Dionysii Petauii Aurelianensis e Societate Iesu Elenchus theriacae Vincentii Lenis

71쪽

Vinc ENT 1 I LEND. citum ex Armacani Bataui disciplina , Vincentium hau -ssis, & in Theriaca sua ministrasse nemo dubitet, relega- unus illa paullulum, quae de Libertatis essentia ibidem

exposuit. Hanc igitur in modo quodam agendi ηγεμονικω po- Vme. lib. stam arbitratur, quo voluntaι seipsam mouet, oe actum suum ι imperat. Quam potestatem sublimem, o imperiosam vocat , qua actum suum ei ciendo, ei dominatur, o a se exire quodammodo imperat. Atque hoc in Deo prae ceteris inense demonstrat capite sexto: immo verb ex huius participatisne manare istud in creaturas liberas tr in eoque consistere ait imaginem Dei, qua humanum praesertim genus censeri solet. Ut enim' compelli, o cogi ab alio adagendum i ait h vincentius) seruile, o Des indignissimum est: P g Α ita ex propria potesate, in amonem suam si um inclinare, domi ν svra actu suos signum es, o supremum Ens maxi-mὸ decet. Tum eadem pagina, Dein, inquit, in amande,

Ur volendomi sui iuris, o in affectus suas aliis imo modo, ne

imperfectione, ius, ct imperium exercet.

ς Neque veris libere , hoc est essentiali tibertate , solas vine. lib. res creatas amare Deum Vincentius assirmat : sed etiam - p F seipsum; 4 quia etsi necessarib, non tamen cogente necessitate seipsum amat. quippe libertati coactionem duntaxat opponi, non necessitatem simplicem existimat. II. I A M vero essentialem illam libertatem, qua ius, dia potestatem, & dominium, & imperium, vel imperiosam po-ienalem habet voluntas in actum sitium, idem esse ac liberam arbitrium, fusissime probat Vincentius in libro primo, capite tertio: atque haec esse synonyma demonstrat, libertatem, voluntatem, liberam voluntatem, liberum arbi-rrium. Vbi voluntas eIt s ait Vincentius) ibi libertis: o.quidquid ab ea, ut volantate, o appetitu rationati, procedit, ab ea,vι LI R RRO A R a I T R Io , procedit, adeo fue l. be- -- est. Et in fine capitis , Nec qui uam moueri debet, at quod S. Augustinus interdam sic etiam loquaIur, libera vocantate , aut tibero voloniatis arbitrio : quia ceri imum est

72쪽

bent, particulam sam, libera, aut libero, non reBringere voluntatem , aut arbitrium e sed, ut Dialectici loquuntor, par riculum explanantem tantum esse; ct ιIta duo, voluntas. Ma Pas. tr. Voluntas libera , interse conuerti. Idem de in sequenti

capite docet vincentius, &alibi passim.

Hoc autem de Vincentio magister Arma canus Batauus bra. i. lib. iisdem fere verbis affirmat. Vt cum ita discribit, si ad Arietit, ' gustinum esse tiberum arbitrium, Oesse aliquam hominu , mui ιι. e. y veli voluntatem, seu volitienem, pro ii em prosi seu flantur. Nimirum quia iuxta doctrinam eius apertis me irad eam, volunLu, seu volitio libera volunt- ide uni situr

melis,o libere vesie: o impossibile es, vi velle non sit liberum. Et paullo pbst Vac ipso, qua istans homines, es etiam tiserum artiir. um, quia nonniselibere velunt.

III. PORRO formulae quaedam locutionis obseruandae sunt, quas ambo illi praescribunt, imibusti ravoluntat is , vel tiberi arbitri, usus exprimitur: runt autem j liae , ς habere in potestate, nempe quod cum volumus faci-Ri. mus. Item, i quodsi vult facit;sino vult, non facit. Tum 4 P-ς- s. Si voluntate faciendi imperante at, actio illa es in nos ρι- t una te. Mox etiam , Vt cognoscamus virum aliquid in potesate nostra, heu nabis uberum sit, hoc intuendum se docet, virum fiat quando volumus. Si enim flat quandocumque volumus, liberum es: si vero cum volumus, nan ait vel f n-lamus at, certis imum es, non esse nobis liberum, quia non es

in nostra pote Bale. Eadem &. Vincentius usurpat, ut paullo ante memo- ' ς raui qui verba votinae, aui nolendi liberum declarare ait arbiIrium; quia omne vella es liberum.

IV. His ita constitutis, nemo iam dubitet, quin ex istorum placito, Deus & tibero se amet arbitrio, bc Spia

ritum sanctum eodem libero arbitrio producat. Etenim vo. Iuntate utique se amat, & amando producit Spiritum sanctum. Haec autem voluntas non est violenta , vesco acta: ac proinde liberrima, & ex arbitrio libero, quod

73쪽

Idem, imperiosam vim eandem exercet tam in amorem

altius terminum, qui est Spiritus sanctus Quod autem In iure , potestate , dominio, imperioque esse dicitur

formulae ac de Sancto Spiritu illud usurpemus: si tuo

mpotestate , ac dominatu suo Deus ha-- O T st Muciu cum non volt, non pruriri . Potin ' 'R Ne vocibus inis , quas noua theologia' peperit crilegax noui h i' 'R' P nax ωtum . sed si --

in Pa me Impora reseruaui, ut isti patiari

74쪽

C A P v T XV. t. Vincentium frustra Patrum testimonia cumulasse ad opinionu puae faciendam fidem. Ex iis nihil ab illo Usici. 1. Voluntarium sepe pro libero ab auctoriabus Uurpari, voluntatem pro libero arbitrio. . 3. Vincentium libertatem ita defribere, ut non cuicumque voluntatis actioni, fidei, qua est liberi ambirri' propria, tantummodo conueniat. . Eiusdem desultoria leuitas, qui alias liberum arbitrium cum

, simplici voluntate confundit, alias peparat. Quostionem hic esse de solo arbitrio libero. s duomodo pacificari controuersia ista debeat.

TENIM Veterum auctoritate Patrum bene munitam opinionem suam proposuit in Theriaca Vincentius. Nam utrumque librum crebris Graecorum, ac Latinorum Patrum dictis refersit.

Et videri potest aliquantae lectionis homo iste , ac sane gloriolam hanc aucupatus est. Sed ab incuriosis duntaxat,& oculorum solo sensu scriptorum libris pretium ponentibus laudem illam merebitur. Nam docti, & acres, intentique Lectores statim animaduertent, non illum suapte lectione comparasse locorum istorum copiam ; sed ex Armacani opere compilasse i indidem scilicet, unde totum fere librum suum descripsit. Atqui vel iudicij paululum adhiberet in eorum via locorum ; ut quae quibus probandis essent apta dignosceret; & ab alienis, minimeque ad causam spectantibus, propria, M utilia secerneret. Sed enim furtum & negligenti im

75쪽

Viu cruri r LENI s. que libros adire illum iubeam, in quibus omnia plene accurateque pertractata, & explanata reperiet. Sic est profecto , sic est : nullum in Thiriaca Vincent j argumentum inest in ulla tolerabilis, S non inepto disputatore digna ratio ; ad quam dii luendam, ac refellendam

non ex amborum lucubrationibus idonea capi adiumenta posssint. Iuuat tamen . etsi minime sit necesse, Patrum illa testimonia peragrantem , quam nihil in las vi carpandis fuerit, uniuerse, ac sumi tam stendere. II. Pκncipv s locorum conginus' aliquot ca- vii pila libripi toris occupauit: quibus demonstrare nititur, voluntarιum ab auctoribus pro l. beio ; et oluntatem pro lib. Nate , nutri inter icisa di crimine i 2 art. Poterat hoc

exscribendi labore supersedere. Q id enim attinebat, in hoc probandum incumbere, quod aduersam, sponte fassi sunt Equidem in b secundo de libero arbitrio ita 'cap. res lud adnotaui, voluntatem ab Augustitio , aliisque pro voluntate libera , id est arbitrio libero saepius accipi. Quin etiam eadem , quae Vm centius attulit, Augusti- vide eius ni tostimonia uberrime declaraui. Ad haec d superius voluntarium a S. Thoma bifariam usurpari docui , ac de voluntate alia multa disserui, ex quibus ab Vincentio hic obiecta diluuntur. . Accedant huc tot illa diserta,&expressa Augustini

loca, ceterorumque collecta volumine : iita definiunt, ut si alquos citat Vincetitius, in eodem uibus liberum hominis arbitrium

utrumque libera, hoc est in disie-

76쪽

Quid quod suapte professione, suisque verbis ad idem confitendum , ibi maxime , ubi testimoniis illis utitur, cogitur Vincentius 3 Quid enim est , quod effcere, ac

probare contendit i Capitis initio terti j, essentialem mo-DII arti libertarem , quam ex se sa , or dire Iione rationis elicit , in pote sua re imperiosa, qua suis actibus dominatur a se exire quodammodo imperat, constitutam esse dicit; &ad hoc probandum, Auctorum deinceps sententias adscribit. III. AT Q v i omnia illa, quibus voluntatem liberam explicat, & quodammodo delineat, non in omnem conueniunt actionem voluntatis: sed in eam solam, quaeliberi arbitri j propria dicitur, M ab electione pendet: ac circa contingentia, minimeque necessaria versatur. Haec enim sola ab ratione ac iudicio dirigitur. Quae directio, ea itio quaedam est & gubernatio, lumen voluntati praeferentis rationis, & intellectus, ne in appetendo, eligendoque labatur. Quod in necessariis, & ad unum alliga- . tis appetitionibus iuperuacaneum est, ut in amore sum- mi boni , ac finis ultimi perspicu E cogniti; ubi nullus errori locus, neque lapsionis est periculum. Quinetiam iudici; illa directionihil aliud est praeter imperium, quod esse ration is a voluntate motae, non voluntatis proprium actum, supra ex S. Thoma demonstrauimus: tum eundem actum electione posteriorem esse, ex eaque proficisci. Item illud ipsum, dominari actibus suis;&, ut uno verbo dicam, quidquid ad exprimendam libertatis essentiatis notam, & naturam operose congessit Vincentius, ad solum pertinere liberum arbitrium, quae sunt a nobis hucusque disputata persuadent. Ita fit, ut aliud agens, impruuensque Vincentius , aduersariorum caussam , iis ipsis, quos in medium adduxit, testibus approbarit; laeserit, atque euerterit suam. IV. SEo huius in opinando mirificam constantiam prudens lector animaduertat. Nam voluntatem

77쪽

Vrit ENTII Lusis. 6 omnem esse liberam, & liberum arbitrium, alias asseue- at, Vt capite x iii. supra demonstrauimus: Se quae 'i ad illud probandum, Augustini, aliorumque testimonia ex Armacam libro corrogauit , ad hoc valere vult, ut quemlibet voluntatis actum, liberi esse declarent arbi- 0, b dc quidquid a solun re, es appetitu rationali procedit, i, Vine libMe τι tibero arbitrio Medere, adeoque liborum esse. Alias ' - P, s liberum arbitrium ii voluntate separat: vic cum sic scri- eLu . .c.it.bit: Vac quoque naruratis inclinationis voluntaria neces itate diuina voluntas, sub ratione voluntatis, non oleri arbitris,

rinitatem saam , seque ipsum , necessur is , O tamen libere amat. Igitur non omnis voluntatis actio ab libero procedit arbitrio, quod tute ante scripsisti: neque Deus libero se amat arbitrio , sed ea voluntate, quae non est liberi arbitri; propria. Dixine saepius, totam istam controuersiam, ac litem, quam tot spretis Pontificiis edictis, & Catholicae fidei

auctoritate calcata, nuper Armacanus excitauit, ad liberum duntaxat pertinere voluntatis arbitrium, non de qualibet esse voluntatis actione tEtenim quaenam origo alia quaestionis illius extitit, nisi conciliandae cum libertate gratiae difficilis , & perplexa ratio 3 At haec ipsa solam eam spectat voluntatis

motionem, quae liberum arbitrium propriὁ dicitur: non illam, quam vos necessariam, A tamen liberam esse ani

mosa , Minutili iactatione contenditis. Sit sane libera nouo illo vestro,& qualicumque genere libertatis: dum eo non sit, de quo inter nos agitur: in quo vera, suo nomine digna, non sophistica, nec solo vocabulo censenda libertas est sita voluntatis humanae. V. Qv AMOBREM potest iam omnis inter nos sub- lata esse discordia , si hoe fatemini ue libertatem eam, quam liberum arbitrium dici proprie, tutemet agnoscis,& quam ab S. Thoma traditam , capit e xxi. libri tui prioris assirmas i talem esse , cuiusmodi summus idem Theologus tot in locis, tam aperte, tam expresse, tam

78쪽

ca Et Escuus TR IACAE diligenter exposuit: quamque nos ex eius auctoritate, ac verbis ipsis, hactenus informavimus. Nimirum ut haessola proprie, ac praecipue &s maliter illa sit libertas, ob quam liberat voluntatis homines, Sc arbitri j liberi esse dicuntur: ut sit boni, malique meriti laudis ic vituperationis stirps ,&fons unicus: ut haec una caussa sit, ex qua voluntas humana semetipsam proprio agere , mouere; dominium, atque imperium, quodcur que tandem habet , exercere dicatur ut ea denique sit necessitatis expers , non illius, quam solam libertati esse contrariam falsa opinione defenditis, sed eius, quae naturali propen

soni consentanea unius appetitu determinatur, nec ex peditam. 5 indifferentem utriusque permittit Optionem. Haec cum omnia, iisque plura eodem spe istantia S. Thomas tam manifeste , propria esse testetur libertatis illius, quae est arbitrj liferi; si tu, Vincenti, cum sodalibus tuis eadem fateri potes & amplecti, appellatione ipsa libe

tatis utero ut voles. Non equidem repugnabo. Vt si hominis effigiem, dici hominem oportere contendas, dum eo usque non insanias, ut hominis naturam, Messentiam illi tribuas; quis tibi loquendi hane licentiam inuideat Sane hoc, quod abs te amore pacis de concordiae impetrare studeo, non grauate concesseris, si ad illa, quae raptim & tumultuarie ex Arma cano convasasti, Veterum loca paullulum aduerteris animum. Haec enim n

turam eiusmodi liberae voluntatis, arbitriique liberi describunt, qualem ab β. Thoma luculenter explicatam Catholicum cum ipso omne nomen agnoscit. Sed singillatim omnia persequi nolo; nec exscribendis hic Arma cani capitibus integris, ut quidam faciunt. ectori stoma- chum de nauseam mouere; mihi circunforanei mangonis illius famam consciscere, qui

Vt vinditaret falso antidotum nomine,

79쪽

CAPUT XVI. i. Ridicula Vincentij ia tantia. Voluntarium , σ1'ontaneum sape pro libero umitur. Dama ceni lo

cus ab eodem contra ste productus. i. Quo liberi ambitiij propria ratio continetur. .

R i c 1 o v xi illud est ἀλα νω , vin- a Vine. lib. centi, cum Petauio insultas, tanquam

ei liberi arbitrii definitio υrhementer displiceas, , Prospero allata , b vi Elzζης

placitae fontancus anetum. Quasi hoc ille i,.

, diserte monuerit , dontaneum, quod

idem est a. τρίuniarium, Graecis nον, pro tib ira saepius accipi : quamuis alias tam late pateat, ut de brutis etiam animantibus usurpetur. vero laxissima, generali notione non tu, opinor , luntarium , siue oontaneum

intelligi vis, cum eo liberam voluntatem definiri asseris. Ouare voluntaris genus illud ascisces, quod perfectum. vocatς S. Thomas, M solis inesse ratione praeditis assit- N. mat. Atqui hoc istem S. Thomas non aliud esse docet, praeter liberum arbitrium , ut A supra significavi. Quo dVido ei3. quidem posito, quid est qubd Petauius, aliique Catho li stici laborent, aut indigne ferant, libertatem cum voluntario, vel Jontaneo , hoc est cum libero arbitrio, unam rem, & eandem haberi r Ac profecto si apud te esses ceni ista meditabare, vel ipsa eorum Patrum, quos tu cita , e Lissi. te. verba tibi aurem vellere , dc ad saniorem mentem re is. . uocare potuissent. Certe ' Ioannes Damascenus quaic si ι-ο-ον, de quo loquitur, non obscure significat cum ait, Inmeia esse potestate . quae liber m Ii Mobo , vel facere , vel non facere. Quaenam igitur hoc modo κουαα id est vota,taria sunt, nisi quae libero arbitrio propriem miri ..

80쪽

q corivere ρε uni; de consultamus. Con Ilumis ' porro de iis est , qua is utramque parum ex aquo accidunt.b ib. ψ-Denique hoc ex aequo continges dicitur; quod tam Vsum possu-. λ ,- mur, quὰm eius contrarium: cuius electionem facis intere- ή 1 ctus no Ieri

Il. Qv i o tibi ergo , Vincenti, venit in men-

α- xς' , dum ut voluntatem necessitate deuinctam, nihilo minus liberam esse monstrares , eo Damasceni usus es loco, quo nullus contra te afferri poterat expressior 3 Hic , O, , . Ioannes ille Damascenus, cui pro te testimonium de-ta iam δε- nuntiasti, illud in norira e se potestate dicit . quod non est 3 9 necessarium , nec uno aliquo determinatum . sed contingens , quodque tam potest eligi, ac fieri, quam huic op

ta poseum. Addit hoc eiusmodi esse, quod mens, hoc est

ratio nostra delegerit, Ac videlicet alteri, quod & ipsum ij,ν ό νοῦ. poterat, si vellet, optare, praetulerit. Non adeo confidens ο ὐλεις. eris. ut neges, hoc verbor ut rcuitu liberum arbitrium describi, quod voluntati na ariae,& quam essentialem libertatem esse fingis, opponitur. Quid te igitur ho-

. m inis oportet esse, qui aduertum te teloubministras. MDamascenum in partes inuitum, ac reluctantem trahist . Adiice cetera, quae de laudis ac vituperationis origine,& huius generis aliis e S. Thoma supra notauimus. Quae citra controuersiam liberum arbitrium , non autem libertatem illam tuam necessitatis nexibus irretitam designant. Non minus ς Bernardi locus aduersatur tibi,

qui idem esse spontaneuia ait, cliderum sui. Quid enim liberisui aliud est, quam quod Ioannes Damalienus dixit, qui paten facere, melnon facere ' Sed de his , ac similibus locutionibus , quarum aliquas collegisti capite vicesimo primi tui libri, si capita duo postrema libri primi hostri de libero arbitrio legisses , tacendum existimasses tibi

potius, quam eorum littera vlla mentionem faceres.