Praelectiones in diversos morbos chronicos

71쪽

redactorum. Optata, quae in catarrho a su Xione tenui orto adeo laudantur , monentuu eriseo , , me o in.tussi a materia lenta vs sui laque non debent mihi. beri, nisi solventibus praemissis, & evacuatione muci jam facta , & tunc solum , si prie gressis his omnibus, tussis adhue perseverat V e hemens. Notat enim Cl. de Gorter, si in ubium viscidi adsit . anodynisi cipeo suffocationem induci. Ulaime indicationi dissiculter satisfit, omnia enim quae roborandi vi pollent, agunt primum in primas vias, Vasa coarctant, contentaque fluida eXturbant, &aliorsum, praecipue vero adὶ pulmones rela Xatos determinant. Magni usus est rheum seu sim roborans; & simul revellens: neque tamen usu caret cortex pertivi unus in decocto.

sed maxime juvat , si id levius primo, dein

saturatius exhibeatur , melle edulcoratum.

Pulchre quoque prosunt pilulae eX Olibano, masticite, sarcocolla, myrrha, succo catechu, therebinthina, succo liquiritiae exceptis. Vix vero datur aliud & praesentius roborans, quam aer serenus & siccus, sub equitatione maxime in hoc viscus admissus, vel fumo ex adsperso prunis succino , mastiche, Olibano,ssyrace, gummi benZOes medicatus, & cre. bro inspiratus. Talia sussi migiae in genere

72쪽

laudarunt Meibomius &,Sebulaius peculiaribus dissertationibus. Fumum ejusmodi robo.rantem, in tussi humida cum membranae internae relaxatione, excellere dicit Cl. de Goreer. Prodest quoque ejusmodi aegris vere &aestate rusticari, & inter abietes ac pineta versari, aeremque therebinthinaceis essluviis sce. tum, inter ambulandum inspirare. Venimus ad epidemicam , cujus causssa cum aere excepta ipsi tracheae &bronachiis sese infigere apta est. Generari potest

in aere acer stimulus , qui ore exceptus varios morbos eXcitare solet. Nam in ventri

culum & intestina deglutitione delatus, cardialgias, vomitiones, diarrliaeas, dysenterias, sebres epidemicas excludit , at inspirationi tracheam ingressus tuises generat epidemi eas, easque febriles, aut etiam non febriles. Hic sermo non est de leviori illa tussi epidemica , quae soli frigidiori aeri ad calens praecipue corpus admista debetur, & catarrhalis nuncupatur; neque de paulo graviori, quae austro & aquilone subitis vicissitudinibus al. ternante oritur; spiraculis culaneis modo la. te patentibus, modo, idque repente, constrictis. Nam & haecce tussis ad catarrhales re .sertur , utraque vero nihil aeris maligni vehabet. Verum si aestate servidissima praegres. sa

73쪽

63 1a, autumnus sequatur frigidiusculus, tusses inde natae non mere catarrhales sunt, sed se. plici quid, malignique, quod in aere ober. rare supponitur, habent. Tullis haec subinde sola assiigit, subinde vero febre stipatur. Talem tussim epidemicam, quae anno Ιs 8O totam fere Europam pervagabatur, notavit Senner tus, Aliam, cui febris pleuritica aut peri- pneumonica supervenerat, notavit Syri a mus ab anno I67s. In curatione talium tus. sium indaganda ratio constitutionis epidemiere est, indeque medendi methodus repetenda. Nam in illa a Sennereo descripta sum opere nocuit venae sectio , profuere purgantia & incrassantia pestoralia. In ea vero a Dden hamo,notata requirebatur venae sectio& demum eatarsis. Non vacabat vericulo tus,

sim anodynis aggredi , aut calidis remediis. In alia tussi epidemi ea pariter a Ddenhamo Observata febrili, in cujus medela sudorifera non profuerunt, sed facile pleuresin invitarunt, anodynis & pectoralibus omissis, venae sectionem, catharsin, & epispastica adhibuit optimo cum successu. Non omittenda illa tussis est , quae caussam habet totam humorum masstam aerimonia speeifiea insuetam. Huc spectat cachectica, arthritica, rbeumatica, er Uetitose, vario

74쪽

Issa , morbillosa aera monim, aqua hydropis ca-Γdi , pus ictor humoribus inhiseros. Faci te patet , hic curari morbum principem debe. ri. non antem tussim , quae tamen si l valde urgeat. nihilque contra findicet, narcoticis subinde falli potest. Ad hane tussim illa etiam revocari debet; quae Oritur, si acris materies antea in partibus ignobilioribus externis haerens, i h iub has vi vitae deposita, prava vero metastasi sid interiora denuo recurrens intracheales & bronchiales glandulas deponitur, tussim sub irritatione sua excitet. Hue erio sphraat tussis seabie tinE aelioribus, Erysipelate, arthritide, podagra, sero cedemato. so, sudore pedum, sordibus acribus ex vetu. stis crurum ulceribus, si retroprimantur, re. cedantque. Cura iit per ea , quae alpe 'tore revellunt, & ad loca attrahunt , quibus an . tea materies inhaesiit k quare alvum laxantia , pediluvia , fomenta, i epispasti ea , Veli cantia . fonticuli, diu reticu, sudorisera &c. pulelire

prosunt.

Contam plabimur modo tussim siceam juvenum plethori eorum, narium liaemorrhagiis antea assuetorum, item s Eminurum suppresssmensibus laborantium. Caussa hujus instis est largior sanguinis ad pulmones assiuXus, vasculaque ejus diducta ac tumida , sensimque

75쪽

Eheurismatica ' varicosa reddita, quibus ad. jacentes membranos e cellulae bronchiales premuntur, irritunturque. Haec tussis violentis coneus Jonibus facile in haemoplysin, rupto se ilicet vase alleurismati eo, varicosoque abiit. Curatio in eo vertitur, ut impetuosus sanguinis affluxus a pulmonibus a Vertatur, rupturae periculum prohibeatur , hinc conveniunt sanguinis missiones, purgantia antiphlogisti ea , talia scilicet quae sine acri stimulo agunt, emulsiones nitro is , pediluvia tepida. Absint motus corporis paulo fortior, acria, aromatica, coine flationes, vinum. uod siliaemoptoe jam nata isit, cruore in vesiculas EX traversuto tussimque irritatione sua pro

coticum protecto , quod tussis symptomatice violentiam compescat; modo reliqua quae directe indicantur, peracta jam sint. In omni

vero alio hujus morbi statu narcotica non conis veniunt. Verum praeterea notandum , emollientia, lubricantiaque procul abesse debere,

cum vasa turgida relaxent, majorem ad pe-dius sangit inis affluxum pro tueant, atque, praecipue si nulla evacuatio humorum praegresa sit, vasorum dehiseentiam & erepaturam reddat faciliorem.

76쪽

66 Iss phthisica ad specialem de phthisi

tractationem per inet. Pertractatae sunt hucusque tusses idiopa. thicae, quas modo sympathicae sequuntur, interquellas primo loco tins sommchica pathologis appellata. In hac tussi caussa latet inventriculo variis cruditatibus scatente, a quarum mole & acrimonia irritatio propter nervum intercostalem, & per vagum propagatur ad diaphragma, pulmolles, tandemque ad ipso-rlim membranam nervosam, tracheam & bronchia intus vestientem; multum quoque facit oesophagus asperae arteriae adhaerens, tu nervulorum utrique propriori communicatio; item transitus Cesophagi per diaphragma. Sym-tomata lignaque hujus tussis sunt; gravitas &intumescentia ventriculi, dejectus appetitus , nausea, lingua sordida, cardialgia, vomituritiones, Vomitus, quo saepe tussiendi paroxysmus finitur: Sensus stimuli in scrobiculo coriadis, quoties paroxysmus instat ; audia post pastum ventriculi incommoda, Indicationes sunto acrimoniam irritantem obtundere, viscida incidere. 2b Morbi mineram ex ventriculo eXcutere. 3) Languentem ventriculi fune tionem restituere. Hinc nocent omnia sic dicta pectoralia, relax*ntia, mucilaginosa, inerassan tias

77쪽

ila, oleo sa; ventriculi enim robur enervant penitus , & apparatum crudorum augent. NO-cent pariter narcotica utpote quae motum Ventriculi, intestinorumque reddunt torpidiorem ; hincque caussam morbi fovent Missis ergo hisce, proderit saburram i pecacuantia exincutere , & medieamento mannato pauxillo tartari emetici acuato. ano A catO, EX turbare.

Ρrosunt & rhabarbarina, aloetica, salibus ju-Vata, omniaque amara digestioni amica. Saepe deprehenditur saburra acida mucosaque, additune absorbentia alcat inaque possunt. Factis debitis evaeuationibus roboralitibus, stomachicis restituenda digestio est. Tussi uomaehidae addi debet et is habito.

lis caelecti a , seorsim conssideranda. Si tussis stomachi ea nimium diu persistat , atque inepta medicatione , aut remediorum neglectu. habitualis reddatur, resorpto scilicet, & ad vias secundas trunslato crudo apparatu, sueciviscidi, pulmones, totumque vasorum systema inficient, tussimque eXcitabunt partimidiopathicam, partim vero sympathicam, cum mali caussa utrobique & in ventriculo. & in pulmonibus,resideat. Idea hujus liuisis rite formatur, si ea consideratur ut conjuncta

ex tus ii pectori li humida sive habituali, quam superius. & ex tussi stomachica, quam si a pati

78쪽

paulo ante descripstimus. Unice hic indicanis

tur amara, aromatica, salina, gummi relinOsa , iaponacea , solventia ex classe roborantium, & alvum leniter ducentium, tandem ea, quae atoniae uni Verta, medentur, martialia,

equitatio, sumtus eX resianosis , bais mi eisque. Hac methodo sepe malum hoc pulchre curatur, quod phthisin mentitur, ab ea tamen differt, quod materia viseida ex viridi sa. yescens sereatu rejesta sit gluten iners, uouautem verum pus, quodque febris absit, quae pus in corpore ubicunque latens semper solet comitari. Sequitur tussis hypochondriaca, quae cautisam habet non tantum in ventriculo , sed profundius etiam in intestino, &in omnibus imi ventris visceribus, vel nimia irritabilitate, vel debilitate , vel obstructione laborantibus. Cognoscitur ex aliis morbi hypochondriaci symptomatibus. Caussa est, aut nimia mobilitas , & irritabilitas solidorum sympathi uepulmones asticiens, aut in colo latentes sordes, scybala dura , aut sanguis per systema Venae portarum non rite motus , stagnansque, unde membranae intestinorum & per consensum etiam pulmones irritautur. Aut hepatis aut lienis obstrudito & scirrhus , qui vi- uinum diaphragina mole χρ sollicitat. Tus. sis

79쪽

sis modo seda est, modo vero humida, tuneque praecipue , cum crudus simul primarum Viarum apparatias adest. Medela peti debet ex cognitione caus ar, & curatione morbi principis. Id 1blum animadvertendum, emollientia, relaxantia, Oleosaque hic neutiquam con- Venire. Egregia curationum huc pertinentium specimina leguntur apud me mann Me' die. Systena. IV. pari. IIL p. 4OI. 4Ι9. Tuss conυul Oa, seu ferina, specialem meretur considerationem. Estque illa species tuisis, in qua conatus exspirandi, omni licet sere inter tussiendum exploso, tantus, tamque pertinax esst, ut inspiratio ad tempus bene longum prorsus inhibeatur, atque propterea suffocationis periculum instet. Cum motibus artuum convulii vis, tape vehementis, simis, ad convulsionem universalem &epi lepsiam usque subinde inerescentibus.

Ratio phaenomeni hujus quaerenda est ino pulmonibus, diu quasi a fumo accensi stilphuris constrictis. Hi ne liber per eos sanguinis transitus inhibetur, ejusque a capite refluxus pliriter impeditur, unde faeies turgida, lividaque quassi ab injecto laqueo , oculorum illaelirimatio , vasa encephali ita reta, con- Vulsiones , paralyses, aposte cia.

80쪽

Τussis heu subinde per paroxysmos statim redeuntes invadit, non raro omni alterno die graviores 'paro cysmi sunt, Ρlerumque insultus iustiendi finitur vomitu vel assumptorum , vel etiam materiae pituitosae, suta inde tremulae, instar spermatis ranarum. ΡR-rOxysmus instans praesentitur molesto sti 1milo, sensu rei reptantis, scalpentis, incipientea scrobiculo cordis, vel etiam a regione umbilicati. Aetutem puerilem, laxos, debiles Mininas hysteri eas praecipue , viros ille mobiles saepe vexat. Saepe epidemica esst, qualis hoo anno mensibus Alartio, Aprilis,& initio May fuerat. Idque peculiare lin-bet, quod pertinaei lsima sit, ad duas tres ve subinde menses perduret. Sunt, qui unum

tantum alteratnaque parOXyimum , quotam et vix non suffocantur, patiuntur, malo postinodum non amplius redeunte. Certa ob ser vatio est, morbos pectoris qualescunque durante epidemia tussis convulsive, de morbo prae dominante facile quid par. ticipare, atque in tussim convulsit vana abire. Id praeterea constanter est Observatum, paroxysmum facillime risu invituri, concitarique; credo quia in risu aeque ae in tussi convulsiva diaphragma repetitis uiuibus Decutitur ita ut continuae exspirationes null' inq