Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

101쪽

tur. Hunc si dolor detinuerit, calida multa lavato , & tepentes fotus admoveto : quum vero inventre dolor, ac flatus fuerit, alvum clystere subluito , & mercurialis silccum coctum cum ptisanae succo admisceto , n vinum dulce aquosiliam superbibendum dato ; cibum, quoad dolor remiserit, ne exhibeas ; aquam autem ex Vinaceis dul- Cibus per noctem maceratis , sex diebus bibat :quod si vinacea non habeat, mel cum Rceto CΟ-cium biblit . At postquam dolore vacuus fuerit, medicamento alvum per inseriora piargato : cibis utatur mollibus & alvum subducentibus , & marinis potius, quam carnibuS; CRrnibus autem aVicularum & ovium coctis ; betas etiam & cucurbitam edat , b reliquis vero abstineat. Hic autem morbus, quum juvenem inVaserit, tempore decedit ; si vero seniorem, ad mortem comi-

. tatur.

CAPUT XXVIII.

De morbo pituitoso millieres potius, qliam viros obsideute ue V pituita alba seit leuc0phlegmatia ;utriusque signis V curatione. Orbus pituitosus. Virum quidem etiam, J V1 mulierem tamen magis invadit ; R haec quidem crasta eis, & bene colorata ; sed iter faciens debilitatur, pr.esertim Vero quum ad arduum locum contendit ; febris tenuis, interdumque suffocatio prehendit, & quum jejuna quidem est, bilem, salivamque copiosam e Vomit, saepe Veri etiam ubi cibum sumpsit ; cibi tamen nihil.

102쪽

HIPPOCRATES Quum laboraverit, dolor modo pectus, modo do funa occupat, & rubicundis cutis eminentiis Veliit ab urtica inustis completur. Huic medicamentum purganS propinato, serum & lac asiniunum bibat: quod si serum potet, quam plurimis ante diebus medicamentum per inferiora purgans hibendum exhibeto ; quumque serum bibere desierit, lac asininum postea bibat; & ubi biberit, cibis quidem abstineat; vinum autem quam sun-vissimum bibat, ubi purgari desierit. Quum Vero a potione cessaverit, milium in prandio sumat ; sub vesperum autem cibo quam mollistimo, & paucissimo utatur; & pinguibus, dulcibus, acoleosis abstineat; & alias atque alias, praesertim

hieme, ubi Olera ante. comederit, ex lentichl9e decocto vomat; calida quam minimum lavet, sed ad solem apricetur. Hic vero morbuS ad mortem

Ρituita alba. Totum corpus albo tumore tU-met , Venter ad contactum crassus est; podes,

coxae, tibiae M scrotum tument; respiratio densa est, Vultus rubicundus, os aridum, & sitis detinet; quumque comedit, spiritus creber incidit: hic eodem die ii terdum quidem melius, inter dum vero pejus habet. Huic vero, si venter per morbi initia sua quidem sponte turbatus fuerit, sanitati est proximus: quod 11 non turbetur,

getur , exhibeto ; calida ne lavet; ad sudum deducatur ; & scrotum ubi impletum fuerit, pertundito. In cibis pane puro, frigido utatur, &hetis, piscibusque scorpiis cocti S; jure autem quam paucissimo : frigida omnia edat , non dulcia , neque pinguia; sed contrita, tu acida , Raevia, e cepto allio , Cepa, porro : Origanum autem Sc satureiam copiosam edat, Vinumque Vi -

103쪽

DE MORBIs LIBER II. 'r

nosum superbibat ; & ante cibum ambulet. At si

a medicamentis tumeat, clysterum injicito, cibo premito, deambulationibus, & illuvie. Medicamenta alltem purgantia quam paucissima exhibeto ; minime Vero sursum purganS, priusquam tumores ad inferiora descenderint. Quod si eXtenuato jam ipso, in pectore suffocatio oboriatur, Veratrum bibendum dato, caput purgato: deinde medicamentum deorsum purgans propinato. Hic ero morbus nullum fere deserit.

CAPUT XXIX.

De morbis melancholicis, solliciti diue, morbo diis scili ue est m0rbis nigris tribus f e0rumque signis,

Sollicitudo , molestiis morbus. Viscera veluti spinarum aculeos habere, & his pungi videntur ; an Xietas ipsum invadit, lucem & homines fugit, tenebras amat, ac metus corripit; septum transversum foris tumet, & ad contactum dolet ; terretur, pavores & somnia formidanda cernit, quandoque & mortuos. Morbus hic interdum plurimos vere prehendit.

Veratrum huic propinato, & caput purgat post capitis purgationem, medicamentum per inscriora purgans hibendum exhibeto postea lacasininum bibat. Cibis quam paucissimis, nisi infirmis fuerit viribus, utatur, A frigidis, ac alvum subducentibus, non acribus, non salsis, non pinguibus, neque dulcibus. Calida non lavet, neque Vinum bibat: sed aquam quidem maxime , alioqui vinum dilutum ; neque se exerceat ,

104쪽

32 HIPPOCRATES neque deambulet. Haec si fecerit, temporis suo cessu morbo liberatur ; si vero negleXerit , commoritur.

Morbus niger. Bilem) atram tanquam faecem Vomit, interdum quidem velut sanguinem, interdum vero velut vinum secundarium, quandoque etiam velut polypi atramentum, quandoque Acidum tanquam acetUm , nonnUnquam Vero sn-livam & pituitam, nonnunquam bilem ex viridi pallidam. Et quum nigrum quidem cruentumVomuerit, cadaVer olere Videtur ; fauces & os Vomitu incenduntur, dentes stupescunt, & quod vomitione rejectum est, terram attollit ; qui ma-que Vomuerit, paulo melius habere Videtur. Neque sine cibo esse, neque copiosiorem cibum de Voratum ferre potest : Verum quum jejunus fuerit, viscera mussitant, & salivae acescunt: quum Vero quidquam ederit, pondus in visceribus percipitur) ue pectus & dorsum tanquam stylis pungi videntur, latera dolor vexat, febris levis est. Caput dolet, oculi S non Videt, crura graVantur, color nigricat, & tabescit. Huic medicamentum purgans Crebro propind-to, & serum, & lac pro anni tempore; & cibis abstineat dulcibus, oleosis, & pinguibUS, Utaturque quam frigidissimis , ac maxime alvum subdit-centibus ; caput purgato, & post potiones medi- Camentorum per superiora purgantium, nisi debilis fuerit, sanguinem ex brachiis detrahito et quod si alvus non dejiciat, emollienti infuso sub Iulio. Crapula, R Venere abstineat ; sed si venere utatur, jejunus fomentis utatur, & sole abstineat, neque multum se exerceat, neque densn-bulet , neque calida lavet, neque acria eddi, neque falsa. Haec facienda, & cum aetate etiam

105쪽

DE MORBIS LIBER II. 93

morbus aufugit, aut etiam cum corpore senescit : si vero denigratus sit, commoritUr. Alius niger morbus. Subfulvus , gracilis , Rin oculis ex virore pallidus fit , tenui est cute , ac debilis; quoque diutius hic morbus detinet,co magis asili stat; & quoVis tempore velut stillam modicam vomit, ad duo parVa pocula, cibumque frequenter, & cum cibo bilem ac pituitam ; post vomitum totum corpus dolet, interdumque etiam priuSquam VOmat; horrores leves,& febris detinci, sumptisque dulcibus & oleolis Priecipue Vomit. Hunc medicamentis per inferiora & superiora purgare oportet, posteaque lac asininum bibendum exhibere. Cibis utatur quam mollissimis ac frigidis, piscibusque littoralibus L. cartilagineis, betis, cucurbitis, & carnibus contritis : vinum album , vinosum, dilutius bibat : vehementiore autem exercitatione in deambulationibus utatur, neque calida lavet, ac sole abstineat. Haec agenda; verum lethalis quidem morbus non est, sed consenescit. Morbus sideratorius. Ita reliquis quidem eadem patitur, Verum bilis grum OS ConcretOS VΟ-mit ; eodemque modo per inferiora dejicit, ubi

ciborum recrementa excreVerit. Eadem Vero facienda , quae in superiore morbo commemoratusimi; & alvus clyllere proluenda.

106쪽

HIPPOCRATIS

LIBER TERTIUS.

ARGUMENTUM LIBRI

Ili exponuntur morbi , Cerebri tumor , ejusque dolorifica repletio, sidere ictus, si oderatio cerebri , lethargus , febris ardens , pulmo tumens , Capitis dolor , phrenitis , angina, icterus, tetanus, opisthotonus , Convolvulus , peri neumonia , pleuritis dc potiones in ardente febre exhibendae.

Tumor cerebri ex inflammati0ne, bisque aiagnosiaca , praensica , θ' curatio, DL febribus quidem universis a me dictum est de reliquis jam dicam.

Cerebri tumor. Quum cerebrum ab itastam-1natione tumuerit, dolor totum caput, ac potis simum qua parte inflammatio constiterit, Occupat; in temporibus autem consistit: aures sono implentur ; auditus autem hebescit, Venae intenduntur, ac pulsant, & febris, & rigor interdum an Vadit ; neque tanquam dolor intermittit, sed interdum quidem remittit, quandoque Lilam mari

107쪽

gis urget; prae dolore Vociferatur, sursumque prosilit; quumque surrexerit, confestim rursus ad lectum delabitur, seque jactat. Ilic quidem deploratus est, quot vero diebus interiturus sit, judication/m non habet; alii enim alias pereunt; plerumque tamen intra septem dies moriuntur; primum autem & vigesimum ubi effugerint, convalescunt. Quum vero dolor vehemens VeXaVerit, refrigerare caput oportet, potissimum quidem rasura, aut aliquo refrigerantium medicamentorum, in

vesicam aut intestina infuso, qualis est solani succus, aut Creta figulina; modo quidem id admo- Vere , modo etiam priUS Uam intepescat, Ruferre Et sanguinem detrahere oportet, Sc caput purgare, odoratis ad apii siiccos admixtis. Vino prorsus abstinere; ptisanae succum sorbere, & inferiorem alvum solVere.

Lenitudo cerebri dolorifica. Quum caput en cerebri plenitudine vehementer doluerit, non purgatam esse humorum illuviem indicat; totum Caput Vehementes dolores occupant, delirat, Scseptimo die moritur, neque evadit, nisi humor ad aures septimo die erumpat: ita Se dolor s edaiatur, & ad mentem redit: copiosus autem Sc inodorus emuit. IJujus magis aures quidem ne prius , qUampus erupisse Videris, cunato: quod si superiorem

108쪽

& inferiorem ventrem purgare voles , seorsimi utrumque solvito: deinde capiti quam maxime quidem universo, sed & per aures , & nares fomentum admoveto: ptisanae succum sorbeat, &vino prorsus abstineat. Ubi vero pias eruperit, quoad fluxionis copia desierit, sistito : postea vino dulci, aut lacte muliebri, aut oleo veteri, iisque tepidis infusis, aures colluito : caput crebro mollibus fomentis & odoratis, quo cerebrum citius purgetur , foVeto. Hic primis quidem diebus non audit ; procedente Vero tempore tum fluxio minuitur, tum simul ac fluxio prorsus quievit,

auditio redit, & sibi ipse maxime similis redditur. Vitare autem oportet solem, Ventos, ignem, fumiam, acrium odores, aliaque hujusmodi; Aquiescere, ac molli Victus ratione uti : alvus inferior eX vasorum Vacuatione solutu sit facilis.

De fidere ictori , signis, U curatione.

Ttoniti. Icti esse dicuntur, cum cerebrum repletum fuerit ob multam purgationem intermissum : cruciatum primum exhibet anterior capitis pars, & suspicere noli possunt, quidam ambobus Oculis; quidam vero altero, & sopor ipsos habet ; menteque sunt emoti , & tempora saliunt & febris levis habet, corporiSque impotentia. Hic tertio aut quinto die moritur, neque ad septimum pervenit ; sed si pervenerit, incolumis evadit. Hunc si curare voles, capiti fomentum admoveto, & sectione facta respirationem evicito. Sed si dolor detinuerit, & sternutationeS mOVere

Oportet,

109쪽

oportet , & purgare caput te Vibus ac odoratis , ventremque inferiorem purgare; Vino prorsus ub-l si inere, & ptisana: succo uti.

De fideri iti0uis cerebri signis , curatione. Erebri sideratio. Quod sit cerebrum siler tum fuerit, caput dolor occupat, & per cervicem ad spinam pervadit; & ipse nihil audit, frigusque in caput irruit, totus tumescit , ac derepente Voce captu S apparet; ex naribus singuis fluit, & lividus evadit. Hunc si morbus leviter corripuerit, quum sanguiS abierit, melius habet : si vero vehementer correptuS fuerit, ci

to moritur.

Huic sternutationes per odorata movendJe, Ralvus utraque per Vices purganda, aut altera; odorata leves odoreS habentia, naribus admota venda; sorbitioque tenuis, & tepida exhibcnda ;vino autem penitus abstinendum.

CAPUT V. De lethargi signis curationes ex lethargo s*purati.

I Ethargus. Lethargi quidem morbi constitutio

eadem, quae & peripneumoniae; gra Vior tamen, neque omnino liberatur ab humida peri- pneumonia; sed longe tardior morbus est. Haec autem patitur. Tullis & sopor cum detinet; spistum humidum, & copiosum ejicit; id firmis ad Princ. Art. Med. Tom. III.

110쪽

Hippo C ΑΤΕ smodum est viribus, quum interiturus et multum, idque liquidum per inferiora, dejicit. Huic quidem admodum exigua vitae spes superest : emciendum tamen ut plurimum spuat, &calefiat , vinoque abstineat : quod si effugerit, purulentus efficitur.

Ebris ardens. In fel re ardente dicta , sitis A multa detinet, lingua inhorrescit; ejusque color, primo quidem tempore , qualis este consuevit, verum valde sicca est; procedente vero tempore induratur, exasperatUr , crassescit; deinde nigrescit. Si salae per initia haec contingant, celeriores judicationes fiunt ue si vero posterius , tardiores : remissionis autem eadem omnia simia

prodit lingua, quae in peripneumonia. Et urinae bilios e quidem , aut cruentae , dolorem intensum: flavae vero remissiorem significant; sputumque prae calore ac siccitate exustum & crassum est. Plerumque vero & in peripneumoniam trun- sit: quod si transierit, celeriter moritur. IIunc autem sic curare oportet. Singulis diebus his aut ter, capite excepto, calida lavato: in crisibus autem lavandum non est. Ac primis quidem diebus per inferiora purgandum, & aqua potui exhibenda : aqua etenim plerumque Vomi

tum inducit : posteris a purgatione diebus humectandum , sorbitionibus , vinisque dulcibus utendum. At si per initia curandum non susce-