장음표시 사용
301쪽
ad terram nostram accedit, aquam, tertia le-itior acrκm , quibus quarta sorte accedit, materia omnium subtilissima seu aether. I mispedoclea tamen elementa hinc exscuIpi nequeunt, cum pro aethere ignem isti scibstituant, quem tamen ep, quae supra aeremfunt, spatia occupare, ab omni vero similitudine abhorret, nec ulla hactenus probatum est ratione. g. IV. Sunt ergo, qui eie to ex numero elemenis torum igne, quaternarium tamen numerum retinent, terram, aquam, aerem, aetherem, hoc nomine designantes. His licet geogonia telluris utcunque faueat, iisdem tamen quas antea attulimus, praemuntur dissicultatibus. Namque licet ex hisce corpus unum leuius sit altero, omnia tamen valde composita sunt, nec demonstrari potest, quod haec corpora in se spectata reliquorum corporum compositionem ingrediantur, id quod tamen ad elementum requiritur.
Qui unum ex istis vulgo sic diectis elenae iis seligunt, et illud pro uniuersali omnium
corporum elemento venditant, vi Heracliistus Ephesius ignem, Anaximenes aerem, Tales Milesius aquam, cuius sententiam magno apparatu in scenam reuocasse constat Io. Baptistam Helmontium, Pherecydes Syrus terram, iisdem iterum premuntur
302쪽
dissicultatibus. Et si hoc urgere Veli istas, quod istud tamen, pro quo militant, elementum, in omnibus aut in plerisque corporibus reperiatur, regeri potest, non tamen B. Itim existere,sed et aliam materiam, qUae ne cessario ei adiungi debeat. A qua tamen
hoc habet praecipui, quod longe plurima in illam re tui corpora queant, et semina
quoque multorum corporum constituere videatur: sed cum semper aliud quid ad aquam concurrat, et insuper aqua, si expanis datur,aer fiat, nondum videntur rem acu te tigisse, qui aquam primum et unicum elementum constituunt.
f. VI. Alia via rem aggressi sunt chemici, qui non ratiociniis, sed igne et experimentis, ad
naturae recessus viam sibi munire conati sunt. Hi ergo quinque constituunt elementa, quOrum tria nobiliora sunt, et princia piorum chemicorum nomine veniunt, ut sat .sulphur et mercurius, quae tamen ab aliis ad duo, acidum et alcasi reuocantur: reliqua duo ignobiliora vix in censum veniunt, aqua Uidelicet siue phlegma, et aerra damnata seu
f. VII. Quaecunque enim destillatione resoluun- tur, ea primum emittunt vaporem sapidum et spirituosum, qui frigore cogitur in liquorem, quem mercurium vocant: deinde alem-
303쪽
alembico in igne manente, exit liquor insipidus, qui phlegma dicitur: postea liquor acidus, qui etiam mercurius adpellatur; tu Iiquor crassior et similis oleo, qui, quia tacile incenditur, nomen nactus est;
exinde quod superet , in alembico uritur, et aqua adsula diluitur, quo fir, ut aqua ΠΙ-sa euadat, et tandem sit emissus, aqua perincolata, deinde in vapores acta, quartum est elementum ; quintum vero insipidum, quod superest, caput mortuum dicitur. S. Vt II. Haec licet multorum adplausum prom ruerint chemicorum principia, nondum tamen per ea res ita confecta est, ut nullum supersit dubium. Non afferam, quod nonnulli contendunt, non omnia corpora vi ignis in haec elementa resolui posse, sed id tantum urgeo, quod incertum adhuc fit, annon ipse ignis hic mutationem quandam asserat, et materiae qualitatem inducat, quae ceteroquin in ea non erat. Quibus accedit, quod haec ipsa elementa iam ex aliis clementis
composita videantur, cum v. g. salia et olea pro Varietate corporum , ex quibus extrahuntur, varient, nec unius sint generis. F. IX.
Qui Mosaicam philosephiam se sequi pu
tant, selent itidem tria rerum principia constituere, stiritum, lucem et materiam , terr
Rrem scilicet, seu crassiorem. Atque haec
304쪽
cum tribus chemicorum principiis prorsus conuenire nonnulli putant, ut lux respon- deat sulphuri,spiritus mercurio. sal materiae
crassiori. Quare si quis per haec principia idem intelligat, quod chemici per sua principia intelligunt, iisdem etiam urgebitur dissicultatibus. Si aliud quid , tum aliter e iam hac de re censendum. f. X. , Nimirum spiritus nomine ab aliis aliquid activi designari silet, et tum quidem spirutus inter principia materialid seu elementa minus recte refertur. An autem pro Prin cipio activo corporum naturalium habendus sit,deinde ex instituto disquiretur. Lucis autem nomine si subtilior illa materia. quae exsole essivit, nec tamen semper conspicua est, omnibus autem aut plerisque corporibus admixta est , intelligitur, haese- nus quidem pro elemento haberi posset. si ' primo constaret, omnibus corporibus lucem admixtam esse , nec lucem ex alia materia limpliciori esse conflatam. Sunt tamen qui lucem ad spiritum potius quam ad materiam reserunt , et sic sua sponte constat, quod ad elementa non pertineat. Et si reliqua et iam rene se haberent, de materia, prout a luce et spiritu distinguitur, multa adhuc moueri dubia possent. Sed cuncta ex dicendis facilius diiudicabuntur. I g. XL.
305쪽
S. XI. Renatus Cartesius cum intelligeret, in eo hactenus peccatum, quod elementa constituerentur, quae tamen composita, adeoque minime pro elementis habenda essent. χ-quenti ratione huic incommodo mederi voluit et nimirum ex motu materiae in particulas innumeras diuisae hoc contigisse docetis, ut quaedam particulae ab aliis occurrentibus contusae, sphaericae euaderentiquae apud ipsum materiam se naei elementi constituunt, et globuloriam etiam coelestium 'omine illi veniunt. Inter horum spatia, quae haeserunt particulae subtilissimae, pinni elementi materiam illi suppeditant, quae inter se co
nexae , et cohaerentes, tertii elementi particuislas, paulo scilicet crassiores. conficiunt. XII. Ex his elementis omnia constare corpora, ita probare selent; corpora aut lcicida sunt, sue lucem emittunt: cuiusmodi sunt set et
stellae fixae, et haec exsecundo elemens comis ponuntur; aut pellucida sunt, hoc est, lumen a sole et fixis receptum transmittunt, ut coelum, et haec ex primo Hemento constituuntur; aut denique opaca sunt, siue in se vibratos radios reflectunt, ut planetae, cometae, et haec ex crassioribus istis particulis conflata sunt, quae rettium ekmentum
constituunt. QEae equidem satis ingenio
306쪽
se sunt excogitata, sed quo loco habenda sint, ex dicendis constabit.
s. Xm. Nimirum ut ego, in tanta sententiarum duuersitate, dicam, quod sentio, ita arbitror, posse varia elementa, sed diuersi ordinis conis si tui, adeoque inter plerasque ex his sententiis, tantam pugnam non esse, quanta initio videtur. Sunt enim elementa nihil aliud, quam prima stamina, ex quibus corpus componitur, quae aut simpliciora, aut magis composita esse possunt. F. XIV. Primum itaque et simplicissimum elementum est ipsa materia, cum communissimis suis proprietatibus considerata, prout vide
Iicet extensa est, diuisibilis, et quae reliqua
sunt, supra indicata. Huius materiae Particulae minimae, prout diuersa figura suere praeditae, haud dubio alias maiores magisque compositas constituerunt, quae ad stamina maiorum corporum iam essent aptiores. Et eousque admitti sententia Cartesii Potest, modo reliquae, quae speciatim de triabus particularum generibus disserit, tantum
pro coniectura, non autum pro certa et euicta veritate habeantur.
f. XV. Sed hae particulae cuiuscunque demum conditionis sint, nondum aptae sunt, ut immediata stamina corporum maiorum constituant s
307쪽
tuant , sed id demum per varia salia, olea , , et succos diuersos,in quos istae particulae coalescutit, essici potest. Et hinc demum cxsurgunt chemicorum ista principia, qua ς eatenus itidem pro elementis saltem eorum corporum, in quibus reuera deprehendun-l tur, habenda sunt. Sunt namque elemen- ta, ast non prima, sed secunda seu composita, forte nec uniuersalia, sed saltem particularia, quia istae particulae etiam in corpuscula alterius indolis abire possunt, ex quibus alia co pora maiora componantur. Reliqua vero corpora, Vtaque, terra etc. nimis composi- . ta sunt, quam Vt pro elementis haberi que- ant. aut si habenda sunt, erunt elementau secundaria , quae iterum in sua elementa simpliciora et primaria resolui possunt. Et haec quidem mihi de elementis maxime verosi milia viden
IIS, QUIBUS CORPORA NATURALIA A
proprietates fleetales eον- Lux quid δporum Fel apertae sunt Lucis resiexio , t ansmissis , sol occultae. et refractio IV. Aperrarum Farietas. g. lI. GDrum ratio, S. V.
308쪽
2iῖ CAP. IV. DE IIS, QUIBUS CORPORA
IV uat nunc etiam speciales corporum pro prietates, quibus a se inuicem disserunt , considerare, et in causam earum, si quae inueniri potest, inquirere. Istae autem proprietates duplicis generis sunt: quaedam
enim aperte constant, quaedam autem secretiori quadam ratione se exerunt. Vt, quo patio corporibus insint, vix intento queat. Et has quidem occultα quali/ates vocare
solent, de quibus in sequenti capite ex imstituto dicemus. S. II. Istae itaque proprietates speciales, quas
corporibus inesse nemo dubitat, sensibus externis percipiuntur, adeoque et pro sensuum diuersitate in varias classes abeunt. Aliae enim adficiunt visum, aliae auditum, aliae gustum, aliae odoratum, aliae tactum. g. III.
Ad eas, quae visum adficiunt, lux pertinet, quo
309쪽
quo nomine hic id intelligimus, quo flin no- bis sensitionem lucis excitat. Vt vero inia telligatur, quodnam demum istud sit, oh- seruandum, lucidam potissimum esse flammam seu materiam quamuis ignitam, quam in perpetuo motu esse constat, ut supra iam obseruauimus. Si autem supponamus , adsensationem requiri corporis externi ad or- .ganon sensorium appulsum, necesse quoque erit, ut a corpore lucido materia quaedam subtilis ad oculos nostros porrigatur, quae
neruum opticum moueat. Hoc autem cum
intelligi nequeat, de ipsa illa materia, quae ignem aut lucem constituit, cum in paruis ignibus materia illa ad hoc non sufficiat, et
concipi non possit, quo pacto sine insigni
temporis interuallo materia ista ad oculos nostros pertingat, verosi milius esse recentiores iudicant, moueri materiam igni vicinam, quae undique dispersa est, eaque aliam pelli, atque hac aliam, donec ad oculos nostros
Putant etiam hinc commode expliearipos. . quid sit lucis reflexio, transmissio et reis fractio. Reflecti namque lux dicitur, cum incidit in corpus, per cuius texturam ei non licet vlterius progpedi, ut adeo particulae aethereae regredi cogantur. Cum autem radii lucis oblique ex pellucido corpore in pellucidum, aut rarius, aut densius,
310쪽
28O CAP. IV. DE I S, VIAVS coRPORA transeunt, oritur inde refractio lucis. Transmissio vero lucis ci , quando radii lucis nullum impedimentum inueniunt, quominus recta linea per corpus aliquod transire queant. Atque hinc intelligitur, quaenam cor pora sint iaciri, opaca et pellucida. f. V. Lucis beneficio eolores producuntur, de quibus adeo obseruandum, colores nunquam apparere, nisi cum radii lucis in corpus
colorarum cadunt, eosdem tamen pro varia
superficiei asperitate varie colligi atque dissipari, et ad oculos spediantium resilire, cum
corpus coloratum permeare nequeant, ex quo oculos diuersimode affici, et variorum colorum sensationes in mente produci necesse est. Ex hisce autem colligunt, colorem, qui corporibus inesse creditur, nihil aliud quam certam lucis, quae a corpore colorato reflectitur, esse modificationem. id quod exemplo iridis, atque prismatis, luculentum esse putant. φ,. VI. Ad varietatem colorum quod attinet, id quidem, si haei enus dicta admittantur, generatim verosimile videtur, ex superficiei, quae in corporibus est, diuersitate, indeque
orta di itersa lucis reflexione eam prouenire, sed speciatim qualis corpusculorum ratio et textura requiratur, ut certi colores inde oririantur, definiri certo non potest. Si conie- i eiuras