Institutiones pathologiae praelectionibus academicis accommodatae

81쪽

PRAE DISPONENTIBUS.

similes sunt inpramis si ad membranas tensas v. C. pi Curae & tunicarum arteriarum concrescant. Simili ratione in bronchiis, ligamentis articularum & glandulis , caseos a S tophacea materia haeret & varios

tum Θres cilicit. 172.

Quando autem in cavis & canalibus , in quibus humores stagnant vel lente fluunt , particulae quaedam Cxsiccatae, V. c. grumulus sanguinis concreti , interdum etiam corpus peregrinum extrinsecus intrusum haeret, tunc fluidum transfluens & terrestres S mucosas partes addit, & concretum calculosum Cilicit, cui, quamdiu circumvolvi potes , strata varia ex laminis densis successive surperinducuntur, Ut calculus lamellatus fiat. Tales concretiones in

rubo intestinati, naribus , ductibus salivalibus aliisque viis saepe inveniuntur. g. I73. In primis vero in bilis & tirinae viis hujusmodi

Corpuscula forte concreta nucleum quasi exhibent, cui muco viscido, in his humoribus haerente , cum terreis particulis juncto lamellae sive criistae indu-Cniatur , vel irregulari ratione moleculae apponuntur,& ita calculi variae magnitudinis , figurae & densitati S compinguntur , & subinde in insignem sepius molem at mentur. Hi liberam humorum excretionemam pediunt, partes vicinas premunt , vellicant, interdum valde lacerant, hinc haemorrhagias inducunt, sola obstructione & moraicierum, nauseam, Vomitum , si illicidium urinae & bilis, vel prorsus cohibitam excretionem alitique vitae incommodaesiiciunt.

82쪽

q PARS II. CAP. II. DE CAUSSIS

. Ι74. Substantia terrestris , in contextu cellulari denso coacta, calcareae indolis est & multi calculi, invii charinariis orti, ex simili materia constare videntur ,

& maxime friabiles sunt; alii fabulosi & silicini quid

admixtum habent, densiores inde redditi ; nonnulli tamen ita indurescunt, ut vix difiringi, multo minus dissolvi queant. Hi omnes ponderosiores fiunt, quam qui in viis bilis & allis cavis deprehenduntur. DCn-

Litas tamen calculorum non tantum a terrae Vari Cta

te , sed praecipue a muco plus minus tenaci , parti culas & laminas conjungente, penderC Vid Ctur, quippe qui in oleo & sale volatili particulas terreas copiosus admixtas habet. g. 17s. Ova insectorum varia saepius ratione vel super ficiei cutis , vel emsdem substantiae , vel internis Corporis cavis applicantur.' Si his magnus caloris pradus accedit, destruuntur ; si vero mediocri calore, ammunditie & pituita foventur, tunc crescunt &n ltiplicantur. Hinc vellicando & irritando & in tot Crabiles pruritus , continuum scalpendi deside Titana , & lentas exulcerationes inducunt, somnum turbant , vel optimos quoque corporis humores

sugendo , defectum succi nutritii , & ita maciem

Variasque cacochymias inferunt. g. 176. In primis vero in canali alimentorum vermium evolutio saepius observatur. Ovula enim cum Uariis alimentis, in primis vegetalibus crudis, ingesta in muco intestinati haerent, nec semper valida di- Restione dest ruuntur, nec motu peristallico propelluntur , sic turr brici, ascarides & taeniae , interdum 8lia auoque animal ula in intestinis haerentia suc

83쪽

cum alimentorum optimum depascunt, & corporis nutritioni detrahunt praeteraea vero irritando spasmos, dolores colicos , febres & inflammationes, ammo , si vehementius saeviunt . morboS convulsi vos ac epilepticos excitant , ideoque varia rationO homines misere excruciant.

Sunt tandem & aliae praeternaturales mutationes, quae sensim corpori inductae, accedentibus variis Occasionalibus caussis , ad morbos disponunt Sic imaginationis maternae effectus in terrore a rebus quibusdam ingratis , in potulentorum & alimentOTum quorundam aversione & appetitu insigniori , in desiderio perverso rerum, ad nutritionem non aptarum , singulari modo sanitatem & matiis & foetus laedunt. In aliis quoque hominibus,ceteroquin saniS, ab imaginatione laesa , aut ab aliqua idea ingrata ,

pertinacius inhaerente , morbos nasci comperimUS.

Verae caussae in his saepius dubiae sunt, effectus tamen potissimum in nausea , vomitu , animi deliquiodc ipsis convi illi vis motibus se eXsserunt. g. 178. Tandem & fabrica organorum & Viscerum corporis laesa a nativitate , a vitiis in partu, in primis a negligentia educationis inducta, homines ad moria

bos disponit. Sic pueri, varia ratione gibbosi facti ,

dortae , tanquam principis canalis , situm perversum habent, & inde in actionibus circulationis laeduntur,& thorax, eo ipso arctatus,& varie depressus ac eleva-tUS, non tantum pulmones comprimit, qui ideo pleurae adhaerent, & difficilius in respiratione CXtenduntur sed hoc quoque modo ab dominalia viscera comprimuntur de vario modo laedιψηtur.

CAPUT

84쪽

ο6 PARS II. CAP. II . DE CAUSSA

CAPUT IV

DE CAUSSA PROXIMA.

g. IJ9L X caiis arum ergo dis iiii sitione patet, Crror CS diaetae, a ianis in se hominibus commis Ibs, solida defluida corporis sensim mutare, & dispositiones ad olbos producere ios j q. conflat item , has dispositiones ad morbos, in corrore , qUOd sanum videtur , natas, eos sensim inducere g. i s Hq. In ipsis itaque initiis morborum , quando aeger jam de

quidem di nonnunquam medici in ultima ,

quae piae ccssit, causta C videnti, V. C. terrore , ira , victus potusque nec non aeris vitia S, praecipuam &proximam morbi caussam postam esic assii mant; tamen tantum occasionalis est, quae morbum non

intulisset, nisi praedisponentes caussae aliae in corpo ie jam exstitissent. Nec variae praedis ponentes caus sis , quae in solidis fluidis corporis iraerent, protinus ad caussam proximam ducunt, sed illa prae reliquis seligenda est, quae dispositionem ad actiones laedendas, hoc est, ad morbum 1 O. immediate induxit. g. ISI. Esst itaque caussa proxima ea in corpore fano percaustas remotiores cflccta mutatio , quae in ulteriori

85쪽

evolutione prae r liquis csficax est ad dispositionem ς ex qua actiones porro laedunt Hr , inducendam. H. aec raro simplex est , saepius cum morbi idea commiscetur, saepisi me etiam in morbis complica is ex multis composita deprehenditur : quam quidem dimerentiam in rei illus rationem evolvere & exemplis illi

1trare conabimur. g. I 82. In sano homine consensus plurium actionum concursus plurimarum Caussarum, vitam di s uitatem conservantium , deprehCnditur : per varias itaque caumas, non recte applicatas, in functionibus corporis mutationes Vari L Oriuntur , quae leviores visae vix attenduntur , usque dum auctae & multipli catae vera & nobis molesta incommoda afferant.

Morbus itaque simplex in praxi non occurrit g. 24 , is vero, qui ex paucioribus caussis oritur , & paucis quoque symptomatibus stipatus est , nobis, respectu compositorum, simplicior dicitur, qui ideo etiam caussam proximam simplicem admittit.

Exemplum hujus rei sit vulnus g. 7O quod solutio

unitatis dicitur. Est autem instrumentum laedens non nisi caussa Clus occasionali S , quae , nulla causae

alicti jus praedis ponentis ratione habita , nisi sorto hanc in facili separatione partium impetui cedentium quaerere velles j, ipsam applicationem in trumenti

ceu actum vulnerandi ut caussam proximam vulneris exhibet. Unitate autem sic soluta , varia sympto mata protinus succedunt , v. c. dolor, haemorrhagia

86쪽

Mutatio corporis per caussas, qUae morbum prae cedunt, inducta g. 18 i. & dispositio ad actiones porro laedendas , hoc est , caussa proxima cum morbo adeo arcte connexa est, ut caussam proximam β. io 2. solidorum & fluidorum mutationem , ex qua actio nes laesae immediate pendent, & 3. 1O3. simile aliquid cum ipso morbo dixerimus. Evictum enim est, Caussa pioxima deprehensa morbum mox cognosci , haec forte ut definitionem & definitum inter se diis erre , idque eo magis patere, cum in praedisponente jam caussa morbus, licet latens, deprehendatur.

Hoc ex insammationis disquisitione planius apparebit. Homo cholericus S. I 69. ex variis caussis occationalibus dispositus , in temperamento hoc caussam praedis ponentem inflammationis habet ;hic , si aestu commovetur, sub quo refrigerium admittit, novis caussis occasionalibus afficitur, hinc ori. rur statis fluidorum vehementer motorum in vasis spastice constrictis, ideoque haec caussa proxima cum definitione ipsius morbi, hoc est, inflammatione 7 . convenit, quod si enim vel coleritatem sanguinis auctam, vel majorem vim cordis , ad contrahendum irritati, caussam proximam inflammationis diceres , vix distinctas a prioribus haberes ideas. f. I 86. Longe dissicilius est examen morborum magis compositorum sive complicatorum , tunc enim ipsa symptomata essentialia cum morbo & caussa proxima confluunt, & ideam morbi g. 11. scilicet complexum omnium mutationum, quae in aegro even Iunt a

87쪽

Iaiunt, exhibent. In tali morbo primarias mutatione seligit & attendit medicus, easque ut distinctos morbo, conriderat, ita ut, symptomata ceu morbos particularcs considerando , iis caussam proximam egmorbo principe complicato addat, & ita ex partibus

g. 187. Optimum exemplum praebet malum hypochon-driacum , in quo saburra in primis viis collecta , magis rancida quam pituitosa , acrimonia humor una atra bilaria, immobilitas fluidorum & infarctus visce rum , spastica solidorum constrictio, imbecillitas systematis nervosi , & alia plura, quae morbum hunc complimatum faciunt, ut caussae morbi proximae &1 mplomata essentialia considerari debent, quae, e Ii singulae separatim considerari possunt, tamen omnia in morbo hoc complicato conjuncta sunt. g. 188. . Ita namque plurima symptomata ut morbos paristiculares consideramus , &, cum ad universalem quamdam caussam proximam pervenirehaud queamus

symptoma , quod maxime urget, primum , deinde sensim reliqua supprimere & curare , & tandem id ,

quod restat ultimo loco cognoscere & compescere studemus. In exemplo quidem propositos aburram humorum in canali alimentorum primum , postea acrimoniam & immcabilitatem , deinde sipasticam soli

dorum constrictionem & imbecilli a tem systematis nervosi, & ita symptomata varia ut complicata Scaussas proximas tollimus, & his sublatis morbum

compositum curamus.

88쪽

g. IS9. Cum igitur caussa proxima & morbus, quem ea producit, intermedias mutationes hominis aegrotantis inter caussias scilicet & cffectus morbi sistat, in earum disquisitione duplici via ducimur , & analytica , & synthetica. Symplomata enim , quae ab aegro

apso vel ejus amicis recensentur , vel a medicis observantur, nos ad dispositionern morbosam ducular, quae ex mutatione caussali, quam praecipuam cognovimus , oritur : alia tamen ratione in vitam anto Ωctam recurrens medicus , Maussas praegressas disqui xit , & per easdem caussam proximam & morbum ipsum cognoscit. 11. Ad hoc itaque omnium miratationum , quae in aegro eveniunt, velut centrum accuratius inveniendum , & in tanta id earum copia a ceteris distinguendum medicus, artem scientia perficiens, summa cum cura attendat.

89쪽

SIVE

CONSIDERATIO EFFECTUUM. ιIORBOSORUM.

g. Ι'O, C Auli anim & effectuum in morbis nexum in loco de cauisa proxima g. 179. qq. summatim jam proposuimus. Quando vero mutatio corporis , per caussas laedentes facta , dispositionem ad actiones Corporis animalis porro laedendas induxit , hae vel dcbilitantur , vel intenduntur , vel abolentur. Atque haec tractat sympto malologia , cujus rationem breviter in universum explicare placet, ut poste' praecipuas actiones laesas cum aliquo ad caussas ro

DE SYMΡTOMATIBUS IN GENERE.

g. I9 I. Corpori aegroto multae & continua accidunt mutationes, quarum aliae a labe principe, hoc est , caussa proxima & morbo , vel immediate vel succcssive pendent, aliae a viribus vitae in aegro corpore ut reliquiis sanitatis derivantur , aliae tandem Pacissior. F acci-

90쪽

s, Ρ ARS III. C A P. I.

accidentales simi; & a novo morbo vel alia caussa producuntur. Possent haec generali nomine accidentium sive symptomatum morbi insigniri , sed cum symptomata tantum actiones laesas dicamus , mutationes a morbo distinctas primum considerabimus, postea ad symptomata stricte sic dicta progrediemur. g. I92. AEger non tantum vivit , sed aliquas quoque actiones sani hominis edere potest, ac ne in universalibus quidem morbis, v. c. febribus & inflammatio nibus, vigor vitae seu vis vitalis penitus suppressa est. Ossicium itaque medici aegros dijudicantis exigit, ut internas has corporis vires bene attendat, si quando mutationes ad materiam morbi subigendam efficiant , imprimis cum non semper sanitati convenientes, sed saepe nimis intensae, saepe etiam alentes sint. Forte haec symptomata vitae vel activa dici possent. f. I 'I. Morbo ex caussis suis nato , evoluto, progresso, interdum novae & a prioribus prorsus distinctae

caussae vel morbum praesentem exasperant, vel

alium cum priori aequali passu progredientem excitant , quae caussae accestariae, vel morbi accesibrii dicuntur, & sorte epigenomena appellari possent, nisi ambigua vocis significatio in veterum libris inveniretur ).

Quamquam , docente F Ο Ε s I o in oeconomIa13 HIPPOCRATIS , epigenomena morbi dicta sunt, quae priori manente affectione superveniunt, 11 9 veluti auctarium succedunt , tamen Sc ea , quaer, morbum necessario comitamur , interdum eo

nomine insigniuntur.