장음표시 사용
51쪽
ipsa violenti ratio cum voluntatis actione pugnat: ut
pluribus in primo libro de arbitrio libero disputatum est
a nobis. Incurrit autem in exteetiores, δc a voluntate imperatas actiones inec intimam illius libertatis functionem opprimit; sed de voluntario detrahit, ac ben meriti dignitatem aut minuit, aut penitus infringit. At secundi generis necessitas, quae ex naturali inclinaticine oritur, neque vi cogit; neque tamen libertatem, hoc est liberi arbitrij usum, Melectionem relinquit. Non enim violenta dici debet, quae naturalem appetitionem ad hoc rapit, de in eo defixam, de immersam tenet, ad quod suapte sponte procliuis est. Verum ideis voluntati libertatem eripit; quod nec imperandae actionis illius. nec ad eam exercendam mouendi sui potestatem illi facit ; sed impetu quodam naturali, minimeque libero, ad id, quod iuuat, de blanditur, impellit.
Tertia denique, quoniam ex libera electione voluntatis oritur, libera est Se ipsa: ideoque voluntaria, ut dixi, Sc liιera necesiit a S. Bernardo dicitur. Non enim sol m liber E suscipitur: sed etiam libere in ea permanetur, libertate illa quae absolutae necessitati, non quae seruituti est opposita. Quare frustra est Vincentius, qui cum de antecedente necessitate inimica libertatis agatur, eius testes aduocat, qui de consequenti loquuntur; veliberae voluntatis actioni non esse contrariam vim npceses tatis ostendat.
52쪽
Insignis Vincentiν error in quodam S. Thomae loco et serpando. Σ. stat quidem exponitur. 3. Et ostenditur nihil ad cui quem Vincentre pertinere. . Cuiusmodi necessitatis genera ibidem decla
G nunc insignem Vincenti j labem abstergamus; qui locum proferte s. a Vine. Eb b Thoma Aquinate , qui multum , in ' ζ a quit , ne ty Petauio , O Ri r o , O .bh . eritiei dem philosephia missis fac it. Vt & e. iis. Petauio, ceterisque negotij aliquid faciat; 3c Vincent j
caussam adiuuet; necesse est, illorum ut decrevis contrarius sit iste jocus , & huius doctrinae comentaneus. Meminerimus quae sit summaVincentianae opinionis superiori extricata capite. Nimirum nece ilitatem statuit' . t uduplicem; alteram coaestions , non tamen proprie ita dictae , sed naturalis, oc absolutae, quae cum naturali inclinationi lenocinetur, eam tamen violentam ideb nomi- 'nat, quod voliuntatem non sinat imperatrice vi uti, ac sese mouere; sed eam praecipitet,& impellat, quemadmodum brutorum appetitus in id, quod amat, vehementi rapiditate trahitur. Alteram non violentam vo
cat, quae voluntatem ad eliciendum a Ium voluntarium pre
mit; tametsi ad unum appetendum necessario sit adstricta '. quemadmodum beati Deum necessario, nec minus tamen libere diligunt. Quamobrem vi hanc opinionem suam antiquorum testimoniis approbet Vincentius, eiusmodi ea sint opor- t, Vt necessitatem utramque talem exprimant, qualis
53쪽
, Ezrscuus TNzRIACAE ab illo constituta est : quae nimirum voluntatem Vm tantummodo rei addictam alligatam teneat, alterius eligendi potestate detracta. Sic enim violentam nece ilitatem omnem funditus perimere libertatem existimat, ut in brutis usuuenit: ex quo sequitur, optionem alterius eripi ; nec nisi unum aliquod obtrudi. Sic etiam necessi talem alteram unius appetitione determinatam habere voluntatem putat Vincentius ; ob idque Petauium re- prehendit, quod libertatem neget, sine pari ad utrumlibet potestate consistere. Quod si necessitas eiusmodi nominetur ab Auctoribus, quae plane voluntaria sit; Eoa est, quam sua sibi voluntate quispiam praescripserit, ita ut si velit contra illam venire posse , ut cum naufragi metu merces suas in male proiicit: aut cum iureiurando, vel voto ieiunium sibi , vel castimoniam indixerit; perspicuum est ri hilista necessitatis genera duo ad Vincentiana pertinere: nec de illis controuersiam ullam inter ambas partes extitisse. II. AT i ille ipse S. Thomae locus, in quo tantum praesidii sibi est e iactat gloriosus iste coseo; demin, si us
miserarum, prorsus ad eam i pectat necessitatem , quae mere voluntaria est, & virili iubet eligendi liberam potestatem relinquit. Licet hoc ex ipsa S. Thomae disputatione, ac disputandi caussa cognoscere. Ibi enim contra non nul hos dis serit, qui votorum obligationem, & impositam ab ea ne cessitatem certorum olifciorum improbabist; cum hoc. obiicerent: Unumquodque bonum , quaneto liberi s agitur, ianio viris sirus ess vid ri: quanta autem ex maiori nec rate quiis ad aliquid obseruandum astringitur, tanto minus tib rὶ id agere videri. Videtur igitur derogari laudasii tali virtuosorum actuum per hoc, queod ex reci late ebrientiae, vel voti font. Quibus sic occurrit S. Thomas, duplicem ut necessitatem discernat; unam coa Zonis , ct haec, inquit,
laudem virtuostrum a Iuum diminuit , quia voluntario con- rara Iur. Coari π enim est, quod s. voluntati coatrari rem
54쪽
'Alteram, quae ex interiori inclinatione procerit so hic D dem virtus actus non minuit ,sed auget: facit enim vel-etatem magis iniente tendere in dictum viri urss. patet enim, quod habitus virtutis, quanto fuerit perfectior, tanto vehementius voluntatem facit tenderian bonum virtutis, o minus
ab eo de cere. His tertiam adiungit necessitatem, ex nersicut cum dicitur alicui necesse esse habere nauem, vi transeeat mare. Patet autem quod nec hui modi nec Da. liberialem luntatὼ diminuit; nec actuum bonitatem. c. His animaduersis , docet S. Thomas necessitatem illam, quae ex obediendi voto sequitur, neque coaectionis esse, quae est prima; neque ex interiori inclinatione, quae secunda est: sed ex ordine ad nem, quam tertio loco p suit. qvie quidem neque libertatem, neque laudem detrahit. III. Ex his manifesta est Vincenti j leuitas,& incogitantia , qui sola nominum specie deceptus, continere animum suum non potuit, quin efferretur gaudio, MI caneret, ouans solutans hecto, necintei lexit, quod refrigerato nunc puerili hoc impetu cognoscet, nihil ista genera necessitatis tria, quae ex S. Thomare tulit, ad illa sua spectare duo: immo quae ibidem scripta leguntur, cum Petaui j placitis adamussim congrue re; abhorrere autem ab iis venenis, ex quibus iste δε λη-
Primum quid habet commune cogens Vincenti, necessitas cum ea, quam S. Thomas illic explicat 3 Vincentiana non est contra voluntatis inclinationem; nec
violenta proprie dicta: tum libertatem, siue usum arbitri; liberi perimit. At illa S. Thomae vera proprieque dicta coactio est, eaque voluntario est opposta ; quod idem asserit: nec liberi arbitri j functionem cripit. Non
enim qui voto castitatis obstrictus, acerrimis contra VO-Iuntatem libidinis stimulis urgetur . non libero , & in utramuis partem flexibili resistit arbitrio: quod ad laudem & meritum valet quidem; sed multo minus, quam
55쪽
Vir er πτi I LE' s. sed voluntaria est necessitas, hoc est quam ut libere sibi quispiam imposuit, ita libere potest excutere; ut in homine illoc uenit, cuius gratia nccessitas illa bifariam est ab S. Thoma distributa, qui voti religione caste si ii vivendi legem, ac necessitatem imposuit. Quamuis non ad hoc secundum necessitatis genus votivam illam necessitatem refert. S. Thomas; scd ad tertium, quod x ordine ad nem petitur. Nihilominus illud i abi: a cxem plum, voluntatis inclinationem sine dispendio liberta, tis adiuuantis, quod idem assumpsit, argumento est non esse necessitatem istam Vincentianae similem , nec uno circumscriptam ad appetendum proposito; sed cum eligendi e pluribus unius libera potestate 5 indifferentia
V. NAM quod beatorum mentionem ibidem facit
S. Thomas , quibus nec itas infertur ad bene agendum. , ut peccare ideo non possint: nec tamen IVopter hoc aut δε- extati voluntatis aliquid deperit, aut actus bonitar .: n ihil hoc Vincentianum commetiatum subleuat. Non Ciarm .
propterea libere in id feruntur, quod abs tuta necessii tale appetunt, cuiusmodi est diuina bonitas, quam sic amant, ut non solum odisse nequeant, sed ne ab amando quidem desistere. Non de amore, inquam, beatifico ibi S. Thomas loquitur; quem non esse liberum, sed necessarium , - supra ex eodem ostendimus. Vertam - ζρ' praeter amorem illum su premi finis , ac summi boni,
aliae sunt interiectorum bonorum appetitiones , tan- suam mediorum , in quae beatae mentes libere , hoc est libero arbitrio serunt r. Ac quemadmodum habuias Virtutis, quo exemplo S. Thomas utitur, voluntatis inclinationem ad propriam honestatis speciem vehementiorems cit, suoque modo determinat; . non tamen ad hanc potius,quam ad aliam indiuiduam actionena: a de out . et ii voluntatem absoluta neces state determina t; dolam , uti Sc. holae nominant, de i cottorum rei. illius
libςrtati subtraheret, ut contrarium . virtuti illi pecca-
56쪽
ium nullum posset admittere: non tamen obstaret, quin circa varias te singulas eius virtutis actiones integrum ius, ac liberam, 5e indifferentem p testatem retineret.
Quocirca castiganda Vincenti j ratio est , qui in il tractan o S. Thomae loco, salsa cum ac praepostera interpretatione corru pit: his vocibus insertis ut in amore beati coin tanquam ita ille scripserit: Adeo visa AE Ier cirionis prini cerit , nec uatem quandam bene agendi, liberam tamen sui in amore beatificol inferre post. Potestne vel unam indicare litteram, qua S. Doctor necessitatem illam in beatis cum libertate coniunctam circa beati Dum amorem versari docuerit 3 Non est ita. Nam contrarium plenis alibi quaestionibus articulisque tradidit. Sed libertistem hic appellari toties audit eruditus Iector, meminisse debet, hoc nomen ab antiquioribus Scholasticis ancipiti significatione sumi: quod iam capite quinto superius animaduertimus. Nam saepe pro
voluntario, sive Jontaneo sumitur ,& ut violento contra-xium est: alias liberum, non voluntarium tantummodo significat , quod ipsum necessarium esse nihil prohibet; sed etiam , quod ita si, ut oppositum ei feri potuerit; adeoque contingens dicitur , de ei quod necessarium , Muniusmodi, ac determinatum est, exaduerso respondet. Hoc modo libertas liberi arbitri j propria est, xiii flectrina propterea vocaturas. Thoma, de quo satis hactenus dixi. Recte autem y Theologi quidam obseruarunt, ante
recentiorem hunc errorem , quem φ S. Thomas haereticorum e Ge docuit, qui veram libertatem cum absoluta necessitate constare, ac soli coactioni repugnare censent, plerosque necessitatem a coactione minus accurato separasse: post autem nouos exorios haereticos, Vt Pennotus loquitur, qui voluntatem subiicium nec irati natura- ι inolinationi , determinationis ad τnum. tum demum .
btilid; necessitatis utriusque notatum esse discrimen. A
57쪽
capere. Hic enim in prioribus operibus. quae de rebus theologicis edidit, minus in hac tenenda discrentia necessitatis id violentiae fuit enucleatus & constans. In
theologica vero summa; quod diuini ingenij longe praestantis urnurn opus, & auctore suo dignit lituum merito iudicatur ; ut in liberi arbar j explicanda ratione; sic in necessitate naturali ab violentia discernenda , haud
paullo fuit exactior. Ac propterea supra capite tertio, cum in eo essc mus , ut sincera ac germana S. Thomae de libertate sententia, in eaque Peripatetica, inquirenda videretur , summam ad hoc theologicam potius, quam eiusdem lucubrationes ceteras adhibendas duxi mas. Quanquam permulta sunt in istis quoque , de a viii, id vera proprieque dictae libellatis notione, bc huic opposi- xt deverit. ta nece ditate eximie , accurateque tradita . Se iis quae t scripsit in summa postea, consentanea: quae in libro ter. malo,&quistio de libero arbitrio collecta sunt ab Antonio Ricar- ' -
d 'bi oc illa eiusdem S. Thomae loca pertractavit, Maxposuit, qua ad erroris sita patrocinium Arma canus attulit, ex eoque Vincentius descripsit. Hic ver b festiue, quod illa eadem S. Thomae testimonia, quasi nouaesia sent, & a se primum obiecta, dissimulata, quam apud Ricardum legerat , explicatione protulit. Quod idem& in illis Patrum sententiis praestitit, quas a nobis propositas,&ad verum sensum accommodatas esse noue tat. Atqui intererat eius, qui contemptum ac ludibrium cauere vellet, actum non agere: nec odiose congestis,
de repetitis iisdem auctorum locis., nullo operae pretio . Patientiae Lectorumilludere.
58쪽
XI. inter brutorium appetitum, hominis liber talem inter sit. Σ. - S. Thoma declaratur.3. Tum illustratur ex Hierocle Tythagoreo. . Quid distet ab eodem appetitu brutorum , hominis volunt non libere agens sed necessari
X p o s I T A necessitatis ratione,ac mulati plici specie; tum Peripateticae philosophiae placitis, cum Arma norum opinione comparatis; redeundum est ad in choatam sit pra capite octauo disputationem de consectariis Vincentianae do ctrinae; quam ideo paullulum interrupimus , ut explicata necessitate, qualem secta ista des cibit, facilius meo- rum arcana penetraremus. Queritur ' Vincentius de ignorantia Peraudi , o Ricardi , qui inier auratium brut rum motum humanae voluntatis, quando quippiam neces ario vult, nu tam ponunt iscrimen. I a ignorantia crati nebula, in quae duo homines, inquit, perpetuo ambalant, . errareque pleraque fere omnia eos facit, quaecumque errauertini, o deliraverunt. Vide hominis urbanitatem, ac te nitatem ; qui lc. de Petaui j asperitate grauiter expostilia lat, & Lenem se i deo nominat, ut ab illius iracundia quam alienissimum fores profiteretur.
Atqui quod ignorantiae Petauium hic arguis , Magister Lenis, vide an non in illos cadat potius, qui studio partium occupati spissas obducunt nebulas rei alioqui per se clarae, & ad intelligendum facili. Quis est paullulum sapiens, qui hoc non capiat, non interrogatus respondeat, coactum kl, violentumque dici, a quo naturalis abhorret appetitio : necessarium vero , quod aliter ν .. fieri
59쪽
sieri nequie, & contingens non est, ide6que non est in nostra potestate: liberum denique, quod tam a nobis fieri , M ascisci potest , quam quod tunc est oppostum
Has a natura traditas , 5 doctis pariter, atque indoctis insitas notiones, tanquam publicam monetam , Vos corrumpere nuper instituistis ; tuque prae omnibus confidentillime Vincenti. II. QEAE R i s igitur quid intersit intsr bruti appetitum, de hominis voluntatem necessitate constrictam, ac determinatam. Quaere prius quid ab illius appetitu, distat huius libera voluntas : hinc enim Deile alterum cognosces. Docebit illud te S. Thomas in prima parte Theologicae summae . Ibi enim quaestione Lxxxiii. in aqu disputat virum homo sit liberi arbitr= : primum esse respondet, idque probat hoc argumento, quod alio)ui Ura essent consilia, exhortationes, praecepta, prohibitiones,mmia. Vnde vero habeat,ut liberi sit arbitri j explicat sic. Eorum quae agunt,alia sne iudicio agere dicit, ut quae carent cognitione; velut lapis deorsum cadens: alia cum
iudicio: quae& ipsa in duplici sunt d Terentia: quaedam
enim non libero agunt iudicio, sed naturali; ut ouis lupum videns, naturaliter iudicat eum esse vitandum; quia non ex costatione, sed ex natar Ri instinctu hoc iudicat quaedam ita cum iudicio agunt, ut id ex costatione rationis existat: ut homo; qui agis tu icio, quia per vim cognosiit:-uam iudicat aliquid esse fugiendum, vel prosiquendum. Liabero autem agit iudicio, quia potens eis in diuersa ferri , eo quod iudicium sud non es ex naturali instinctu in particulari operabili, sed ex coliatione quadam rationis. Quam collationem declarat ita: Ratio enim circa contingentia haberet iam ad enosita, ut patet in dialecticis sLogi nis,' et risispersuasionibus. particularia autem operabiliasunt quaedam contingentia. Et id o circa ea iudicium rationis ad diuersa se haset non est determinarum adunum. Et pro tanto necesse es, quod homo i liberi arbitridi, ex hoc uso quod ration lis es.
60쪽
. . III. E x hoc fonte Peripateticae, Christianaequen-pientiae, certa ratio verae, proprieque dictae libertatis, & huius a brutorum appetitione discrimen petitur. Nam vitaque ex cognitione ac iudicio pendet: sed bruti iii dicium, cx naturali inclinatione, id est instinctu prosiciscitur; & iccirco est uniusmodi, id est uni assi xum, ac
determinatum; neque plura inter se comparat, ut ex ea contentione quippiam anteponat alteri: quia necessaribunum illi pei sequendum, aut vitandum obiicitur. Homo vero rationem sequitur, quae plura cognoscit, & inter se confert: non ea quidem determinata, &necessaria I sed contintentia quae videlicet ascisci, vel abiudicari pollunt. Quare eo ipso libera est voluntas, quod non est determinata; nec uni addicta; uti nec iudicium, si umbitrium mentis, quod plura inter se minime necessaria, scd utilia duntaxat, Se contingentia comparat. Ita proprio dicta, formalis , ac vera libertas est, non voluntas ipse,.. v aE τι. 'V voluntas est, & naturalis inclinatio rationalis appe- .lib. s. e. i. ritus; sed quatenus liberum est arbitrium, & e pluribus sui. . tW0d libi xum est, potest citra determinationem, ac ne apud si ob. ος sitatem eligere. Hoc quia brutis animantibus natura negauit ; de ad unum aliquod , ac desinitum, eorum alligauit iudicium:
ideo non libere, neque tamen violenter & coacta; sed nςςςssario, ac praecipiti cupiditate rapiuntur.
si ori Hoc est liberae hominum voluntatis, & brutorum apiari is, 6 petitus discrimen ab S. Thoma,& Christiana philosophia constitutum. Cui de humana consonat, R a nobis ex 'α- ω-υ- gentilium philosophorum decretis accurate descripta. I V. Qv A M quidem illustriorem modo reddemus, unius ex illorum numero adscripta sententia, quae ean- mi uia dein brutorum ab homine discrepantiam egregie demonstrat. 56 αει -- Is xst Hierocles Pythagoreus, in libro de Nuptiis: v bimul hanc bene vivendi regulam praescribit; ut naturae con--, uenieriter homo vivat: h Ie ve visit, ait, animan;ia