Pyretologiae practicae tentamen

61쪽

vim contagiosam habere halitum Variolantium tepidum, odorem sui generis habentem, inspiratum , deglutitum , cuti adplicatum; ferum etiam variolarum, quod primo vel secundo eruptionis die reperitur; & quia idem serum in pure 9 crusta continetur, etiam pus ct crustas deciduas. Nullum vero habere

contagium sanguinem , urinam, alvum Variolantium. d. Experimenta HALLARI, CoΤTUN-N11, qui in omni variolarum stadio cadavera Mortuorum secarunt, demonstrant , eX-

ternam cutem variolis solum obsideri ; internam nunquam , ct variolis similia interne inventa , aut inaequalitates , aut hydati des, aut aptitas fuisse ; respirationem, deglutitionem inpeditam ab raptu humorum ad caput, aut inflammatione harum partium venire, non vero ab variolis internis. e. In naturalibus maXima pars in capite , facie est. Causa in aere libero adluente videtur, in trunco pauciores sunt. In insititiis maXima pars ad locum insitionis est. Vide Coae TUNN1UΜ de sedibus variolarum. f. Copia variolarum in Succulentis plenis, Infantibus, Faeminis major est , quam

Siccis, Iuvenibus, Adultis, Masculis. g. Piso

62쪽

g. Plures, Periculo tores pustulas aestas exhibet quam hyems ; aestate sibi jungunt biliosas putridas febres; hyeme catarrhales,

pec torales, inflammatorios, morbOS.C. DiDiso morbi Dariolo simo in febrim variolosam sine eruptis-Πe , quae Per Poros, sudores, virus eliminat. SYDΕΝΗΑΜo descripta, non est haec nostra; fuit enim biliosa simplex regnante epidemia variolosa ;2do Cum eruptione sine subpuratione :raris time quidem pustulae benigne resolvuntur ;3tio cum eruptione 2 subpuratione , ut plerumque sit ; to ratione seu 3 in discretas, seu cum

interstitiis, & confluentes ; quasi una variola intum corpus occuparet cohaerente3 sat arcte , marginibus suis tamen quodammodo dustinctas ; mixtas, ubi pars corporis discretis, pars confluentibus, pars cohaerentibus obsita

est ;

5to ratione figurae, sunt confiniae, seu rotundae ; depresa cum superficie parva plana. Siliqvssa , veruCUC , acuminatae. 6to ratione humori 3 contenti in

63쪽

mo ratione coloris in plumbeaS, fuscaS, NigraS ;8voratione o omplicatorum aliorum exanthematum ; in Implices , complicatarcum petechiis, erysipelate ;9no ratione periculi celebrata divisio in beni nas S malignas. Malignae sunt pOtissimum confluentes ; saepe tamen discretissimae, depres ae ob vim vitae debilbin, in medio collapsae , verucosae , crystallinae , Ob

acerrimam lympham contentam sanguineae, ob dissolutum cruorem :1Omo ratione i P i in regulare3 S anomalaS ;1 Iino vera3 9 Furias, genus nempe quoddam philetenarum simile quodammodo veris variolis datur. D. Periodi seu decursur. . Regularium nobis in sex stadia dividitur ;a) INFECTIONI s, quo virus, vel contagio, vel inoculatione susceptuni , corpus oberrat; AEger tamen sanus videtur com plectitiir juxta Alios clies 7, juXta Alios II, I a. Subin & multo brevius est. b) FABR1LE , EBULLITIONIS , FE BRIS VARIOLOSA PR1MARIA , stadium

64쪽

Primum variollarum nuncupatur , triduo durans, vel horis 72.

Dedolatio sine causa mEnifesta gravior, imo rositas , somnolentia peculiaris, frigor, horror, calor subsequens recurrens ; capitis, dorsi, lumborum praeprimis dolor ; cardial-gia, vomituritio, vomitus, vel a pravis contentis in saburram mutatis, aut vi febris mutandis, emeticum indicantibus; aut, si spontaneus vomitus adsit, promovendis ; vel ab irritatione nervorum ventriculi , ubi emeticum aut facilitatio vomitus periculosissima. Dolor ad scrobiculum cordis manus fugiens ;in sudores propensio apud Adultos. Stupor quidam inter dormiendum'; in Infantibus

saepe levis tendinum subsultus, convulsiones, immo invasiones epilepticae : dentibus jam praesentibus, vel nullo adhuc dentitionis molimine : dentitio enim eadem prae se fert. SYDANHAΜ inde bonas variolas praediXit, sed observationes docent , & malas sequutas fuisse. Omnis convullio, qua talis, periculosa est, apopleXiam, suffocationem, paralysim strabismum, fatuitatem inducere pol est. Ergo qua tales nunquam negligendae sunt: his insultibus convulsivis praesentibus variolas

65쪽

riolas intra octo horas praedicere plerumque potes. Facies tumidula, oculi lacrymantes, scintillantes ; vespertina exacerbatio, sudore mitiganda. Foetor peculiaris oris , ct halitus corporis reliqui olidus. Prior ab ipso viruvarioloso, sanguinem, pulmones oberrante; non indicat emeticum. neque est saburrae latitantis signum. Sternutatio , rubor cutis, scabrities, pruritus ; artuum dolor rheumaticus ; damnatur hic in primo & secundo stadio, quia pravum variolarum genus instare

docet.

Brevior saepe haec febris prima videtur quam

revera est et saepe Infantes primam, secundam ebullitionis diem facile ferunt, tertia incommoda patiuntur & eruptio fit e falso concluderes inde , una die tantum durasse, & false quoque semper inde malignas praediceres ob adsumtam abs fundamento anomaliam stadii.

β) CURA;morbi , eumque stipantium syniplomatum. Curae totius facilitas ab hoc stadio dependet. Omnis consistit in justa febris sui generis, specificae variolosae primae moderamine ; quia specificum, non quidem inpossibile, necdum detectum est.

66쪽

Complication3 medela. Fit imo enematibus : his cephalalgia, gravitas capitis, Pigrities sanantur : in nullo morbo acuto negligenda haec sunt.

udo Venaesectio in Iuvenibus, Adultis,

Robustis, Plenis, Succulentis, simul complicata inflammatoria, hyemali, pleuritica, Peripneumonica, laborantibus. Quantitatem sanguinis detrahendi docebit aetas, corpus, ani9 tempus ; hyeme largius, aestate avara manu ; Arabes in exsces es peccabant. Raro subitanea ad animi deliquium neces arta est, potius parca iterata. 3tio Cardiacis rarissime opus est, ut haec febris eXcitetur Uueri rustici fermessine omni febre obambulando variolas optime ferunt hinc, etsi nulla febris adsit, bene tamen . Eger se habeat, nil moliendum. At in malignis, ubi AEger ad speciena tantum febricitat, & reliqua pessima, summa virium prostratio ; urina, pulsus, calor, naturalia , aut vi X recedentia ; tum cardiacis stimulantibus incitanda erit. 4to Emetico , ubi saburratis simul febris adest, ubi alii morbi, tunc regnanteS, emetico obediunt; intermittentes , biliosi, peripneumoniae nothae, diarrhaeae, dysenteriae;

67쪽

ubi incongrua adsumta. Optimus magister hie nobis SYDANHAΜUs erit. sto Purgatione , frequentissimo remedio ; ubi materies aliena in intestinis haeret, seque borboryginis, colica, diarrhaea biliosa, manifestati Drastica, resinosa, aloetica, scamnaoniata, jalappinata, hie non conveniunt , sed eccoproti ea. Non naercurialis, quam Aliqui praeferunt , admittenda , nisi vermes, pituita adsit; non purgandum, ubi emesis indicatur.

6to AEgroti habitatio ampla saepius perflata , lustrata, si ullibi, hic certo requiritur ; suo enim specifico foetore aer inqui

natur.

7mo Ais liber frigidiusculus optimum

variolarum antidotum est. Si delirium, convulsiones , febris increscant , Inoculati aerilibero'eXponantur, effectu miro instantaneo levantur ; uti convincenti maXime eXemplo DL L. B. de Saeo Rcic evicit. Evictum est observationibus, dies caniculares, calores universim aestivos, vim infelicem habere in variolas ; eamdem habebit cubile clausum calidum. Mensura frigoris sit AEgri sensatio grata, non Medici. Nulla tamen inflammatio topica valida adsit, dum frigori eX-

ponuntur.

68쪽

8vo De frigidiore idem notamus Arabes glacialem potarunt, plebeji idem M. pe feliciter faciunt ; mire frigus arcet putredinem. Alii acida, nitrum, scopo refrigerante exhibent, haec eatenus fors refrigerant. quatenus ipsa frigida adsumuntur. 9no Asitatione regiminis sub eruptione. Circa finem primae variolosae febris sudor prorumpit cum rudimentis pustularum , punctorum nitidorum , rubellorum , rotundorum instar ; in facie primo prope nasum , Iabia superiora, tum in reliqua facie, brachiis, collo, thorace &c. his eXpulsis syniplomata componuntur ; de regularibus loquor, ) maXime nervorum motus & febris :in benignis plena adest apyrexta ; sudoribus continuatis in abdomine, lateribus, thorace , dorso, pedibus, nonnunquam in capillata capitis parte, aut plantis pedum ; ubi ob integumentorum duritiem colent inflam

manturque.

NATURA hujus febris est sui generis. Aliqui, qui videbant hanc antiphlogisticis cedere , inflammatoriam adpellarunt. Alii hane alviductione & emesi mitigarunt, ct inde putridam adpellarunt.

69쪽

Ab inflammatoria autem differt :Criis r habet abscessus multos superficiales, non resolvendos, sed subpurandos: Di atione e triduo terminatur. Inflammatoria per Α, 7, 14 cte. dies durat, & notum est, chronicas clari inflammationes. Accedit tamen ad inflammatoriam ; eXcedentem enim mitigat methodus antiphlogistica; quamquam non specifice tollat , ut corteX Peruvianus intermittentem. c) ERUPTION1s , crisOS , seu me rasi eos ad cutim. a. Sy tomata : primis eruptionis horis plagulae rubrae, quasi totidem morsus pulicum, adparent, cum levi cutis asperitate. Haec, variolas adesse, necdum determinant, nisi fors epidemia praesens, conversatio inter Variolantes & subjectum nondum variolas passum. Altera eruptionis die diagnosis fit ex maculis rubellis modice elevatis, in medio punctum albicans nitidum, splendens, quassi sphaerula rotunda, adscendens , sensim

sensimque grandescens, habentibus. Jam di-Ximus, pustulis omnibus prostantibus febrim dissiari in regularibus ; si ergo secunda die

accendatur, aut redeat, nova eruptio sit, sub novis sudoribus.

70쪽

vβ. Duratio per triduum a prima die eruptionis vel a prima febris variolosae primae

ad sextam usque.

γ. In cura hujus stadii duae epochae observandae sunt Paullo ante eruptionem quies, lectus, cubile commendatur. Etiamsi toto febris variolota primae tempore aere libero usi fuerint. Calidum regimen aversandum est, sed frigidum non minus, quod sudores valeret subprimere. Infantibus, Faeminis irritabilibus proderit ante eruptionem pauxillum optidare, sopit spasmos, sudores de eruptionem

Durante eruptione regimen quasi medium observandum , nihil alieni adsumat. Proderit cubile, aut saltem paucis melioribus diei horis foris obambulare. d. Absoluta plena eruptione , matura-

tionis, seu coctio iris, seu subpurationis stadium sequitur. Haec enim est

natura pustularum, ut non , aut paucae, be'nigne resolvantur, Plures subpurentur.

a. SV tomata. Oritur sexta die , alabri variolosa prima computando, aut ab initio undecima. Pustulae nempe faciei majores , pleniores, rotundiores, in apicibus magis favescentes fiunt, limbo rubro ambi

untur,