Marci Velseri Rerum Boicarum libri quinque. Historiam a gentis origine, ad Carolum M. complexi

51쪽

qua primum pulsus Gallicus equitatus, terga vertit, peditatus usque resis cns, ita concisus est, ut quem quisque pugnae locum vivus coepisset, cum etiam

mortuus, prostrato corpore tegeret. Interfecta hominum circiter quadraginta millia, capta non pauciora decem m illibus,inter captiuos rex Concolitanus inuentus, Aneroestes cum paucis fugiens, voluntaria sua suorumq; morte, vinculorum ludibria praeuertit. Aemilius Cosi spolia victor legit, Romamq; misit, praedam receptam prioribus dominis dilargitus est. Post illa cum exercitu per Lia guriam profectus, Boiorum fines inuasit, atque tantam vastitatem reposuit, ut ingentes populationes vel infinitar militum cupiditati sufficerent. Paucos dies moratus, Romam reuersus, signa cum tota quibus &armillis aureis in Capitolio uispendit, reliqua spolia & captiuos, prae se triumphans egit. Apud Zonaram lego, Aemilium superatis Boijs triumphantem, captiuorum principes armatos in Capitolium perduxisse, acerbo irrisu insolenti voto insultantem, quo se ferebantur obstrinxisse, thoraces me. lib. Le. . nisi in Capitolio non posituros: paullo aliter Florus, iurasse Gallos asti TOMAuo duce, non prius se bal: tea soluturos quam Capitolium ascendissent, se , victos ab Aemilio ibi discinctos esse. Britomari nomen alibi non inuenio, Florum Zonaramq; si coniungas, Boiorum regem fuisse intelligas. Atq;eo quidem rerum successu Gallicus tantus motus re pressus,

52쪽

si LIBER PRIMvs. 3spressus, ad nihilum recidit, qui paullo ante urbem praecipue Romam, tum reliquam Italiam, terrore detumultu concusserat uniuersam. Romanis proinde crevere spiritus, & fiducia addita Gallos agris circa Padum posse ebci. T. Manlio& Q. Fuluio, ambobus Cossi cam prouinciam, anno ducentesimo vigesimo secundo antequam Christus nasceretur, decernunt. Coniunctis uters maximis &apparatissimis cophs, in Boios ducunt, sed cum eos pellere maioris operae de laboris esse coram cernerent, imminutos ad tempus ex praeterita calamitate animis, in fidem deditioncms recipiunt. Vatia deinde fama est, Consules siue traie sto Pado ores lib. et, multa millia Insubrum caecidisse, siue quod Polybius credidit, imbrium de pestilentiae magnitudine deterritos, a reliquis Gallis tunc bello pertequendis . abstinuisse. C. Flaminio P. Furio Coss. Boios religio nuperi foederis, & accisarum virium conscientia, quietos continuit, domi quideminam quorum nondum perdomiti spiritus, turbulenta adhuc coquebant consilia, eos foras in Insubriamo A Rcgui Regis ductu militatum abhsse,Silius indicat,ctu sit ita, loco Flamin cassidem, Gargeno detractam, describit,

Aere, atque aequorei ter flavente iuuenes,CUM erat munita viro, cui verticesurgens

Triplex crisia ubagessundit crine Sueuo, Scytasuper racti contorquenspondera remi, E a. Infla

53쪽

Dr diere lilei penulti

3c RERvM BOICARvMInstabat,suosque canumpandebat hiatuae, Nobile Gargen Foliam: quodre superbueBoiorum caest, capimilacerabilevictor tarat, pugna/que deculportabat in omnes.

Sane Flaminium rem in Insubria hoc anno gessisse constat: sed maximam belli partem Boios fuisse, ipsius apud Silium oratio, extra dubium ponit.

Siccinenos, inquit, Boiorum in besia ruentes Spectasia, cum tanta lues, evulgusque tremendum Ingrueret, rupesque iterum Tarpeiapaueret p. ac ego tunc animas, dextra qua corpora sudi, Irata te ure sata, di vix vulnere evitam Nddentesimo E iacuere ingentia membra Per campos, magnuque remunt nunc ossibus arua.

Anno sequenti M. Claudius Marcellus, Cn. Cornelius Scipio Coss. Insubres aduersis proeliss fatigatos, ccxx. in potestatem redegere. Marcellum aduersus Gallos Insubres& Garsatos certasse, omnium scriptoruconsensus est, uni Capitolini lapides, D E. G ALLEI S.

IN SUBUBUS. ET . GERMAN. triumphasse ostendunt: unde quod antea a nobis dilium,Celticum &Gallicum nomen usurpatum olim promiscue, in Germanico quoque verum esse apparet. Marcel--ctus spolia opima Virdum aro Gae satorum Regi detracta, legit: Virdumarum genus a Rheno iactan- , . tem, virgatas brachas indutum pugnasse, Properti

us memorat.

Redactis in ordinem Boijs & Insubribus, longu

res Disitired by Cooste

54쪽

res Gallicae, quae horum potissimum populorum' virtute in Italia viguissent, quieturae videbantur: euh. et, et cum Vix toto exacto quadriennio, P. Cornelio Sci- ccxvi. pione, T. Sempronio Longo Coss. nouae irarum caussae exortae, praesenti bene gerendae rei spe,& prq- clarae in speciem occasione ulciscendi Romanos,

quam Borum sibi inexspectatam obuenisse gaudebant,

magnopere accelisae sunt. Geminas Romani colonias,Placentiam cis Padum in Boiorum agro, Cre- Ascon. i. Pison.

onam ultra,Insubribus coercendis, reprimendissGallis decreuerant, scriptis duodecim colonorum millibus, C. Lutatio, C. Seruilio, T. Annio Triumuiris, q uamquam Triumuirorum nom i na ab auctoribus aliter atque aliter prodita. Has perpetu seruitutis compedes interpretati Bob, grauius aliquanto quam agrariam Flaminij ante legem accepere, nullum tandem iniuriarum finem fore rati, ita alias ex aliis oriri, si se Romanorum fidei permiserint, novinciendos tamen ideo nectendosq; dedisse, nam hoc manifesto agi,extremum dominantium fastidij gradum esse, mancipia sub vicarijs habere, Colonias huic rei delectas, & ne quid contumeliarum absit, Latinas, erat enim Latina utraque, tam foedi dedecoris maculam, &Boijs,& Celtis, & viris denique, vel sanguine profecto esse thuendam. Annibal Ex libio, Utunc temporis capta excisaq; Sagunto, & traiectobero flumine, iter per Hispaniam & Galliam in Italiam tenebat, Romanos totius Africae viribus oppu-E s gnatum

55쪽

fama, Boios defeehionem maturare impulit, & so licitati Insubres, se ineundae protinus societati, promptos paratost iuxta responderant, quod optima spe uterque populus duceretur, rem Romanam,& Gallorum, & Carthaginiensium antehac incursu atque illisu tapius inclinatam,coniunctis amborum viribus, aliquando prolapsuram, euerti posse. Romani proxima pactione foederum obsides a Boijs exegerant, 'quorum tunc salus, prae indignationis impetu vindictaeq; cupiditate, neglecta. Arreptis emnim derepente armis, tantum terroris ac tumultus

in Placentinum agrum illatum est, ut non agrestis

modo multitudo, sed ipsi Triumuiri, qui ad agrum

assignandum venerant, dissis nouae coloniae moenibus, Mutinam confugerint. Habent quidam annales, legatos ad expostulandum mitas, a Bous violatos, ceteri in Triumuiros agrum metantes, factum esse impetum. Mutina confestim obsidione cin- sta, quaecum diutius traheretur, simulari coeptum

de pace agi, euocatiq; a Gallorum principibus Triumuiri, per colloquij speciem comprehensi sunt. Romani queri, non ius modo gentium, sed & fidem . quae in id tempus data esset, istolatam, Galli negare eos se, nisi redditis obsidibus, dimissuros. Cum delegatis rescisset L. Manlius Praetor, Mutinamq; &praeladium in periculo esse intelligeret, ira accensus, effuso agmine obsessis subsidium ferre accelerat.

56쪽

Id quam primum Boijs nunciatum, insidias in silua

quae circa viam erat collocant, ineas Manlius, inexplorato profectus, praecipitatus, plurimis suorum desideratis, aegre in apertos campos emersit: ibi comunitis castris, quamquam accisis rebus, militum animi refecti, quod hostem oppugnatione abstinere cernerent. Iter deinde de integro coeptum, per talentia primum loca, ubi siluae rursus intratae, Boij a tergo iterum apparuere, tum postremos adorti, cum magna trepidatione ac pavore omnium,ochingentos ex Romanis occiderunt, sex signa ademere. Finis caedis fuit, ut ex saltu invio atque impedito euasum, inde Romani per aperta praecipiti fuga Tanetum, vicum propinquum Pado, contendere, ubi a Boijs circumsessa, se munimento ad tempus, commeatibusq; fluminis, & Brixianorum Gallorum auxilio, aduersus crescentem indies multitudinem hostium, tutabantur. Romam tumultu perlato, Se natus, veritus ne Manlius diuturna oblidione periclitaretur, C. Atilium Praetorem cum una legione

Romana, & quinque millibus sociorum, desectu

nouo a Cos. conscriptis, auxilium ferre iubet: qui sine ullo certamine Tanetum peruenit, Boij enim eo non exspectato, abscesserant. Annibal interea se perato Rhodano, incertus utrum quod coeperat iter, recta in Italiam intenderet, an cum Scipione consule, cuius sub oculis coram exercitus, manus consereret, Boiorum legatos, regulumb

57쪽

PerottusPolybij inte res Matrii nomenonniit.

M A T A Lv M,ut nomena Liuio scriptum est,Polybius

Magilum appellat, tempore obuios habuit, qui se duces itinerum, socios periculi professi, Italiam integro bello, nusquam ante libatis viribus, aggredi

persuasere. Postquam sententia stetit pergere ire, aduocata concione legatos producit, ad multitudinem itidem verba iubet facere, illi per interpretem eadem consilia ferre, ad transitum alpium hortari insistunt, se ceterosq; Galliae populos auxilio futuros polliceri, sine metu esse iter his ducibus, ut ut asperum, certe non inexsuperabile, commeatum praeterea affatim promittunt, & uberes Italiae campos, quibus statim ab Alpibus potituri essent,osten, tant. Subsequutus Malalum legatosq; Annibal, exercitum viae difficultate & Alpium nomine consternatum, oratione confirmat, argumento inter

prima usus, ne in uias crederent, quas illi ipsi quos cernerent legati, non pennis sublime elati, sed pediabus essent transgressi, nec maiores quidem eorum indigenas, sed aduenas Italiae cultores, ingentibus saepe agminibus cum liberis ac coniugibus, migrantium modo, tuto transijsse. Incitatus exemplo &adhortationibus miles, in potestate fuit. Alpes decimo quinto die, difficili hominum iumentorum blabore, magno utrorumque desiderato numero, superatae sunt. Annibal prima castra ad Alpium radices, in Taurinis metatus, refecto exercitu, in Insubres mouit. P. Cornelius Scipio, ut se delu-

58쪽

sum a Paeno, & ad Rhodani ripas nequicquam destitutum vidit, misso in Hispaniam On. fratre, cum

optima copiarum parte, ipse admodum paucis comitatus, Italiam defensurus mari repet t. Pisis e scensione facta, per Etruriam mouit, & accepto tirone, quo Praetores Manlius & Atilius aduersus Boios usi, maximis itineribus ad Padum contendit, hostem omnia imparatum, priusquam se ex via collia geret, aggressurus. Inter Padum &Ticinum ute que exercitus in conspectum venit, congressis, vi-

istoria a Carthaginient stetit. Eo se proelio Anni eum, vi bali Boiorum virtus, CΗ Rixo duce probauit, neque illi ferocius ad Rhodanum loquuti, quam fortius ad Ticinum pugnasse visi, tanta animorum vi, quod . a Silio poeta proditum, ut reliquae aciei ne certandi quidem spatium relinquerent. Nec locus est Tyriis leti,pugnamsed omnem .

. Celticus impleuit campum Arar: irruam etivicula torquentur atque omne in corpore ferrum. Sive ea ambitio sortitudinis Ac audaciae, aduersus

nouos hospites, siue ira furors in Romanos fuit. Sed longum sit omnes Silij versus exscribere: paucos istos non pigebit, quibus Chrixus Scipioni Rimam captam obhcit, Nemtae incensi, captaeque refuit urbi, Ut tibi quis Brenni populus ferremus in arma

Narraret dextrag --

Et vero regerit Scipio,

F -- Ferre

59쪽

uamprocaloccumbas Tarpeia A, tibique Haud tuitumacri Capitolia cernere monto.Quae Chrixum Brenni propinquitatem,quod supra diximus, attigisse, idq; per illa tempora clarum e ploratumq; habitum, profecto ostendunt: neque nos Brennu Boijs tralatitio illo more vindicare, quo pleraeque & Germaniae & Galliq, & Britanniae quoque gentes solent. Chrixus multorum caede insignis, a Scipione hasta eminus confixus, occisus est. Tum demum populares se recipere, reliquos in laudis &vici oriet consertium admittere. Annibale, . traiecto Pado cedentes hostes insequentem, Boioruiterum legatio adhi, & quo magis rata promissa crederet, Triumuiros Romanos, Mutinae interceptos, vinistos tradidit,erant ij Consularis unus, Quaestorij duo. Poenus collaudata egregia voluntate,data acceptas fide, foedus icit, ceterum Triumuiros remisit, reciperentper eos sane obsides suos Borum,sibi satis iu- risiurandi sanctitate,religione numinum confirmata,& spectatagentis beneuolentia cautum esse. B

ioru exemplum reliqui Gallici nominis in Italia populi sequuti,se se Carthaginiesibus,praeter unos Cenomanos, omnes adiunxerunt. Inde cum altero

Consule Sempronio ad Trebian ,eadem qua adTicinu fortuna, gnatum est. Proximus annus Cn. Servilium & Cn. Flaminium tr. Consules habuit, tertia Romanorum ad Trasumenum clade, Flam

60쪽

nil temeritate contracta, celebris. Ominosum euentu aestimari potuit, nam omina ex eventu con-hci, quam contra verius est, quod Flaminius prius quam pugna committeretur, Boios a se olim victos ferociter gloriatus, tremendum vulgus, animis recorporibus iuxta ingentibus, Tarpeiae etiam iterum

rupi horribile appellauit, oratione quam paullo ante ex Silio attulimus: DuCAR Ius quippe Boius, Flaminium armis & manu insignem tota acie volitantem conspicatus, facie quoque noscitans, ad populares suos conuersus, hic hic est Boiorum terror Consul exclamat, qui legiones nostras cecidit, pa- tres ante se vinctos triumphans egit, iam ego hanc victimam Dis patrijs ultoribus, de peremptorum foede ciuium manibus deuoueo, subditisq; calcaribus equo, per confertissimam hostium turbam impetum facit, atque obtruncato prius armigero, qui se infesto venienti obiecerat, Flaminium lancea transfixit, spoliare cupientem, triaril obiectis clypeis arcuere. Eo haud dubie momen to vi storia stetit, nulla indepugna, diuersis dissipatisq; Romanis,

effusa in omnes partes fuga sequuta. Sed Insubrem Ducarium Liuius appellat. Credo quod ante sex annos Insubribus cum Gargeno auxilio venerit, ubi Flaminium nosse potuit. Silius diserte Boium dixit,

Advolat oraterus, mentemque, Ducarius acri Nomen erat gentile virosusisque caeter g