장음표시 사용
81쪽
. tentantes an Ala inedia possint morbos vincere, cum vident se non posse, neque his diebus inediaλmorbu fuisse iudicatu,tunc volunt osterre sorbitiones motus:& tunc quidem aliud xc filium capientes, velut penuriam resarciente , osserunt multi,
quia fortasse inquit iustum illis esse videtur.magnam corporis mutationem,quae facta est,magna alia emendare. Itaque ita Dciunt Non est autem ita iaciendum,sed a principio non permittere vastili irimum inaniri, ut primo libro dicebat, sed dare plusquam ullo alio morbi tempore. Praeparatione autem eqssim faciendae,quae dictet eodem libello sunt:nimirum a principio cauendum,ne detur cibus alius,antequam prior descende. rit,neque antequam seces durae subductae sint, quaecuque alia huc pertinentia,sunt iam dicta Atqui hoc perinde obseruandum siue sorbitione,siue potu atqui siue potu aquae hordei,siue mulsae,sive vini siue cuiustuque alterius eorum, de quibus procedente opere scribetur,usurus quis sit. Haec itaque sic fieri debent quocunque cibo quis utatur, errantque medici qui faciue ut diximus,4 qui quod etiam est grauissimum a principio facultatem debilitant, faciuntque ut non possit durared nee morbus concoquatur,sed, ut in aphorismo dicitur,prius deficiat,atque hebetet cat: sed 'uia se in eas angustias conijciunt,ut cogantur postea,valde inanitos, ad copiosos cibos repete transferre, quod persese est valde noxium, ut iam hinc incipit probare.Ac primum quidem respondet illi rationi cui vulgares illi medici innitebantur. Nimirum dicebant,cum magna mutatio corporum facta est, oportere contrariam aliam, magnam ctiam mutationem fieri. Respondet,mutare quidem non parum bene habet,s recte mutatio fiat. Hoc est, cum male aliquid circa corpora agi sperit, ut cum inaniri,aut repleri aut calcfieri, refrigerarive, aut aliud quippiam tale,plusquam oportea expedit mutare,si recte mutatio fiat:nam nisi fiat recte etias ad melius mutatio fiet, afferet noxas Nimitum mutatio Omnis debet paulatina fieri repentinas enim mutationes noti sertnatura. Atqui cum omnis mutatio fieri recte debeat tamen appositio ciborum adhuc magis, quia si repente fiat,plus laedere potest,quam aliae plurimimutationes, quanquam nonsque in
omni cibo Ad tanto plus lidet repentina appositio, quanto cru
82쪽
bus qui apponetur,erit Gassior.Proinde nisi rectε mutatio fiat plurimum laedentur,qui totis utuntur ptissantiam nusqui succo eo scilicet qui cum expresione fit:minime qui solo potu aqui ,
in qua cocta piissana sit. Oportet autem dicere, O in victu hominum adhuesano um,qua conferunt. Si enim in beneualentibus videntur plu imum d Gerre,tales aut tales victus, tum m ij quibu dam,tum in mutationibus,quomodo non etiam ct in agrotantibus disserent multum' atque horum in acutissimis max euerum facile en intelligere, prauum victumis cibi ολ potus, ipsum sui semper similem, tutiorem esse omnino adsalutem, quams quis repente ct multum, mutetur ualium meliorem. P Robat repentinas in victu mutationes, plurimum Iardere aegrotantes,acutis morbis piicipue, ducto argumento abeneualentibus,hoc modo:siqii beueualent non pos uni ferre eas mutationes sed ab eis mixime liduntur, quanto magis verisimile est Issum iri aegrotos. Atqui si seroti quicunque, quanto magis qui acutissimis laborant morbis facile autem cst intelligere,in beneualentibus,cibuis fotum, etsi prauus sit, sui tamen semper similem,tutiorem esse,quam siquis, repente: multum mutetur in alium, etsi meliorem Duo hic veniunt excucie da primum quod ad consequutionem illam algumentum attinet: alterum quod ad victum sui similem . Utrumque en iniindiget aliquibus animaduersionibus. Namsquq l .unt benetralentes,multo magis ident grotos, cum corpora sana ab ex purgantibus medicamentis is dantur semper, profecto groti Nunquam iuuabuntur.Preterea , si homo cum bene valeret victu tenuissimo,ut potu sol,ltdebatur, profecto grotus isdetur multo plus, atque generatim quod sani serre citia noxam non poterant, grotis non erit imperandum: quare neque medicamentis vllis erit utendum neque victus extenuanduS: nihil enim horum possunt sani homines bencserre. Ergo ratio'εceleuat
83쪽
Eleuat totam artem,si uniuersim accipi debet propositio,ita scis licet, omne quod laedit beneualantes, laedet multo magis eos qui aegrotant:sin autem non capitur uni uiuim,ratio consequutionis non est legitima , cum ex particula tim dictis procedati Galenus propositionem, mutatis quibusdam uoculis, inte
Praetacur,dicens,detrimenta omnia minus laedimi, sortes quam
debiles:ita enim videtur assertio per sese suasibilior Videtur vero Galenus indicare,propositionem non esse vera de omnibus
quae circa sanos: aegros agi possunt, sed de ijs solum quae sunt
noxia, detrimenta. Quaedam enim sunt, quae sanis fiant detrimenta, Votis remedia,ut pliarinaca:alia contra,sanis utilia, noxia aegrotis ut cibi crassi In ijs ergo quae non sunt dirisque Iroxia,non est quod argumenteris,aegrotis id fore magis quam sanis:ab ijs vero quq utrosque letdunt,e6sentaneum inigrotos laedi magis: anitas enim firma,omnibus nox ijs causis meli fortasse possit obsistere, quam dispositio praeter naturam Puerum haec etiam omnia suasibiliter dicuntur pot: us,quam ut dubitatio nulla subire possit praetei quam quod propositione ita e plicata, argumentum deficit m assumptione minori probari enim Oportuit, mutationem repentinam noxiam esse utrique:
quod consentaneum quoq; est,ac proinde argumentum totuin tale etiam est:rethoricum scilicet, colligens a maiori suasibi. Iiter, non tamen est monstratorium. sed res ipsa,puta mutatione repentinas noxias esse, exper maenio satis constat.ad altera dictionis partem veniamus. Videbitur Hippocrates commendare victum semper sui similem, laoc est perseuerantiam in eadem, certaque,victus ratione,contra ac in aphorismo, so.secundae,quo consuluit ad insueta transire. quia scilicet nimis constitutus victus, ct semper sui similis, periculosus est. Verum Hippocrates neque hoc loco sui semper similem commendat,sed dicit tutiorem esse quam sequis repente, multum mutetur in alium,etsi meliorem: tius tamen sit si paulatim mutetur in aliusortassi etsi deteriorem omnium vero optimumst, si muteturra illatim in alium,non tam constitutu,& meliorem. Cum vero dicit melius esse paulatina mutari in alium, etsi deteriore, qui
in sui scius simili cosistere, GHippocrates dicit melius esse cosilere in eodem de sui simili,quam repente&murtum mutari
84쪽
in alium etsi meliore , intelligendum est deteriorem aut me- Iiorem,non quantulacunque,sed quadam tenus. Fieri enim possit,ut in tanto meliorem,aut ex tanto deteriori mutatio fiat, ut hanc ob causam liceat vel repente mutare. Intelligendum est, quadam tenus: iuxta illud, Paulo deterior cibus aut potus, suauior tamen meliori sed insuauiori,praeserendus non enim dixit utcunque deterior,sed paulo deterior, ita ob consuetudine paulo deterior ferri potest,non tamen omnino deterior.
Quandoquidem se iis qui bis in die cibiim capere con-
fueuerunt,o ij qui siemet,irepeminae mutationes, sones est debilitatem praestant oe eos quidem qui non consueueruntprandere , si pransi fuerint satim infirmosficiunt, toto corpore graues debiles pigros autem iis super etiam cenauerint,acidum eructantes, quibusdam autem etiam lηuida alui egestio fit cum praeter consuetudi, nem Neruriculus gravetur, assuetus super siccari, O noubis intumescere, neque bis coquere cibos e Confert ergo his exequare mutationem : dormire enim oportet , quasi noctem quae post coenam iam redierit bem quidem sine
flore,aestate sine calorebs vero non possim do ire ibi
Multam let tam deambidationem 'non stando, oberrauerint, carnarenibit,aut pauca, muri ne noxia:adbuc autem exiguum bibere, ton aquosura adhuc autem magis laborauerit huiusmodis ter in die cibum abude capiat, adhuc nagis, pirules, atqui plurimisiunt quifacileserunt, ter iudie multum cibum capere, quia ita assueti sunt erum
ij, tu soliti sunt bis cibari in dies non fuerint rans debi 'lesct infirmisint, ad Lis opus timidi, cardiastici, suspendi sane identur eis visicera, O mingunt calidum erchiorum, O deiectio oburit .suus da asitis os amarescit, O oculi excavant, tepora palpitat, extrema restigerant plurimi eoru, pra diu dimisierunt. 2 δ ρωμα cae oryax cenante aut gravant Ore, agrὸ in licto decubui,
85쪽
Bias lto magis quim si fuissent pransii Quando igitur talia
hae sunt beniualantibus, causa mutationis i otita, ἡ-ctus dimidiatae diei,neque apponere,neque detrahere utile in m videtur. Si igittar hie tota die semel cibum capiens, prater
consuetudine in acuatis vasis,csnauerit quantum consue
tierit,verisimile est ipsum, se tune ea impransus existetis do
luit,o debilis fuit, carnans autem tunc grauis erat, multo magis gravarisi auid pluri tempore inanitur Us,repentes deinde cenasset,adhuc lique magis grauaretur. ΡRobat primum, anos homines Ialdi repetinis mutationibus circa victum , deinde concludit argumentum . . Prohat vero illud enumerans modos praecipuos,quibus contingit, repetinas mutationes fieri, sones quae singulas mutationes sequuntur. Sunt qui semel in die cibum capere cosueueruli sui qui bis,atque etiam qui ter,aut pluriexatque qui semel aut pradent de non coenant,aut coenant, non prandenti Qui prandeant&nOceidni, hoc nostro seculo sunt multi antiquitus vixerat frequens tamen erat cosuetudo, graecis romanis, die aut nullo,aut exiguo cibo transgere,vesperi laute coenare. Proinde non dicit nisxas,quae sunt, si qui tantum solent prandere , coenent etiam ut dimisso etia solito pra dio,vtantur insistitacqna:sed qui,si qui tantum solent cinare prandeant,accedit quod ex iis quae dicuntur,intelligi ills issones poterunt:nam edemerunt,eorum qui praeter consuetudinem,post prandium cosue eum, coenet,& eoium, qui coenent post prandium inconsuetur nimirum augebutur grauabuntur S iactabutur in lacto, ac for-lia, rasse eruenibunt acidum ij vero qui utroque modo mutabun- tur,' quod bliti non prandeantvi insoliti csnent , subibunt utrorunque noxas. Itaque dicit,eos qui non solent prandere,&prandent, eos qualis solent cibos capere, ion prandent, utrosque lardi,non tamen eodemodo,ijlos enim fieri infirmos, ε debiles, graues pigros:quae nomina pigritiem dangore ex aggravatione significant: hos vero debilis infirmos &ad quod uis opus timidos,quod debilitatem proprie, atque expenuria fguificat, sed percurramus singula, ut ab illo dicuntur,
86쪽
dentes singulorum causas. Repenti iri inquit mutationes, eos qui non consueuerunt prandere, si praudet statim infirmos faciunt,& toto corpore graues, debiles, pigros Nimirum ut solita fiunt quodammodo naturalia, ita insolita sunt aliena,ac proinde cibis insolito acceptis,ut alieno podere gra
uatur ventriculus, accum eo totum corpus. Si autem insuper etiam cenauerint, cum incocto pribri cibo , nouus ingeratur,
fiunt acidum eructantes,&aliquibus accedit egestioli quida. Nimirum ventriculus non consuetus bis in die cibo intumescere neque bis coquere,sed semel, alia hora siccari, non potest nunc coquere,sed incoctionem incidit, humectatur acob id liquid incoctaq; quibusdam horum egerit. Neque sane
hi sunt cum quibus agitur pessi Meterius enim est vitiata retineri,quat, mox egeri. His dictis obiter docet modum curandi .eos qui satietate laborantiquod pransi fuerint praeter consuetudinem. Confert inquit his,exequare mutationem. Hoc est hanc mutationem a quatis sunt,alia causa contraria,aequalisscompensare:dormire enim oportet longum,quasi dormit et noctem, quae post cenam iam redijsset Nimirum quia cena laedi non solent,nunc autem laedutur quia prans sunt,faciant ut post cenam solent, dormiantque longum, usque dum coquant. Est
enim hoc mutationem aequare. Quia mutatio causa incoctionis it somnus vero est causa omnium maxime concoquens,si sit satis longus, Mi accomodato loco, hyeme scilicet in loco calido, state insigido alioqui somnus noxius uerit, crudi tates potius auxerit,quam soluerit. Nam per somnum, calidun naturale colligit sese in interna corporis, externa destituit:. Si ergo in hyeme locus frigidus quo decubimus sit profecto corporis habitus refrigerabitur multum tutis qbstruetur, quare
per habitum male perficientur concoctiones, oportunu manebit homo febribus putridis,ob cutis densitate . si vero in aestatest calidus,externus calor internum distrahet, interturbabi que concoctiones,facietq; incocta distribui,unde pigritie,torpore.&lassitudines faciet, homines etiam fibribus oportunos ob distributione excrementorum unaturalis caloris debilitatem. Si igitur ita dormierint multu seri poterit,ut coxerint adeo.ut possint etia cenate si tamen dormire no poteruat, dei
87쪽
bulent lante,neque fientqtii et S erecti,&postea ne qnet, aes non nisi exigaea; coetu facili ma. Nam motus ille non est tmesticax ad coquendum . quam somnus. Deambulant vero, vici,
bus descendata liundum ventriculi, quia in ore magis angit, R minus coquitur: lente vero, quia motus vehemens distribui Dcit incocta. Ne stet aulaequi,n. stat quieti, multo laborat plus, quam qui deambulant,&illa musculotum abdominis intentio comprimit alvu , quae si plena est, plurimu anguntur homines. Nec nent autem,ut dixi,exiguum. Bibant etiam exiguum n potu distendatur venter,& id minus dilutum solito, ut scilicet calfactus roboratusque ventriculus, coquat. Caueri tame hic dabet Ne quis lit,eorum quibus vinu acescere solet talibus enim satius sit dare decoctum aliquod calidum,aut stilatitiam aliqua aquam. Hanc enim ob causam, multi eorum qui tris cibi acescut,detracto solum vino, sunt curati. Nimirum vini corruptio Propria,aciditas est. Si itaq; statuerit qui praeter consuetudinem est pransus,ita ardetur. L detur autem Cinquit multo magis hic idem, si ter in die cibum abunde capiat, adhuc a gis,si pluries. Quanquam plurimi sunt,qui citra noxam,possunt cibos,ter in die abunde capere, qui scilicet assueti sunt, tali momenti est consuetudo. Veru S is inquit qui soliti sunt bis cibari in die,s non fuerint pransi,debiles infimi sint nimiru facultates omnes cibo recenti reficiunt Iad quod uis opus timidi.Duplici sane caiisa timidi sunt, quia se setiui debiles,quare aggredito audent, 'uia in spiritu penuria calidum innatum sese intro colligit in cor: hic vero motus timoris mes itiaeque motui est analogus ut ergo qui recenti cibo madent, sunt hilares animosi,ita qui penuria marcescunt,sunt tristes ai-midi. Sunt etiaricardialgici, id est dolorem oris ventriculi laborantes,quia ventriculus penuriam cibi patiens,conuocat undiq; excrementa Videntur etiam eis sulpendi viscera,videntur stilicet ursum contracta,quia,vas inanitis,velut convelluntur
ingui etiam calidu, chlorum,& deiectio illis exuritur, gabilis toto corpore acrior redditur, cu cibo potu non dilicii-mnquibusdam autem Mos amarescit, bilem effulam sentiente lingua quae acerramo sens est:& oculi excavent consumptione humorum spirituumq;: carni siccaticin qua ea pars omniu': citisi,
88쪽
e1isssime prodit quia externaru onmiu'umiditate spiritu ea a isti: elisiima.Tepora palpitat. palpuatione haud dubie hoc Ioco vocat pulsum. Non.n proprie palpitat hu tepora,sed arteriae in eis p tibiat,adeo cuspicue,ut ab ipsismet sentiatur,aut ab alijs videatiquod sane calidae fuligines, cxustas commotae bilis,illac ascendentis,calorem urente augendo,Dclut. Ex extrema Liri 'erantur,debilitat,naturali calore, aliquando etia ob mordicationem partium sentientiu,resumente ad interna, ut erigorem latet. Et plurimi eorum qui prandium dimiserunt, noposita ut cenare,quia illamet excrementa quae per inedia in ventriculum tracta sunt,fastidium faciunt,fine appetitu autem non possunt homines de lutire,quia vili longi gulae non mouentur si autem cenam grauantur ventre,aegre in lecto decumbut,multo inagis quam ii suissent pinosinsi enim pranssuissent, non redunddet, triculus excrementis, tque ita melius amplaettur,&coqueret.Concludit argumentuni a maiori,dicens, si igitur talia haec fiunt beneualentibus causa insolitae mutationis victis dimidiatae diei, neque apponere neque detrairere utile 'idetur intellige multum tepente, nam modicum repaulatim&apponere detrahere saepe licet. rursum: Si igitur inquit
hic tota die semel cibum capiens praeter consuetudinem,vacuatis vasis csnauerit quantum consueuerit, verisinule est ipsum si tunc cum impratisius existens doluit, di debilis static nans autem tunc grauis erat,multo magis gratiari videntur hic deesse voculae aliquot ad persectam orationem,mihi videtur supplendum,si coenaret lautius si autem auget argumentum plurite-pore inanitis vasis, repente deinde cinasset, adhuc utique magis grauaretur.Errant ergo medici nam huc tendunt haec qui postquam multis diebus fame macerauertit, repete deinde reiciunt aegrotos,cum neq; in nitiones neque repletiones, neque
aliud quidquam fieri repente debeat, iuxta id quo in aplioris'mo di,ubi ita scriptu est, plurimu ac repente vacuare aut replere,aut calfacere,aut refrigerare aut omino utcunq; corpus nouuere,periculosum est,&omne nimiu naturae cotrartu, quod vuro paulatim fit tutum est,tum alias, tum si ex altero ad alteram
89쪽
Eum igitur qui consuetudinem vasa vacua fudicon eis bacim die exaequari, ne seuore, sine calo n
sine laborer omnia enim haec grauiter iugerit, O cinnam multo minorem faces e quam consueuerit, neque siccam, sed modi humectantioris: post haec bibere nou aquosum neque minua quEm pro cibi ratione. sequem die, paucana prandeat, MIersim deducatur ad consuetudinem Quidam utem Vsorum haec eadem discilius ferunt, qui pie Ocboli parte superna sunt ibi vero abstinentiam praeter consuetu
'dinem pilisitos superiori parte melius ferunt omni equa ye ct cibum semel in die capere praeter consuetudinem faci lius hi μItinent Sufficiens igitur etiam hoc signum,s ma-
' imae mutati sues quae circa nostras naturas habitus ae
cidoni mo e morbosfaciunt. Docet quid agendum fit eis qti praeter consuetudinem vasa vacua fecerint, hic sane de ijs solum agens' ii insoli- ea cibi abstinentia id fecerint,verum4 ij qui euacuatione inanierint eade procirratio congruit nempe hac ipsa die exequari idest contraria causa com pensare,deuitando ingus, calore daborem omnia efiim haec grauiter tulerit laborem quide gavi in aphorismo dicitur ubi fames laborandum non est frigus quia inanitio perse sigida causa est,quare ambientis frigore accedente euenit naturalem calorem debili tari:calorem, quia debilem iam taedia factu exobiit naturalem calorem.Debet itaque qua': equis iciun a maxime sese continere, loco neque calido neque frigido vehemeten ut vel hac ratione Gllet quod in aphori simis etiam al:js rationibus indicauimus iuxta praecepta veterum medico im delegisse ecclesiam tempus quadragesimalis ieiuni; quidquid impii quidam haeretici dicant tempus sane omnium maxime caloris sigoris expers. Debent et qui praeter consuetudinem a prandio abstinuerint coenare Elito minus.&-stquenti die aliquanto pi prandcie, cita redire sensim ad solitam cibi copiam. Haec sane cst forma veteris ieiuniJ,antiquitus caim ut ferunt, usque ad coenam ieiunabatur .Ve
90쪽
ium D in ea sorma ieiunandi qua hoc tempore utimur . tentes prandio de abstinentes a coena,est idem praeceptum, pr terquam quod id quod de cinna hic dicitur, prandio sequentis diei est faciendum:nimirum quia insolito abstinuit a cqna I quenti die debet pranderem mus quam consueuit:contra sane quam nunc hominum vulgus facere video:volentes enim mox repenteque exequar ut Hippocrates dicit,tantophrs sequentidie accipiunt quantum priori videtur detractum Ueru id paulatim faciendum est,non repente. Sed quia haec procuratio curiosa nimis esse videtur pro tam leui causa, neque ea omnes indigent quod unadie aut etiam duobus ieiunaverint, sed j solum qui ita sunt natura comparati ut ieiunium difficile feraot.& eo plurimum tedantur, dicit qui sint qui ieiunio laedantur plurimum ij vero sunt qui superiori ventriculi parte sunt pr crocholi, hoc est ore vetriculi plurimum redi dantes bile amara. Illis enim maximus oris ventriculi morsus accidit quod cibo bilis non tempereturneandem ob causam linquuntur animo,
convelluntur,ac rigent, cibos deinde capere hon possunt bile prohibente. Sunt vero quidam horum reliquo corpore non aeque biliosi,quin etiam quidam pituitosi, quibus bilis crebro euomitur, non quod in toto homine redundet, sed quod vitiosa eis sit constructio viarum fellis,4 ea via quae a bilis versi. caducit ad intestinum ieiunum altius illis procedens, in ipsum ventriculum inseratur:alij sane vomunt crebre bilem quod tota corporis habitu sint bilios, utcunque autem pycrocholi sint dissicii ferunt ieiuisium easdem ob causas:Contra qui pituito si sunt superiori ventriculi partes nam ut diximus sunt quidam
pituitosi,qui superiori ventriculi parte tales non sunt)faciles tunt ieiunium,quia cibo minus indigent cum pituita ipsa pro cibo esse possit. Itaque non omnibus cum ieiunant est illa procuratio necessaria,sed pycrocholis. Vnde sortasse fit ut non omnibus qui ieiunio laeduntur alceata ieiunio abstinere, sed multi horum ieiunare teneantur,discentes a medicis, ut se debeant gerere,quandoquidem est medica ratio cauendi eas noxas, aut omnino aut magna ex parte hoc inquit 'ussiciens signum est, multum facere ad morbos hos aut illos contrahendos, qua