Meteorologicorum Aristotelis libri quatuor. Francisco Vatablo interprete

91쪽

disserenita sine

Aterminat.

bus triagulis,et uno in plano,omnes costini:omnes enim sese ad rectos angulos lineae A E B,in uno puncto scilicet E,iungunt. Igitur descripta linea, circulas erit: nisu uero, E. Sit autem punctum B Hol: punctum A,aspectin .ci cunferentia C F D, nubes a qua solem versus refrangitur aspectus. Specula etiam continua intelligere oportet.Verum singula ob paruitatem inuisibilia sunt:quod autem ex omnibus conita,unum esse uidetur, quia iri digesti sunt, ut unum deinceps post alterum sit collocatum Quod autecernitur albumsol est,qui in unoquos speculo per circu-

Iam continenter apparet,nec ullam, quae sensui peruiasit, recipit diuisionem. Huic autem proxima,continvag ora nigricano, illius alborem atrior apparens. Sed circa terram magis,quod locus terrae vicinior magis vento careat.

Nam 'eri non potest,ut flante uento titio cerra flat.Fo ro circa lanam Areae saepiuscula fiunt: quia sol cum sit c

lictorio in aeris confiitutiones dissoluit.circa astra autem, fiunt quidem eisdem de causis, non lamen ex aequo portendunt,quod constitutiones prorsu3 exiguas, et non dure foecundus significcnt. - a

De Iridit accidentibui tum cadetis,tum coloribus:& de ei ad Halonem differentiae. CAP. It tris

V od autem Arcus refractio quide sit, iam diximus: qualis autem,' quo pacto,quas de causas gula, quae illi accidunt,fieri soleant,in praesentia dicendum. Igitur ab omnibus leuibu3 restangi aspectu videtur, de quorum numero est Vm aeriqvam aqua. Fila autem refractio

ab aere, cum densescit. At ob usus imbecillitatem, frequenter uel sine instillatione uisum refringere idem H PLId quod cuidam molliter,non acute uidenti,aliquando accidit:dim enim ambulabat,semper simulacrum aduersa fronte

92쪽

LIBER II i. ,3 fronte praecedere videbatum quod i lii contingebat,quoniauisio ad ipsum reflectebatur:nam prae languore adeo imbe S scilla, tenuus modis omnibus erat, ut et propinquus acrs eculi uicc milli perinde ut qui ri motu , dens usq; illici, praestiret,et ab illa repelli nequiret. Quocirca Cy promontoria in mari,rcuulsa: Euros irate omni maiora Duido r. Item quae in caligine posita sent,ut sol,' usura,

dum oriuntur,re occidunt potius quam cum coeli mediam tenent. Ab aqua aurem maxime uisus refrangitur,oe adhuc ab ea,quae fieri incipit mellis,quam ab aere. Etenim

quantibet partium, e quibus consissentibus roratio fit potitiu quam caliginem Feculum es e necesse est. Cum autem et apertum sit, et iam dictum in huiusmodi speculis

colorem duntaxat,non etiam Duram apparere: necessario accidit cum pluere incipit,et iam quidem nubium aeriti mollem plauiam concreuit:nondum ramen pluit,si e regione sit solisiui quippiam aliud, quod adeo lacidum sit, ut nubes eculum reddi queat et restactio in corpu3 Iucidum ex aduerso fat,coloriis, non Durae apparitioncm fert,cum speculum quod is paruum sit,uis inuisibile. At

cum magnitudinis cotinetia , quae ex illis omnibus exultat, uideri queat,magnitudinc in peractuam eundem praete dere colorem necesse est:nam speculum quodq; et,quod ex omnibu coalescit ,suum colorem tribuit. Quare cum haec accidere possent quoties sol,et nubes sese ad hunc modum habebi/nt,et nos solem inter et nubem erimus, apparitio quaedam ob re actionem fiet. Quinimo et tunc, et non aliter habentibus illis, Arciri in coelo cernitur. P tet igitur Arcum esse res actioncm uisionis in solem. Qua obrem et Arcus, nisi sole aduerso: Area uero,nisi circa

solem non' Et quidem ambo, refractiones sunt: uerum

colorum

93쪽

s ARI ST. NE TE ORO Ccolarum varietas alti ram a reliqua discriminat: nam altera ab aqua,atro mi et elonginquo feri soletnalicra ab aere, qui suapte natura cadidior est,et e propinquo. Qxod autem fluidium est, per atram,aut in atro (nihil cnim re-hrt puniceum apparet. cotueri autem posmus ignem,

qui e uirentibus lignis florubram flammam habere: pr pterea quod ignis,qui fulgidu ,albusq; est, multo filio adnisus est Q runctium sol ipse pcr caligitu ni, et filium punice M apparet. Quocirca Arcus res actio I r ma,clusii di colorem habere uidetur: quippe cum ea res actio ira uis astor ginibus fui. At Areae res actio, minime. De coteris autem coloribus postea sum ita dicturi. Praeterea VIA confiitutio circa solem ipsum pcrmanere diu non potis', sed aut pluit,aut dissoluithr dura lamcn e contrari s aqua gignitar empus quoddam interuenit. Si enim illud euctiaret, Areae modo Arcus tinctae forent: nunc aurem integra quidem,aut circularia nulla sunt,quae tuem habeant apparitioncmscd exigua, tr per parteis, nempe qui vocantur

Bacilli,seu Virgae. Quando si caligo talis con sterct, qualis esset aquae,aut cuiuspiam alius atri , sicuti iam diximus, Arcus coelesu integer perinde,ut qui circa Iucernas fit, parci ci. Nan: frequenter per h)cmem 'ante A pyro

circa lucernas fi iris,quam maxime uident,qui oculos habent humidos:quonia eoru aspectus prae imbecillitate ccleriter restangitur. Fit autem tm ab aeris humiditate, quam. Iuligine illa, quae a fama defuit, atq; cum aere rascetur: tunc enim spe Iumuci propicr nigrorem feri e Ict.. Aligo tumida exictit. At Iucernae Iunicii non album, , sed purpureum,et flori I reos simile, non autem punici circulo apparet via et aspectus qui refringitur, exiguus

est: et speculum vir . At Iris illa, sitae a retus ferisO-- lati

94쪽

LIBER III. SIet,qui e mari res 'ntur 'tu quidem eodem fit modo,quo

quae in coelo cernitur,colore tamen sinultor et 'quae circa lucernas apparet: non enim puniceum habcre colorem uidetur, sed purpureum. Ipsa autem refractio a minu-t imis quidem, ud continuis asperginibus fit, quae non nisi aqua sunt,quae iam prorsus discreta est. Fit autem etiam Iris si quis tale Iociam,qui soli oppositus sit, et hae quidem sol faciem suam ostilitet illac uerb umbram fidiciat,

tenuibus cons ergat rationibus. Nam in tali Iocod quis intra irroret,et qui foris stit,qua solis radij permutetntur, eis umbram Ociunt, Iris apparere solet. Haec autem modo locoq; consimili sit, et causa ea cin, qua quae armis escitur: nam qui irrorat, manu vice remi, uti solet.)Qxod aurem Iris color talis fit, simul et de caeterorlim colorum apparitione, ex hisce patebit. Intellexisse enim oportet, uti iam diximus, atque supposuisse, primo quidem rim lucidam in nigro, aut per nigrum , colorcm cere puniceum. Secundo aspectis qui se Ionge deducit, imbecilliorem, minorems reddi Tertio, atrum esse ueluti abnegationem: nam quia hisus deficit.atru apparere solet. Quocirca quae Ionge absunt, nigriora omnia apparent: quia uisus ea minim assii quatur. Sed isti ex hisce,quae circa sensu accidunt, considerentum nam quae de hisce rebus dicuntur, ad illa pertinet: nune autem de ipsis dicamus,quantum nobis opus est. Hae igitur de caus tam quae remota sunt, quam quae in speci lis,mgriora,minoras,ac leviora apparent. Ominetiam nubes hisce,qui in aquam, quam qui in ipsas asticiunt,nigriores esse uidentur, idq; admodum iusigniter:nam aspectu exiguo, propter refractionem , lectantur. NihiI autem interest, contectus dimoveatur, an rei conspe-

95쪽

ARIs T. METE ORO Vetui obtiast enim ratio utralibet,ut ide eueniat.Ad haec, nec id nos latere oportet:accidit enim ut cum nubes prope solem fuerit, si quis in eam dirigat pupillae aciem, nullo itincta colore sed alba appareat: at si in aqua eandems cctet,colorem quedam Arcus coelestis habere uideatior.Patet igitur, quod conspectus fractus ut prae imbecillitate quod nigrium est magis nigrum, ita quod album est minus album apparere facit,atas, ad nigrorem addi aett.Validior igitur astectus,colorem album in puniceum, proximita ab illo in hiride, qui praeterea imbecillior est in purpureum, mutare assolet.Vltra hos autem colores, nillus praeterea apparet,sed ut plurima quos alia,ita re hi ternario defianiti sunt. Aliorum autem colorum mutatio,insensibilis est. Quocirca et Arcu tricolor, uters quidem sed opposito modo apparet.Primus igitur extimumst pretranis circus rentiam,puniceam habetrusi aspectus a max a circumfrentia stoli plurimus incurrit:extima autem,maxima est. Proxima verb,et tertia, uxta proportioncmsese habent. Quare si quae de colorum apparitione discruimus, probe dicta sunt, Irim et tricolore esse, et hisce solis coloribus tingi necesse est. Flauus autem color iccirco apparet, quia iuxta positi colores flectantur.Nam color puniceug iuxta uiridem, bug apparet .cuius rei signum est. Nam in rubenigerrima,Iris maxime purasinceras feri assolet: e enim accidit, ut color puniceus fluuior esse uideatur. FI uum autem illud, quod in Arcu apparet, color est intra puniceum, et uiridem medius. Igjitur ob nubis circvn- shntis nigrorem, quicquid eius puniceum est, album ap- rparet, nam puniceum, ad illa, album est. Et rkr emarcescente proxime terram Iride, cum di soluitur puniceam, nebula. Iba iura uiridem sese applicans, in f -

96쪽

L I A E R III.

nam transire solit Haec autem, maxime indicat lunae Amcus, quippe qui albus omnino appareat: quod accidit, quia et in nube atra, et noctustectari solat. Ergo ut ignis igni adiectus, sic nigrum iuxta nigram positum, quod remisse assum est,quale est punicem,prorsus album apparere facit. Haec autem aflictio, uel in floribus perspicua est. Nam in texturis, et variegaturis, colares quiadam iuxta alios,' adios positi, apparitione supra quam dici queat de runt:ut purpurei in albis, nigrisue Ianis.

Praeterea instIendore tali, aut tali. Quocirca et qui v ri' flarum colaribus fores concinnant, cum ad Iuce nam operantur, sese frequenter errare, et imprudenter alios pro alijs accipere aiunt. Quod igitur Iris sit trico Ior, quod hosce colores tantummodo praestrat, dictum est. Quae autem ambit, secunda et colaritag languidioribus ei quos iremsitu diuerso, atq; prima, hae ipsa de caehabet. Nam a tectus Iongius procurrens, ut quod remotiua cctari quod hae uidet. A supcricristitur I inde res actio imbecillior exultat: quia remotiore in loco P. Quare cum minor invadat, colores apparere tinguis diores efficit. Item ordine conuerso, propterea quod sese a minori, ac interiori circunfirentia ad solam maior tr

dit. Nam quae uso minus distit, a propinquisima rimae

Iridi circunstrentia restangitur: minima autem exteri ris Iridis circunstrentia, propinquisima est. I ris ea puniceium colorem habebit: illi autem proxima, et tertia, iuxtet proportionem. Exterior Irn,B: interior, A: colares, C punicii , D uiridiu, E purpureug. Pars autem illa,

97쪽

Hic aliquor; id proprietates ta ritast

caeterum tres Arcumdat plures Mi ad hoc uis Gii nunquam ferunt : quia secundas obscurior euadat, adeo ut tertia retractio admodum infirma reddatur, nec ad solun prevenire queat.

L se,nee in portionem semicirculo maiorem , t de cis teris, quae illi decidunt, ex descriptione pet considerare uolentibus apertum. Nam hemisthaerio supra terminantem circatum A existente, centro aulam N , ars puncto quodam alio ceu G exoriente , si laneae quae aΚ in turbi

iusteciem procidunt, uelut aram lineam G Κ sciant, O lineae aΚ dari productae ab heres haerio ad G si per angulum Maiorci' restangantur, lineae projecto. Κ egrediuntur, sese circuli orae applicabunt. Aissi in ri exortu, abitu ue fiat refractio, dimidia circuli L piae supra aeriami excipi ab horreonte con si uero dimastrum superium dire caeli existit, restan

98쪽

mrangatur assectus, semper arcus minor dimidia eire Ii firma asinitur. Minimus autem, dum illud circu- attingit meridianum. Sit enim primum in oriente G, Crlinea L M in G refrangatur: ais planin E, quod a te go trianguli G Κ M existit, educatur: nihil enim res ret,sii quodlibet planum ex histe,quaestpra lineam G Κ, iuxta triangulum NMG co unt, eductum sit. Orbistas sectura, circulas erit, maximas sit E. Lineae igitura punctis G Κ hac ratione ductae, haudquaquam in alio, et alio quum semicirculi illius in quo E, puncto concurarent. Nam cum et puncta G,Κ data sint, ta linea Κ M. dari utris erit et linea MG. Quare et ratio linean G ad lineam n Κ. Datam igitur circunstrentiam, punctum M attinget. siticis ea , N M. Quare es cunferentiarum sectio data est. Ad aliam enim quam N M circunstrentiam, ab eisdem punctis eadem ratio in eodem plano minime confictit. Extra descriptam igitur' rum , linea quaedam nempe D B ,seorsim iaceat, seceturs ad hunc modum, ut quomodo linea n G ad

lineam M Κ sese habet, ire Iinea D ad lineam B sese

habeat. Meior autem est linea M G, quam linea M Κ:quandoquidem turbinis refiactio super maiorem angulam'sub maiori enim angula trianguli H Κ G, po rigitur: maior ergo est linea D linea B. Accedat ightur ad lineam B , linea F, ut quod esst line D ad lineam

B, id linea B F ad lineam D sit: deinde quod est lis

Ma E, ad lineam N G, id linea B ad aliam, puta H in fat . us a puncto Q ad punctim M, producatur ID nca Q M. Igitur punctum QA, circuli cui lineae a Nprofluentes ingruunt , uertex erit. Nam ut linea F sese

99쪽

roo ARIST ME TE OROL. Iinea D ad lineam Q M sese habebit. Ponamu enim non ita habcre,sed aut ad minor haut ad maiorem lineam M. Nihil enim re=rt,utri dicamus: sit ad linea in R. Eandem igitur rationem lineae G Κ,ν Κ Q ,' R inter se habebunt: quam lineae F,B, D, habent. At lineae F, B,D,rationum similitudinem subeunt: nam quod est linean ad lineam B, id linea F B ad lineam D. Quare sicut se habet linea G ad R , sic linea a R ad O Κ. Si igitur . punctis G, Κ, ad punctum R protrahantur Ibneae G R, 'ΚR, hae protractae eandem seruabunt rationem , quam linea G Q ad lineam Q R. Nam Iineae trianguli G Q et trianguliΚRQ circa eundem angulum Q , rationumsimilitudinem subeunt. Quare et Iinea G R,ad lineam Κ R eandem habebit rationem,quaer linea G Q ad lineam Q. R sortita est. Eandem autem rationem habet linea MG , ad lineam M Κ: quam linea D, ad lineam B. Quare quae a punctis G, Κ, ducuntur: ambae non modo apud circunferentiam M N concurrent, tametsi eandem habeant rationem vergim etia alibi:quod sane fieri nequit. cum igitur linea D,nec cum maiori nec eum minori quam M ( utrunq; enim similiter oste detur communem obtineat rationem, atet idem illi cum

ipsa linea Q N euenire. Quare quod est linea M O ad lineam ' Κ, id erit linea G Q, ad lineam Q M. Igitur fi circulus descriptus sit, qui uertice Q, et intervallo Ch M utatur: angulos omneu attinget, quos refractae traneae,quae a punctisΚ G prodeunt,oficere solent. Quod si non attinget: quae alibi, quam in semicirculo coeunt, eandem habere rationcm cons in iter ostendentur: quia feri non pol jam diximus. Si ergo semicirculum E circa diametrum G Κ Q circi agas, quae a punctu G Κ ad

punct

100쪽

ici iam M restangi solent, omnibus in planis consim llitersese habebunt,efficients angulum aequalem, nempe N M G: et quem angulum lineae N a, et Q M ,-- prae lineam G in commutent, semper aequalis erit. I glii tur trianguli super lineam G in confiituti, triangulata n aequales sunt: horum autem perpendicula, in idem punctum lineae G in cadent, atq; aequalia inter se

erunt. cadant in O, igitur O, circuli centrum existit: cuius partem alteram, nempe eam, quae circa MN horreon abstulit. Rursum, sit horreon A c,supra quem iamsubiectum sit

punctum G : As nunc axis: G Q Reliqua omnia, haud secus is prius ostendentur. circuli enim uertex subhorletonte A c, elevato puncto G, erit. Vertex autem circuli,et centrum tam circuli,quam eius, qui nunc puncti eleuationem terminat (is enim est G hi in eadem Ionea sunt. cum uero puncta L G , supra diametrum A csint, circuli centrum scilicet O sub priori terminante, nempe A c, in linea Κ 'in mare portla,que supra hori contem existit,ut s T sole supra eandem Heuato, minor semi seculo eritnnam R S T,semicircuIM erat, numbe autem a terminante Ac interfectus est: portio ius R s, minime apparebit. gQ s At cum