장음표시 사용
211쪽
se, ex causa quam in commentatione reddidit , facile intelligitur.
Si febris eorripiat veteri stercore non subeunte, aut ei qui cibum paulo ante acceperit sue cum dolore lateris , siue sine eo,quietem agere opinat, que dum descenderint
priores cibi in aluum Potu vero utaturivmelite cum autem ad lumbosgrauitas deuenerit, clystere timer inferna,aut purgare pharmaco. Cum autem purgatu fuerit,cibare Arbitione primum, inpotu melicrato, deinde cibis or piscibus coctos, O vino aquoso ad noctem pauco, interdiu autem me crat aquoso cum antem status graueotentes
prodierint ut glande aut clystere utendum. in iuus es ,redpropinantes umesi,donec descenderint in aluum deinde clystere subducere Ois vacuo ventre febris ardens superueniat si tibi videatur pharmato Hibene babet imetra tres dies non expurgare, sed e qua tri Quum autem expurgaueris sorbitionibus uteris obseruans febrium exacerbationes,ut siqua exhibeas eu sunt, aut futui a Gρ
principio.Pedibus autem diuidis,neque potum,neque sorbietionem neque aliud quippiam huiusmodi da. Verum maaimum boc esse ducito, sηDuare donec valde calidi facti
sint. εἰ que tunc quod ille en tribue PDrunque enim en numfutura macerbationis Febris,pedumfrigiditas . Si vero in hac occasione tribueris omnia, plurimum errabis, Morbum enim augebis non parum. Cum autemfebris demnit,pedes contra calidiores fiunt reliquo corpore Augetur enim refrigerans pedes accensa ex thorace in caput remittens flammam.Toto autem calore acerbatim sursum accurrente,ct ad caput eabalante, nerito pedes figidi unt,e carues neruos natura cum sint, adhuc autem cum longe absuid locis calidissimis refrigeratitur, collecto calore ad
212쪽
ad thoracem: rursum eadem ratione, cu soluitur febris, O in tenues partes dirim:t,ad pedes calor descendit. Hoc igitur tempore, cu ut thoraxo ipsorum refrige atur. huius
causa dandus ciba ,s cs m pedes frigidifuerint, necesse e Icalidum csse ventre,ci ' niusto fastidio ple vim, hypocho
drium saeviuvi, ae Lemnem is opis ob tuγbationem interiorem, itiuationem mentis, O dolores, trahitur vomere uis, cum prava muerit, dolet. Calore autem descedente in pedes, urina exeunte, etsi no sudet orania demimi. H c igitur tempore oportet sorbitionem dare, alioqui permitiosa fuerit. QVidam neotericorum hoc loco desinunt hunc librii co .
mentariis prosequi, reliqua Hippocratis non esse aflirinaliaci quibus Galenus ita faciendi praesticitan am,utpote qui
ipse,partim ut falla partim ut inutiliter repetita, partim ut inepte consuta omnia fore quarti huius libri, refutat.Mihi vero non is ei allimus sed omnia, ad calcem usq; ibri enarrare: neque enim recte consideranti tam indigna Hippocrate visa sunt mihi, quam Galelao, qui non in hoc opere solum, sed in
alios multis, multa ciecit immerito. Non nego longiusculam hanc orationem quam nunc praescripsimus,nihil continere noui, sed repetitionem esse, quorundam quae in primo libro scripta sunt ieis omnes repetitiones, vel inutiles,esfiniretjci edae ab autoribus, Deus bone quam multa ab scriptis Aristotelis,
autoris alioqui, breviloci, methodi causa commendatissimi,rei)cerentur. Non sunt reiiciendae tamen, quinpotius familiarissimae sunt bonis omnibus autoribus, ad distiplinas accommodatissimi repetitiones, operibus iam ad finem properantibus, praecipue si prius dictis aliquid addatur lucis velut certe nunc fit. Non enim repetit utcunq; a , sed quq latra dicit apertius quoru da et reddit causi Verii quonia repetitiones sunt non adeo longis indigebunt commentariis ed breui enarratione. Dixerat primo libro si nuper passo cuipia, latui ouere haud quaqua purg to ebris,vel cu dolore, vel sine dolore, incaeperit, a sorbitio iactati spe teperadu, donec cibu ad insernam intestini parte dei cedisse, c6:ectatu si odi ymel ite in potu vici
213쪽
utendunt .Et paucis interpositis dicit. Si vero non sub j vetustus cibus ei qui recentem acceperit, si fortis fuerit, aetas vrgens,clystere uti,sin autem fuerit debilior,glande uti, nisi sponte exieri bene. In hanc ipse in sententiam dicit nunc Si febris corripiat veteri stercore non subeunte, aut ei qui cibum paulo ante accepetit, si uecti dolore lateris, siue sine eo, quiete agere oportet usq; dii descenderint priores cibi in aluum,potu vero utatur Oxymel ite cum autem ad lumbos grauitas deuenerit clystere uti per inferna, aut purgare pharmado. His duobus locis eadem sententia continetur,nimirum cui cibus recens non descenderit, aut vetustus in intestinis abunde haeserit non esse offerendum mox alium cibum,neque aliis avx:liis insta dum sed conandum esse prius quam osteratur alius, ut prior descenderit idque fieri potu oxymelitis atque adeo si fieri possit, ut ex intestinis subducatur, idque fieri clystere aut glande sed quod
primo loco dixit. vel cum dolore vel sine dolore, nunc adiecit, siue cum dolore lateris. Nimirum de dolore lateris primo quoque loco disserebatur. Quod primo loco dixit, sorbitione tantisper temperandum hic dicit . quietem agere oportet ut mihi videtur, significantius multo, non enim a cibo soli im ob facietatem Malui repletionem temperandum, sed ri missione sanguinis,Z aliis multis auxilijs Qt gre melius dicit quietem agedum Quod primo loco dicit,donec cibum ad infernam intestini partem descendisse coniectatum sit, nunc dicit, ex symptomate accipiens significationem cum autem ad lumbos graui- tas deuenerit. Nimirum dolor grauans in lumbos descendens,
fgnificat in in sernam partem crassas cibi partes decubuis Verum quia hoc non solum ob seces fieri solet sed ob malos etiam succos qui morborum causae sunt,in insernas partes incumbenties,Z id cum fit non clyster solum, ut ob seces, sed expurgatio etiam per pharmacum desideratur, quanquam primo loco tu serat cui non subiit vetustus cibus clystere aut glande solum uti, hic addit, clystere uti per inferna aut purgare pharmaco. Nimirum cui ad lumbos grauitas deuenerit, si id ob seces factum sit clystere si ob succos qui morbos pariunt, pharmaco indiget. Rursum paucis quae ad victum eorum qui pharmacuacceperunt pertinent interpositis, repetit Hippo. Hanc ipsam
214쪽
sententiam,vt primo lib. scripta est, dicens, Cum autem flatus graveolentes prodierint, aut glande aut clystere utendum, sin minus cessare,propinantes oxymeli,donec cibi in aluum descederint,deinde clystere subducere. Nimirum flatus graveolentes ignificant seces in aluo putrescentes,tunc ergo utendu clystere aut glande,si sortis si aegrotus,clystere,si debilis glade. Sin minus dicit hoc est si nondum descenderant ad aluum cessare hoc est, ut primo libro dixit, a sorbitione tantisper abstinere, propinantes solum oxymeli, hyeme calidum aestate frigidum ut antea etiam dixerat deinde clystere subducere. Itaque haec omnia in eandem sententiam dicta sunt,& licet alia ex aliis explicare. Caetera etiam, quae de victu expurgatorum dicuntur hic di ciba sunt primo libro . Ibi enim ita scripsit Postea vero mane potiones dandum, vel peri ad cibos transeundum. Nunc in
hanc ipsam sententiam dicit,cum autem purgatus fuerit, cibare sorbitione primum potu melicrato, deince cibis&piscibus coctis, vino aquoso,ad noctem pauco intcrdiu aute melicrato aquoso. Nimirum lautiorem coenam instituens dicit,cibis, idoneis scilicet, ut ouis recentibus, aut pullis galinaceis, ut unum autem cibum exempli loco nominans, dicit, ii scibus coctis: vino aquoso,ad noctem pauco: Instituens vero potionem mane propinandam, dicit, interdiu autem melicrato aquoso. Obiter monet Hippocrates quiddam ad tempus expurgandi spectans, dicens, At si vacito ventre febris ardes superueniat stibi videatur pharmaco uti, bene habet intra tres dies non expurgare,sed vel quarto Huius causa paulo infra hoc ipso libro dicetur constabitque ex ipsis autoris verbis prohiberi expurgationem primis diebus, quod vix unquam in illis appareat concoctio. Nain primus impetus febrium acutarum est quatuor dierum , ut in prognostico dicitur non est ergo expurgandunt ante quartum , ne sine concoctione expurgecur Constat vero admonitionem hanc non tollere alia artis praecepta, si scilicet ne tunc quidem expurgandum sic semper, sed cum natura non valet perfecte iudicares, atquequbd antea etiam expurgare liceat si turget materia Nam medicari oportet in valde acutis,si materia turget, eadem die, quia tardare in talibus malum est.
Verum cum Hippocrate dicat, at si vacuo ventie Lbris ardcs
215쪽
superueniat,s tibi videatur pharmaco uti, aperte insinuat,plenitudinem ventris pharmaci usum prohibere, conandumqtiet esse,ut communis vocata materia,quae in ventriculo Maluo cotineatur,evacuetur prius,qua ad pharmacum perueniatur. Reliqua omnia dictionis huius pertinent ad horam exhibendi cibum,continentque aihil aliud qua quod in aphorismo dicitur In accessionibus abstinere oportet, nicibum dare noxium est. Praeterquam , hic explicat,qua accessiontina partem maxime cauere oporteat, nempe ipsam inuasionem paroxysmi, qua solent frigere pedes, reliqua extrema. Itaque repetit hic trodprimo loco dixerat his verbis cu quidem pedes frigidi sint,
abstinere oportet a sorbitionis exhibitione, praecipue autem a potu abstinendum: maute calor ad pedes descenderit, tunc dare,&putare plurimum poste occasione in omnibus morbis pricipue autem in acutis Eandem hanc sententiam edisserit nunc,&multo fusius,reddens omni u i caiisas Veria cudicit, cum aute expurgaueris sorbitionibus uteris, obse tuas fibri uni exacerbationes, ne intellige, non esse obserua das, nisi cum quis expurgauerit,semper enim,&ante& post expurgationem, in vitius institutione,ea regula teneri debet, sed solum trafitionis gratia dixiste,cum autem expurgaueris. Qua vero dicit eis se sunt aperta satis, prae ei qua ii pii mo libro satis enarrata sunt Postrema dictionis Verba indigent consideratione. Vbi dicit, calore autem descendente in pedes, Murina exeunte, eis no sudet omnia de nunt, insintrat his verbis,quod res habet, instigii loruna paroxysmorum solutionibus, euenire, quod in totius morbi iudicatione solet,puta laxari poros,& vias per quas
euacuantur excrementa, naturam ad ei iacuationes conuerti,
contra in principiis adstringi, retineri omnia. Sed in totius morbi principio&fine litui secundum totam morbi materia, in accesone quacunque,secundum potionem quandam. Vtergo totus morbus acutus maxime magna aliqua euacuatione
iudicatur, ita accesto quaecu noue euacuatione quadam, plerunque uuidem sudore,sed iitra sudorem aliquando, urina exeunte,& euacuatione insensi per cutem facta. Vrina vero piae risque in remissione paroxysmi redditur liberius, iucco qui febrem facit magis tincta in inuasione aut retinetur, aut redditur
216쪽
tur tenuiora aquosior. Quod aperte indicat retentionemrius in principio agitur,& remissionem quae in fine Noa fit autem ea remissio solum per urinam, sed versus quaque,proinde: in sensilem euacu vionem etiam augeri est necesseri non sudatur verum apparet multo magis in urinant in euacuatione euideliori inibusdam autem alijs aluus tunc laxatur, aut vomitus succedit,quibus morbi causa inclinat in ventrem.
Quibuscunque autem sempe aluus in febribu bini l
da ea , his insigniter pedes calfaciens tegens ceratis fascissi buoluens anima deuerte ne sint rigidiores reliquo corpore.Calidis autem exissentibu4, at actionem nullam adhibe,sed construa ne refrigerentur potu alia γtiquam paucissimo,aqua filio, aut melior ato. R Emisse admodum intelligit Galenus ac cum eo alij enarratores , Hippo.nunc docere rationem curandi profluuium alui ex frigore pedum orti. Ridiculu.n.si de acutis cuχ6tinua febre morbis agens, ad alui fluxum ex frigore pedum diuertat,traditurus curationem, de facit imam vulgo cognita. Haec cum ita interpretentur, merito censent tam leuem,& intepestiuam praeceptionem Hippocratis non esse Verum longEaliud agit Hippocrates Nimirum cum tractationem de singulis morbis acutis in hunc quartum librii destinauerit,& de quibus da antea egerit,perila persequi alias acutorum species, persequitur autem species non ta exacte qua posteriores , eas quae propriis differentiis accipiuntur, sed more vetustissimoria in modos quosda potius morbotu, quorunda insigni symptomatum concursione acceptos.Nam ut initioiperis monuimus eo seculo non venerant morborum disserentiae ad tam exactam partitionem Nos verbitraque ratione frui volumus, in praxi enim veteres hae obseruationes, spe erunt utiliores tria. cta recentiorum argutia Quid ergo sit quod velit Hippocrates iam dicamus. Quibusdam acute febricitatium accedit profluuium alui perpetuum . Qui sane casus diffiicilis est, peri-
217쪽
culosus maligni enim morbi suspitionem facit quaecunque
euacuatio assidua quae principio assidet: quia euacuationes saperuenire oportet suo tempore , non a principio comitari. Ita sunt quaedam febrium pestilentium, quae sudatoria vocantur,quod pereas assidue sudent aegroti,cum exolutione tamen virium, nulla conferentia: Ita etiam pestilens costitutio,quae luperioribus annis, in Hispaniae quasdam partes grassata est, neque adhuc celsauit, cum alui profluuio inuadebat. Nimirum malignitatis morbi, magnae affectionis ficultatis, est intempestiue vacuati , nam cum morbus mitior est, aut facultas milius grauiter afficit,tenet natura familiare sibi ordine, retin edi, ac coquendi, antequam evacuet. Verum a principio, ac continenter fundi venenosorum excrementorum est, praecipue si notae aliae graues accedant, ut langores,nulla conferentiae,& malignae qualitates eorum quae euacuantur,&grauia alia symptomata. Velut nunc, qui cum febre continua habent continuum etiam alui fluxum, hac ipsa causa agnoscuntur grauiter aegrotare siue diar haea siue dissenteria is fluxus sit Maligna enim causa morbi significatur,quae instigat,&langor facultatis, quae non potest ferre. Verum si accedit frigus extremorum,multo maior malignitatis est iam significatio. Nam utrique causae attestaturea frigiditas, nimirum maligna putrescentia succorum in visceribus,aut ulcera,vel inflammationes magnae, doloresve graues intestinorum,hec omnia,calorem ad interna cogunt accurrere, destituere externas partes: porro calidum ipsum, quo est debilius eo a leuiori causa cogitur ad internas partes accurrere,o externas deserere. Itaq; frigus extremorum S debilitat ii & malignitati attestatur. Hoc casu maxima cautio est , omni rotae curare,ut calor quacunq; ratione reuocetur &partes quacunq; arte in calore alijs partibus atq:rali, contineantur: quates ictionibus, ceratis, fascijs, quibusvis alijs calorificis admotis. Nam etsi si gus illud pedum causa non est morbi, sed signum alum, symptoma,tamen tollitur, reuocatione caloris spirituum quam &sanguinis nihilq; magis ex usu est, quam ea reuocari. Quia nihil est quod magis noceat, quam illi in interna concursus,quia instaminationes Malias omnes viscerum as
factiones auget, ipse calor,constipatione illa, sbi ipsi suffocationis
218쪽
tionis causa fit. Itaque tollere frigus pedum conamur non ob ipsum frigus , sed ut haec violenta calidi delatio ad interna, prohibeatur. Nihil ergo maiori studio agendum in omni febre maligna,quae ad hypiriae gesus reseratur.Quin etiara quacunque alia occasione, etiam leuiori per morbum extrema fit. geant,concalefactio eorum, ex usu est. Nam: in febris inte mittentis inuasione calfactio extremorum paroxysmos contrahit. Sed nunc de malignis cicutissimis febribus sermo est in quibus expedit, si pedes seigidi sint calfacere: Si vero calidi sint,nullam calefactione oportet pedibus adhibere,quia si fuit aluus copiose calidis pedibus non interna inflammatio,aut illismilis affectio sed vehementia febris, colliquescentia significatur Constat vero hanc admotione calidorum auctum iii:ueque tame proinde oportet frigida admoueri pedibus, ne calor urens in interna repellatur in colliquantibus enim febribus, corpori quod est inter inguina δὲ alas , melius admouentur frigida quare neque calfaciendum neque refrigerandum tunc
temporis est, sed conseruandum,ne refrigerentur. Potu autem
inquit ut quam paucissimo,aqua frigida aut melicrato,iuxta phrasim qua toto hoc libro usus est,uidetur hoc de cibo dici ut significetur nullo alio cibo viedum esse toto morbo, qua aqua, aut mulsa.vnde constat apertissime, eum agere de morbo, qui sit exacte acutissimus,4 intra quatuor dies iudicandus, qualis profecto suerit, cui ob malignitate morbi cum alui profluuio, a principio pedes frigebunt , non tamen cui ob frigus pedum aluus fluet. Sed praeterquam quod iuxta morbi constitutionem recte hoc dicitur ut de cibo,ut de potu etiam intelligi debet. Nimirum in profluuijs alui exiguo potuitedum est, quia cum largo copiosius Luci Verum in his quae cum ingenti febre fiat, periculum est ne potu destituti, magis colliquescant proinde
iupplem hoc qualitate debet atq; is qui datur, frigidus actu dari,atq; si sit eius copia,niue refrigeratus. Recte ergo colati uti potu quam paucissimo, quia morbus est larus,srigido, quia ex colliquescentia corporis:aqua sane,si fluxus sit biliosus: mulsa sie, falsa pituita. Hanc eandem rationem potus instituendi,teneri censeo in stranguria qui ex ardore urinae initium cs petita Tutius enim mordacita emendabit qualitate, qua quantitate,
219쪽
h c enim urinae etiam quantitatem auxerit, ac proinde
Quibita in Iebi ibus alius hhmida, ct me tumbata, multi ex resibus ocos aulerunt, uares scalpunt, grer pondent ad interrogata,ipse aute ex se ipsis nihil dicunt couervensa identur itaq; mihi talia melancholica esse. Talibus igitur ita se haberibitis , si aluus humida fuerit ac colliquans,videtur mihi orbitiones figidiores ira sesiores prodesse, Ppotiones sistentes,νmosiores magis qua ad ingentiores. Cognosci ex modo delirandissipeciem succi, ob quem deliretur, non est nouu . a ille scripsit desipientiam cum risu esse securissima, quia ut dicit Galenus, angia ineae affectionis est. Vt igitur desipientia cum risu, ex sanguine esse cognos
citur,ita quq cum taciturnitate, tetricitate, agnoscit esse ex melancholia .Est vero melancholia succus, qui omnium maxime mentem tentat,quod vel inde agnosces,quod is solus, citra cerebri phlegmone.& citra labie,putatur posse facere deliriuperpetuum redundas solutaui agitatum.Constat verb,agitatu quam quietum,merito magis tentaturum mente, ita enim copiosus transmittit in cerebrum nigri vapores . Ut igitur citra febres,sola elacholiae redundantia,delirium selet faceres, ita per febres,etiam sine inflamatione,quod si moueatur, cum minori etiam redundantia id faciet . Cum igitur febricitanti alitus est humida, mens turbata, sunt pigre respondentes,&ex se ipsin nihil dicentes quod opportunum sit, congrues,scire licet melancholiam esse in hornine, lucesse dirigendum consilium curantis: idque siue phreniticus sit, deliret perpetuo ac ipse alui fluor perpetuus sit siue aliquando accedens siue tunc deliret solum,cum aluus fluit,vi cum ea sistitur redeat ad mentcm. Vidimus en inviton ita pridem Maegrotantem, cui cum alioqui mente constaret cum alui instaret fluxus mens turbabatur,& delirabat,ut d litium accedens, instantis deiectionis
220쪽
nis medicis significationem preberet,neque fallerentur: G autem hoc melancholicum constat, quia nullus alius succussori agitatione delirium facit. Sanguis enim: pituita non nis cum
in cerebro creant phlegmonasibilis etiam putrescens toto corpore solet deliria lacere in maximis febrium incrementis melancholia vero etiam citra putrescentiam mittens vapores incerebrum,atque ita loco mota solum,& flues. Itaque omnia hir . . tutandi sunt melacholica. Si cum febre diliratur perpetuo cutaciturnitate isellitia, necesse est sit duorum alteru,aut phrenitis melancholica aut complicatio sebris cum melancholii, mani ave: Si vero deliret non perpetuo sed cam quit alvus,motio melancholiae faciet delirium,si sine febre id accidat melancholi mitioris si vero cum febre,vstae,&quaecu colliquia , tia generetur,ut in aegrotante fiebat cuius memini:colliquesce. bat enim pariter, quod deiectionum graveolentia declarabat.
Talibus igitur inquit ita se habentibus,si aluus humida fuerie&colliquas, videtur milii Arbitiones frigidiores&crassiores
prodesse Nimirum in omnibus qui ita delirent,melancholiae euacuationi intendendum est, si vero atrabiliariaeis colliquales deiectiones esse cognoscaatur , tunc attemperatione magis agendum, colliquescentiae obsistendit: Vtendu ergo sorbitionibus frigidis & crassioribus viptis nardi amyli fria is urde vi temperetur ardor, crassis, hebetetur mordacitas beadices, videri Hippocrate loquutum naepte, cum posuerit sua esse humidam, dicens quibus in febribus aluus humida, ac d inde dixerit,s aluus humida fueriti Verum intelligeno esse legendum seorsum,si aluus humida merit ac colliquans lumidam enim esse posuerat sed coiunctim,si humida accolliquas fuerit. Nam et ii platrunque cu aluus est humida, cum sebiuita deliratur soleat deiectio esse colliquans, fieri tamen potest ut etiam non sit , sed ex mitiori melancholia sine colliquescentia: Quare oportet alia signa adhibere,ac ex illiscosiderare, an
colli itans deiectio sit, ut si corpus ardeat , extenuetur lan guescat,graveolentes deiectiones sint. Si enim hεc non sint,iuvabis euacuationem melancholiae , auxilium inde sperans si vero sint, ad Bibitiones frigidiores crassiores conuer-ιetis, his enim cessabit colliquescentia, atque cum ea etiam cessa-