Artis medicae principes, Hippocrates, Aretaeus, Alexander, Aurelianus, Celsus, Rhazeus

81쪽

DE MORBIs LIBER II. 69thus, origanum, ex Vino albo, melle , & pauco oleo, tercio quoque die ipli infundito ; postea vero butyrum, resinam in melle liquefactam; neque amplius cibis salsis, neque pinguibus utatur. Intermediis autem diebus , quum cestat infusio, jejunus bibat salviam, rutam, saturejam, Origd-

num pari portione, eX Vino meraco ad acetabuiali mensuram, cum omnibus his inspersis. Quod si ab his infusis non eruperit, nil mirandum ;plerumque enim in Ventrem erumpit, confestim que melius habere Videtur, cum eX angulto in ampliorem regionem Venerit.

Alius morbus. Quum longius tempus progres.sum fuerit, febris vehemens ac iustis prehendit, latus dolet, neque in sanam quidem partem de- cubitum ferre potest; sed in dolentem, & pedes.& oculorum cavitates intumescunt. Post decimum quintum ab eruptione diem, huic multa

calida toto, & in sella stabili collocato, alter quidem manus tenent; tu Vero agitato humero, qUO-

nam in latere affecti ob strepitum edat , auscultato ; VOtum autem est, ut in sinistro : ad hunc igitur locum sectionem adhibeto, minus enim lethale est. At ii prae crassitudine, & copia, nullum tibi strepitum ediderit, quo ipsum cognoscas hoc namque fit interdum) utrum latus intumuerit, ac magis doluerit, hoc infima parte poli

ipsum tumorem potius , quam anteriore secato , quo facilior puri exitus pateat. Primum nutum inter costas cutem scalpello lato secato ; deinde scalpello acuto panniculo deligato , cujuS eXtremam partem , linguis pollicis magnitudine reliactam , intro adigito: postea emisso pure quantum visum tibi fuerit, vulnus linamento eX lino crudo, cui filum alligaveris , Obducito; quotidie vero pus semel emittito. Postquam autem decimui

82쪽

Io ΗΙΡΡο CR TEsdies acciderit, toto pure emisso, penicillum ex linteo indito; deinde vinum & oleum tepida per

fistulam infundito, ne pulmo pure madescere COI suetus derepente resiccetur : infusum autem mΛ- tutinum sub vesperam, at vespertinum mnne educito. At ubi pus tenue velut aqua, & ad digiti Contactum glutinosum, ac paucum fuerit, stanneum penicillum cavum indito: quum Vero pro sus venter resiccatus fuerit, paulatim resecto penicillo , dum ipsum eximas, Vulnus coalescere sinito. Signum autem, an sit eVasurus aeger, esto:

si pus album ac purum fuerit, fibraeque finguinis insint, ut plurimum convalescit, at si primo die ovi luteo simile defluat, aut postero die cras sum defluat, aliquantum ex virore pallidum, Agraveolens, ubi pus emUXerit, moriuntur.

De tabe ex pulm0ne asse P0 , ejusque signis , ac pspiculosis Ompt0matibus, pilarum de fluvio SE putis grave0lentibus 3 ac curatisne. ALius morbus. Quum quis tabescit, huic sputum crassum, aliquantulum eX Vil Ore pallescens, & dulce per tussim rejicitur ; & stridor, & dolor pectus, & dorsum occupat, & te nuis sibilus in faucibus editur, faucesque sicces cunt; cavitates sub oculis rubent, VOX gravis

est, pedeS tument; ungues contrahuntur, partes superioreS eXtenuantur , ac imminuuntur, sputum ore contentum exscreaturus detestatur; mane& media nocte maxime tussit , iussit & alio tenta

83쪽

DE MORBIs LIBER II. II pore; hic que morbus juvenculam mulierem potiUS , quam Vetulam, invadit. Huic si jam capilli ex capite defluant, caputque velut ex morbo jam nudetur, & super prunas cXspuenti sputum graviter oleat, hunc intra Breve tempus periturum asserito, & quod cnecet, alvi profluvium fore. Ubi enim jam pus circa cor putruerit, id prunis impolitum nidorem exhalat, & una incalescens cerebrum salsuginem emittit, quae alvum ciet; hujus rei lignum cst , quod capilli ex capite defluant. Hunc, quum ita

habuerit, ne curato : at si per initia hunc mor-hum offenderis, lenticulae cremorem propinato ;deinde intermillio uno die , Veratrum ita temperatum, Ut ne inferiorem alvum cient, exhibeto :quumque noctu ad os salsugo ipli devenit, cre-hriora ei medicamenta ad nares admoveto : sed si non fluat, admoveto quidem, sed ex majore intervallo, & semel in mense, Veratro quantum duobus digitis tolli potest, in vino dulci tempe Tato , insuper epoto. Lenticular vero decoctum confestim inde bibendum dato: medicamenta autem purgantia, nisi eum febres acutiores prehendant, quam paucissima bibat: dracunculi radicem albam & veratri delingat, non tamen eX Inelle; sic enim minime alvum movebit. Quod si tommina in alvo inseriore suboriantur, eam primum quidem ex infuso, in quod coccus cnidiuS commiscetur, subluito : quod si neque sic sedentur, lacte asinino cocto purgato , medicamentUm RU-tem deorsum purgans ne exhibeto. Si vero anto lentis decoctum opoto Veratro bilem Vomat, ipsolentis decocto assumpto Vonant. Cibis autem utatur, nisi febres acutae detineant, carnibus ovillis elixis, & volucrium, cucurbita, & betis : jusculum ne sorbeat, neque ad intinctus utatur. Pisci-

84쪽

a ΗΙΡΡΟCRAΤEsbus autem Utatur scorpiis, & cartilagineis coctis, calidum vero nihil edat; neque lavet, si multa

febris detineat: neque oleribus acribus Utatur, excepta satureia, aut Origano; Vinum Vero album bibat. At si febris iit expers, calores autem aliuSatque alias corripiant, pisces quam optimOS AGpinguissimos dati, & pinguia, & dulcia, & falsa

quam maxime : deambulationibus utatur, neque in Vento, neque in Sole: & a cibis, quum teri pestivum visum fuerit, vomat; tepidaque laVet, capite excepto. EX cibariis panis melior, iis qui maZa non victitant; his vero utraque commiscet

ALius morbus, qui tabes Vocatur. Tussis vexat, & sputum copiosum ac liquidum ;interdumque facile per tussim rejicitur etiam pus, veluti grando, quod dum digitis conteritur, durum & graVeolqns est: vox autem pura est &doloris expers, neque febres corripiunt; sed quandoque calor, & alioqui debilis est. Auieveratrum bibendum est, & lentis decoctum, Alarge cibus sumendus, dum ab acribus, carnibus bubulis, suillis, & ovillis, abstineat: exercitetur modice, & deambulet, & a cibis Vomitu utatur,& a venere abstineat. Morbus hic per septem aut

85쪽

DE MORBIs LIBER II. 73 novem annos durat; quod si aeger per initia curatus fuerit, sanus eVadit. . Alius morbus. Si pulmonis fistula uic re fur vido , & superliciario laboraverit, febris imi collis detinet, & medium pectus dolor, & corporjS Pruritus adest, & vox rauca, sputum liquidum ac

tenue spuit, interdum etiam cratium, ac velut ptisanae succum: in ore quoque graViS Odor, Ut a piscibus crudis oboritur alias atque Ilips in sputo dura, velut fungus ab ulcere, apparent;

superiore S partes attenuantur, atque adeo totuς

homo, multae faciei rubent, ungues temporis succestu contrahuntur, aridi tu ex virore pallidi fiunt. Uam primum autem moritur, sanguine in L pus exspuens, niti curetur. Postea etiam Vehementes subortae febres ipsum interficerent: at li curatus fuerit, ex hoc tabe salvus evadit. Curare nutem Oportet, Ut epotis lenticulae decoctis vomat: quod ii occatio tibi apparuerit, Veratrum

per se, si quidem homo viribus polleat, propinato; sin minus, dimidium potionis ad lenticulae decoctum admisceto, ita ut quinta aut sexta potione desinat. Uentrem autum inferiorem, ni-1i febres vehementes prehenderint, medicamento purgante ne agitato: quod si non prehenderint, lacte asinino per inseriora purgato. Si Vero adeo

- debilis sit, ut bibere nequeat. per clysterem)subluito; caput autem minus moveas): quod si spitium quidem copiosum & salsum ad os defluat, naribus, quod bilem minime ducat, adponito: si vero fluXio ad os non eat, capiti nihil adhibeto. Quum autem sputum graVeolens fuerit, internaciliis inter lenticular decoctum diebus, medicamentum in pulmones infundito; intermisti, vero uno die, sussito. Cibis utatur,

carnibus ovillis & volucrium, piscibus cartilagu

86쪽

neis, & scorpiis coctis: quarto quoque die satis umentum quam optimum & maxime pingue comedat, in prandio quidem maZam sumat, in coena vero huic panem admisceat , neque quicquam sorbeat, neque cuceonem bibat, si comedere p oist. Opsonia sesamo pro tritico condita, Se coriandro & anetho comedat: silphio

lationibus autem ante & post cibum utatur, vi tatis vento & sole ; a crapula Sc Venere abstineat, tepida laVet, capite excepto, quod quam rarissime

CAPUT XIX.

' Ahes dorsalis. Tahes dorsalis a spinali me-I dulta oritur, maxime Vero recentes spongios, & libidinosos corripit: febris sunt expertes, Bene comedunt, Se colliquantur. Quod si ita affectum perconteris, dicet sibi videri ex superio-Tibus partibus a capite velut formicas in spinam descendere ; quiumque Urinam aut stercus reddit, ipsi semen genitale copiolum & liquidum prodit, neque genitura intus concipitur, R inter dormiendum , cum UXOre dormiat, nec ne, semen Profundit. Quumque tum alias, tum praecipue per locum arduum iter feceriti aut cucurrerit, anhelatio, ac imbecillitas ipsum prehendit, & capitis gravitas, Sc aures sonant. Hic tempori S pro-

87쪽

DE MORBIS LIBER II. ς gressu vehementibus febribus correptus, perit eTlipyria febre. Quum ita habuerit, si per exordia curandum

susceperis, fomento toti corpori admoto , medicamentum per superiora purgans bibendum dato, posteaque caput purgato; deinde vero deorsum purganS eXhibeto : at curationem Vere maxime aggredi velis; posteaque serum aut lac asininum propinato. Lac vero bubulum per quadraginta dies bibendum exhibeto : Vesperi nutem , quam diu luc potat, alicam sorbendam dato; a cibis autem abstineat : quum Vero a lactis potu cellaVerit, mollibus cibis, a paucis initio ducto, cum reficito, & quam maxime pinguem reddito. Perannum crapula, Venere, & immoderatis exercitationibus abstineat ; praeterquam deambulationibus , in quibus frigora , & solem vitet : tepida

autem laVet.

Pulmonis morbus. Sputum crassum ac fuliginosum tuiti rejicitur , color niger eis, subturg scit, dolores leves sub peetore & scapulis detunent, & ulcera his et egre sanescunt: hic morbus superiore minus periculosus est, & plures evadunt. Hunc Veratrum & per sh, & lentis decocto admixtum bibere oportet; in pulmonem etiam infundere, & suis tibus uti, & liberaliter cibum sui aere dum carnibus bubulis, ovillis, & suillis ab lineat, & oleribus acribus ; praeterqUam Ori-gano & satureia. Deambulationibus utatur , mune vero jejunus ad arduum locum iter faciat rdeinde folia hortensia condimentis usurpata)vino temperato adspersa bibat. Caeterum cibis

commemoratiS Utatur.

88쪽

sicu, remedia.

ARteria vulnerata. Si arteria vulnerata fue- rit, tusiis detinet, sanguis tussi exspuitur, fauces latenter sanguine implentur, sanguinis grumos rejicit, dolor acutus eX pectore ad dorsum permeat, sputum glutinosum est & copios una; fauces siccae, & febris & rigor corripit, iuu-ces strident, velut a pingui aliquo ; & haec ad dies quindecim patitur. Ρostea vero pus eXspuit, ac veluti ulceris frustula ricinis similia ; & rursus tussis, & sane sanguis erumpit, posteaque viis crassius exspuit ; febris vehemeauior evadit, in pulmonem desinit , vocaturque pulmone diuptus. At, si post primum sanguinem pus non

exspuat, a laboribus & exercitiis quiescere oportet, & in Vehiculum non conscendere, ac cibis falsis, unguinulas, pinguibus, & acribus oleribus cibstinere. Quumque ipse optime corpore sese hahere videbitur, pectus & dorsum , vicisiam Utrum- ue, inurito. Ulceribus curatis, per annum ebrietate abstineat, non impleatur supra modum, meque manibus vehementer laboret . neque vehiculum conscendat; sed quam maxime crassum corpus ipse reddat.

Fibrie pulmonis convulse. Quum pulmonis fi-hrae convulsie fuerint, sputum album, inte dumque cruentum eXspuit, delirat , & febris te met , & dolor pectus, R dorsum, & latus; λ si se vertat, iustit & sternutat.' Huic , qua parte do,

89쪽

DE MORBIS LIBER II. 7

rium, daticum, salviae folia trita, melle & aceto affusis , praesorbenda dato , & aquam insuper sorbendam. Ρ tisanae etiam succum ante sorbeat, Ruinum aquosum superbibat. Quum vero dolor quieverit, salviam tusam & cribratam, hyperiacum, & erylimum laeVigata, cum polenta, paris ligula portione, vino temperato admixta, jejuno bibenda exhibeto : at, si jejunus non fuerit, leguminis fresi decoetiim salis expers sorbendum dato. Si vero aelsus fuerit, cibis quam mollissimis, insulsis, & minime nidorosis utatur; quum jam moderate corpuS, & pectus, & dorsum se habuerit. Quod si ambae pulmonis fibrae convulsae fuerint, tussis detinet, sputum crassum & album spuitur, dolor Vehemens ad pectus, & sub scapulis occupat; latus ardor detinet, & pustulis rubentibus impletur, pruritus VeXat, neque sedere, neque jacere, neque stare sustinet; sed anim i angitur. Hic quarto plerumque die moritur; quem si effugerit, ne sic quidem spes multa superest cum & septimo die periculum adsit; quem ii superaVerit, conValescit. Hunc , quum ita habuerit, bis die calida multa lavato; quumque dolor detinet, fotus calentes admoveto; & mel & acetum propinato, succumque piis inae sorbendum & vinum album vinosum superbibendum. Quod si balneo & tepidis fotibus vexetur, neqUe ea ferat, sudarii panniculos aqua intinctos ei admove, & ad peetus & dorsum impones favumque ex aqua maceratum frigidissimum propinato, Aptisanae succum frigidum, aquamque superbibendam dato; & in frigore decumbat. Illa iacito ;

erum morbus lethalis est.

90쪽

De pulm0nis eam petate , ejus e causis, signis ,

Ryspelus in pulmone. Si oriatur in pulmo-T, ne erysipelas , tussis detinet, & sputum multum ac liquiduas exspuit, velut eX gutture, sed cruentum non est; dolor dorsum, & ilia , Rhypochondria occupat; Viscera strepitum edunt , pituitam Vomit, ac Velut acetum, dentes stupent ; febris, rigor, ac sitis corripit; quum quid comederit, in uisceribus murmur editur, acidum eructat, Venter obstrepit, & corpus torpescit; Aquum Vomiterit, melius habere videtur ; ubi ve- To minime vomuerit , decedente die tormina &dolor in ventre suborimitur, & liquidum stercus de)icitur. Hic morbus maXime eX Urnpilla , CRΓ-nium est, & aquae mutatione contingit; atque aliis etiam de causis detinet. Huic medicamenturin deorsum purganS propinato , posteaque lac asininum bibat, ni 11 naturalienosus fuerit : quod si lienosus fuerit, neque succi S, neque laete , neque sero purgato, sed eo quod paucum sumptum multum educat: in omnibus autem morbis , si alvus non subducatur, eam per infusum subluito , aut glandes supponito. Hoc in morbo frigidae balneis, & eXercitatione Utendum, ubi febres remiserint, & corpus commode se habere apparuerit: vere L autumno Vomitus excitandus. Alliorum capita tria, & origani pugillum, quantum tribus digitis comprehenditur , vini dulcis duabus heminis affusis, &aceti quam acerrimi hemina una, melli Sque quarta