Praelectiones in diversos morbos chronicos

61쪽

terioribus repulsa partes internas OeςUMi. Acria essiuvia inspirata. Aerimonia ulcerosa, gangraenosa. s) Desectus sanguinis boni, aliorum bonorum humorum, v*l ab inedia, vel a profusione eorundem nimia.

6) Animi pathemata magna, & systematis nervosi mobilitas in debilibus, hypochOndriacis, hystericis, chloroticis. 7ὰ Consensus nervorum ab assecto capite , tum etiam a vermibus intestina rodenti. bus, item a flatibus illa extendentibus. Adeo valida diuturnaque simul cordis palpitatio, ut costas foras urgeat, easque covintinua pulsatione asserat. Venae sectio subinde curat, saepius vero solummodo palliat morbum , molem movendorum ad tempus minueniado. Leniora, & antiphlogistica purgantia, blanda acida, & nitrum, orgasinum humorum compescendo, multum saepe faciunt. Qui ab aneurismate cordis aut ust rum majorum cordis palpitationem patiuntur, supra recensiitis uti debent, simul etiam ab omnibus iis absti nere , quae motus humorum, aut eorundem molem augere possunt. Hinc otium & tenuis ac vegetabilis diaeta iis convenit, nocet vinum, ira, venus & Optata, notante

manu .

62쪽

ctui palpitationes cocilis ab stonia spirituum sola , aut a terrore stibito ineusso patiuntur, iis con Ueniunt ea, quae nervis amita habentur , melissa, mentha, liquor anodynus mineralis Hossmanni, spirituosa &'anodyna, optataque. Ceterum facile patet confideranti, nullam in hujus morbi curatione medelam universalem assignari posse, utpote quae ex varia morbi caus a repeti debeat. i

Morbos pectoris a tussi ordiemur , ple.

rorumque, aut fere omnium pectorisu morborum symptomate. .

vocant medici violentam x sono. ram aeris inspirati, inrynge antroisum moto k elevato, excussionem, qua id, quod pervias aereas ejici potest , impetuose per osi ejicitur. Causa proxima. oritur autem ab irritatione narvosae & maxime sensibilis membrana interioris asperae arteriae & bronchio. rum, indeque nata constrictione vesicularum,& canalium bronchialium, ab inferioribus ad superiora, & convulsione diaphragmatis, mus culorum thoracis, & abdominis. Hinc tussis caussam suam proximam semper habet in pe.ctore, neque aliam formare ideam possumus d.

63쪽

de caussa tussis, qηam quod sit omne id, quod potest irritare nervos laryngis, asperae arteriae. & bronchiorunt. Interim tamen caussae remotae sede sua differre possunt, modo enim haeret in ipsa trachea, & bronchiorum membrana, organisque respirationi inservientibus, pulmonibus . diaphragmate, pleura, media stino, musculis, intercostalibus; modo in dissitis partibus habitat , & demum per cola sensum nervorum, intercostalis & paris pectavi ad pectus, irritabilemque illam membranam propagatur. Hinc divisio nascitur in idiopathicam fmpathisam ride utraque singillatim. Ad primam classem referri debet Tussis ab inspiratas irritantibus, quaeve speeie sumi,

Vaporis, pulvisculorum , exhalationum cum aere remixtarum, interiori membranae asperae arteriae adplicata tussim excitant.

Haec tussis artificibus familiaris est notante Cl. Ramazetini in diatribe de morbis artificum. Ita a spirituum acidorum mineralium , aceti calidi , sulphuris fumo & vaporibus, tussiunt chemici & ph1rmacopaei. A D. rinae tenuissimae partieulis cum aere volitantibus molitores; a tenuissimis arenulis inspiratis statuarii & lapicidae ; ab aere igneis particulis gravido vi triarii; a pulvisculis plumbi & lythargyrii, metallisu fores, ac figuli; a

64쪽

calcis vivae atomis ore hanstis fabri murarii. In his casibus omnibus laudant practici in crassantia , mucilaginosa , uti decoctum raparum, oleum amygdalarum , quin etiam panem butyro illitum talibus artificibus comedendum suadet Elimitiferusiattamen magis directa medela habetur a vaporibus ex aqua &lacte ore haustis, vel mediante infundibulo suctis, qui membranam irrita tam blande inungunt , sp, cula pungentia obvolvunt, horumque eXeussionem a locis irritatis, lubricando saeilitant. Sequetur tuss a peregrinis corporibus inter edendum rimam glottidis subeuntibus a muco viseido haerente in lacunis membranae asperam arteriam intus vestientis ; vel ebrom bo , aut calculosa materia in ventriculis Dryngis hespitante, tum re a pol posis concretioni bus , tumoribus varii generis cavum eracleae occupantibus. A corporibus inter riden.

dum, loquendumque deglutitis, ubi quid si-mni rimam glottidis subintrat, vehementissima tussis oritur , ii corpus fuerit liquidum ;a rebus .vero solidis saepe dira sustbeationis necessitas secuta est in instanti. Muciis induratus, calculi dithrombi vix sciuntur, nisi ejecti, vixque oppugnari possunt, ut decet; inhalationes tepidorum vaporum emollientium Prineeps alioquin forent remedium. Polypi &

65쪽

tumores inter caussas latentes, & immedicabiles reserendi. Ariditas interioris tracheae raucam siccamque tussim progignit, a desectu humectati. tis in corpore oriundam, febribusque continuis, inflammatoriis & ardentibus familiarem. ΜΟ.tus citatior humorum & calor in febre obvius

abigit liquidiora sanguinis, serumque ejus densat & inspissat; igitur ut linguae & toti oris

cavo, ita & interiora tracheae deest illud hu-ruidum, quod fibras reddit molliusculas. In casu febrili, vel etiam non febrili, praestantissimum remedium suppeditat aer inspiratus, per artem tepida humiditate impraegnatus. Item emulsiones seminum frigidorum, & decoct a mucilaginosa. Ariditati tracheae jungi debet vera membranar ejus inflammatio, si vesuperficialis illa solummodo sit, aut erysipe-lacea, sive profundior, sive morbus princeps sit, uti synanche, sive solum febris inflammatoriae praegressae symptomata. Tuissinde nata sicca, stridula, clangosa, molestissima curari debet cum morbo principe. Vapores aquosi blandique optimi usus sunt. Tussis, quae cum coryZa, gravedine de

raucedine complicata, ab acri tenui sero tracheam internam sollicitante provenit, catar' balis dici consuevit. Hunc catarrhum Vocamus seri naturalis majorem e glandulis circa

66쪽

capiat & salices espuunm in sensu strictiori;

si haec definitio eκtenderetur ad omnes eorporis glandulus , diar rhoea catarrhus intestinorum , & fluor uibus catarrhus uteri adpellari dei eret'; si SchnGrixus notionemiliane catarrhorum nimium extendebat. Hic saltemfle saucium , & a spe me arteriae, pulmonumque catarrho sermo est. Glandulae innumerae a

Morgagnio optime descriptae inhaerent toti superficiei interiori tracheae , praeeipue in postea ejus parte & in interstitiis cartilaginum

Hae glandulae in tela cellulosa locatae membrangm nervosiam interioris trachete suis osculis Perforant, eamque muco pellucido, blandis. simo, quam Boerhaavius in Opusculo anatomico de fabrica glalailularum egregie descripsit, perpetuo illiniunt. Tales glandulae &in bronchiis , bronchiorumque ramificationibus copiosae reperiuntur, quare in omnes harum parte. catarrhi notio cadit. Alia. 'dies; catarrhi est , quam habitualem & ob larem appellamus, quNUe ni depravata veruriculi coctione, Omniumque humorum serosa intemperie in glandulas labesa. natas de pluente pendet, sed hac alibi. Catarrhus, de quo agimus , maXime Oritur astippressa .seri tenuissimi exeretione , quod per superficiem corporis perpetuo dissa.

67쪽

tur, ejusque suppressi retentique regressit, &de possitione ad asperam arteriam, vel pulmo nes. Verum & in ipsa interna trachee &bronchiorum superficie inspiratus aer frigidus perspirationem supprimit , Vaseulorumque exhalantium ostia constringit. Hine accumulantur a tergo appellentes humores, Vasaque eXtenduntur, a qua extensione sola fit irritatio. Accedit accumulatae colluviei serosae ini. mista pungens acrimonia, quae dum in cory-Za tanta est, ut nares, Os, partesque cute te-ela arrodat, & excori et, & in membrana pituitaria Selineideri sternutationem, in oculo ex glandula innominata profluens, ardentem& dolorosam lippitudinem, in faucibus anginam catari hosam seu serosam efficiat. Quid mirum, si in sensibilissima tracheae membrana eosdem efffectus producat, irritando, rodendoque. Indicationes sunt serum , aere luxurians in corpore, & praecipue ad tracheam depositam revellere, per convenientia collatoria eliminare, id quod per alvum, urinam, & superficiem corporis optime fit, deinde acrimoniam involvere , demum tumultus ab irritan. te sero concitatos sopire. Ad alvum movendam hoe in casu optime convenit emulsio mannata, quae simul etiam acrimoniam involvit. Absoluta purgantis Operatione, prodest optum

68쪽

opium convenienti dosi ante somnum propinatum, cum syrupo de althea, vel succo li-quiritiae, vel emulso, exhibitoque prius pe- diluvio tepido, hac enim ratione diaphoressis restituitur, quies pulmonibus, tussi versus vesperam & noctu molestissima conquassari solitis, conciliatur. Remedia spirituosa, aeria longe absint. Theriaca, pitulae de cynoglosso, quae per excellentiam catarrhales dicun. tur, item pitulae de stryace, quae in dispensatorio Vaennensi contra tussim ferinam etiam pertinacissimam laudantur, vim suam ab opio habenti Etsi ob alia acria, ex quibus componuntur, minus bene conveniant. De optatis

in tuis medelius asserit, ea optime prodesse, si tussis sit a tenui, acri, mobilique ac facile dissiabili materia. Excipit tussim catarrhalem tussis pectoralis sumida , habitualis medicis dicta, a materia lenta viscida magna copia & diu in pulmonibus delabente originem suam trahens , uti glandulae tracheales & bronchiales quando se.

rvm tenue & acre fundunt, catarrhalem tus.

sim progenerant, ita si lentam & viscidam pituitam , cui nil vel parum acris immistum est, suppeditent, tussim pectoralem humidam, eamque habitualem, mucosamque faciunt. Si Fussis catarrhosa prius descripta diutius pro

69쪽

trahatur , si nimium emollientibus, lubricantibus, tepidis aquosisque traftetur , malique diuturnitate laxitas glandularum trachealium bronchialiumque indnuatur , id demum contingit, ut ingens humorum crudorum , lentescentium assiuxus ad pulmones fiat', & dicta tussis habitualis generetur. Haec tussia in praxi sepe cum phthisii mala confunditur , in eam tamen transire potest, si mucosam materies acrimoniam contraxerit, & labefactatos pulmones sensim exedat. uin & alia ratio, ne phthisis oriri potest, si scilicet tussis frequentia & vehementia rumpantur hine inde aliqua vascula , & sanguinem fundant, quae dein ob continuum visceris motum coalescere prohibita in exigua , latiusque serpentia

ulcuscula transeunt, nisi forte rupto majori vase haemoptysis & demum vomica oriatur. Sed etiam absque continui solutione, ob solatu glandularum vasorumque laXam debilitatem, eousque humores crudi in pulmonibus accumulantur , Ut Omnia, quae corpus nutrire debebant, in naucum inertem fatiscentia bonam partem expectoratione rejiciantur, tabescente corpore. Id quod tamen praecipue contingit , si oleosis mucilaginosisque copiosis

morbus tentetur.

Curatio hujus m0rbi poscit sequentia:

70쪽

r) Ut ingerantur talia, quae solvendi vi gaudent, simulque digestioni, que seniperinhoc malo dejeeta est , prospiciunt. a) Ut materia lenta reddatur mobilis, &assiuxus ad pulmones ab iisdem avertatur, vicariis iisque convenientibus excretionibus in-1ti tutis. 3) Ut, his praegressis, tussis novum semper affluxum caussare solet, non obstantemvi- Caria evacuatione, si nimis urgeat vesperi

4b Ut vasa pulmonis relAxata roborentur, quo ulterior muci decubitus prohibeatur. His indicationibus ut satis fiat, absint fa- Tinaeea non fermentata, glutinosaque. Incidentia, seponaeea, herbae antiscorbutica', di succustaraxaei, solachii, senecionis praescribantur. Materies ad renes & alvum potius determinetur leni excitata diarrhaea, roborante rheo, vel si viscidus nimium lentor peccet, purgante apte resino , mercurio dulci acuato. Sordes hae mucosae non bene ad cutis superficiem amandantur, cum alvus sit proprium mucosae materiae, notante HOU-

manno, colatorium. Interponi vel subjungi potest usus balsamicorum lenium , myrrhae, succini, olibani, mastichis, gummi ammoniaci, aloes &e. cum succo liqui ritiae in pilulis