장음표시 사용
111쪽
nentem I convcxam , vel nimis deprcsi im & flacci
dam reddit. Et vitreus obscuritatem contrahit si humores non aequabiliter circulantur sed si assi spis . fores fiunt. Maxime vero lens crystallina & mmembrana involvente, qua Vitreo jungi rur, V. C. per inflammationem, & in interna substandia, ex lamellis concentricis facta Physiol. 62O. per humorum stafin corrumpitur. Interdum enim corpus lentis in laminis minimis, ex quibus componitur, marcescit,
interdum ab impuris humoribus; ibi de poritis obsaclaratur , unde hebetudo visus & suffusionis variae species oriuntUr. g. 2 3. In auditus organo laeso , vel nimis acutum , vel gravem auditum , vel plenariam surditatem , obse Vamus. Si igitur primo viam , per quam aer ad tympanum transit, consideramus , conformatio perVersa auriculae , vel eius defectus sensum turbat. Magis vero meatus auditorius attendi meretur, quippe qui vel seros a colluvie relaxatur , vel cerum in Icopioso , sordibus remixto & indurato , vel tum Ore , inflammatione & ulcere , ita quidem mutatur , Ut sonus , vel prorsus non , vel difficulter & cum molestia ad tympani membranam portingCrC Cam demqtie ferire , & ita ad interiora penetrare possit,
Et ex membranae tympani vitio auditus varie laeditur, quippe quae vel finditur, vel relaxatur, uri riuida & non min.auam ossea sit , I ita tocmo usminus aptu , ad cavi a em tympani transferendos , suscipit. Sed alia Ctiam ex ore in au Cm intC. nam patula via, scilicet tuba eustachiana, pituita, ichorC,
112쪽
1e PARS III. CAP. IV. DE ACTIONIBUS
pure vel alio corpore peregrino repleta , vel post ulcera faucium , in primis venerea , coalita , im pC-dit , quo minus aer atmosphaericus renovari , & ita soni accurate ad labyrinthum continuari possint. g. a s Si cavitatem tympani in se consideramus, in-fammatio peri ostii , colluvies serosa & purulenta, ibi collecta , auditum perturbant. Si os a & mus Culos attendimus , illa a mala conformatione & dis
positione , hi a spasmo , paralysi & aliis partium
muscillosarum vitiis ita mutantur , ut perversus,
vel nullus inde percipiatur sonus. Simile quid in labyrintho , quoad osseam vasculosam & nervosam partem considerato , evenit, ita, ut in primis inflammationes internae, dirissimi dolores , praesertim in percipiendis sonis , producantur. Nervus etiam acusticus ipse marcescit & eroditur , ideo que stirditatis caussa est.
1DE ACTIONIBUS NATURALIBUS LAESIS.
I N actionibus naturalibus laesis examinandis vitia digessionis, ad ductum canalis alimentorum , primum disquirimus , & chylificationem inde impeditam simul conjungimus, postea se & excretionis rationem , in genere declaratam , exemplis iii b isdam illustramus, tandem & nutritionis ne- sutium , vario modo turbatum , dijudicamus. 9, 2 f.
113쪽
g. 2 7. Et primo quidem appetitus ciborum naturalis
vel imminuitur , Vel augCtur. nimirum
imminutum , α νοyεξία prorsus deletum appetitum declarant ὰποσιτία vero fastidium ciborum , quale est carnium in febribus acutis, indicat. Insatiabile fere ciborum desiderium cum celeri digestione λt χος, festa fames bovina dicitur, quod si vero assium-ta vomitu protinus rejiciuntur, famis caninae nomiane venit : pica vero appetitus depravatus alienarum rerum , quae in nutrimentum corporis , vel prorsus
non , vel difficillime converti possunt, appellatur. g. 248. Appetitum imminutum ') faciunt pituita & alimenta in ventriculo relicta, minus digesta , sed cor rupta , laxitas tunicae musculosae , liquor gastricus vel deficiens , vel quoad indolem vario modo depravatus , bilis viscida iners. Auctum vero reddunt liquores , digestioni inservientes, justo acriores redditi , valida ventriculi vis, a robore nausiaculosarum fibrarum nimio oriunda, vermes, irritatione digestionem accelerantes, vis imaginationis in gravidis laesa.
Sub initium plurimorum morborum appetit US naturali S tantum non semper perit idque vel a toto ysete male ner Uoso tum tempori; male affecto, vel ab dii humoribus , digestioni inservientibu S, non rite af fluentibus. γλ
. 2 9. Sitis Phul ol. g. 383. insigne potulentorum des-dcrium, ab allum tis fluidis vix leniendum , denotat,& ab acrimonia , in primis viis & praecipue in Ventriculo haer Clate , v. c. muriatica , e Xcitatur. In plU
114쪽
io 6 PARS III. CAΡ. IV. DE ACTIONIBUS
ribus vero morbis symptoma est , ab immeabilitato
humorum oriendum , per quam nimirum , CX Variis caussis produi tam , salivae I liquoris gastrici de
ferctus nimiave tenacitas inducitur. l. 23 O.
Manducatio laesa a musculorum , huic actioni dicatorum, spasmo vel paralysi, a luxatione alioque vitio , circa maxillam inferiorem ejusque potissimum articulum deprehendendo, a dentibus cariosis & dc-ficientibus, & tandem a qualibet congestione serosa& inflammatoria oris & linguae inducitur. Salivae etiam defectus , vel dispositio eius depravata , actionem hanc dissiciliorem reddit. Hinc deglutita, non masticata , dissiculter vel prorsus non diSeruntur.
Deglutitio laesa dicitur , quando ad ventriculum deferenda per pharyngem non descendunt , sed aliena loca petunt, dum ex faucibus ad os, narCS &laryngem regeruntur Physiol. 3. 366. seqq. In partibus itaque, ab ore ad pharyngem usque sitis, hujus
actionis laesis ratio posta es , quae vel in tunica interna oris & faucium laesa , congestionibus serosis &pituitosis , vulnere , io flammatione, abscessu , gangraena , sphaceto , ulcere & scirrho , has partes assi cientibus, vel in musculis , ad eum motum CONCUT-rentibus , paralysi & spasmo asscctis, vel in aliis partibus vicinis, ad fauces sitis, reperitur. g. 2s 2. Angina non tantum deglutitionem , sed & respirationem laesam indicat, quoniam & deglutienda &aer per vias, utrique huic actioni dicatas, nunc morbo
115쪽
bo assectas, dissiculter transeunt: in respiratione aurem laeta an inae mentionem non fecimUS, quoniam Iarynlem & tracheam , ut partes, tum potissimum laesas , cum deglutitionis viis conneXas, consideraropoli ut mas. Optime distinguunt anginam a caussa laedente , in se rosam , inflammatoriam , cet. Veterum enim nomina , κυναγχ η & συναγχη, quae graviorem laesionem, παrακυναγχη & πας α συναγχη , quae mitiorem laesionem indicare videntur , minus accurate definita inveniuntur. Vid. V AN SUIE TEN in Commentariis in aphorismos BoERII 4A
Alimenta assiimia interdum in ventriculo non digeruntur , idque vel liquorum digerentiurn , vel actionis ventriculi & motus respiratorii digestionem in statu naturali adjuvantis , vitio. Hinc digestio laesa cruda in ventriculo colligit quae cibos, bonae notae accedentes, corrumpunt. Δυσπεψία & βρα
digestionem dissicilem & languidam ,
απεζια eam plane depravatam indicat; quando Vero alimenta in ventriculo , pro varia sua indole , Corrumpuntur , Jδιαφθορα dicitur. g. Acris & corrupta indoles contentorum Uentriculi cardiam ces , phagum & inde diaphragma malo
asscit hinc oritur singultus Pis sol. 3. έ6. qui &
ab aliis caussis, ventriculum aut diaphragma malea scien ibus, excitatur, &convulsivam quasi pectoris suc ,:ssionem efficit. Ructus si unt violcnta acris ex plosione e X ventriculo, obcesophagum, is astice confiatrictum , per intervalla & cum impetu prosiliente ,
116쪽
& a vitiis digestionis tanquam symptoma pendent: dicuntur enim a caussa nidorosi , acidi cet. g. 2s s. Alimenta & medicamenta , cum aversatione ingesta, vel acria & cruda , in ventriculo collecta , nervos , in primis paris vagi circa cardiam copiose dispersos , male assiciunt, inde nauseam , conatus vomendi & tandem vomitum ipsum inducunt Phystoc g. 38 i. Vomitus vero & a plenitudine ventriculi, & ab acribus & nauseosis stimulis excitatur ,
ac violentam evacuationem contentorum ventriculi per os inducit. Haec vero symptomata non tantum a
Caussis , in ventriculo haerentibus, sed & ab aliis ,
nervos in genere male asscientibus , excitantur , v. c. ab idea rei ingratae, laesione capitis, calculo , cet. A differentia materiae rejectae vomitus biliosus , pituitosus , cruentus cet. appellatur.
g. 2S6. Uti vero celerior alimentorum progressus per ventriculum & intestina, a potu copiosius ingurgitato P sol. g. 8II. motuque nimio & respiratione inde aucta , digestionem laedit P sol. 82 1. &Cruda urget, sic multo magis ob inertiam bilis &liquoris pancreatici & intestinatis, ex quibus caussis
motus peristallici languor inducitur , alimenta non digesta promoventur. Ea ergo vel prorsus non mutata , vel non satis elaborata , per intestina transeunt & rejiciuntur , quod vitium laevitatem intestatinorum sive λειεντερίαν medici appellant.
digerentes in concoquendis alimentis egregie coopz-
117쪽
rantur , sed viae chyliferae vel obstructae , vel relaxatae sunt, & ideo optimam digestorum partem sugere nequeunt, quae hanc ob causam simul cum ex crementis ad intestina crassa propelluntur & ejiciuntur. Actio haec laesa affectio coeliaca dicitur,& nutrimenti partem optimam tollit. g. 2 S. Non tantum vero alimenta , minus rite elaborata , ex canali alimentorum eliciuntur , digestione &chylificatione lasa ; sed & serum , copiosius ad intestina fluens, bilis corrupta & acris, impetUose mota, acrimonia rancida, acida, aliave ,eX alimentis relicta , sanguis floridus, stagnans, nigri Cans, corrUptus , & alia , vel mole sua , vel acri stimulo violant canalem alimentorum , ideoque spasmos excitant , quos dolores colicos in genere a colo intestino dicere solemus , licet & saepius tenuia intestina acri monia scateant & irritentur. Ipse vero effluxus eiusmodi materiae , pro differentia caussae & indole secreti humoris , variis nominibus insignitur. g. 2 9 Quando enim materia acriS & corrupta alimentorum , seri & bilis, in ventriculo & intestinorum tractu collecta , urgetur , maximo cum impetu movetur , simul tamen spasticis doloribus plus minus Coercetur, tunc sursum deorsumque propellitur
vomitum cum excretione alvina conjunctum excitat, & cholera morbus appellatur, cum praecipue bilis acris, an duodeno mota, & sursum versus veniatriculum & deorsum versus intestina materia morbose collecta , maximo cum impetu expellatur. 26O.
118쪽
Diarrhoea frequentem & copiosam suidae materiae evacuationem per alvum indicat , ut in se rosam vel biliosam , cet. vel porro ratione effectus in salutarem & morbosam distinguatur. Saepius , ubi materia non adeo acris & stimulans est, sine ullo dolore transit, ispius borborygmis, saribus spasmis stipata deprehenditur semper tamendi arrhaeae nomen in leviori morbo tantum assumi tur , si nec febris ingens accedit , nec spastici motus atque dolores enormes sunt, nec corrupta adeo materia elicitur.
g. 26 I. Gravius vero malum est dysenteria , s dissicut ter, cum molestia insigni de summo dolore atque tenesmo, non tantum Ob acrimoniam mucus intes tinalis abstergitur & evacuatur , sed laesa quoque intestina sanguinem fundunt, eumque una cum carunculis , pure & aliis morbosis humoribus evacuant ; hinc ut plurimum in dysenteria , increbres centibus dejectionibus, termina exasperantUr, quae
vero in diarrhoea alvo deposta remittunt. Uterque vero morbuS per affluxum humorum , plus minusque acrium , post refrigerium externum , ad intestina conversum , non tantum oritur , sed nonnumquam maxime augetur. g. 161.
Iri lentis sepius huestinorum relaxationibus dierosionibus, iri stimuli aemorrhoidali inordinato, imprimis in glandulis seirrhosis, aula deo carcinomati- eis . piruita acris'. sanguis putridus & materia ichorosa effunditur, ex visceribus etiam abdominalibus .
119쪽
ulceribus astectis, humor saniosus ad intestina de i-Vatur , variique ventris fluxus prodeunt , qui cum fluxu hepatico confunduntur. Hic enim tunc potita simum oritur , cum materia putrida bilis & 1-guinis grumosi corrupti, nonnumquam cum Pu dc carunculis remixti , ex hepate per intestina te nuta & crassa , saepe etiam cum dolore & tenesmo, descendit & evacuatur. 'g. Uti vero faeces alvinae , sic & allii humores , per canalem intestinorum morbo se fluentes , in pro gressu suo ad anum impediuntur , motu peristestico inverso versus superiora propelluntur, & vomiturejiciuntur , quae actio laesa iliaca passio , sive ite morbus dicitur. Caussae , inquolibet impedimento , progressiim secum alvinarum ad inferiora prohibente , positae sunt , & scybala duriora , calculosa g. 172. inflammatio , spasmus volvulus sive intestinorum morbo a convolutio , eorumque in se invicem facta retractio atque intorsio, & alia plura,
g. 26q. Saepius vero vel siccitas intestinorum , & inde orta scybalorum durities , vel motus peristallicus languidus , actione respirationis non .satis adjutus, vel laxitas intestinorum , v. c. a calido & aquoso potu inducta, faeces alvinas in motu suo cohibet. &obstructioncm alvinam efficit, quae etiam a spasmo , in recto potissimum intestino per haemorrhoides excitato , oriri solet, & pondus abdominis molestatum satus intestina distendentes ,& dolores DCntionesque producit. Spasmus ab his, vel aliis cauo
120쪽
sis, potissimum acri aliqua materia , ut in dysen teria in intestino recto inductus, tenesmus appellari solet , qui crebrius , at inane , desidendi desiderium producit. g. 26 S. Actionum vitalium lasiones, quibus eirculus sanctuinis & humorum in universum perturbatureto . seqq. ipsas secretiones humorum inde deri vandas quoque laedunt. In febribus oritur sitis ex ammeabilitate δέ varia inquinatione saliva: f. 1 9.
1 mili prorsus modo & perspiationis insensibilis ,& urinae aliorumque humorum liber ad colatoria accessus atque trantitus impeditur. Depravata sanguinis & humorum mixtio secretos quoque humo res assicit, quam talionem tamen hic non tangimus, cum ex iis, quae de cacochymiae differentia diximus
f. seqq. declarari possit, sed alia quaedam secretionis laesae exempla & modos nunc tradimuS.
f. 266. Perspiratio insensibilis laeditur , si laxitas tubulorum culaneorum ipsaque humorum tenuitas sudorem copiosiorem exprimit , qui saepe vires corporis euervat , & acria ad cutim derivat, ut fluidissimis particulis dissipatis, pustulae & maculae variae formae ex acrimoniae stimulo exsurgant , uti in exanthematicis febribus conspicimuS , quae plus minus e insignes inflammationes , pustulas serosas& alia varia incommoda , saepius pruritum erΟ-sionem in diate , producunt.
g. 267. Bilis se & excretio laesa alia symptomata in he-oatis viscere, alia in c*nali alimentorum & reliquo