장음표시 사용
121쪽
in acutis est,excessurum. Praestat vero id in praecipuis&maxime necessari; passionibus ut in cibod potu motu &quiete fecit, somno ac vigilia nuc facit. Atq; adeo in his ipsis no omnes noxas percurrit sed eas praecipue quae ad victum referunt, ut cruditatem incoctione, quae vitia sunt comutationis albmentorum. Vigilia enim incoctione ciborum potuumq;c6coctilium facietis quidem somnus concoctione tantopere iuvat: atqui non solum ciborii, sed Iuccoru a quibus morbi fiunt, squidem dicebatur nuper, vigiliae coincidunt eis ob quas non coquitur morbus: & nimius somnus faciet ia non coctione so- tu visu moderatus est,sed excoctione etia,hoc est corruptione ea quae cococtioni nimiae succedit Nimiru si carnes mox ac Psecte elixati sunt igne amouentur esui erunt idoneae, paratae optime,sin alite tunc quoq; plurimu ad ignem nimisi detineatur,dissoluent plus aequo,& vitiabunt. Qu'd vitium vocat excoctio. Simile quiddam accidit cibis& potibus, ac succis omnibus,quibus nostra corpora alunt,per nimium nanum. Nimirinc non distribuani tempestiue per totu habitu corporis , quae oportet egerant, sed per nimiu somnu morent etia coecocti sint in intimis partibus,vitiantur,4 nerui imbibentes suciscos quos oportuit distribui ac dissipari emolliunt, unde compus dissoluit,& excrementa denuo estimant undique unde caput grauat. Non tam e has solu noxas' sc possunt afferre. Nyp ter haec vigilia affert aliquado deliri u 4 extenuatione partiu
dissipatione spirituu ac nimia siccitate: siquide primo cap. Pgnostici postmesi ima illa vultus signa dicit,interrogare oportet an vigilauerit homo, quasi ob vigilia illa omnia fieri possint
Iam vero sic innus quibusda occasionibus semper laedit,auget.Π.ri Fores horrores, frigora quin etiam febres nisi iam paroxysHi manifeste inclinet sed pter has occasones in morbis letha tib labore facit, ut pr mo aptior. secudae sectionis dξ, qa .s si parati sunt homines ad couulsiones , aut graues quascuq; cerebri passiones, haec affert,si internis infamationibus laborat,has auget. Itaq; pluri inamala afferre possit ni vigilia&somnus,suntq; ambo cum modu excedunt, non ut signa solu sedit causae etiamala. Hippocrates vero nolluit hic percurrere omnia, quia n5
122쪽
V LCE autem vinum o vinosum, O album Oil im, O quam mulsam, O aquam. oomeli, his signis oportet di inire in morbis
HActenus duobus libris est resutata victus ratio qua Cnidij medici utebantur,traditaeque generatim regulae,quas in eius institutione teneri oportet: hoc tertio de facultatibus earum rerum,quarum in victu acutorum usus est,agit, acturus
in quarto os modo Hippocratis est ille liber de morborum
acutorum speciebus sigillatim. Non tamen hic de omnibus agit,sed de solis potionibus:cum enim tres differentiae sint, potiones sorbitiones, tibi & ciborum in valde acutis nullus Hippocratis temporibus erat usus neque profecto est necessarius)sorbitionibus non adeo multis utebantur, sed ut omnium optima,ptissana, cuius ficultates libro secundo dictae sunt dissertisti me. Superest ut in hoc agatur de potionibus consuetae autem erant quatuor, Vinum, aqua, mulsa, oxymeli. Nunc multo plures sunt, nam serapia omnia, de quae tulepa, quae apozimata vocantur. Hippocrates ergo de dictis quatuor agit,&de vino omnium primo, cuius disterentias proponit in initio dicens,dulce autem vinum, vinosum,&album, nigru, addit,&aquam mulsam, aquam, Oxymeli, his signis opor, tet diffinire in morbis acutis, hoc est ex his quae de eorum facultatibus dicentur intelliges,ouo morbo acuto,' qua Occa sone,quocunque eorum opus sit. Hoc quidem est,quod lib.primo non longe a principio dicebatur, his verbis , praebere aut mulsam aut vinum, aut quodcunque magis quadrabit odsit autem accommodatissimum in singulis modis dicetur. His verbis citabatur loeus hic,qui nunc enarrari incipit. Mulsa aqua&oxymeli, aut differentias non habent, aut non tam intagnes quam vinum, proinde in hac propositione solius vinito. miuauit dicte. euuas.Quamquam Gai diminute atque inordi-
123쪽
nate id lactum putari quia non seorsum dicuntur disserentiae a colore,odore, sapore, substantiae modo &facultatibus, cum ex quinque his differentiae capi possint,& in i)s etiam differen-trj quae dicuntur ommittantur platraeque, cum vini russidis
ut,&rubri mentio non fiat. Verum. Hippocrates suo consueto
breviloquio utens,non persequitur omnes differentias nam neque in ulla alia disputatione consueuit artingit solum praecipuas,ut ex ijsaliae intelligantur.Nos ergo ordine perseqtiamur omnes deinde ij quas attigit Hippocrates, accomodemus Uinum ex dictis quinq; accipit disserentias:colore,odore, sapore, substantia, facultate. Excolore habet quinq; naalbu,sultiu seu
ruisum, flauu,rubrii, nigesu est:ex odore tres:na aut bene oles, aut male, aut odoris est expers: ex sapore quatuor: nam dulce, acidu, acerbum, aut acre, es vex substantia tres:na crassum aut tenue, aut mediocre ex viribus duas primu intelione aut remissone diuersas,quia est aut vehemens quodq; vinosum dicitur, aut aquosum,&quod oligophoru appellat, deinde multas alias ex differentia virtutum,quia diureticum est, aut facilitans sputum,aut adstringens,movensve aluum, aut somniserum,aut eo
coctionem insigniter iuuans, quaecunq; alia vinum praestare potest, siue bona siue mala:naniri caput grauantia, neruos tetantia sunt, alia plus alijs. Quoniam vero haec genera quinque secundum quae hae partitiones fiunt diuersa sunt, teque contraria, neque alia sub alijs posita,constat differentias illoruioLse mutuo comisceri,ut dulce,& debile,odoris expers, crassum&iuisum,aut nigrum: nigrum irasium& austerum:non tamen possunt aeque commisceri omnia , quia quaedam quibusdam necessario incidunt. Non enim potest album esse cras. sum,neq; nigrum tenue,potest tamen utrunque esse vinosum &forte, aκt aquosum debile, Macre, aut accrbum.Hippocrates,ergo saporum differentias attigit,quandoquidem dixit, dulce:& colorum,quandoquidem album & nigrum: & facultatis,
quandoquidem vinosum. Odoris non meminit, neque substantiae modi, quod haec cattera maxima ex parte consequantur.Al-ha enim tenuia, nigra crassa, plus minusue utraque sunt:sortia, odora,debilia inodora sunt. Colorum quodammodo omnium,
quodammodo etiam non omnium meminit. Nam primum quia
124쪽
Quidem vinum,album aut nigrum tantum est , deinde in albis
sunt,album,rusum,& flauum inm:gris,lubrum,&nigrum. Nominauit ergo primas differentias quibus continentur omnes, non tamen persequutus est etiam ultimas Dicens autem dulce vinosum videtur a methode numerasse,dicturus dulce&4cre,aut dulce& acidum vel aquosum vinosum;per contraria enim oportet procedere partitionem:caeterum non praeter methodum id dicit Hippocrates sed consueto breviloquio innues Plura quam dicantur: nimirum dulce&vinosum nominauit, ut contiaria,quod scilicet dulce non possit esse vinosum. Cum enim dulcedo moderati cuiusdam saporis sit soboles, non pintest quod dulce,non esse debile vinum. Hoc vero iuxta Hippocratis sententiam dici palam fiet mox ex ij quae subiuget, sed ex j quae antea cum diceret,ut minus quis dixerit mirabile
esse dulce binosum vinum repente mutata non idem posse. Nimirum ibi dixit mutationem talium vinorum csse noxiam. mutationes vero fiunt ex contrarijs in contraria.
Dulce quidem vinuyn minus grauat caputquὰm in sum O minus mentem serit, O magis deiectiones mouet per intesticum quam alterum. Facit autem Niscera magna, hepar lienem. 2Von est igitur conueniens Derocholis,
quia siticulosin est talibus.Verum se latuosum intestinis superioribus,non quidem inimicu intestinis infernis secunda rationsistatus Atqui non valde penetrans est status d dulei inosed moratur circa Dpochondria IEtenim minus hoc sWinas mouet quam vinosum album putum autem magis educit quod dulce est, quam alterum Et sane quibus eρο- tum siticulosum eIlla his minus quam inum alierum
educit. J Inoses homines raro solere amare vinum dulce, Si eos
sectione iblematu, veru hoc nothibet inebriari multo 'ino dulci:
125쪽
dulci: ipsa mei causa qua Hippocrates dicit, minus grauare caput quam vinosum, minus ferire mentem Nimirum quia debiliti ut moderatius, minus ferit mentem eadem mens
ra potu, quia dcbilius, facilius potatur ab ijs qui dulcibus delectantur. Pita pe potatur usq; ad ebrietatem:ob idqi quibusdam visum est, vinum dulce inebriare magis quam reliqua vina:falsum tamen est,si id in vini natura esse putetur,ac no p
tius in nimia copia qua ingeritur. Illud solum mihi videtur vere dici posse, quodvi de diluto Aristote.eade problem sectione dicit,nina irum tardius inebriare,tamen semel ab eo sectam, tardius ebrietate di solui, quia crassiores Erigidiores sunt vapores illius. Eade ratione minus urinas mouet, quam vinosum album, quia minus mouet urinas , magis mouet deiectiones. Vt enim urinae copia deiectiones minuit, ita urinae inminutio deiectiones augetiquam vinosum ergo album, hac causa deiectiones magis mouet quam rubru autem,aut nigrum,acidum,aut acerbum, quod haec album adstringiat Facit heparvi lienem magna, non solum quia flatuosum est,& eius status moratur in laypchondrijs, sed etiam quia haec intumestunt dulcibus, repleta siccis,atque adco schirros aliquando contrahentia, quia cum grata illis quae dulcia sint trahuntur auidius , d ponuntur tardius ob id non est conueniens pycrocholis, quiasticulosum est talibus. Cum enim dulcia omnia facile mutentur in bilam, male permeent per hepar replent illud bile: quare biliosi plurimum ab illis laeduturi, atque ita a vino dulci, quod velut inomeli est bile aucti,siti maxima torquentur, multo sane magis, quam si vinoso, teretur. quia etsi hoc calidius est, tamen minus moratur, in hypochondrijs Verum S fatuosum est intestinis superioribu : statuosum sane, quia crassum, non admodum calidum, superioribus autem intestinis, quia fiatus a vino dulci, non admodum penetrat in intestina humilia, sed moratur circa hypochondria qua ipsa causa vinum tale non est inimicu intestinis infernis secudum flatus rationem ,hoc est, non ut res alia quae fatuosae sunt noxiae sunt intestinis in sernis, ita hoc, sed fatuosum cum sit, non illa laedit,neque in serni ventris dolore mouet, scilicet, non in illu penetrat:sed neq; si penetraret, herim multum:cum enim ex vino a. non est frigidus,
126쪽
ob id ipsum neque grauis deorsumq; tepens, sed calidus Ie-uis resupervolitans: non ut qui ex vinosis,qui in caput copiose fertur,sed magis quam qui ex aqua qui in intestina ima deuoluitur, dolores nonniiquam acerbos ciet. Nimirum quidquid gignitur, reffert naturam eius ex quo fit, ex vino ergo flatus,vileuior: calidior quam ex aqua fiet, S proinde itestinis minua inimicus. Minus urinas mouet inquit dulce vinum,quam vi- nolum album Addit quam vinosum album, non arbitror,insinuans, dulce omne esse nigrum, ut Gale parum sibi constans dicies sunt. n. quaedam dulcia etiam ruit a sed quia quod nigru, et si sit vinosum,crassiti ei gratia,&vis adstringendi quae illi inest,
non valde movet urinam, Momnium maxime urinam mouens
est quod pariter est album acre, quia illud est omnium, que tenuissimum calidissimii,& utraq; est causa magnae pen
trationis,& mouendi urinas. Nam 'uod album est: aquosum mouet urinam, quia tenue, ut docet Gal.lib. de cibis boni mali succi, tamen urinas mouet minus qua album vinosium, non tentat caput, ut illud. Itaq; duplici ratione urinam mouet album&vinosum Sputum vero educit magis quod dulce est,quam alterum: quia dulcia ut hepati noxia, ita thoraci amica sunt,qua propter utimur ad eius morbos tam multis serapi j scum melle aut saccaro paratis. Verum quod Hippocrates addit,est maxime notatu dignum,Et sanesinquit quibus epotum sticulosum est, his minus qua vinu alteria educit, sputu scilicet educit,minus quam vinosum itaq; vinu dulce sputu facilitans
est,tyij qui bilios sunt, hiliosa cacochimia in thorace laborant, ut qui biliosa pleuritide, perineumonia, aut destillatione, quibus scilicet epotu est siticulosum, minus educit sputu quam vinosum quia calfacit hepar,auget bilem,resiccat pulinone, redditq; morbulsccciore. Q iod sane idem in alijs omnibus dulcibus potionibus Meligmatis cauendu est, neq; indistincite, quibuscunq; solitum facilius educi volumus, augere oportet eligmatum, revina, copiam, sed qui isdam etiam quibus scilicet thorax plurimum calet, ina par biliosum est,ex biticilius detractis illis omnibus. Maia sola aqua, aut etia decocto hordeo Ego saue talibus sola aqua calida concoctuendi I, iti',
127쪽
Albim autem vin m vinum audatu quin, H tuperatii plurimis. maximis ires,iu dulcis vini enarrarione,ad vesica veνδ vino altero magis penetrat, diure-rierexissens, iraterfluere, aptum semper multii coortin talibus morbis setenim es ad alia minus idoneum qua alterum sit 'ed ea purgatio qua per esca ab ipsost, liberat,s propedatur quale oportet. Hoc quoque dictum erat,vi caetera de vino albo vino.
so, in sermone de vino dulci verum non inutiliter repetitur quia haec est maxima utilitas huius vini, ut scilicet urinas moueat.Quare multu consertin morbis talibus,quibus scilicet expurgatioire per urina opus. Etenim etsi ad alia minus idoneum sit qua alterum,ad excreandum scilicet laxanda alui, sed ea purgatio quae per vesicam ab ipso fit,liberat, si expellitur quale oportet.Hoc est si expellatur quod expelli oportet. Non enim omnes qurbus expurgatur per urinam aliquid , iuuantur ea expurgatione,sed quidam plurimum laeduntur, ut qui diabere laborant,ut qui ardore urini, ut qui vulceribus renum iescae,ut quibus pleno adhuc corpore,neque missione sanguinis aut per aluum expurgatione praegressis,diu retica proponantur. His sane non conseret ea expurgatio,quia non expelletur,qua Ie oportet.
Bona autem hae signa sunt, utilitatis noxae vini,qua
incognitafuerunt,mesenioribra. SIgna utilitatis noxae vocat,ipsa facultatis quae singulis vani generibus insunt,disserentiam. Quia qui ingulorum facultates nouerit, facile possit iudicare quibus quodcunque prodesse, aut nocere possit.
Fulvo autem vino. nigro ijstero in his morbis actae utipo sues capitisgrauitas non insit. neque mentis percu Iij,neq;spotumsursum ferri prohibeat, neq; rinasupprihiatur,desiectiones autῆ humectiores, ramusore sint .
128쪽
In his oportet praeeipue mutationem ex albo facere,oe quaecunque his semilia sui.
M Irum est , ut sibi ipsi contradicat Gale intra paucas lineas,in huius dictionis enarratione,dicens primu , vinum quodcuq; dulce est,statim esse nigru:ac paulo post addes, fulvu ut nigrum duplex esse, dulce, austerusquin lib. de cibis boni&mali succi dicit emolites vinum esse fulvu&dulce,atqui res ita habet,experimento enim cuiuis constat: cuoccurrant saepe vina e arborum genere dulcia:non sane,ut arbitror,neque quae exacile alba,neque quae omnmolaua,sed quq ruffa,crassa, turbata Possunt itaq utraque esse dulcia fulua nigra,possut et esse austera tu austera sut,dicit Hippocratesad diarrhaeas Maidyseterias esse utilia: ga adstringetia sunt Atqui constat cum utraque austeritatis gratia, ad has passiones utilia sint,multo magis quae austera: nigra quia crassiora sunt siculentiora. Neque sane quia austera, acida etiam ita affectis utilia sint, quia acida sunt tenuium partium & rodentia , austera verb, multo magis quae acerba,crassarumn adstringentia. Dicit itaque in diarrhaeis,ubi deiectiones humidiores', in disenterijs ubi rarrientosiores,oportere maxime mutationem facere ex albo vino insutuum aut nigrum austerum i&alia quaecunque his similia sunt, hoc est in reliquum victum curationem adstringentem . Non autem dicit id simpliciter neque omnino, sed nisi adsint quaedam quae prohibere possunt. Primum si capitis grauith non ausit, neque mentis perculso'. Sed dices album vinosum grauat magis caput, aeniat mentem quam nigrum austerum , haec ergo non prohibent quo minus ea mutatio fiat. Certe non dicit Hippocrates hoc quassat iussit grauato capite isente perculsa,vt quociique vino albo quam nigro iustero sed quasi satius sit uti albo oli. gc photo , quippe quod urinas multum mouet iaput minime tentaria iit quasi fatius sit ad aquam aliquam, aut decoctu niacommodatum hominem transferre, quam ad nigrum austeis.
Addit , neque sputum sursum serri prohibeatur, sit scilicet morbus in quo efferri sputum opus sit , non os ratur, in talibus enim plurimum laedunt acerba omnia , haec enina
129쪽
thoracem adstringunt,&neque ut dulcia laxando , neque vequaedam acida incindendo,possunt sputum iuuareJed omni rattione prohibent. Rursum addit neque urina supprimatur,s enim supprimitur , satius sit uti albo vinosis, aut si hoc obia brem timeatur,albo oligophoro,ut urina fluat. Mictionis enim suppressio auget deiectiones, copia minuit Neque sane his omnibus exceptis, utendum est ad dictas passiones vino austero nigro sed cum opus iam est adstringendo curare. Saepe enim permittendum est fluere, si nondum satis minuta est copia deuacuatur adhuc qualia oportet, cum sitiere iam est animus in diarrhaeis incipiendum ab extergentibus est,&a mordacitatem prohibentibus . adstrictio en in iudicatur ab ipsa affecti ne,affectionis autem iudicatio etsi intentione est prima,ordine tamen operandi est postrema, fierique debet satis prius ij quae a causa indicantur. Tunc itaque oportet in diari haei dylenteria mutationem ex albo vino facere, 'uaecunque his similia sunt,cum ad adstrictionem conuertimur.
I Io vero insuper intelligere oportet aquosium vinu upernas partes omnes ct eas quae circa vesicam sunt, inusiadere , tr m quod meraciuta partibus qua circa intesti
num sunt magis prodesse. SIue aquosum dicatur quod dilutum siue quod oligoph
rum.&meracius quod non dilutum siue quod vinosum verum est', dicitur, aquosum supernas partes minus laedere quod caput,nertiosque non tentet . . ad partes etiam circa vesicam esse tutius, quod minus mordeat aut exulceret,verum intestina non iuuare, ut meracius: haec enim cum frigida sint&α- carnia,aca calidis visceribus remotiora, delectantur vino meraciori, aqua vero aut etiam valde aquoso vino offenduntur. Haec vero pluoaut minus fiunt pro cuiusque naturavi confite-tudine. Melicra-
130쪽
Melicratum autem epotum per totum morbum in aeutis morbis omnino quidem mcrocholis , O magna vi
scera habentibus,miuuaistile est, quam alijs qui eiusmodi
non sint. MElicratum hydromeli eadem res est,puta mulsa, tametsi apud autores nunc occurrit hoc nomen nunc it.
Iud, compositiones diuersat ut res diueris esse videri possint: tamen ea compositionis differentia non admittit res alias, sed solum consistit in diuersa proportione aovae: metis,aut diuerso modo parandi haec, ac pioinde non facit ut melicratum hydromeli res diuersae sint, sed ut multae sint disserentiae,siue melicrati,sue hi di omelitis, denique mulsae. Differentiae vero ex tribus pendent:prima ,ex aquae disserentia,quod accipiatur piuuialis,aut fontana secunda, ex modo parandi, quod coquatur , aut citra elixationem fiat ablutis fauis: tertia, ex diuersa quantitate mellis ad aquam Antiquis parabatur mulsa ex pluuiali aqua reponebatur ad usus: iam vero non utimur, nisi facile parabili ex aqua fontana,neque seruatur diu,sed quotidie paratur Neque sane meo iudicio agitur deterius, quia pluuialis aqua non probatur,nisi aestiualis, ea vero quia calore est velut elixata. Itaque fontana elixata pluuiali aestiua non erit inferiornelixatur vero cum fit mulsa ad ignem. Cruda etiam paratur nunc,&seruatur ad multos usus,domi apud illos quibus multum mellis est,&fauorum. Ex quantitate aquae&mellis insinitae differentiae fieri possunt,trium vero meminit Galenus dilutae, meracioris,&mediocris In nulla tamen harum certa mensura est, sed
mediocris mulsa fere est , quae octo aut decem, aut duodecim aqui partes accipit:quae plures, iam est diluta: quae pauciores, meracior Accipit autem aliquando tantundem aquato mellis,aliquando etiam centuplum, tanta mulsae distes entia esse potest. Dicit ergo nunc Hippocrates mulsam epotam per totum morbum in acutis morbis, pycrocholis, magna viscera habetibus minus utilem esse, quam alijs qui tales non sint Galenus intelligit hic sermonem haberi de solis ijs acutis qui tam breves sint, ut possint transigi cum sola mulsa, quia alioqui no accipiatur