Dionysii Petauii Aurelianensis e Societate Iesu Elenchus theriacae Vincentii Lenis

81쪽

CA OV et XVII.

Vincentii falsa definitio liberωtis. Σ. nata ex in-hisia Latinae vocis impers. 3. Eiusdem de acta reflexo voluntatis fabula.

Ni Εκ varias actus liberi definitiones,

unam commemorat Vincentius noster, in

qua perpetuum eruditionis suae monumentum statuit: & vero ulcus quoddam continet late diffusum, ac manans per totam illius de libertatis natura disputationem: non secus atque Exurii sacer ignis , es vrii corpora surpens, uamcumque arripuit panem, repst qae serarius. Definitio porrbista sic ab illo informatur ex Ioanne a vineaib. Damasceno , ut sit voluntas , siue liberum arbitrium, i protentia sui imperatrix: quod Graece est . 1 ias αἰ ου- ι. Sic enim b Vincentius capite nono prioris libri; post- bpit.,c. quam docuit ; Voluntatem esse imperatricem, o dominam sui actus, mox, Denique coLigitur, inquit, quare Graeci vo-ή ratem non licem δία υν, otentiam, se ἰξ αυρα-

resalem, seu auctoritatem, ac etiam αι πιξουααν vocam: quia

nempe quandam seupra sei am, o actus suos veluti iuri

ctionem, o imperandi porsarem exercet, &c. Hanc igitur imperandi vim sic Vincentius interpretatur, ut voluntas imperet actus,non solum quos imperaras vocant, quosque facultates aliae iussu voluntatis exercent: verum.etiam quos elicitos appellant, & ab voluntate ipsa manantes. Vnde quemadmodum ait idem in imperium eius seper a- Vine. ηαctum polentia progres tuae hominu directe cadit ἰ ha quoque re-

4exe in actum ipsi mei voluntaris redit. Nimirum quod S. Thomas , aliique Theologi libera voluntaris proprium operandi modum explicantes , usurpare solant, ut m

82쪽

1 ELEN cuus Trigo xc AEuere se illam asserant, id Vincentius imperium quoddam,

vine. lib. hoc est iussim . ac mandatum esse credit, quo actam libe- 'ς ' p ram non per modum aritas eliciti ,sed etiam imperati, a voluntate emanare cogitamus: adeoque singulari quodam modo , Grue promis peculiari, voluntas se obtecto suo per tale actum applicet; imperando scilicet ipsam applicationem , Oetiendo reflexe ipsa ,sicut directe viitur aliis externis ins miniis, quando per imperium ovum ea Vphcat ad opus. II. HANC falsam, tum vocabuli notionem, tum de libertate sententiam , Vincentio pers ast Latinae Graecaeque proprietatis inscitia. Imper , & imperan i nomina, duo apud Latinos significant: alterum est potestas, x iurisdictio, sive 'i ii patus; alterum est preceptum. iussum, ac munia um qui est prioris usus, M effectus. Graeci ambo illa distinctis vocabulis exprimunt. Nam prius '

Vocant κρατος, vel H-ο άν & ε ουαυ, aut i. Glo sarium vetus , Imperium ς γεμυγία, κρί ας δα λειον. Posterius est αγρος αγι - , vel Uλευσὶ M. Quod si quis pro- miscue, & σναλλὰς vocibus illis abutatur, & manda.um, si uel ionem appellet Mores, M, aut ecpD: vel o contrario m & me' pro mandato velit sumere sum nemo continebit. Atqui in hoc iocosum Vincentius in

currit.

Qui cum liberum arbitrium didicisset, a Graecis es vel ἰξουα υ, ω αιτο ραποροι δῶ υν appell. ri, M ... in dictionariis suis legisset, illa eadem κρατου , Αἰξουα,

vocabula imperium significare : quam Latinam vocem pro iussione accipi meminerat: homo valde acutus existimauit, eandem esse significationem G aecorum nominum κρατουs, & εξουAM , quibus imper vocem respondere cognorat. Quare τοκρατογ N αυπεθυαον interpretatus est, imperantem sibi, hoc est praecipientem iubentemque facultatem. Atqui α ξουαος dicitur Voluntas, .non quia sibi psaecipit, ac iussa dat: sed quia sui iuris ac potestatis est, ut quodcumque libitum est eligere, am- . plectique possit: tum pro arbitrio, ac potestate facultates

83쪽

tem mouere , in casque dominatum, atque imperium exercere. Dicitur oc mos , non quod si sum clicat, ut CX Vincentiana grammatica consentaneum esset. . Sed qu)d per se, ac suopte nutu, x arbitrio cligat; quae est vera , de germana libertatis, siue arbitrii liberi notio, III. Qv AMOBREM commentitia est altera illa Vincent γέ tam definitio liberae voluntatis, quam impe- ρ sabula, hoc est praecepti, ac iussi, quo sibi voluntas interiorem, S elicitum actum imperate dicitur. De quo nonnulla dixi capite septimo. Illud modo conside- g .randum, ac similiter explodendum cst , h quod omnem buth .lib actum liberum voluntatis ita risi cum csse dicit, ut idem ic ' r 1 .

h. b ratione rolixi co Siratus cog/tetur dare quodan. modo exue Asentiam a fui directo, quem imperat. Quae paucorum Verborum sententia contortu plicata, & confragosa in seipsam incurrit. Siquidem id quod alteri dat exiisentiam, prius eo sit oportct. At re siexus actus posterior est directo supra quem videlicet reflectitur. Non ergo capit ali sexo dire Itas existentiam, ne caussa si effecto suo posterior: quod enim existentiam rei dat, eius utique causta cen-

84쪽

r. Aristotelis locus perperam intellictus, o expositis a Vincentio. r. Nee non Damascent. Cui laus

proprie conueniat. Ou dissimili ex praecipitatione , prosectum illud est, quod capite xxi. libri

primi Vincentius expromit, dum probare satagit, non solam voluntatis electionem proprie , ac formati ter esse liberam: sed etiam actiones ceteras ,1 atque ipsam adeo finis appetitionem. Ad id enim Aristotelis verbis illis abutitur, quibus docet, actionum ab initio ad sinem nos esse dominos: quod sic interpretatur, tanquam omnes, id est singulas actiones, iam inde ab is, quam vocant, intentione, lii P l beras esse dixerit. Atqui βουλη m, id est voluntatem,' quam intentionem Scholae nominant, circa finem proprie versari, in eodem libro scripserat: me αυρεαν autem id . Ut eleemonem, in qua το , ς ιιν, oc agendi , vel non agen-x , e. i. dis huius item aut illius optandi potestas est sita, circa illa , quae ad finem referuntur. Cui quidem more suoia consentaneus est S. Thomas, a nobis supra citatus. An. - igitur tantillo interuallo, quae dixerat , mutauit, ac re' scidit Aristoteles Non est ita :& nimium quantum ab' p . R is, orrat Vincentius: cuius insignis in hac re lapsus αι re ν, are . , . Me ipso, quem attulit, Aristotelis loco deprehenditur. e verba sunt huius: Non similiter, inquit, volunt iij εὐ- εον sint act- , atque habitus. Siquissim a Iuum ab initio ad I nem, domini semus, cum singula nouimus e in habitibus au rem , sumus domini. Hic vero non de actioni-

bus voluntatis omnibus loquitur Philosophus, sed de iis' duntaxat, quibus comparantur, ac paullatim corrobo-

85쪽

cantur in nobis habitus: cuiusmodi sunt αι et πιρί is, quae & liberae sunt, id est . , si , , Ω Ωιουσον, id est το- iuniariae , sue dontaneae r ut capite antecedente scripsit idem Aristoteles. Hoc igitur interesse ait inter habitum , & actum virtutis aut viiij , quod actus tum inchoandi, tum desinendi penes nos est potestas : in habitu vero, solum in nobis situm est initium. Nam ubi semel occalluit, non facile, neque pro arbitrio nostrae voluntatis extinguitur. Sic Eustratius 8c Andronicus nobilissimi Enarratores illius Aristotelici operis. Vnde palam est, quam ab veritate, & Aristotelis mente auius ierit vincentius

I I. N pc minus in Ioanne Damasceno fugit illum ratio. Quod enim αἰπιξουαα, id est libera potestate appztere, velle, deliberare, ac postrem 5 eligere homines ait, id de appetitione finis, qualis in hac vita exerceri solet, omnino intelligi debet. de quo vide quae ' supri

capite sexto diximus. .

Hinc stulta Vincenti j cauillatio praeciditur : qui ita es

disputate . Nise voluntas nis , non tantum electio mediorum, Iibera e ι, amare turpem voluptatem, tanquams cm, nullum peccatum esset, quia talis actus liber non e Gera: nec in amore Dei, ut sinis ultimi, vitam meritum foret. Quid hac argutatione frigidius 3 Non est necessaria, mi homos cu- iiuscumque finis appetitio , ut iam docui; sed ultimi, eiusque perspieue cogniti; ut a beatis percipitur. Ceteri autem, itidem ut & supremus ille nondum persecte co- gnitus,libere,& ex electione captantur. At Dei amor, Mappetitus in felici illo beatorum statu, neque liber est, neque laudationem , id est, Gαινον, uti neque merczdem meretur. Sed merces ipsemet est anteactae cum laude vitae. Flustra autem praestigias , ac fumos obducis spectatorum oculis ex ambigua laudis acceptione, de qua supra monui . . Nemo ne igitur hanc opinionem extorquere pol rit , quam tu cum tuis consecraneis imbibisti; ut la

86쪽

7s E L ε v c n v s T A r χ r A eisdem mereri ob hoc ipsum putes quempiam, quod nesces lario, neque ex libera electione facit, hoc est citi et, s. qua sola laudationem , vituperationemque metitur Peripateticae princeps sectae Philosophus, de Theologiae coryphaeus Aquinas ille S. Thomas. Quis sanus laudandum propterea Deum censeat, quod se amet; quod se non esse nolit : quod Spiritum sanctum producat: quod hunc& filium diligati Haec ad ι- ρου Δο , id est ad praedicationem, &glor cationem, ut Scriptura loquitur, non ad laudem, id est virtutis, recte facti commendationem pertinent : ut in primo dolibero arbitrio animaduertimus.

Quaestio ab Vincentio commota, ettrum volunta4

quo se instanti mouet, duplex iudicium propositum

habeat. 1. Respondetur re unicum , virtute esse duplex: quoni in eligibile est quod ossertur et oluntari, adeoque utile, es contingens, non necessarium 3. De indisserentia etoluntatis: in qua fri stra confestatur Vincentiin.

I. VAE R is a te a Vincenti , an voluntatem eo in lanii, quo si mouet, duplici iudicio in- re fectus accinctam in mirumque o pos/-m latus aeque proximὸ expeditum eqse oporicat. Hoc modo concepta quaestio , perae quo absurdam responsionem merebatur. Nec talis, auctore te, defuit. Nam scribis, In partem es malivam Pseudo- peripateticos nuper c cidi se, o mea si imarinatione perit risime defender . Verdiu negantem anteponere te, vel vinitorem tui sermonis usurpem , replaniare asseris . . Et

hoc scilicet tibi vis, non videri necesse, ut cum volu

87쪽

iudicia rationis habeat, pro eorum numero , quae inter se composita erant , dc quorum unum antepositum est alteri. Tu longam deinceps, ac morosi fastidii plenam orationem explicas. Contra quam breue hoc tibi, sed robustum , & emcax, ex Peripateticae scholae principiis opponam. II. OMNEM voluntatis electionem, vel reipsa, vel i consultuio praecedit. In ea duo saltem proponi& inter se comparari debent; quoru neutrum potest esse necessarium. Non enim de nec sonis, & uniusmodi deliberamus : sed de coni istentibus, de iis, quae in nostra potestate posita sunt ι dia sit integrum nobis velamplecti, vel respuere: quod ' Aristotelem secuti Neme-atib. i.tth. sus, de s S. Maximus, Damascenus, Thomas Aquina ,ac pia Philosophi, de Theologi omnes, constanter as seuerant tau. To. 3. Itaque iudicium illud rationis, quo voluntatis appeti- htio, & electio regitur, non aliter id, quod eligendum surrie. i. est, proponit, ac repraesentat, quam cuiusmodi est, hoc M1. est minime necessarium ,& vnicum; sed utile duntaxat,& contingens: praeter quod aliud, quod cum eo comparatum est, optare potest, de illi praeponere. Et, ut paucis absoluam,electivae voluntati, quod ad eligendum aptius

iudicat, non alia ratione praescribit arbitra ratio, quam

ut est Of εατν , hoc est elisbio. Quod autem ebgibile est, non est uno definitum, ac nece Tirium : sed utilius

duntaxat a Itero. Habet igitur adsumstam alterius notio- nem , cum quo contenditur: ac saltein g, ctarat, δίχ -

κως, hoc est virtute , de habitudine quadam, illud continet: ut re ipsa simplex ille iudicandi actus, potestate se multiplex. ill . Ex eodem Peripateticae, Christianaeque sapientiae sonte, 'ο α ς οριν illud oritur, c inam indisserentiam Latinae scholae nuncupant: de qua frustra vitiligare solent, im=οἱ mu ου atram Theologi, de incassum vexare quod vel non capiunt,vel se capere dissi

88쪽

η Etrucriv THERI Ac κmulant. Ea nihil aliud est, quam utriusvis ex consulta tione cogniti, M asciti libera diai gendi potestas. Sic, i. st i enim eligit, ut posset non eligere , quoniam principium

ci actionis in eligente situm est voluntate. ' Vbi autem prin--ia . - ε, Gpium ira h NM psit δε te ostium est, potest agere, vel non a- G, ic, gere , ait Aristoteles. Non igitur necessaria in alterutram im H , , partem propensione fertur : ac proinde, velint nolints Armacani, semet ipsa voluntas mouet, ac determinati

hoc autem ideo facit quia talis est, τι possit unum recipere, biri l .pi . re sintst, Vt it ' S. Thomas: vel ood in Loe qu.ri .ar i. sit , Ut alibi loquitur : vel postrem 5 4 quod inriterminata ἡ Ρ . ,' μ' ηνωm η ς , μηδεμνι adsinem A quillaec omnia gene-''''' ra locutionis , nihil aliud praeterquam o α Θαρον, ocd i 3 qq. x, indisserens exprimunt. Hoc enim indifferens est , quod, ἱζ' non est iterminatum, & in diuersa suo se nutu, de arbitrio potest flectere.

e Lib. t. de lib. arbit.

De locis scripturae, quibus liberi arbitrij descriptis

continetur. Σ. Vincentij strophae in eo loco , quis Genes et arto. 3. Nec non in altero , Ecclesiastici decimo - quinto. 4. Cui 3 falsa interpretatio refellitur, qaa testimonium illud, cr alia similia refert ad statum innocentia. s Quod ex ipse orationis perie redarguitur. c. Tum ex Veterum consensu. T A T v s ille voluntatis liberat, sese momentis, & quod placitum est eligentis, quem indimerentem vocari diximus , inplerisque Scripturae locis graphice describitur: ut iam pridem contra liberi a bitrij oppugnatores haereticos, & eorum assectatores A macanos, notarunt Catbolici; & nos ς adeo post illos in

89쪽

phlmo libro de arbitrio libero. Horum locorum nonnullos vellicat ac detorquet Vincentius quem in h finem producti illi sint, callide dissimulans, aliorsum trahit. Certe nihil existis conficere aliud volui, nisi quod ibi, ubi illis usus sum, nominatim proposui , liberam adv-rrumuis potesalem esse liberi arbitris, cui modi in Adamo adhuc innocente fuit: quod de natura, & essentia ipsa liberi - arbitri, dictum esse, quae ibidem adtexui, non obscurEsgnificant. Atque hoc ipsum est , quod in Tridentina i, seir. ι. Synodo decretum est , Liberum arbitrium post Ada pecca- μ' hrum amisum, extinctumque non esse. Ceterum non eadem

facilitate niti ad bona & honesta voluntatem hominis post lapsum, etiam opitulante Christi gratia, quam innocens experiebatur Adamus, sciuit Petauius; nec vincentio monitore opus habuit. II. ITA Q v E locus ille ψ Geneseos, quem arrodis; e Gen. ἰε

ubi Caino Dominus dicit: μί te eris appetrius eius, o tu dominaberis illius, hoc unum declarat; In poteriatens no- a concupiscemiam, non tantum in sanctis ; sed etiam in per-ditu hominibu , se Dei gratia Aerelictis, iustificante nimirum gratia, siue sanctitate, qualis erat Cainus. Puod ut non Isne diuina auxilia gratia poteras , sic indidem adiuta naturali sua facultate poterat. Ita Petauius, quae quia negare palam non audes vero, de catholice esse dicta, ad usitatas artes conuerteris. Sic enim veterunt illorum mentem

interpretaris, tanquam illud; quod cum gratiae adiutorio potuisse Cainum asserit, s Ner eum potui , hoc est

horis, ac momentis omnibus Dei auxilium ad domandum

concupiscentiam seu ciens , praesenssemper habuisse dixerim. Atqui plurimum interest inter haec duo: potuisse

Cainum concupiscentiam frenare, eique resistere, diuina opitulante gratia: & iugem, ac conti nuam momentis omnibus praesto illi gratiam affuisse. Horum prius cum sanis, & ab Armacana faece vacilis Catholicis, docui praeeunte Tridentina synodo : de posteriore tacui, quod nec ad rem pertineret; & alterius eam quaestionem

90쪽

scirem esse loci, atque temporis. Tu vero praeter modum effusus, i in re minimὸ necessaria, multum verborum, ac nugarum amplius expendisti.

IlI. Sic in altero eludendo scripturae testimonio, quod iugulum petit Caluinianae haeresis, ludificati in-areeles ij. stituisti. Scribit Auctor Ecclesiastici, Deum ab muta ton- suu se hominem, oe reti. ui se illum in manu conse l. sevi. Aiurii, inquii,3ra. radi mandata, &c. An foret sibi aquam,

CP ignem: ad quo volueris , porrige manum mam. Nemos hactenus Catholicorum extitit, qui delibeto hominis arbitrio contra Luthera nos , & Caluin istas disputans, non illum Ecclesiastici locum usurpaverit; coque probare se confisus sit: non periisse post Adami peccatum, liberum hominis arbitrium: sed in eo quamlibet imbecillum, attenuatumque manere: tum quoniam sine gratiar

adiutorio, Dei seruare praecepta non potest; praesto illi elle diuinam opem ; cui confintire, et ei dissentire ,si velit, pr Rubitrio pollit, ut Tridentini Patres totidem verbisb ib. se l. explicant. At Vincentius tam graui, ac diserto testi- Τ' ε monio contradicere non ausus, in eadem delitescere Versutia conatus est. Rem enim transtulit ad status utrius quo dissimilitudinem, innocentiat, ac peccati: tum ad peris petuitatem assistentis horis omnibus, ac momentis gratia: : quae est aliena, nec ad rem faciens quaestio. Si qui dem unum illud in praesentiarum agitur, an, quocum o tandem tempore voluntatem excitat diuinae allapsus

gratiae, in potestate sit illius, auscultare aut resistere; hoc est eligere id, ad quod hortatrix eam inuitat gratia, aut respuere : quod est indifferentem esset M positis omnibus ad consensum eliciendum necessariis, eligere, aut non eligere; agere denique, aut non agere poste. Haec est liberae voluntatis, arbitriique liberi vera, solida, catholica ratio & essentia, ab Aristotele, Peripateticisque omnibus, de a Theologis, praeeunte S. Thoma, tradita: tum ex iisdem humanae naturae , ac rationis hausta fontibus : atque ex Dei V cibo; nec non ex Conciliorum M