장음표시 사용
121쪽
II 3 corpore excitat. In hepate enim in farctiis obstatructio & lcirrhiis , in viis biliariis & vessicula sellea calculus observatur, bilis acris , per vias biliteras mota , spasmos & inflammationes producit , ad duodenum vero delata , di arrhaeas biliosas choleram S alios morbos effcit. Bilis exitus de ne a tus
cach cxiam biliosam & icterum , scilicet effusionea bilis in sanguinem , producit; cum vero bilis in in testina non fluit, digestio laeditur, stimulo deficiente faeces alvinae figuntur& argillac ea: reddunζur. g. 268. . Si succus pancreaticus ex glandula pancreat so structa & scii rhosa fuere nequit, bilem nec diluit , nec digestioni aptam reddit; hinc stimulus nimius, a bile acri oriundus , chylificationem turbat. Liquor intestinatis deficiens eodem modo sc- citatem intestinorum inducit & duriora scybala figit. Mucus intestinorum si deficit & abrasus est , quemlibet stimulum in restinis molestum reddit iadirissimam illam colicam , pictonum dictam , em cit , ejus vero augmentum & nimia in spissatio glutinosum in primis viis auget, resorptionem chyli impedit , dc vermibus generandis ansam Frtab i. 169, Urina in renibus secreta, interdum copiosus affluit , & spuriam diabetem inducit, si vero , quod rarius evenire solet, optimas & nutritioni aptaς particulas simul secum ducit , Cc lympham opti
mam simul excernit 161. tunc vera ad CHO COR
Doscitur diabetes , quae stim mana debilitatem &prostrationem virium cstacit. Caussae in layitate va surum & tubulorum reualium, n 'Cnon in mi Xtion r
122쪽
DA PARS III. CAP. IV. DE ACTIONIBUS
depravata sanguinis quaerendae sunt. Interdum par- Cior est urina , cujus ratio & in viis ipsis, & inmixtione urinae quaerenda est. g. 27 O. In via enim urinae , a renibus per ureteres , vesicam & urethram deducta, arenulae & calculi , san guis grumosus , puS , carunculae cet. progressiim hujus humoris excrementitii impediunt. Ipsa etiam Urina , acris reddita, mucum naturalem , in viis harinariis exsudantem , nimium abstergit, & tunc stimulo molesta, spasmos , excretionem Urinae intercipientes , t concitat. Hoc ultimum potissimum observamus, si acres particulae , in primis expotu , minus rite fermentato , nec non CX medicamentorum diu reticorum & aphrodisiacorum abusuhuc deducuntur, quae vias has nimium irritant, uti exemplo cantharidum abunde declaratur. g. 27 I.
Ex his potissimum caussis δυσουρία oritur , si scili
cet urina cum molestia& ardoris sensu excernitur, ita ut inspiratione tantum leviter intensa, protrudi nequeat scd vehementi demum conatu exprimatur. Species huius mali est et )οιγγου'iοι , ubi urina guttatim & cum intenso dolore excernitur. Si tandem
hic humor excrementitius prorsus intercipitur , &ne gutta quidem excerni potest, tunc valida haec Urinae retentio io ουρία dicitur , quae vel a spasmov2hementissimo , vel ab insigni partium , urinaes cernendae inservientium , obstructione , inflammatione aliisque pluribus caussis producitur.
123쪽
g. 272. Quando urina , in vessica collecta praetcr Voluntatem sponte e siluit incontinentia ejus appellatur. Haec a sola laxitate , paralysi vel destructione suppuratoria & gangrenosia fibrarum , orificium vesicae Cinge ntium , Oritur, & ut plurimum poli partum, cum inti ni molestia editum . interdum etiam egcalculo , diutius haerente , & ob angulo anahguram partes has irritante & dest iente, evenire solet.
g. v I . Nutritio laesa atrophia dicitur , in qua reparatio
particularum , fibras minimas componentium , boni glutinis , post destructionem quotidianam necessaria, vel prorsus non, vel non apte satis perficitur , ita , ut inde vis & robur solidorum destrua tur : & si enim vires vitae, a suidi nervet secretione & distributione potissimum pendent, Vir Stamen vitales & elasticae corporis ad conserVationem vitae , in gen re praestandam , simul concurrunt , hanc vero elaboratio, allimi latio & appositio Optimorum humorum , Juvat, & vigor nerVorum, qui inde pendet, quoque Cilicit. . a. γε Ad nutritionem erum ultimam , non rite ab sol Vendam , multae iaciunt caussae. Descctus vel de pravata indoles alimentorum & potulentorum ; imbecillitas actionum digestionis , chylificationis &sanguificationis ; dissipatio optimorum humorum per se & excretiones varias; acrimonia quaelibet, in morbis nata , vel corrumpendo mixtionem bonam
m fluidis , vel irritando solida minima , indeqUNappositionem optimi sicci impediendo , id quod in
124쪽
116 PARS III. CAP. 1 U. DE ACTIONIBUS
cacochymia qualibet, &in febribus acutis 1 raecipue
animadvertitur , in quibus praeterea circulatio lita morum vehem Cratior& motus inde destructorius est. Desectus tandem virium, ea, quae iam quodammodo apposita sunt', ita assimilandi P sol g. 23
ut veram partium indolem exprimant, & cujus caussa in nerveo fluido , quoad motum & indolem peccante , quaerenda est , in laesa nutritione attendi merCtur. g. 27 Nutritionem itaque triam esse, cognoscimus in infantibus , quorum glandulae mesaraicae obstructae sunt, vel quibus vermes optimum chylum subducunt, qui morbus atrophia infantum dicitur in feminis imbecillioribus , quae suetum in utero gerunt, vel parvulis lac ex mammis praebent; in viris, qui venere abutuntur & sperna a nimium excernunt ,
unde tabcs dorsalis in hypochondriacis & cachecticis : in iis, qui visceras cirrho , ulcere , vel alia labe affecta gerunt , unde variae febres lentae , phthisica in primis & hectica , oriuntur ; in senibus , ubi
desectus humorum nutrientium de nimia fibrarum rigiditas nutritionem impediunt , quem hominis statum senilem marasmum appellamUS.
g. 276. In iis vero , in quibus nutritio deficit , primo
marcor & macilentus corporis sfaius observatur , ubi humores in cellulis illius conteXtus, qui inter Omnes corpori S partes atque membranas intersertur deficiunt , unde corpus quasi exsuccum redditur, in quo statu tamen vigor solidorum non nunquam
diutius conservatur : postea vero & quando fibra ,
125쪽
vel nimis laxa, vel nimis rigida facta , appositionem& assimilationem particularum non praestas. nutritionis defectus evidentior evadit ; in utrociue enim statu actio languida solidorum particulas nutrientes
nec rite applicat, nec contractione convenienti Unit.
DE ACTIONIBUS SEXUS L AE S I S.
IL Artium singularium utriusque sexus concursus novum hominem producit in utroque igitur sexulaarum partium actiones laesae interdum observantur , quibus in viris impotentia virilis , in feminis sterilitas inducitur. Licet vero obscurum gener tionis negotium has actiones laesas saepe etiam abs conditas reddat, non incongruum tamen Crit, ali quod & actionum laesarum 6 caussarum scrutinium suscipere , quo medicus in iis dijudicandis dirigatur g. 278. Impotentia virilis est defectus virium in sexu potiori, ad coitum incipiendum , & ut decet, absol-VCndum , necessiariarum. In hac igitur disquirenda& ad penem eiusque erectionem , & ad spermatis secretionem & indolem respiciendum est. Penis vel in figura laeditur vel in alia , quarn extrema parte , perforatur vel proportionem ad seminae vaginam non habet ' vel corona glandis eiusque prae platiumn flammatione, ulceribus aliisque incommodis malo assiciuntur ; vel mentula virilis tota viribus nerUO-
126쪽
ais PARS III. CAP. V. DE ACTIONIBUs
, una ad erectionem inchoandam & sustinendam des . tituitur vel cavum urcthrae , Vel corpora cavernosa ipsa, ulceribus, callo , carunculis & cicatricibus ob sessa, ad aequalem seminis emistionem apta non sunt.
. 279. Seminis elaboratio ex sanguine longam exigit viam P stoἱ g. 3 4. In tenerrimis itaque his canalibus laxitas , collapsus , obstructio aliaeque vasorum laesiones , seminis se & excretionem impediunt ; & uti in infantibus & pueris haec secretio nondum perfecta est , sic in senibus & defectus humorum optimorum ad secrctionem scininis cm ciendam , & collapsus tenerrimorum horum vasculorum aut eorum rigiditas observantur. An spea ma quidem verum , ad fecundationem tamen haud aptum ,
secerni postit, dubia quaestio est. Ulcera prostata
rum & glandularum urethrae secretionem optimi seminis vix impediunt , excretionem tamen interdum laedunt. g. 28 O. Sterilis dicitur semina , quae ad statum concipiendum mimis apta est. Haec a laesione partium internarum & CXternarum inducitur: externae nimirum parteS , Vario modo coalitae , viae angustatae , Crofae , penem virilem vix admittunt. Porro utericavitas callosa , angustata , coalita , ulceribus &pituita obsessa , menstruorum , vel deficientium , vel non rite succedentium caussae , tubarum viae distortae & laesae, nec non ovaria morbosa, ulceri-bUS , tumoribus cet. obsita , coitum , licet locum habere adhuc possit, minus tamen sc cundum reddunt.
127쪽
g. 2ῖ I. Femina etiam , quae foetum concepit, cum demin utero perfectum reddere quandoque non valet , sed abortum patitur. Est vero abortus praema ura
foetus exclusio , quae vel a laxitate partium id debili tate universali , vel a copia nimia sanguinis , ad uterum appulsi , vel ab embryonis & secundinarum vitio , vel ab aliis caussis externis , uterum malo afficientibus , producitur.
re Si partus ante initium septimi mensis editur, abori, tum fecisse dicitur femina post sextum vero men- ri sem editus partus praematurus seu praecox dici sq- ν let. Abortus itaque vocabulum generali sensu hicis sumitur.
g. 282. Femina infanti, ex utero excluso , saepe mam- imas praebere nequit, quoniam se & excretio lactatis in illis laeditur. Vel enim nimia lactis appulsi
copia matris vires enervat ; vel femina nimis obesa, & in proprio corpore bene nutrita, nullum ferme humorem ad mammas derivat vel ob tructio , scirrhus, carcinoma in corpore mammarum glanduloso deprehenditur , vel papillae nimis elevatae & magnae , vel nimis deprellae δίparvae, lactationem impediunt, vel tubuli lactiferi prorsus obstructi & coaliti deprehenduntur.
128쪽
TR ACTATIO DE SIGNIS MORBORUM.
g. 283. Aussae & symptomata , nunc a nobis considerata, ita se in morbi progressii g. 1 i. excipiunt, ut illae rationem actionum laetarum , lioc est sum; romatum contineant. Ad Veram ergo morbi id eam 9. IO per eXamen vel cati stirtim vel sumpto matum deducimur g. i 89. Nunc, cum semiotica sica doctrinae modicae parS , 'iussi signa Virae, sanitatis , mor-hi & mortis eruit & dijudicat, qua de re nos quidem in P sis in Part. III. g. spo seqq. diximus,
morborum signa, in antecedentibus dispersa colliginuis & apto ordine proponimus. 'g. 28 . Ardua autem haec doctrina est, quam , eX Veterrum scholis acceptam , alii s ubtilius explicatam hypothesibus obscurarunt, alii , qui naturae vias sequi gitando non didicerant, prorsus neglCXerunt. Cum vero nemo medicus artis peritus dici possit , nisi qui omnis pathologiae summam in semiotica cogat , nostrum autem hoc loco sit, primas lincas hujus disciplinae ducere, praecipua signa, quantum quidem fieri poterit, tradere apto ordine anniremur, ut nostrae doctrinae alumnos, contemplanda natura praestantissimisque auctoribus legendis, plura addere doceam HS
129쪽
DE SIGNIS II ORBORUM IN GENERE.
MUtationes corpori humani medici o phaenomenis animadvertunt, ex quibus sed illo col lectis signa costituunt , quibus sanus aeque Ac aegrotus hominis status definiatur. Cum vero ad varias Tes , quae in corpore humano & per illod ostici possunt, attendunt, non tantum sanas & laesas corporis actiones in se cognoscunt, sed etiam causas quae illud in sanitate& morbo mutant , sedulo perpendunt , quibus inter se collatis veram mutationis rationem eruant: quod cum in tanta rerum obscuritate non semper fieri rossit, in rationis ipsius ignoratione saepius experientiae certae confidunt. g. 286. AIachina corporis animalis maxime composita est ideoque caussae agentes copiosae , & actiones complicatae inveniuntur , pauca etiam phaenom Cna externa ut signa aperta Occurrunt , plura intus latent, initia tamen sunt disquisitionis , nosque inter 'nas & tectas revelare quodam modo docent, dummodo superiores doctrinas pathologicas in serie bus mutationum morbosarum nobis familiares reddide' Timus. Sic v. c. sanguis soribus spumesccns, tussi resectus, signum csso laesorum pulmonum, quod san guis effusus, aere elastico admixto, in spumam agitur: sic alia quoquc CX pulmonibus rejecta materia inter
nae laesionis signum est. f. 287
130쪽
ra1 PARS IV. CAP. 1. DE sIGNIS
g. a 87. Quoniam autem arger per seriem mutationum morbosarum progreditur , non quidem susticit, uni& alteri signorum confidere, sed, cum in scrutinio
caussarum & effectuum multa occurrant CXaminanda, medicus ex his praecipua tantum seligere & in
ter se comparare tenetur , ut dCmum non tantum
fatum praesentem , sed & praeteritum & futurum Cognoscat. Nos vero in hac tractatione generalem tantum signorum disterentiam tradimus, & ideo ita
Ia in an amnestica diagnostica & prognostica distinguimust Physiol. 49 i. usum autem & compositionem omnium in disciplinis practicis exhibebimus. g. 288.
Anamnestica signa ex earum mutationum CXaml- ne petuntur, quae even Crunt, antequam praesenti morbo correptus fuerat homo. Haec signa ergo
ex caussis petuntur , ex quibus jam olim praevidimuS, talem effectum in corpore productum iri , &nunc ipsam hanc mutationem morbosam ortam esse intelligimus quam ob rem etiam morbi antecedentes alii , tanquam caussae praesentium , considerandi sunt. De his signis igitur capite secundo acturi sum US. g. 289. Diagnostica fgna ex attenta consideratione mutationum , quae nunc in aegro fiunt , petuntur. Patent itaque ex generali consideratione omnium assectionum morbosarum , quae & solidis &fluidis corporis humani partibus , vel in se , vel in Compositione , accidere possunt. Haec signa postea in specialioribus morbis examinandis vario modo conjuncta occurrunt, & sigillatim enumerata ,