat Pythagoreos p tare imparem nurnerum habere finem, parem esse infinitum ', ideo m dendi causa, multarumque rerum impares numeros servari. Hinc pastor Virgilianus Numero Deus impare gaudet. Parem imperfectum ac mali causam existimabant. Apud Homerum superis paria, Inferis imparia traduntur. vide Saubert. de si is cap. IS. Numerus impar vel simplex est, vel compositus. Simplex, adeo
que persectissimus est Ternarius , qui simpliciter principio, medio &tine constat. Plat. 9. sympos c p. 3. Imo, secundum Aristotelem, a. de
quapropter hoc a natura numero sumto, perinde, quadam illius lege, ct in Deorum scribiciis uti solemus. Primus ternarius omnium reliquorum est principium, quia per seipsum auctus triangulum constituit parium laterum , quae prima est earum figurarum , quae pluribus constant lateri bus. Deus o. M. ita se in verbo suo revelavit, ut tres in unitate divinitatis personas pari honore veneremur. Cuius rei manisestissima, in rerum natura, extant vestigia. Sed in ipsis gentilium sacris diabolus ,
ut Dei simia, soc numero lusit: in Iovis fulmine tritido, Neptuni tridentC
356쪽
CAp. XXXV. VETERUM G ENTI Lau M.
dente, Plutonis canetricipite, adde Tergeminamque Hecaten, tria Virginis ora, Di M. quae & V-ρωσοπος, triformis, trivia. Sic Tres Parcae , Furiae, & ει milia. Non mirum ergo s in sitis superstitionibus hunc numerum respexerint gentiles. Caesarem Dictatorem, post unum ancipitem vehiculi casum, larunt semper, ut primum conscuisset, ter repetito carmine securit tem itinerum aucupari solitum. Plin. m. 28. cap. 2. In magicis: Ecl. 8. Terra tibi Hic primum triplici dirersa colore Licia circumdo, terque haec altaria circum giem duco, numero Deus impare gaudet.
Ter libo, ter ue hac pronuntio nysica verba. In ipsis Iustrationum adspersionibus. Propert. lib. q. eleg. 9. Terque meum tetigit sulphuris igne caput. . Fast. de Claudia: Ter caput irrorat, ter tollit ad aethera palmas. Chorinaeus , 6. AEncid. Ter socios pura circumtulit unda. Medea, 7. metam. Ter se conpertit, ter sumtis fumine crinem Irrorarit aquis, ternis ct hiatibus Ora Solait.
Apud Athenarum, lib. I. απομαξο δευοισι Θεοὶ διδρασιν αμεινον.
quod de perfrictae frontis hominibus dici autumat Erasmus, prov. Faciem perfricare. Similis illa superstitio, de qua Casaubonus, ad Athen. lib. I.
cap. 2. tergendi oculos tribus rosarum calyculis, quod auctor Geop nicorum dixit τρο0 εο δων καλυξιν Aia αh- τα ομυάα. In sacro ambarvali. I. G T.
Terque novas circum felix eat hostia fruges. Ternarii numeri reccmium ccmprehendit Ausonius illo grypho, qui est xl. idyll.
Numerus impar componitur etiam vel ex impariter imparibus,vel ex pari & impari. Ex impariter imparibus componitur novcnarius, scilcet repetito ternario. In lustrationibus ustatissemus. Medea. T. mctam. Terque senemflamma, ter aqua, ter sulphure Distrat. Sic Glaucus mortalitatem depositurus 33. metam. uolostror abi illi, Et purgante nefas, novies mihi carmine dicto, Pectora Fluminibus jubeor supponere centum. Religiosus hic numerus, & apud superos, propter novem orbes cce
357쪽
lestes , & aqud inferos, quibus: .Fata obstant, triinque palus inamabilis uuda Alligat , ct nories styx interfusa coercet. Hinc mortuorum Novendialia, tunc enim defunctis parentabant R mani. S. AEneid. Praetereas nona dieminartalibus almum. Aurora extulerit, vid. Coel. Rhodi g. lech. antiq. lib. 22. cap. 8
Ex pari & impari componitur septenarius, qui & ipse in lustrationibus observatus. Apul. lib. II. Confestimque discussa pigra quiete, alacer exsurgo: meque protinus, parscandi sudio, marino lavacro trado,septieFque submersis; tu libus capite; q ad eum numerum praecipue religionibus aptises num Pythagoras prodidit, dcc. Malia in hoc numero latentia mysteria enumerat Philo Iudaeus, libro κοῖλα αυσας. Clemens Alex. lib. s Strom. Gentiles peculiarem in eo virtutem esse crediderunt. Macrob lib. I. in somn. Scipionis. cap. 6. Agell. lib. 3. cap. Io. Hieron. in Amos. cap. 3. Ccel. Rhodig. le t. antiq. lib. 22. cap. I 2. Censor. de die natal. cap. 7. Ex duobus numeris imparibus ternario & septenario oritur denarius, qui & in his ceremoniis celebris, ut ex ceremoniis denariis ex Festo liquet, rid. supr. cap. 32 de hujus persectione multa disseruntur a Philone Iudaeo, libro de decalogo, &Ioach. Camerario, in commentario Graeco, quam super aurea Pythagorae carmina scripsit, & Ovidio, s. Fastor.
Annus erat decimum cum lana repleverat orbem, Hic numerus magno tunc inhonore fuit. &c.
Numerum parem a sacris exclusissimum fuisse ante dixit contra sentῖesa ubertus de sacris cap. I I. binarium in expiationibus perusitatum fuisse assirmans, ex Ovidio, q. Fast. Bis caput intonsum fontana spargitur unda ,
Bis sua faginea tempora fronde tegit. Imo hunc numerum duplicatum suisse, ex eodem Ovidio iudicat, qui
His Dea placanda est, haec tu conresus ad ortus Dic quater, o vivo perlue rore munus. Verum haec sententiae nostrae ne tantillum quidem derogant. Numerum
enim binarium infausti esse ominis, ipse Ovidius indicat, I. amota
Ergo ego ras resias, duricra pro nomine sensi, . . I. auspicii
358쪽
CAp. XXXV. VETERUM GINTILIUM. . 3 i
suspicii numerus non erat iste boni. Duabus enim unitatibus constans, principium quidem ac siacm habet caret autem medio. Moses quidem, historiam creationis universi destritans, operibus secundi diei non videtur addere solennem clausulam: Vidit Deus hoc est' bonum. Unde Iudaei colligunt, hoc die diabolum cum angelis suis deseruisse suum principium, atque e coelo cecidisc, a te que eo ipso tempore infernum esse creatum. Hinc origo proverbii Belgis frequentati , quo ignari socoidiam suam tegere conantur: snamdagdo spoli/ seloingore. Gchennam hoc die factam esse videre se putant in Iesaia, cap. 3 o. v. 33. ubi hesterna die s secundam illi intc pretantur Tophet dicitur esse creatum. Aliam enim rius loci mentem esse manifestum est: non enim de insano, sed de valle Tophet agitur, quae erat in conspectu Hierosolymorum, impurissimis Molochi sacris
dicata, quae palam ad portam urbis, maximo cum apparatu celebr
bantur: Sic Regi Babylonio illustrissimum exitium minatur Vates, quod in oculis Ecclesiae perficiendum conjugata & assini voce nominat, quo etiam tota ejus supplici descriptio addita spectat. Quod vero hoc hesterna die paratum dicitur, s necdoche frequens est, qua pars temporis proxima, pro toto sumitur , ut Gen. 3I. 2, 3. Moles ait secundo die coelum esse creatum, illi vero infernum: quae nimium quantum
distant B. Hieronymus dicebat, ideo secunda die illud de bonitate peris praeteriri, quia binarius mystice malus est; in odium scilicet coniugii, quae ratio merito ridetur. Quomodo enim homo binarium diacat esse malum, cum Deus ipse dicat, non osse homini bonum ut sit solus, eoque ci uxorem dederit adjutorium. Imo si textum Mosis recte consideres, solennem benedictionem dici secundae revera additam videbis. Nam verba haec versus Io. Et vidit Deus quod e set bonum, pertinent ad diem secundum. Ac pro eo quod nunc cst versu. 9. Et dixit, rescribendum, O dixerat: quandoquidem satis constat, vocem Hebraeam, & similes, nunc praeteriti persecti, nunc plusquam-per secti habere. significationem. Vel argumento fuerint illa seq. cap. vers. 7. 8. 9. ubi videas non persecto sed plusquam- persecto transscrri: Formaverat hominem: plantaverat hortum, ct germinare fecerat. Atque haec
Vositi sententia est, lib. 1. de idolol. cap. 67. Adeoque in S. Scriptura ne γρὐ quidem praesidii est huic superstitioni. In loco Ovidii, quo Saubertus nititur, manifestum est, Numam duo instituisse sacrificia:
- Geminas Rex Numa mactat ores.
359쪽
3 1 DE LUSTRATIONIBUS CAp. XXXV.
Prima cadit Fauno , leni cadit altera Somno. Ideoque bis se ad illa parare necesse erat. Non ergo numerus ille bin rius, de binaria aspersione in una Lustratione; sed de duabus diversis lustrationibus propter geminum sacrificium capiendus est. Pergo ad quaternarium , ex duobus binariis exsurgentem. Hic Plathagoricis mysticus fuit, per quem ipse juravit Pythagoras, quem p
Multi per τετραέον nomen Dei τετραγράμμα ον intelligunt, qnod Pythagoras a Iudaeis, praesertim Daniele Vate jam septuagenario, vel a Carmelitis, hoc est, Eliae ac Edisaei disciplinam in monte Carmelo prosessis, didicerit. vid. Uris hist. Philos lib. a. In lustrationibus hunc numerum observatum suisse non arguit Ovidii Carmen. Homines enim docti, qui multa hujus Poetae exemplaria eontulerunt, in plurimis sic legerunt :Dic ter, o in viro perlue rore mavus. quod ad hunc locum notavit Nic. Heinlius, qui & unica litera sublata , eommode segi poste monet: .
Dicter , ct i vivo perlue rore manus quem loquendi modum non raro ab oscitantibus librariis interversum, erasum, corruptum multis exemplis idem docet: ad s. amor. eleg. 3. Heroid. epist. q. r. I 27. Eleganter Augustinus, lib. II. de Civ. Dei, cap. 3I. Habenda est ratio moderationis atque gravitatis, ne forte , cum de numero multum loquimur, mensuram ct pondus negligere judicemur. quare multas ineptias, circa numeros antiquis excogitatas , praeterimus.. Aquae essulio Lustrantibus quoque usitata. Sic filii Israel, I. Sam. 7 c. Hauserunt aquam , ct luderunt in conspectu Domini, ct jejuna rerunt, ac dixerunt, peccarimus Domino. qua ratione suam , coram Deo, humiliationem testati sunt, quasi essent tanquam aqua effusa, quae conculcatur, diffuit, absorbetur. Sapiens illa Thehoitis, a. Sam. 3 .de luctu populi propter exilium Absalomi r Futuri sumus reluti aquaed luentes in terram, qua non recipimitur. Ipse Messias, Ps. 12. I s. in statu humili: Sicut aqua sandor. hinc ducta metaphora, anima in Orationibus effundi dicitur. I. Sam. I. I . Ps. 62.9. Thren. 2. Iv.
Apud gentiles quoque usitata. Cratinus in Chirone apud N. Com. Mythol. lib. I. cap. I . Ἀγε
360쪽
Age vero ad auroram primum omnium consiste, Et cape manibus juncum magnum, Funde hac. aquam e crateribus funde. Athenaeus lib. 9. circa fin. ostendens μοιριμι etiam dici ἐπὶ των τοῦς ἐναγεῖς καθαρόνlων, ex Clidami exegeticis, de lustratione hominum piaculo obstrictorum praefatus, haec subdit: βουνον προἰ -του σηl xl , Ἐπεοῦοι παρα τον βοθυνον προς ἐ0 ἐραν βλἐπων
Sub vesperam sepulchri fossam excara , Deinde converss in eam fossam oculis, sub vesperam
Aquam essunde, ac post, hac eloquere : bis Iustrationem hanc Vera , quibas oportet , O quibus fas est.. Unguento dehincfossam a perge. Ludos Deorum placandorum causa institutos suisse testis est Servius, ad s. AEneid. v. 27 . Sciendum sane moris fuisse, ut piaculo cinmisso, ludi elebrarentur. Prudent. lib. I. in Symmachum: Respiιe terri ci scelerata sacraria Ditis, Cui cadit infaust fusus gladiator arena. ,
-- Heu male lustrata Phlegetontia victima Romat i 1
Nam quid vesanisti vult ars impia lassi e Quid mortes juvenum Z quid sanguine pasta voluptas P Quid pulpis careas perfunebris P ct illa
Amphitheatralisspectacula tristia pompa e Nempe Charon, jugulis miserorum se duce dignus Accipit inferias, placatus crimine sacro. Haesimi delicia Pris infernalis, in istis Arbiter obscuri placidus requiescit Averni. Livius, lib. 7. cap. r. Cum pessilentia vis, nec humanis consiliis, nec humanave levaretur, victis superstitione animis , ludi quoque fenici, inter alia caelestis ira placamina instituti dicuntur. Ludi Apollinares voti & facti a P. Licinio Varo , Prael. urb. Liν. lib.)27. cap. 23. Apollini Delphico instituti ludi musici, ut placaretur ira ejus , qua putabant affictas