장음표시 사용
111쪽
currere,etiam piam affectionem praeter naturam augetes quia vix fieri potest, morbus aliquis cuni assiduo dolore diu duret,quin vires omnes magnopere prosternat In morbi acutie
insomnes debilitates quae per morbi vehementia fiunt:siue in qua ex magnitudine essentiae propriae procedat debilitas, ut cuo,sbiam febris magnitudinem aegroti liquutur animo siue ob
cacoethes, ut cum ob malignitatem febris:siue ob natura partis affectae,ut clim linquutur animo ob oris ventriculi:,aut uteri aut cerebri affectionem siue ob multitudinem excremetorum, siue ob duo plurave horum simul Haec oportet medicos pol la dignoscere, quia illis non eodem modo occurritur, sed pro causae differentia varie. Debilitato enim obstaris magnitudianem, nulla satione occurretur melius quam aqua gelida, quae si obiterinam affectionem labente facultate detur , strangulabit. Si ob malignam lacultatem vires labantur curendum est alexi pharmacis quae ad facultatem multitudine succorum oppressam nihil cotulerint, sed dum inaniter citra necessariani euacuationem tepus teritur calor naturalis suffocabitur. Opo tet ergo agnoscat haec medicus, atque etiam quascunque passiones,&species omnigenas nostra natura labitus parit quibuscunque Hoc estvi omnium passionum species,in quas quae Cunque naturalis temperies de compositio prona est, a quibus causis quaecunque natura facile patitur aut non. Nam his ignoratis in multa incomoda aegrotos adducet:velut si medicus hominem superna parte pituitosum in media continuerit, parum i det, si vero pychrocolum, fortasse interim et Usque adeo verum est quod Hippocrates dicit, salutem aut mortem afferunt cognita, aut ignorata haeci Eius quod nos fusius diximus de diuersa ratione occurrendi debilitati ex diuersis causis orti, unum producit exemplum quod ad praesentem sermone magis secit. Maius nim inquit malum est, si ob dolore aut acutiem morbi debilitato, asserat cl s sorbitionis aut potus aut cibi plus,
quam si hoc enim oportet suppleri debilitato ob vasoru inanitione. Indecens etiam est debilitatu ob vasorum inanitione noagnoscere, victu pmere, quasi ob repletionem debilitatus sit. Itaq; inanitu non oportet victu pmere, sed reficere,ila morbos
ex repletione curat inanitio,vi exinatione repletio, eis vero g
112쪽
ob dolorem aut morbi magnitudinem debilitati sunt, no oportet cibi aut potus dare plus. At vero utrunque horum videtur
Diso dici Nysi inanitu no oportet victu pnaere oportet ergo ei cibu date si aute oportet cibu dare,male dicit Hippocrates maius malu esse cibu augere debilitato ob dolorem,aut acutiem morbi, quam debilitato ob vasorum inanitionem. Haec enim dictio innuit, malum etiam esse cibum augere debilitato ob inanitionem. Porro quandoquidem dolor assiduus euacuati nis quantitati detrahit, ut primo ad glauconem Gal. dicit quia debilitat,certe eadem ratione cibum petet augeri .Verum hic ita definiuntur Debilitato Minanito malum est cibum repente dare,quia ut dictum antea est,non sustinet:.tamen multo grauius maltim sit victu praemere & cibo amplius priuare grauius etiam sit debilitato ex dolore cibum multum dare, quia refectionem quae cibo agitur magis petit inanitio, Quam dolor. Petit nihilominus debilitas quae ex dolore fit cibi plus,quam dolor ipse peteret nisi debilitaret Nimirum recenti cibo vires resectionem quandam recipiunt, quacunq; ca debilitatae sint, maiore aut multo, cum causa ipsa debilitatis, penuria est Itaqacu penuria debilitat,uteris resectione,ne in ea non feratur, refiis cies paulatim nescibo tenuibrepetito crebro:Si sola hqc refectio curatio fuerit idonea:cum vero debilitat dolor aut morbi magnitudo,s debilitas instanter urgeat, tunc quoque cibo reficies
aliquo, ad curationem autem te collertes mox,per nodyna aut
narcotica,in dolore:per euacuatione in multitudine,&per idoneam propriamq; curationem morbi cuiuscuq;. Explicat deinde cur cibum dare debilitato obdolorem aut morbi acutiem, vocaverit malum, lictu praemere inanitum, vocaverit indecens,dicens,secundu hunc errorem afferre groto periculta,minus qua priorem, veru esse multo magis ridiculu apud vulgus. Nerito aut malu di quod periculosum: indeces, quod ridiculu. esse tala ostendit,dices,s. n. alius medicus aut et idiota accedes, agnoscens quae accidunt aut etiam no agnoscens dederit&cibum S potu quae alter prohibuerit manifeste utiq; videatur auxilium attulisse.Talia vero maxime omnium que fiunt vituperantur ab hominibus. Videtur.n. accessit medicus aut idiota, velut mortuosuscitasse id id quia e sue multa opera,sed ci-
113쪽
hod potu. Certe ridis ulum esse hoc,atque Lob causam si pe medicos derideri .verissime dicit verum quod minus periculi afferre hunc errorem,eis magis ridiculus sit, licit, magna dubitationem habet. Nam hominem inanitum&debilem inedia macerare, nihil videtur aliud quam facultatem extinguere: prae dolore autem aut morbi acuti e debilitato cibum dare copiosum,augendi morbi causa est. Quanto igitur plus spei superest aucto quantumuis morbo quam extreme debilitata facul are,tanto maius pericultim in eo errore esse videtur, quam in contrario Imprimis hic intelligi debet,eum dolorem,atque eam morbi acutiem,ob quae debilitatus quis esse ponitur, ex nimia materiae copia pendere , atque adeo eam debilitatem esse ex aggravatione tanta,ut secerit dolorem ingentem, aut mor-hum actitis imum Si quis enim ob dolorem qui ex intemperie quapiam citra magnam succi copiam consistat,debilis sit tantlonge abest ut laedat cibo, plusqua inanitus inedia, ut ne laedasqde,nas maxima quatitate det. Itaq; co serui hic duo haec,debiled tantis,tenui victu pini,& dolete,aut acute laboratei' multitudine debileque ex aggravatione,crasso onerari Ato; tuc quoque longa est quaestio, qua Galenus sex expedit,dicens, si quis eos qui ob vasorum inanitionem parum valent tenui victa presserit,laesurum quidem . tamen aut non tam euidenter, aut non tam celeriter itaque laesionem ex victu crasso in repletis nodicit esse necessatio maiorem, esse tamen affirmat euidentiorem ac citiorem, quia qui ita moriuntur,suffocantur,selentque poplectica aliqua passion aut repentino alio casu cadere: qui veto moriuntur, inopia,moriuntur paulatim,marcescente natui ali calore. Itaque eueniunt haec pericula ignoratione distinguendi causas imbecillitatis: opor. et ergo medicum notas hahere earum. Quas quidem, quia hic non erat locus disserendi de causi, moiborum aut symptomatum,alibi se promittit scristurum.Verum quia neque toto opere occurrent neque verbalio aliquo nisi sparsim,non fuerit inutile a me nunc dici breuia tribus mihi videtur pedere tota ea dignotio est j quae adsunt assieruntve,aut non:propria cuiusque hominis natura, proprijs singularum passionum signis.Ij quae antecesserunt aut nO, Guale in illud in initio prognosticiunterrogare oportet an Vi
114쪽
gilauerit homo, aut aluus soluta sit, aut fames aliqua ipsum teneat. Nunc quoque ab ijs quae antecesserunt , ita procedit coniectura. Si homo ad quem accedis tres aut quatuor dies sine cibo transegit, aut copiosissima diarrhaea aut fluxu sanguinis laborauit aut alioqui a medico immoderate inanitus est, merito coniectes ob vasorum inanitionem esse debilem ita enim Hippocrates conuulsionem ab innanitione esse suspicatur, si a vehementi pharmaco, si longo alui profluuio, si a fluxu sanguinis. Verum quia fieri potest ut homini aliquid tale passo, non inde malum carperit, sed aliunde alias considerationes adhibere de bes, ut iudices an ab ea causa quae praecessit, malum origmem trahat. Primum quidem extimare debes ac conserre causae il-
Iius,& lasonis magnitudinem . Si enim issio maior sit qua pro
causae magnitudo ne,constat non ab ea causa, aut saltem non ab ea solum esse factam . Deinde considera hominis naturam habitum,an scilicet ab ea causa parata sint ita affici,an non . Si enim homo superiori parte, aut etiam toto corporis habitu pituitosus,succis crassis,cute densa: qui duos aut tres dies ieiuna-ucrit,debilis esse videatur, non eli quod putes vasorum inanitione eum laborare si ero si toro corpore Iuperno ventriculo pycrocholus,atque etiam rarus cute, vel si unicum diem ieiunaveriti usaueris merito vasorum in alutionem. Si igi fur debilitatis magnitudo&hominis natura capse talia tantae atte-
satur,certo certius inde esse debilitatem susp:caberis sin autenon respondet haec, alias notas requires,'irae cuiusque affectionis propriae sunt. Velut etiam, si coniectura procedere incipiat negative, ab ij quae non adsunt, quia inde non colligitur quae causa sit, sed qua non st,ad alias notas est procedeo dum . Velut si occursat argiolus cum dictis notis debilitatis,4 videas neque tenui admodum victu esse usum,neque sponte aut arte valde inanitum,debilitatem vero eila magnam affirmabis non esi se ex vasorum inanitione, unde autem sit non dices, nisi aliarupassionum signa requiras. Si neque alias irritationes factas esse videas, ut neque prouocatum ad iram, aut mestitia, timore veafiectum:neque dolore aliquo magno aut continenter affligeteoccupatum dolor enim etiam est res per se conspicua yliquido intelliges acumuae morbi esse debilitatum. In acumine au-
115쪽
tem morbi ponebamus malum morem morbi, multitudine excrementorum , magnitudinem morbi secundum essentia Propriam. Haec vero distriaguntur propriis notis. Si pulsus est debilis exiguus: creber aequaliter debilitatem in essentia indicat, intemperiem factam in corde partibus praecipuis: si vero debilis st& exiguus,sed in qualis inaequalitate collectilia,sῆnificatur aggravatio, ercrevientorum multitudo praecipites simul se exhibeant multitudinis notae in exeuntibus, ut urina,deiectionibus sudore, sputis. Si neutra horum appareant insigniter , sed morbus in essentia propria maximus sit quod ex magnitudine signorum pathognomonicorum agno scitur in eam debet referri debilitas. Velut si pulsus sit debilis creber,non tamen adeo exiguus,& subris tactu urens .&Iais vrgentissima,
Troxima autem iis q/M circa ventrem contingunt haec sunt. Etenim si toti corpus quiescat multum praeter consuetudinem,non statim corroborabitur multum. Si aut ῆO cum multum tempus quieuerit repente veniat in labo-νes,vitiosum quiddam verabitur manifeste Ita autem qua uoque pars corporis seorsum. PVam pedes tale quiddam facient, inali articuli, non assueti laborare, si post multo repente ad laborem veniant. Haec autem O dentes oculi patientur. quaecunque alia pars, quandoquide lectus prater morem mollis, labo em infert, ct durus
prater morem Et sub diosi atus praeter morem durat corpuVerum omnium qua huiusmodi sunt exempla scri- ιο praestat. Si quis enim accipiens micus in tibia, neque valde m umpneque valde mite, ipsaque neque di*cile
neque omnino Iacile ulcera Ianescant, curetur ab initio Ratim decumbens nequaquam ulcus eleuet, magis senepblemone bicsit, multo citius sanus ita fiat,quam se curaretur bambulanss quidem quinta die, aut siexta, aut superiori abrua surgens, velit deambulare magis utiquo
116쪽
labit tune, quam se statim a principio deambulans,cur retur.Si autem etiam multum se affixerit repente mustis sane plus dolebit, quam se illo modo curatus ita efatigaverit in bis diebussomnino igitur tesimonium sibi praebent f Lmutuo haec omnia, qu)d omnia repente multum supra m diocritatem mutata , in haec, in illa, duntσMultiplex rauitur secundum ventrem lis Udi ex multa asorum inanitione repente seupra mediocritatem offeratur. Sed se cundum reliquum corpus, se ex multo otio repentἡ in mhiatum laborem veniat,multo plus dit, quam si ex multa exhibitione in vasorum inanitione mutatio fiat.Oportet quiadem corpus his quiescereratq; si ex multa defatigatione repente in otium segestiem incidat. Oportet autem his ventrem quiescered multo cibo. Alioqui labore in corpore acient, totius corporis g/auitatem Plurimus mih s sermo babitus en de mutatione victus, in alia, O alia. ad omnia igitur utile est, hae nosse. Sed id de quo sti moerat,s in acutis morbis ad sorbitiones mutant ex vaborum inanitione Mutandum enim, ego iam iubeo.Deinde non est tendum sorbitionibus antequam morbus cococtus sit, aut aliquod aliudsiguum appareat, vel secundum intestinum acuatorium aut irritat tum , elsecundum op chondria qualiascribuntur signa. RVrsim reddit ad di putationem de mutanda consuetudine, confirmatque dictimassertionem multis exemplis. Nam hactenus ea tantum scripta sunt,quq ad ventriculum pertinent, nunc ad alias omnes corporis, Mactiones de passiones pertinentia scribit,atq; transsata ab illis ratione probat,quae det mutatione repentina victus aduersus medicos illos cnidos dicta sut,elle vera. Ergo inquit,lxima ij ij circa ventre cotingue haec sunt. Hoc est similia de similes habentia rones. Nimiua cibi adiectio est labor vetriculi:,detractio,requies.Itaqi ex adiectione repetina detractio, aut ex detractione repetina additio, est ut mutatio ex labore ad otium, aut ex ouoad labore
117쪽
Tame, inquit,si totum corpus quiescat multum praeter con
suetudinem , non statim corrroborabitur mulium Tametsi enim corpori laboranti quies remes: um sit, tamen quae repente suscipitur quia non ut oportet suscipitur, non statim corroborat, sed aliquando etiam laedit, quia natura destituta auxilio exercitationis,cui iam assueuerat,neque bene distribuit alimenta , neque egerit excrementa. Si autem cum multum tempus quieuerit repente venit ad laborem, vitiosum quiddam operabitur manifeste. ho est vitiose movebitur aut debiliter: ut autem totu corpus haec patitur,ita &quaecunque pars corporis seorsum . Namin pedes tale quiddam operabuntur&alij omnes articuli non adsueti laborare, si multo post tempore ad laborem repente veniant Nimirum inui saltatores alioqui erant,si saltandi fecere intermisitonem male saltant, gladiatores, si digladiandi, male digladiantur. Haec autem inquit Moculi patientur,4 dentes' nam occuli e tenebris erumpentes non possunt in clara luce videre, neq; e luce, in tenebris:d dentes eorum qui dulcibus vesci consueuere, non possunt sustinere contactum acidorum prae hoemodia ita autem euenit toti corpori secundum passionem tactus: quandoquidem aechas
praeter morem mollis,laborem infert, durus et praeter more.
diruε arbitror quia non possunt corpora serre insolitam conapressionen Vmollis,quia desiderant solitam decubitus firmitudinem: uetitus sub dio stratus praeter more, durat corpus:durat inquam,repente frigore detinteri comprimente corpora, atq; inde fiunt itiorbi. Duriora enim sunt ij qui consueuere sub dio decumbere, sed non morbosa quia paulatim talia facta sunt, Itaq; tota laesionis causa ad ipsum repente, ad mutationem redigitur Facit deinde transgressionem ad alia exempla mutationum in ratione curandi, dicens verum omnium quae huiusmodi sunt exempla scribere praestet. Siquis accipiens ulcus in tibia, inter genu scilicet &maleolum, ut articulum non attingati vult enim ponere ulcus neque valde periculosum, neque omnino contemnendum neq; valde magnum neq; valde mite
neq; ob parte scilicet, neq; ob magnitudinem in essentia propria neque ob morem, magnum valde, aut contra exiguum
contemnendum yipsique neque difficile, neque omnino iacile
118쪽
ulcera sanescant. Nimirum ob carnis reliquartim partium naturalam temperiem quibusdam facile magna quibusdam difficile etiam exigua vulnera sanescunt: Itaque sint omnia mediocria:si curetur statim ab initio decumbens, nequaquam ulcus
eleuet, magis snephlegmone transiget, mulio clitus sanus ita fiet,quam si curaretur obambulans quia partem vulneratam in requie & figura indolente retineri oportet, crure ergo vulnerato minime deambulandum est verum si cum se in ledio continuerita principio, velit quinta aut sexta die, aut superiori aliqua,ut quarta,aut tertia, deambulare magis utique dolebit tunc, quam si statim a principio deambulans curaretur. Nam si videmus hominem fanum,quod in lecto sequatuor aut quinque dies, laxatis musculis continuerit, deinde vix posse ambulare, dolere cruribus,quanto magis dolebit,s& vulneratus,& decumbere iam solitiis, ambulet di dolore laedetur inultum quia fluxionem nouam ad ulcus mouebit dolor Quare consultum erit eum cui non vacet decumbere usque ad morborum inclinationes, neque principio molliter tractari, sed si res ferat,&neque decumbentes& domo exeuntes curentur, si magnitu do morbi id aliquo modo ferat. Non solum autem hoc in viceribus,sed in alijs etiam omnibus morbis ita habet. Qupd si is qui caeperat curari decumbens die aliqua non tantum deambulare carperit, sed etiam se afflixerit, hoc et multum labor uerit, multo magis laedetur quam si a principio deambulans curatus esset, quia a deabulatione ad laborem minor mutatio est, quam a quiete ad laborem. Laedetur quidem et qui a deambulatione blanda mutabitur ad laborem, verum non proinde licet curare quenquam a principio laborantem, nam ne posset quidem:deambulantes verb licet, eos qui non sint grauiter vulnerati,&non possint quiete retinere Colligit deinceps ex dictis quod saepe iam dictum est. Omnino igitur inquit testimonium sibi praebent mutuo haec omnia,qubd omnia repuiuein mutuo supra mediocritate mutata, in haec,& in illa,laedunt. Multiplex igitur secudum ventrem laesio est,si ex multa vasorum inaniti ne repente offeratur multum. Multiplex dicit,quia& multum datur, quia repente,&quia ex multa inanitione,quodcunq;
em seorsum luderet Addit,sed & secundis reliquum orpus si ex
119쪽
multo otio repente in mulium Iaborem veniat multo plus lae dit quam si ex multa exhibitione in multam vasorum inanitio nem mutatio fiat Oportet quidem corpus his quiescere, atque si ex multa defatigatione repente in otium segnitiem incidat oportet autem ais ventrem quiescere a mulio cibo: alioqui laborem in corpore facient,& totius corporis grauitatem. Hic locus non eodem modo legitur in omnibus codicibus, amen in nullo non mutilus, inordinate scriptus,qu re non potest bene enarrari, nisi prius restituatur. Legendum vero ita est.Sed secundum reliquum corpus si ex multo otio repete in multum laborem veniat, multo plus laedit quam ex multa defatigatione repente in otium incidat atq; si ex vasoruinanitione in multum cibum, quam si ex multa exhibitione in multam vasorum inanitionem mutatio fiat Oportet qui de corp' illis crescere oportet autera his ventre quiescere a murutato cibo. Alioqui laborem in corpore facient,ra totius corporis grauitatem. Itaque dicit Hippocrates cibum multum esse, quod in reliquo corpore laborem, cibi detractionem esse otiuventriculi Larsionem vero maiorem afferre mutationem ab otio ad laborem quam a labore ad otium. Quia otium post laborem ut medela propria est. Oportet enim illis qui laborau rint,corpus quiescere, cillis qui multum cibi ingesserint ventrem quiescere a multo cibo:alioqui laborantes citra intermis. sionem,laborem in corpore facient, Mintolerabilem defatigationem: comedentes vero, neque unquam abstinentes,facient totius corporis grauitate. Huc respexit etiam antea dicens, ci-
horum adiectioni studendum multo minus detrahere vero saepe expedit. Nimirum maiori cum periculo fit mutatio ad plus, quam ad minus cibi, ut in laborem quam in otium:& hinc accedit noua ratio, oua in morbis procedendum est,detrahendo
potius quam addeao.His dictis ponit finem huic disputationi, dicens, plurimus mihi sermo habitus est de mutatione victus, Min alia Malia, hoc est,non tali secundum cibum aut potu sed secundu labore,& alia oia Adola igitur utile est haec nosse, sed id id est sed praecipue ad id de quo sermo erat, ' in acutis morbis ad sorbitiones mutant ex vasoru inanitione. Id est pcipue autem ad eum sermonem quo resutauimus medicos, quod iu
120쪽
naculis morbis mutaret ad sorbitiones ex inanitione vaserin Mutandum enim Cinquit , iam iubeo: mutandum scilicet ab eo cibo quo bene valentes utebantur , ad eum qui aegrotantibus iam congruit, consideratis virium robore& morbo de consuetudine, natura,& habitu hominis,ut antea dicebatur. Deinde,hoc est, postquam data sit ea potio quae congrua non est transeundum ad sorbitionesi neque vero ad alium victum crassiorem,antequam morbus concoctus sit,aut aliquod aliud signum appareat, vel secundum intestinum vacuatorium aut irritatorium, aut secundum hypochondria qualia scribentursgna. Hoc est antequam morbus finitus sit, vel saltem inclinet, per concoctionem,& insensilem solutionem,uel per iudicati nem.Quoniam enim iudicationes constant evacuationibus4pse, ut euacuatione per aluum, aut aliam aliouam partem, deincretorijs signis, ut irritationis sensu in intestinis, quae deiectiones antecedit, hypochondriorum revulsionibus quae solent antecedere fluxus sanguinis ex naribus, murmure quod antecedere solet fluxum alui, insinuans iudicationem,dicit,antequaaliquod aliud signum appareat vel secundum intestinum, vacuatorium aut irritatorium, aut secundum hypochondria qualia scribentur signa Scribentur vero haec procedente opere libro
cit. Et quae in contraria fit mutatio dVolui corpus, excrctionem O capitis g auitatem facit. V Idetur praeter rem nunc meminisse laesionum quas vigilla
nimia tu nimis somnus inferre possunt, non tamen omnino praeter rem hoc facit, sed quia dixerat,non solum in cibo &potu sed omni alia in re quae ad victum pertineat, mutati nem repentina periculosam esse oporteret nunc dicere quas noxas res singulae in quas mutari corpora euenit,facere possint, id vero in omnibus praestare non posset, nisi opus futurum esset