장음표시 사용
31쪽
1AE ROB. TvRNERI hone,quam exprimit decore 'sed fugit inter eas
git irreparabile tempus. Contra, ut ostenderet altum illud silentia, quo Graeci in Troiam videbantur irreperepotias quam irrumpere,versum texuit reptantem spondaeis. Invadunt urbem somno, vianoiseepultam. Virgilio,vt Poeta tueretur personam satisfuisset voces vinxisse numeris', ut Poeta flummi tueretur, necesse fuit voces 'numeros ex eloquentia petere, qui in re inclusi,stupotius ex re suentes,in negoti' veltarditatesiubsisterent languia diu vespernicitate currerent concitatius. Sipediabus, qui Poseoi videntur proprispraesicribat orator, ut pro re nata legantur optimi, libentursuauissimi; in figuris, informis, in membris, in incisis, ina festibus quantulus erit Poeta sine oratoris opes verba astringetpedibusledre illigabit in certas lege sed verba ta peris nec figuris illita, nec formis
inclusa, nec coharentia membris, nec incisis intempuncta, nec affectuum permissione inspersa e nent micam leuiter ut non agnosivi Poetam, dum currit; quia non vides oratorem, ad cuius no mam currit. unde irridendisiunt, non dico Poeta conuenit enim Poetis cum Oratoribus, ut hij ab
illis pedes, illi ab his vitam hauriant ta spiritum9
sed alij, qui putant eloquentiam legere tantum verba, ut dicat', cum legat propria verba, ut apte dicat. quod profecto tanti est, ut voces casu fusari nullas ara praceptione, putem espriores illis on
32쪽
ORATIO I. δ' norum & boum confusis clamoribus, lassicia enim esse illis laetitiata dolorae, has stultitia Ustuporis.
Siquidem cum oratio nunciasse ta interpres ani morum, tantams ferat illa prudentia laudem, quanto illos aut referat proprietate aptius, aut nauitate exprimat elegantius, cogitationum oratio,iatarum maestagrauium dissoluta,concisarum longa,lautarum horrida siuauium amara,aut e tra amararumμ auis, horridarum lauta, longarum concisa, dissolutarum graui maestarum lae' nonneiocularis videbitur, Ustultitia mendaciis notis turpiter inusta' quod si mentes essemus segregata ab hac corporis concretione, faciops mus latere abditi in haec interiora studia, nullo τμFermonis, nulla communione lingua, intenti pen rusi defixi alter alteriin in obtutu, mutuori assoctu verum cum in in his compagibus ita incim , ut ne riuatam nec publicam rem sine subsidio tinguae aut calamipossimus obire, homines non seu
mus,pecuri sumus,si quin n otiones animis conceperimus, illas vocibus,tanquam coloribus, apte non exprimamus. cogitatio si florida , orationem cur Dis esse aridam 'haec illius e Tinterpres. cogitatio 'μcculenta , orationem cur vis esse elumbemt haec Aius eri umbra. cogitatio sit vincita ,orationem curiis esse dissipatam' hac illius e E imago. cogitatio 'Iongo circuituperpetua;oratione cur vis esse mem-ί ris, quasi petiunculis, intercismi hac illius ea B expressio.
33쪽
ιy ROB. TvRNERI expressio. qaidpergo' in rei perpetua intercis empressione, rei vindia imagine dissipata, rei succulenta elumbi umbra, rei sorida arida interprete
tantam video deformitatem vel natura, laniae,
vel utriusque: Ut mirer esse, aut qui eloquentiam damnent am stupidos;aut tam barbaros, qui eam omni dio oecontentione non persiquantur.quod negant Philosophi possiesieri, ut ulla orationis viae celeres animi nostri motus dicendo assequatur; id non tam detrahit eloquetia, quam premit nostram negligentiam: qui cium non possimvi,quod debere min optιm nolumus quodposumm,bene. sui in Philosophia intima peruolutatione versiti seunt, cognossunt,quod tritum e F, quod verum eris, aniamum nostrum intelligendo fleri omnia; o quod omnia sibi imprimat, ta quod exprimat. verum
cum imprimendo rci concipiatur, aedatur expria mendo, quanto viperfectius rem aedi quam conciapi anto Derius animus exprimendo quam impria
mendost res. hinc eri, quod Philosophi vocarines ressionem illam conceptum, expressionem vegpartum,quodfacultas intelligeni nihil ea postparere praestantius,vellocutionem, quod omnia res rat raperfectione, qua sunt vel si ta ab arte, oufacta a natura. ex qua ire colligitur, non βω- quam praestans locutionis vise L qua intelligentia vltima umma vis Esed etiam quam insigniaerii seruestin eorum, qui quam locutionis visa
34쪽
meramfunctionem non possunt Gire per corporis
contagionem, eius aliquam umbram in eloquentia nolunt retinere. nam etsilocutio nostrapropter labem corpoream instrumentorum, qua nihil cum mente habet agnati, nonposset Acutionis issius,qua ex mentem,vim,nauitatem,naturam omnino r presentare eloquetia tamen inuenit Odre, mnos,
o edivi, Tragoedias, Eglogas, Idyllia, ta in his
paria,contraria, ilia, dissoluta similiter cadentia, notationes, e ctiones,prosopopaeivi, interrogationes,enumerationes, repetitiones millei deliciaου; quibus sit,ut quemadmodum mens in omnia emprimendo,sic oratio videatur omnia depingendorais ita videatur, visit sensorum etiam, quae intus 'punt,interpreπ,vera,sed umbratilis ,externa sed vi-.ua. quod unum et si tantum habeat momentum, ut omne acilepsit in eloquentia studium pellicere; tamen hoc in palmarium,quod Oratorseu is inumbrationibus eam voluptatis illecebra interstergat,
ut quarum rerum eruies oderimm in natura,eam umbras in eloquentia amemus horremus ore nuad mortis nomen,mortem tamen Orator tavultus
pastore ita interlinit, I unguiu vibicibus itassa gis, ta oculorum depressione ita informat, ta labiorum sanie ita depingit, ta quodam totius corporis uallore ita exprimit, ut nullius certe vitam via deamus maiori cum voluptate florentem, quam alicuius mortem illo Oratorispenicilla e am
35쪽
se stiria sunt doloris, s stiria tamen Orator dum
exprimi membrorum interpunctione, figurarum quodam quasitripudio ita intercidit media, qui maiorem voluptatem percipiamus ex Pyramiri Thyibessi pistisapud Ovidium,quam ex omnia um triumphorum omni tititia. lachrymas,dolores, iraw, odia, aliora huius generis motus turbidiores refugimus, quicunque siumus creti ex hac naturae
coagmentatione: lachrymas tamen,dolore iram,
odia, aliosi motus ea vel arte inserit, vel dulcediane instillat orator, ut lachrymari, dolere, iram, odisse, aliisi motibus,quos inurit orato cocitari, putemus serio laetari. unde cum tragici plus habeant artis quam Comici Virgilius plus elegantium neruorum quam Martialiae, duo viri diuinapenementepraeditifatebantur ingenu mallesecum illissere, quam cum istis ridere. quodis de meis rariquoties lego in Virgilio Didonem desperatione factam, Annam mulcentem, nismallem Virgilij paginas esse indices mei titi doloris, quam hos parietes mollisuti cuiusdam tititia testes. sedqui quid sit, quoties lego Didonem, toties fatendum Finibi suere lachrymas ubertim, id e L vinci meam
natura ab arte, atque ita vinci, ut dulciusmihi sic vinci ab arte, quam vincere cum natura. δ miram rationem. nec trahi vinostra voluntatis, nec cogi nostra naturast tamen vi orationis siue --μυμ ab arte, siue a Deo insculpta, ut abeloquen
36쪽
ORATIO I. te trahamur libentes, cogamur non inuiti.Feliciat
lachrymaου, fluunt suaviter; sifurorem iniiciat, concipitur facile; si ira ta odi acessubiicia aluntur iucunde; denique in mentis nostra motionibus
tanque fluctibus concitandis, quicquid conatur, in conatu eri aciutin; quicquid facit, in facto ea voluptas. ὀ miram rationem. illa Aud silere is fationes,frigere pulpitasordere rostra,scholasp- ter dissui human societatis communione ac penitus sine eloquentia discindi, explicarem ut placerent gula, nisi nihil statueram hodie adferre ex triuiis idis'circulis haustum. quamquam quid quaeritis amplius' audivistis eloquentia vindicem, resiluit artes; audivistis generosam, pugnatsola; audivistis felicem, vincit siemper; audivistis magistram, informat Poesim; audivistis decoram, ad normam misingula; audivisti ummam, artes omnia; audivistis affectuum nostraei voluntaris dominam; quid quaeritis amplius' si id expecteris, ut addam esse eo logia magistram, repeto a
rius, clesia eis mater taram praeterqua quod in δε-nis,quaestuunt e caelo, numeretur lingua; Deus Spia
ritus sancti complicatam notionem figurauit in linguiaris intelligatur Deum Ecclesia sua illam i gem deseri Feperpetuam, ut lingua tanque lacte
foueatur tenella, lingua tanque pabulo confirmetur grandissicula. Quare eloquentiae amorem, quasiquendam igniculum, in vestris hodie animis
37쪽
aa Ron. T v RNERI excitarem,msi e dignitate eloquentia putarem non esse,vellam pulchra virgini ambire procos,vel tam potenti domina assectatores conciliare. id tantum moneo, nec Iurisconsultum, Reipub. nec TheoloremEcclesia clauum tenuisse cum laudesine eloquentia ornamentor semperi fuisse gloriosius sedere ad rostra cum Accuratis , stare ad exedras cum brosiis uam cum Baldis es Scotis, in angulis, quoigurgustiis,perpetuo habitare. Dixi.
HABITA IN GOL STADII. I A E studiorum recte persequendorum notio ea mentibus nostris antecepta es informata a na-- tura , eam viri Ingol.9 rezite Sordine persequeremur: illa hodie partes inscholis non elsent imposita Professoribus, ut hanc stotionis
flammam latentem, ac penitus inclusam, rationista orationi quasi chatibis es silicis, confictatione ex animis adole sicentum elicerent. verum cum Uis rationis in plerisque adolescentibin, velco uetudinis peruersa, vel natura corrupta vitiis, quasi crineribus,obruta sit tapenesepulta, ut rectarum disciplinarum fuctus nolint libare ta decerpere, nisi sint,qui illis illaι condiant quodam eloquentia Pa-
38쪽
ORA Tro ΙΙ. III sis: eo iam trud mur angustiarum miselli Pro fessore in cum deberemus docere, cogamur dicere;idisepetam infeliciter,ut quipospuminforta
tueripersonaιTotitorum in nostru exedris,in ali nis Oratorum pulueribvi debeamus tentarefortunam,et obscoeniputidulis Rhetoris nota pio me subirrhacsuesit infelicitaου docentium,siue discentium imprudentia,hoc tepore non quaero;illud tantum queror, peruersitate consuetudinis iam factu,
ut disci naου, quas profitemur, velint laudari singuli audatas ves leuissime miliciant, velprostas
contemnant.eloquetiam leuerunt luminibus, artis
Arpinianus Menj Muretim tam egregie ut quorties lego Arpinianu, quoties audio Muretu, totidis mirer inhumanis naturis diuinam eloquentiam: haec tamen tabu virorum tanta diuinitas non esserit,ut extra paucos nosordidi ingenij viros vili et
quentia se tentur studium, nisi qui ex eloquentia sperarint sectum. satis laudata e F Iurisprudelia quae a Cui acu ta Alciato fuit laudata, visu, quos suis non rivulis asser seruntscholasdfontibubpemifuder ut ipseMusagrauissimi tame hi visurauimmis coqueruntur verbisse dicedo consecutos,ut recta Iuris disicedi viam magnorum virorum nota
tapotius,quam trita vestigiisperpauci ingrederemiur. si tanti viri eum soli ua dictionis tulerinistru-Ltum , ut dixisseepoenituerit: non e F, cur mir
misi ,si pra me feram hodie, nihil me in reliqua B vita
39쪽
ao ROB. TvRNERI Utafrasse aegrius, quam ut, nulla aut certe per tonui fructus spe obiecta, vobis hodie moralis Philosophia aliquam e giem meo penicillo inumbrem. nam in nulla ipsuctus,qua poten esse cuiqua iiD-cebra dicendi, nisi homini aut ostentatori ingensi,
aut contemptori temporis' tamen v faciam Muram mea voluntati satis quam incio;moralis Philosophia quam multin habeat lauris, ta in omnes vita humana partes quam latefusa uno aut altero verbo perstringam: ita tamen,ut in hac verborum
compressone facio videatis, non aliam pene ob causam,aut Theologis sorderepulpita aut Iurisio- sultisputere tribunalia, quam quod in illa theolo- gastri in hac leguleiu inuolent, nulla aut certe leuissima moralis Philosophia cognitione tincti ta infecti. verim ne quis forte arbitretur meperuagato Rhetorum more debere rogare,ut patientiam huc O attentionem auferati is velim intelligat,me nolle rogare: quin potius quadam quasi Cyrcea potione ita hodie ex Oratorefactum Philosephum, ut tam pinm esse generose cotemptor, si di cilci contemnatis fluctuosa docentem: quam vellem esse cloie gratus, spatientes audiatis breuiter dia
dentia τὰ in administratione istius machinae,magnata admirabilis. nam quamcuns atatem an mis ta oculis obtuerimini vitio probitatem, vitios
40쪽
ORATIO IL ayprobum, Neroni Senecam, religionem, hς- retico religiosum, Manicheo Augustinum, ignorantiamentiam, ignorantisciente Aristippo Aristotelem, aggerem aggeri, verius clauum clauo videbimus eo artificio obiectum, vis iis liqueat maiorem semper additam, tamentia lucem ab ignorantia, ta religioni neruum ab ha-rs, ta probitati existimationem avitio , quam si aut Aristotelessine Aristippo, aut Augustinin sine Manichao,aut sine Neronesoruisset Seneca. hinc esse, ut ex vitis,haeresi, ignorantia, quasi agris bene occatis,maxima semper enascatur religionis, do- .ctrina, ignorantia seges; nec probitaου vns niteat pulchrius, quam cum infecta; nec floreat religio uberius,quam cum obtrita; nec mentia fundatur latius, quam cum fuerit contempta. sed vocemnam,quasunt a negotio nostro aliena, non narrabo iamreligionem in multa haeresipurissimam,nec 'probitatem in summa impuritate integerrimam; unam tantum narrabo moralem Philosophiam in insignicontemptionesorentissimam. nam quopri- mum tempore haeresis sivi amore adhuc caeca tapulta coepit cantillare mundo, Euangelium. Scriaptura Epistolin uli, cs in Evangelio Metaphi .cam,in Scripturis misi min Epistolis Pauli moralem Philosophiam: ita tota Philosophia abierat . in ventu vigratia videretur niti fumo, non nativo; o natura vis videretur perfecta, si gratia