장음표시 사용
91쪽
primi aperte dissimilitudo innotescit declaratur diversum esse a Gramine aureo Dalectamu LUGD. H F. yuoniam ei ob aureum tantum florem , aurei nomen imposuere : nostrum sic appellavimus ob Iocustarum colorem; caetera autem discrimina praetereo . EX quibus manifestum est, hoc nostrum ab illo esse diversum; quare nos una cum primo in Tabulis nostris u.
nica figura repraesentandum censemus. Gramea paniculatum , almum , minus , panicula sparsa, flavente , di , ut sericum , nitida. .
Alitur hoc quoque in ditissimis montibus , radice
breviore , di exiliore, quam superiora , nixum a quibus insuper disjungitur , tum humilitate cautis; tum panicula longiuscuis ramulis, ec ex intervallo nascentibus locustas complectente , colorisque remissioris , nec ita nitida .
Quaerat nunc aliquis, an hoc nostrum teneatur in Gramine nemorose , panicula rufestenta , moia ToURNERIO. R. Herb. saa , sive Gramine nemorose spica rufescenie , molii C. R Pin. Id tunc ego iusticarer, si , quamvis aliis discriminibus separentur, illud aequale nostro saltem inveniretur; sed cum a J. B. 2. Sos 2P- pelletur illud Gramen sesiaticum, parvum , tenuifolium , rigidiusculum , nostrum autem non parvum si, omnis prorsus dubitandi ansa adimitur . Gramen panuulatum , a gustifolium , paviculis exi- si , spadicea . Meus vias , in aggeribus , limitibusque agrorum , circa lacunas quoque, & loca consita bivestribus Prunis frequentissimum invenitur circa ortum Caniculae , quo tempore & paniculas explicat, flores subluteos . Haeret autem parvis radicibus. & exilibus ; unde nullo n*otio laeentis manum sequitur . An stum autem est foliis, re breve , altitudinis pedatis.
92쪽
Potio culini plurimis nodis cimntur senis sere, aut se plenis, ex quibus totidem folia gignunt . Paniculae trientales sunt& parvis locustis ornatae, quas m ra musculos, plures ex sin iis paniculae internodiis exoratos , complectuntur, coeoris spadicet.
X T. Gramen panuuiatum , alpinam , minus, panicula
sparsa , di secusis parvis , stasentibus. Celsioribus apicibus hoc gaudet , assiduis expositum Aquilonis perflatibus, in quibus oritur radice parva, reexili, (quae per autumnum arescit, educto ad maturitatem semine; annuae enim naturae est Gramen parvicque instructa fibrillis , folia producens ut Gramen panum latum, minus , album C. B. Pin. s , quae eadem figura in caule quoque sunt, non ea tamen frequentia . Potato culmus ad cubitum producitur, explicans paniculam
latam , di sparsam , cujus utriculi fasciculos summis & longis ramulis insident, parvi autem, flaventes, ct subpurpureis flosculis exornati .
XCII. Gramen alpestre , paniculatum, parvum , Iridis '
Nascitur hoc rarum Gramen in montibus alpestribus, re memini vidisse primum in horrida Montis Baldi valle , quae ab Elpicolis P ofa nuncupatur . Nihil enim praeter informia saxa ac immanes ri s , cum ex natura, tum ob diuturnam nivem candidissimas, ap. aret , unde tanquam arido. sceleto nomen dedere . bi itaque nivis accola germinat ; adestque indigenare contubernale Thalangium abinum, Iridis folio , patUre ToURNEF. Insi. R. Herb. 368. Pseuae ast istas , alpinus C. B. Tin. as, quorum tanta est in foliis similitudo, re unitas, ut niu inito caule, nullo discrimine intern scantur . Sed haec de similitudine, unde in definitione additum Iridis folio : perquiramus reliquas partes . Rae dicibus nostrum Gramen plurimis est, exilibus, obloingis,
93쪽
gis, & subpudis et culmis autem dodrantalibus, duo bus fere niais disti itistis, qui multi dc dense promiscue exeuntiat spicis semuncialibus, colore sub vis , talocustis non ita divulsis XVIII. Gramen pankulatum patu e , praealtum exue
Haec nova graminis species absque ullo labore intra Patavina moenia ( quis crederet e inventa; unde m rito miramur, quomodo usque ad hanc diem Boianicorum oculos effugerit, in ea praesertim urbe, in qua Barbarorum incursione pene extincta ars naec primum surrexit, & diu a celeberrimis viris culta est quam urbem undique externi omnes Bolanici, permoti Plantas & cognoscendi, & inveniendi studio, petierunt. Illi, inquam, qui . ex Italia nostra tot spolia ( prohiudor l nobis eripuerunt, atque sic libros sitos ree ipsos immortalitati consacrarunt . Sed ad gramen, quae pertinent, haec sunt . Nascitur intra pomoerium ad Sanetae Crucis Propugnaculum in palustribus campis, radice est plurima, fibrosa, exili, dc oblonga; foliis paucis , oblongis, re angustis; at praealto culmo , facile .ad trium cubitorum altitudinem producto , exili tamen , & nonnullis internodiis distincto . Hic circa calendas Iunii paniculam .edit palmarem, angustam, ariundinaceam , non sparsam , utriculis exilibus, acuminatis, subpurpureis, flore quoque subpurpureo ornatis. XIX. Gramen paniculatum , alpinum . praealtum , foliis longis is, ct radice pilose .
Eruimus hoc in montibus Sinarum sub jugo Pietatis et nitebatur magno cespite , ct extractu difficili ob radicum complicationes, quae ciuidem oblongae sunt , crassiusculae, durae, subpullae, re brevibus undique obsitae villis ipsis quoque subpullis; folia vero longissima, sesqui- cubitalia nem , angusta, acuminata, rigida, nervoque
94쪽
distincta . His tribus quatuorare instructus surgebat caualis ad trium cubitorum proceritatem , extollens in sua summitate palmarem comam, infrequentibus ramulis
sparsam, quibus locustae ex luteo pallidae haerebant, st.
ne aristis . Hores non aderant . XX. Gramen paniculatum , aquaticam , asterum , locu planis, di orbiculatis .
Cum Cisalpina Gallia multis, di magni nominis si minibus alluatur, facillime fit, ut hinc atque illinc plurimi rivi ad irrigandas illas arte quaesitas paludes , deriventur, quae Oryra seminantur . In his itaque I cis hoc Gramen felicissimum provenit , diciturque anellis frumentum illud manu purgantibus Aperella ;olia enim circa oras quibusdam ad terram reflexis spinulis armantur : quare, manu nitente Herbam evellere , vola laeditur. Hascitur radicibus fibrosis, oblongis, alteque demissis ; ex quibus latia exeunt oblonga, arundinacea, colore glauca, quo tantum discrimine ab Orna. dum tenella est, hoc Gramen distinguunt in runcanda segete . Caeterum culmi bicubitales crescunt,
qui pluribus nodis distinguuntur singuli nempe septenis
vel octenis . Ex his totidem folia procedunt, breviora tamen, quam quae ad radices . Paniculae late disefunduntur , fimbriatis capillis locustas sustinentes, planas, orbiculatas, & in peripheria minis oblique fugentibus vallatas . Hae locultae ex Juabus partibus intequalibus componuntur ; harum major galate forma instruitur, sed depressa : minor angusta est, & parum excavata . Aperiuntur autem ad perpendiculum, semenque mreditur unicum, parvum, sed oblongum , quod minori parti adhaeret , ex qua alimentum haurit ; ab altera autem tegitur .H CYDisitired by Co le
95쪽
C PEROIDIS SPECIEBUS ADDANTUR SEQUENTES
er spadicea . DIxi de his Plantis, quae Florem Apetatum fructui
adhaerentem producunt : sequitur , ut de his dicam , quarum Flores longe a fructu nascuntur . Itaque ordiar ab hoc Cyperoide , quod in rupibus nascitur ; ouas alluunt pluviales aquae ex planis montium crepidinibus delabentes. Radicibus plurimis, fibrosis, oblongis in magnum cespitem crescit ; ex quibus folia plurima , & praedense posita gignit, oblonga autem cul.mum & spicam excedentia . His promiscui caules frequentes exeunt, prismatici, & sextantarii, sustinentes Parvam spicam , densis utriculis acervatam , spadi
longissmis foliis . Per imas montium valles , qua Perennis reptat aqua, hoc nobis iter facientibus saepe occurrit, cujus natura est e radice multipliciter circumvoluta , plurima , & subnigra niti; folia ferre caulis dupla, angusta, mucronata , nervo per medium discurrente distin.cta, atque imbricata , re haec cuncta ex radicibus: nam quae in caule gignit, pauca, ct brevia sunt; D. stremo edere caulem prismaticum, semipedalem , deorsum , cum spicis reflexum, quae parvae, angustae sunt, di colore spadiceae.
foliis friatis ex luteo . Nullo modo tacitus hanc perpulchram Herbam praeterire possum, tum quod per se, elegantissimae varietatis cum sit, clariore nomine digna videtur; tum etiam Diuitigod by Go le
96쪽
iam quod sine ullo incommodo in celeberrima Patavii urbe hac parta fruimur . Ex fossis ad Portam Divi Ioannis ubi primum vidimus, in Hortum amomissimum Mauro num transferendam curavimus, in quo viget, atque in dies pulchrior evadit. taeteriun, cum nihil aliud, quam foliorum varietatem, diversum Obtineat a C eroide angustifolio, spica spadice viruit, minore TO URNEF. IV. R. Herb. s1s, in Tabulis omi temus ; quod de superioribus minime laciendum judicamus ; immo summo in honore utramque speciem habebimus, di singillatim ponemvis .mYX SPECIEBUS ADDANTUR SEQUENTES. I. Ma x granis aureis , minus , spicis ad latera culm
DIcimus ad latera culmortim hinc illinc oriri spicas huic Mayx ex foliorum alis , ut distinguamus nostrum a Frumento In eo rem dicto , mimine C. B. Fin. 16 , ct TABERN. , quod grana producit in paniculis summo culmo insidentibus, floribus succedentia, non vero in spicis circa medium culmi exorientibus, ut hoc nostrum . Caetera communia utrique . Seritur passim in arvis, re felicius provenit, quam vulgare Madix granis aureis ToURNEF. IV. R. Heia.s gi , di magis etiam a colonis probatur ; antequam enim fervidimma tempora soli humorem absumant, spicas edere solet: illud contra dum ad tantam altitu. uinem properat, saepe superveniente siccitate, re dessiciente lamento, sterili culmo inarescit. II. Idem , foliis Ariatum ex albo III. M ' spira nigra , rubra , di spadicea , friatum Disterentin perint ex soliorum varietate, quo tan tum discrimine separantur: illud a nostro primo : hocri et a m
97쪽
a Madix spica nigra , rubra, ct spmMea ToURNER IULR. Herb. Si g, quorum utrumque frequentius occurrit in arvis satum. De Mayx nullum nomen in Tabulis servabo: cum sua quisque imaginatione vulsatorum iconibus accommodare horum tormam facillime possit, modo in pri mo subduplam uox granis aureis, vulgaris Durnef. proceritatem antino repraesentet; in secundo eandem ac in primo; in tertio denique aequalem ipsi Tourne- fortiano ; varietates enim colorum quis sub oculos
scalpello posuerit 'quoniam vero hic de myx sermo est, res ipsa hor.
tari videtur, ut aliquid in commune etiam addamus; etsi enim totam Cisalpinam Galliam nihil se quentius occurrat, plerasque tamen provincias minime offenderit haec nostra digressio, cum vel propter consuetudinem, vel coeli statutu , terraeque Inclamentiam, commoda utilitatesque, quae ex Mux Percipiuntur , non habeant, ignorentque hujus usum, dum eo privantur. Iucipiam itaque a cultu, deinde ad usum vin
Coloni igitur statim in ipsa proscissione ab aequino.
etio vernos Candidus auratis aperit cum cornibus annum Taurus , ct aherso rataras Canis occidit Uro .
Solo ingerere semen incipiunt, Iirantes terram in i liores porcas , ut ex duabus una fiat. qui vero africo.Iationis prudentiam sibi vindicant, sub brumae initium solent ea loca prosciiidere, quae MayX verno tempore seminanda sint; ita a gelicidiis undique Penetrantur, di putria redduntur. Quare facilius i gestum semen per resolutam humum radicibus diffunditur , luxuriaturque . Utcunque inmen spargitur , sive proscisso
sive crudo arvo, injuriam tolerat: neque etiam ullam
mediocritatem soli aestulat . Iacitur pinguissima, di laetissima humo: jacitur uliginosa, re densae jacitur
98쪽
exili, aut cretosa : jacitur denique summe jejuna , ren acerrima. Provenit quacunque satum, sed pro arvi conditione plus reddit, minusve . Coinsertum tamen est . quam pinguissimo laetari, re quam maxime uliginoso, ac patente campo. Peraista sementi, cominus agricola sequitur, qui scamna tentando subigat, reinverso ligone vastos cespites, atque eminentes glebas minute defringat; inde superinducitur crates . sin occatione octo fere dierum spatio sub terra latet, postea erumpit. Cum primum trientem ex terra eminere cernunt, descendunt sarritores, de teneram segetem Idiviter scalpendo non solum a subeuntibus Herbis puris gant , sed sinstillatim pastinando parte terrae eam levant , ut tenesi e radices, dempto onere, facilius coinvalescere , di confirmari valeant. Mirum autem est, Juam cito adolescat. Quod ut vident coloni jam pe-em auctum , iterant sarritionem, &, sarculis hinc iblinc circa radices ingerendo terram , Herbam obruunt, tum ne radices, hausto a sole humore, siccentur, tum etiam ne a ventis gravidus culmus ita facile agitetur, aut eruatur. Quod opus multum de temporis re laboris absumit; unde non sine ratione magna sarritura dicitur . Quae enim tertia vice instituitur, cum jam adulti culmi, re in jubas effusi, spicas educere inci- iunt, paucas operas desiderat ; quippe tantum circa ingulos culmos Permovetur terra, qua rursus radices obruantur , magisque firmentur. At Marx nullius amplius indigens nisi opportunae pluviae; facile ventos elidit , & grandines. Porro ob ingentem radicum cespitem succi tantum haurit, ut quibuscunque arvis quamvis se. Iicissimis insederit, uinama defrugatione, ne uicam sterilitate affecta relinquat. Sed nihilominus largius rebu-dendo effcit, ut tolerabiliora agricolis damna videan-,tur . Maturescunt omnes species, quas in Italia ha hemus , mense Sextili, una excepta trimestri, ( quae, Peracta messe, jacitur restibilibus arvis, omnium quas Disitired by GO le
99쪽
habemus minima haec autumnali tempore perficitur.
Nostrum minus Madix fere ante idus reponitur: communia leguntur sub calendas Septembris . Signa maturitatis cum arescunt culmi, & spicae revolvuntur . Hae autem spicae figura cylindracea sunt, longae, crassae, di extremitate in obtusiam conum desinentes, quibus grana veluti cuneata infiguntur per longitudinem disposita . . Spicae manu carpuntur, & in areas statim a spici legio importantur, terunturque, ut caeterae fruges . postea siccatur Rranum, & inde paratur farina , cujus usus quam latiuime patet . Majora tamen comiti a Indis populis praestare audio. ex quo & vinum & oleumsbi parant: a nobis tantum panis conficitur ex farina .
quo tota hyeme rustici vivunt et & cibus sive puls, qui
farina ex aqua subacta constat, qui ex quadam similitudine cum illo priscae aetatis ex Hordeo parato Polenta nuncumtur: tamari Lex quibus halsimus o Megaeo modo, modo Arvas dicunt . Hoc quoque plebecula nutritur ; etsi aliquando etiam in magnificas mensas( cum sit ob condituram exquisiti gustus importeret. Hune cibum apud Medicos culpari audio, tanquam
multorum morborum causam , quibus non tentatos
majores fuisse, Munt . Sed quam facillime ab hac senutentia deducerentur, si paulisper mecum alicujus alpini pagi subirent casas ; ubi nomines procera statura, firma , di perpetua valetudine laetantes occurrunt ;mulieres, pueri, quae mollissima corpora habentur, pol. lentes viribus, torosi, validi ; senes , quamvis in extrema constituti aetate, optimi habitus , sensibus adhuc , integri, vivax exercentes cor s ; neminem audient efferri, nisi ultimo senio conlactum, aut ex aliqua rupe praecipitem , aut a seris extinctum. At quo
victu e Credimus poetarum more Ambrosia, aut neci
re quodam a tala demisi, quod maxime pastoralis vita iis cordi sit 3 A laeta dejecti usque ad illam, cuim sicca morte solvuntur, aetatein, simplici polentae usu, Diuitiata by CO le
100쪽
iis tantum additis ferculis , quae a Iaetariis animali. hus subministrantur , contenti vivunt, claudendo cae. nam vel largo fontanae aquae haustu , vel seri potione . Panis plerisque ignoti nominis, omnibus quidem posthabitus . Ita quoque vini nulla cura, cum plurumi tantam senectutem decurrant, integris, ut ita dicam , faucibus . Ergo aliam adversae valetudinis cavisam quaerendam discant ; quam facile unusquisque imvenire poterit, modo dissimiles animi corporisque m res , & contrariam vivendi consuetudinem attendat . Parcant interea innocentem culpare cibum, Parcant insimulare Bolanicorum victum , & praesidium, quo saepe in Alpibus, deficiente viatico, alacres vivimus.
URTIC SPECIEBUS ADDATUR SEQUENS.Urtica major , Montis Bais .
I Actenus reperiuntur hae species, quae Florem a se ctu secretum producunt: nunc duas subjiciamus, hanc nempe Urticam, oc sequens Equisetum, inter ibias Plantarum species reponendas, quarum alias in eo. dem genere Flores edere ; alias frui ius Auctores rei Herbariae constituunt. duod an verum sit, de perpetuum in omnibus, adhuc inter conjecturas anceps rum. Illud
tamen moderatius addam: areumentum in contrarium
esse, saepius nasci, & inveniri nas steriles species circa ea loca, in quibus nunquam inventae sint foecundae illae sive mares semina subministrantes . Quod in Urtica urente, maxima C. B. c ut nostram hanc praeteream, quae, cum
foemina sit, & sterilis , in Baldo tamen, a nulla alia specie exhibito semine, nascitur luculentius apparet, uae passim di frequentissima oritur, re longe latequeiffunditur , nihilominus nemo in his regionibus inveniet Urticam Romanam sve marem , cum globus; I. B. , quae illam communem jactet humo . Idem forte de Mercuriali montana , spicata C. B. dicendum est, quae in