장음표시 사용
101쪽
1 citcttira maxime composita inveniatur , laesionum harum ratio vix semper accurate tradi poterit. Nos itaque universales sensus & motus laesiones cx phae nomenis& caussis generalibus quodam modo explicabimus, particulares vero, quo& haec doctrina bre viter declaretur , paucis exemplis illustrabi nus. g. 2I8. Si in homine subito , rarius successive , sensus externi & interni obnubilantur , & prorsus abolen tur , motusque voluntarii prorsus supprimuntur , ita , tit stipitis instar jaceat , eum a poplexia tactum esse dicimus. Interea tamen vitam evidentem in vitalibus motibus deprehendimus , dum ut plurimum validius respirat , & pulsus cordis & arteriarum vehementior Observatur. g. 2I9. Si aegri post tales insultus , vel viribus vitae ite cum excitatis, vel apta medendi ratione adluti , ad se redeunt, saepe tamen resolutio nervorum , quam paraly sin dicunt, remanet lhaec est ineptitudo mus Culorum ad actiones perficiendas , quae potissimum a nervo pendet. Paralysis vero non solum post apo-plexiam praegressam remanet , sed saepius quoque illam praecedit & ex caussis suis sola oritur. In terdum quidem post insultus a poplecticos & sensuum externorum & internorram debilitas quaedam obser-Vatur , de qua tamen alibi dicturi sumus. g. 22 O. Distinguunt porro paralysin pro ratione partium, quae assiciuntur si enim omnes musculi sub capite
siti resolvuntur , paraplegia dicitur si musculi, in
102쪽
s ΡARS III. CAP. II. DE ACTIONIBUS
Ono latere siti, immobiles fiunt , hemiplegia appellatur si tandem pars quaedam singularis , ut lingua vel brachium , actionem suam perficere nequit , paralysis partialis nuncupatur.
Ad apoplexiam disponit & saepe eius initium est
vertigo, quae est apparens rotatio omnium objectorum , quae visu percipiuntur , ita , ut trementes &vacillantes homines incedant. Tum vero non tantum in visus organo agitatio, sed & susurrus aurium& molesta sensatio corporis universi & capitis potissimum observatur. Quam ob rem graves insultus
vertiginosi a poplecticis simillimi videntur.
g. 222. Spasmus sive convulsio est valida & violenta musculos e partis contracti O , quae non tantum in musculis sive massis carnosis, quae artus aliasque corporis partes movent, sed & in omnibus membranis, quae fibras carneas intertextas habent, v. c. in musculosa intestinorum tunica , Observatur. Ipsa vero contractio vel continua , vel alterna est: spasinus enim sive convulsio stricte sic dicta nuncupatur , si contractio per longius temporis intervallum durat,& non, nisi caussa proxima agere desinente, remittit , parte spasmo affecta prorsus rigida existente; in leviori autem insultu , ubi, spasmo in uno musculo , vel fibra musculari vix remittente , antagonista , aut fibra opposita eo corripitur , & motus alternatim fiunt, motus convulsivi dicuntur. g. 223.
Validiora spasmorum genera, pro indole direet onis , motus & inde pendentis actionis laesae , se
103쪽
quentia a veteribus ast finiuntur. Tetanus est rigiditas corporis totius, a simultanea &universali musculorum, flexioni &extensioni membrorum inser Vientium, contractione oriunda ; partialem vero rigiditatem crampum , barbaro vocabulo , dic ut .r Em prosthotonus appellatur, si omnes corporis partes antrorsum opistho tonus, si omnes retrorsum
flectuntur , & diu in eo situ retinentur. Sed mira in his est varietas , non satis definienda , ideoque ex generali idea spasmi tantum dijudicanda. I. 22 .Epilepsia eodem modo , ut apoplexia, actionem sensuum tollit , & homines prosternit , ideoque morbus caducus dicitur : sed miri simul in corpora Oriuntur convulsivi motus & spasmi, ita , ut aliae
partes rigidae retineantur , aliae alternatim convellantur , donec , exacerbatione morbi finita , languor partium omnium , sensus & motus perficientium , ad tempus remaneat; hinc etiam in habituali epilepsia , extra paroxysmum quoque , saepius stupiditas in sensibus externis internisque & languor in motu musculorum observantur.
g. 22DIn summo senio , praecipue in iis , qui contentiosa corporis & animi actione per vitam agitati sue runt, & motus animalis imbecillitas & sensuum he
betudo inducitur. Haec ultima αναισθησία sive sensuum desectus appellatur, ubi non tantum orga
na sensoria objecta imperfecte & confuse percipiunt, sed sensuum praecipue internorum imbecillitas observatur , ut in memoria debili & iudicii acumine deleto cognoscimus. Quam quidem imbecillitatena.
104쪽
96 PARS III. CAP. II. DE ACTIONIBUS
senili similem, per calassas singulares, in aetatC non adeo provecta interdum accederC conspiCimus , V. c. per delirium febrile, maniam, melancholiam, abusum veneris in juveniore aetate cet. f. 226.
A sens bus intcrnis laesis ad somnum , simili modo laesum , seogredimur. Pervigilium enim illum statum hominis denotat, in quo, corpore licet quie to, sensus externi internique vigent, & dispositio admotus mus hilares adest, 1Omnus vero nullus, quam- Uis eum maxime exoptent aegroti , eumdemque ad vires restaurandas exigant. SomnolCntia C contrario est ille corporis flatus, ubi illud, etsi ad sensus Scmotus exercendos per caussas externas cogitur , eosdem tamen non facile exercCt, sed mox summam proclivitatem in somnum capiendum commonstrat. g. 227.
Mira est in his actionum laesarum varietas , in qua definienda non satis conveniunt pathologiae doctores vid. B. M O O R in pathologia cerebri Cap. VI l. p. 188 . Nos sequentes indicamus disserentias : coma vigil est proclivitas in somnum non diu
durantem, sed excitatione per causias internas ite rum distipatum; coma somnolentum C contrario est somnus post excitatic nem per caussas e Xternas iterum iterumque IndCctus , nulloque m Ocio dissipandus. Carus & lethargus continuum somnum idicant, ita tamen , ut alii carum sine febre, & letharagum cum febre assumant, alii contrarium statuant. Haec vero symptomata cum adeo varient, Optim
ad apoplexiae calidae & frigidae genera reduci pose
105쪽
g. 228. Omnes hae mutationes morbosae , seu actione ς laese , ideo in animalibus actionibus crebrius occur runt , quoniam in statu naturali quoque in his actionibus interruptus semper motus , & ex instat anti mox vividior , mox lentior redditus , deprehenditur, unde partiales & universaleS ejus pertur bationes , 11 caussas remotas respicimus, faciliuslsic eveniunt, quam in reliquis actionum vitalium& naturalium organis , ubi semper aequalis est
fui di nervet motus , qui , si etiam mutatur , per gradus quasi intenditur & imminuitur.
Caussarum scrutinium, in his actionibus laesis definiendis, dissicile est cum in cerebro & nervis& fluido , hic secreto & moto , posita sit actionum laesarum ratio. Motus vero si vidi nervet in statu sano aegre intelligitur & dijudicatur , ideoque ille
in morboso quoque statu , vel auctus, vel imminutus , vel irregularis redditus, difficulter disquiritur& cognoscitur. Si tamen vel cerebrum ipsum ejus que laesiones, vel motum circulatorium sanguinis &humorum laesum , vel ipsam denique nervorum , vel fluidi, in ipsis moti, indolem curatius attendi-mUS , non nullas caussas apte perspici, & alias inde deduci posse existimamus. g. 23O. Ratione cerebri calvaria minus apte conformata , tracta, depressa , vel e Xosto sibus immutata , vel Corpora peregrina, per vulnera in calvam introduciata, sensiles cerebri membranas ipsamque ejus sub tantiam irritant & destruunt. Porro quoque hu- Patholog. G mores
106쪽
mores sanguinei, vel .sercsi , inter membranaS , cCrebriam involven es, vel in cavitates ejus est usi , stagnantes & corrupti, teneram partium fabricam
laedunt. Ipsa tandem cerebri substantia , inflammatione , suppuratione , gangraena, sphacelo & scirrho corrupta , aequabilem distributionem sanguini in cerebro & inde fluidi nervet secretionem & derivationem mire perturbant.
g. 23 I. Si circulum sanguinis & humorum in genere consideramus, ple thora & motus sanguinis intesti nus & progressivus, vehementior redditus , capiti potissimum molestus, mixtio sanguinis & humorum morbosa , pituitosa, atrabitaria , secretionem , in cerebro perficiendam , suo modo laedunt. Similis dispositio per varia medicamenta , in primis narcotica & venenata, inducitur, ut opii & cicutae exemplo discimus. Languor motus circulatorii, a rigiditate & laxitate fibrarum oriundus , quem in senibus& obesis conspicimus , simili modo actione cerebri & nervorum languidiores reddit. g. 232. ' . In nervis vero eo in loco , ubi ex medulla oblongata spinali vicinisque partibus educuntur , stases sanguinis, vel seri, vel cujuslibet materiae mora
bosae peregrinae corruptae in cCllulosa tela, nervos cingente , Observantur, quae Codem modo , ut alia tumores exorti, fibras medulla res comprimunt,&, quemcunque assumamus, fluidi nervet motum intercipiunt. In nervis quoque , per corpus distribu
tis , similis collectio inter telarn cellulosam , eos in vesticiatem, vel alia cauilla comprimens, assii menda. i em
107쪽
adem efficit. Nervi pri incipes, ut par vagum &interco state , tensa, & obstructione viscerum vel repletione ventriculi & intestinorum , si asti οἱ alia fecit sympromata quoque morbosa per contensum aliorum nervorum oriunda , inferunt.
An fluidum nerveum in sua indole & mixtion mutari , idque diversas inde actiones laesas inducero possit , dubia quaestio est. Natura hujus fuidi obstacura est : ctam vero tanquam liquor , ex sanguine secretus, considerari mereatur, naturalem quamdam mixtionem particularum ut habeat, necesse esses
videtur , quae forte per morbosas caussas mutari &in praeternaturalem deduci potest. Dispositio atrabitaria , suo modo in sanguine & lympha existens, de melancholiam ac maniam inducens, haud obscuro declarat, in his morbis mixtionem sui di nervet , modo haud cognoscendo, mutari posse. . . g. 23 q. Diversitas insignis caussarum, nunc a nobis indicatarum, ita quidem comparata est,ut singulis symp- tomatibus, superius recensitis , propriae non ubi que assignari, & genus es morborum inde declarari possint, nisi ad individualem disquisitionem in de finitis stibjectis accedamus. Suffciat igitur in obstacura hac pathologiae parte generalis sympto marum & caussarum recensio , in primis cum experientia docear, in morbis his nervosis non semper accuratum sympto matum ordinem observari , sed haud taro morbos, inde natos , peculiaris indolis
esse , a pathologis haud quidem descriptae , ex his fundamentis tamen dijudicandae.
108쪽
Yoo PARS Ii I. CAP. III. DE ACTIONIBUS
Similcs caussae, nervis organorum sensoriorum cipplicatae , sensias externos vario modo perturbant& laedunt. Ipsa etiam organorum fabrica multis mOdis laedi potcst , quod in gustus, olfactus, & tactus
organis, Ut pote non adeo compositis, facile cernitur. De visus vero & auditus organis, quae magis composita deprehenduntur , pauca exempli loco adducenda & ulterius a nobis explicanda sunt
In composito visus organo partes externae involventes & moventes primum, postea via lacrymarum consideranda est ; bulbus tunc oculi , & quoad
tunicas , quae eum constituunt, & quoad humores, qui in eo varia ratione continciatur, sigillatim in variis laesionibus examinandus est. Adeo autem ampla est haec doctrina, ut, si omnes morbosaS mutationes partium oculi & inde natas visus laesiones Iecensere vellemus , limites compendii egrederemur : exempla igitur nonnulla sussciant.
Praeter vulnera , quiae palpebris ut operculis bulbi infliguntur , harum tunica interna ad bulbum delata , conjunctiva dicta , infammatione , suppuratione & erosione asscitur; hinc affluxus seri acris &UlcCra oriuntur , quae saepe tarsos arrodunt, ciliorum situm pervertunt, & in glandulis febaceis, ad limbosi positis , grari dinosos tumores & parvos abs cestus estor mant. His laesionibus visus quidem non aboletur , acies tamen ejus imminuitur. In pinguedine , oua bulbus oculi cingitur, tum Ores varii, inici dum & in ossibus orbitae exostoses oriuntur, quibus
109쪽
bus bulbus oculi premitur, & a situ naturali ita de
fectitur , ut axis vistis pervertatur.3. 238. Μusculi, palpebras & ipsum bulbum oculi variem OVentes, paralysi, spasmis aliisque musculosarum partium laesionibus assiciuntur , unde laxitaS palpebrarum earumdemque rigiditas, nec non inordinata
bulbi directio pendet. Ipsi etiam tumoreS, circa bulbum enati, ut hunc e sede sua dimovent g. 237. sic & musculosa naturali directione detorquent, &liberum oculi motum , a quo summa ejus perfectio pendet, impediunt: s rabis mus itaque , & aliae visus torvi species , & ex his caussis , & saepe ex depravata consuetudine enascuntur.
g. 239 Glandula lacrymalis obstructa, indurata, & scit rhosa , vel ut tumor premens, vel ob defectum lacrymarum visum laedit, ipsa vero , si est , nimis laxa copiosiores lacrymas secernit, quae , nisi per puncta
lacrymalia resorbeantur , in oculo barent, acressiunt, carunculam & membranulam anguli interni , nec non palpebras ipsas arrodunt, & ita in oculo illa- Crymante per genas defluunt. Saccus lacrymalis , Obstructus & sciri hostis reddi ins, lacrymas susceptas non in nares dimittit , quae ideo stagnando corrUmpuntur, has partes erodunt, & tumores, Ulcera desistulas lacrymales, saepe etiam cariem inducunt. g. 2 O. Ex tunicis oculi cornea pellu ei ditatem vel to tam , vel ex parte, amittit, & ita ingressum radio rum in bulbum impedit. Sorosiae enim acritii ν
110쪽
humorum congestiones , multo magis vero inflammationes, pustulas, ulcuscula , cicatrices & pannos relinquunt, quibus tunica haec minus pellucida esscitur. Choroidea inflammationem oculi internam, dolores, spasmos & suppurationem patitur , qtiabus visus mire turbatur , saepiusque prorsus tollitur,magis vero uvea similibus laesionibus tentatur. Ob has vero vel alias caussas motus pupillae destrui
tur , si illa vel nimis contracta , vel nimis dilatata& immota persistit, & ita visum , vel in lucido ,
vel in obscuro , tantum loco permittit. g. a I. Fibrae medullares , in nervo optico ad retinam
deductae & in ca expansae, nonnunqUam exsiC- cantur, & sentiendo aptae esse desinunt. Ner vias enim opticus obstructus, comprestis & aridus factus, totius sensus abolitionem sive amauros in affert , cum laesio ad retinam transferatur. Sed &niaculae & scintillae, ante oculos versantes , saepius ex vitio quodam fibrarum medularium nervi optici& retinae oriuntur , & continuam quamquam par tialem , laesionem generant. Interdum tamen Vasa ,
his intertexta , seroso lymphatica congestiones se- rosas cffciunt, ex quibus obnubilationes sensus transitoriae inducuntur , quae & a spasmis augentur. f. 2 2. Si humores oculorum obscuri & minus pellucidi fiunt, nec radios transmittunt, nec convenienti ratione refringunt. Hoc in aqueo observatur , si aviscido , ibi concrescente cataractae spuriae oriuntur , humor tamen ipse ceteroquin sanus& augeri ,& imminui potest , & inde vel corneam nimis eminentem