장음표시 사용
241쪽
initia deliriumsuturum exiIlima , intentus etiam sis in manus, si enim tremula fuerint, tali anguinis abscessum ex
naribus futurum expecta. Elpicere autem oportet O nares,an similiter ex ambabusi truus trabatur,atque se tralatur multus ex naribus, cousueuit fieri conuulseo. Siautem conuulsi sat tali mors expectaada es, o praedicere
IVssit aegrotis clysterem infundere, aut ut explicauimus
glandem immittere, non solum curandi gratia, sed etiam ut significatio accipiatur inde aliqua &considerare spiritus tollerantiam,& an linquatur animo surgens a lecto, aut etiam in ipso lecto:nunc docet praesensionem ex his capere, ex multis quae ex his fgnis constare possunt, unam statuit*ndrome. Ea autem,& eius fgnificatio, est lisca aluus ita est suppressa ut non ot ediat clysteri aut glandi, constat succosis superioribus partibus redundare Nam hac eadem causa, in magnis cathartis capitis olet aluus siccescere, Min phreniticis solet uri na,exigua, tenuis,&alba item: Si vero simul adest facilis spiritus . exurgenes ad sedem, aut etiana dum in lecto iacens, .linquitur animo,significatur,neque in hypochondrijs immorari, neque septum tiansuersum, neque thoracem occupare ex omnibu enim his partibus difficulter respiraretur' sed caput replatum esse inde enim cum quadam vertigine linquuntur
an :mo qui acute egrotant,multo,aut humore aut crasso vap
re,volutato in capite Significat itaque hic syndromes redundantiam vergere in caput. Tunc temporis, quid aliud expoetes,quam hominem deliraturum 3 ea enim est prsci pila actionum capitis Issio, aut fluxuriam ex naribus sanguinem, qui propria sanguinis vacuatio est; idque delirante aut non delirante prius homine;aut moriturum cum conuulsione sufetiam est actionis issio pertinens ad caput, vergensque in eius corpus pCum igitur dictis accedit tremor manuum, fluxus de naribus expectabitur. Nam tremor accidit ob debilitatem,debilitas vero aut est in essentia, aut quhd exigua facultas in partem quampiam luctuat Debilitas in essentia non saceret tremorem in sin
242쪽
lis manibus seddi in capite: reliquo corpore, ut in valde senibus, id quod in acutis morbis non est verisimile adesse. Su perest ut in brachia exigua facultas influat quod non fiet in
ob neruorum , qui a ceruicis vertebris in ea veniunt, obstruetionem,aut compressionem:quam consentaneum est fieri, partibus in ceruice repletis,4 sanguine plenis canalibus, sursum eunte. Fieri etiam potest, ut manus tremant conuulsuis motibus Hippocrates enim,ut sipe monuimus,omnem talem titationem vocare tremorem solet ij vero erunt repletionis aut irritationis,o copia,aut acre qualitate sanguinis.Vtcunq; igit hoc habeat,significatur, multum aut acrem sanguinem serri in caput Aut ergo, valente facultatevi cerebro firmo,per nates expelletur, aut infirmo, fiet ut caput occupetur,& neruoruradices, conuellatur homo . Hoc vero ita distinguetur. Si trementibus manibus,aut postquam tremuerint, in naribus nihil erit niali,sed fortasse pruritus quidam , aut tendens dolor fluxus expectatur si vero aderit apertio magna narium is ulupta spiritus attractio motis earum pinnullis, idque squaliter se cundum ambas nares, conuulsio fiet, paulo post mors. Nam hoc fit cum respirationis instrumenta moueri iam no possunt, proinde apponuntur etiam narium pinnae: neque tunc temporis,nisi perquam exiguum,trahitur in thoracena,sed homine frustra conante respirare,volutatur aer circa nares Vt ver no possint respirare extrema debilitas facultatis in essentia ficit, vel instrumentorum ineptitudo ineexilitas,& conclusio. Cum autem haec breui ac velut repente dicti syndromi superueniunt, non potest esse facultatis ipsius tabes& in essentia debilitas:superest ut sit conuulsi iam uniuersalis, unde necesse est moriantur breui Hoc vero praedicere pulchrusuerit,ut Hippocrates in prohemio prognostici dicit, quia cum mortuus aegrotus suerit,putabitur medicus culpa vacare cum praedixerit. Dixit vero ex ambabus naribus similiter, quia si secundum alteram narem solum fiat ea respiratio , obstructioni naris alterius, ex poli po, aut re alia tali, imputabitur merito exclusis
autem particularibus vitiis ipsius nasi conuulsionis liquo
243쪽
si autem in febre hyberna lingua se erasiat edi det quum animi exi lentibus,tali remi Ofebris fieri consueuit
Sedsimul hunc struare oportet, a me, aquae potu, mul
o Otu succis serua , nihil fidens remissioni febritim.
Quicunque autem talia habent signa tu mortis periculo Iunt.Vbi vero haec cognoueris, ita pradicere se labet, contemplatu optime. I Ingua aspera vi febris facta,ardentem sebrem indica talem hyberno tempore fieri, longe periculosius est quain alia anni parte,quia longius abest a natura temporis, deliquiis
animi crebris,& non omnino exiguis accedentibus, casus est lethalis, Qui morbus est maximus,tempori valde aduersus, cufacultatis debilitate, materiae qualitate maligna Sed perrarum est,ex hac,aut ulla alia,quatianuis lethali excipio eos quae quarta die, aut citius interimunt febre hominem mori, quin fatilla morbi remissio,vii; qui adsunt, atque etiam vulgaribus medicis,videatur grotus iam habere melius , atque adeo nonnunquam putantur in inclinatione uniuersali esse, iromittitur eis salus,&datur copiosior cibus. Haec prohibet Hippocrates facere,noxium enim est turpe: Quia re vera no minus periclitantur aegroti cum videntur melius habere quam antea, nis revera melius habeant. Solent enim haec quae praeter rationem subleuata sunt,malignius redire,5 interimere aegrotos no solu cu melius habere sint visi,sed& cu liberati esse a sehre, quinetiam nonnunicum,die decretorio ac cum euacu
timae, videantur esse liberati. Vt duodecimus aegrotus primi idem iω , qui cum a septima die, post sudorem videreture sisse sine febre,undecima mortuus est. Sed iraeter hunc , qui omnium maxime, videtur mihi potuisse medicis impone-τe,narrantur in epidem ij quam plurimi,qui integrum quaternarium manentes sine sebre, deinde magnitudine febris periclitati sunt.Itaque est hoc singulare quoddam exemplum, eius quod in aphorismo dicitur, his quae non secundum rationem leuant non oportet credere, platraque enim talium inconstaneia sunt,& non valde permanere, neque morari solent. Itaque
244쪽
tota ratio sidendi aut secus, hinc pendet, quod secundum rationem aut praeter rationem fiat remissio. Fit autein praeter
rationem,quod sine causa. Vehit nunc,si homo habens febreni hybernam, per quam arescit lingua, cum deliquijs animi, repente, neqtie praegressa iudicatione ulla, neque concoctione, melius videtur habere, praeter causam profecto id sit. Si enim leuiter aegrotaret, posset habere melius per paulatinam solu- tionem,aut iudicatio ulla antecessisset insignis: verum morbus magnus &Ithalis, citra concoctionem , iudicationem non potuit,vere sedari. Fallax ergo est ea remissio,neque minus periclitatin nunc quam prius immo plus etiam quia dicitur. 2. praedictionum ternitiosa sine signis leuantia, mortem indicat: neque minus est curandus,& continendus aegrotus in victu tenui, quam prius, neque minus praedicendum periculum. Et quato homo videbatur ij qui aderant melius habete,tanto ho norificentius est medico, periculum praedixisse. Qua aegrotus alioqui moriturus melius videatur habare, duplex est occasio, duplex causa: Quidam enim qui acutis morbis conflictan tur, lactenus fluxionibus nondum conquiescentibus, quae in principijs morborum maiores sunt, affligebantur, nunc tactis euacuationibus aliquibus,3 firmatis in partibus succis,inter dies aliquos decretorios,diebus non decretorijs, videntur quiescere. Alijs grauissime a affectis, morti proximis,quod pene extinctus naturalis calor sibi videtur etiam esse extincta
febris Agnoscere haec medicus peritus debet,ueque decipi n. Cum autem in febribus terribila aliquid quinta die fiat, o
vel aiatu repente humida dei'ctat, deliquiu animi fiat, aut vocis strivatio apprehendat,ve onuellatur. eisngultiat, O circa mussacem O fontem sudores, ceruicem
ab occipitio,Qui talia patiuntur moriunturipirituose, non longe pomACutissimi pariteri pernitiosissimi sunt morbi, inquibus cito apparent quae superuenieἡtia signa vocantur,&ea sub lethalia Horrendum vero aut terribile dicitur de sim me lethalibus. Qitibus igitur horrendum aliquid primo quater
245쪽
quaternario fit,morbus exacte acutissimus,l pernitiosissimus est. Finit vero primum quaternarium quartus vi hic, quod ad diuinam celestemque causam attinet,asterret iudicationes morborum talium: pericula: verum iudicat raro, quia per pauci talium mouentur diebus paribus, ieculiaris materiatis tus , qui fit aliquo imparium qui adiacent illi, tertio dices, aut quinto trahit ad sese iudicationes. Hanc ob causam saepe sunt haec die quinto, quanquam non raro etiam tertio Ob id ergo dicit quibus terribile aliquid quinta die fiat, moriuntur spiri- tuos, non longe post Recenset vero ut exempla quaedam quae sunt terribilia, Vt si aluus repente humida deijciat, fiat, deliquiu animi 'sc enim est pessima iudicatio sine consere. tia tollerantia , sed affatim repente prosternens vires)Aut fiat vocis priuatio aphonia enim sine manifesta causa
fiens internetionem indicato vel conuellatur vel singultiat. Vtrunque enim horum ab ardente febre est lethale. Si horum quid accidat, significatur niors:si his accedat circa mustacem, hoc est sub naso,seu inter nasum mentum,' circa frontem, centice ab accipitio sudor significatur iacia imminere mortem moriturosque homines non longe post spirituosos. Quia talis sudor exolui iam & expirare innatum calidum indicat Spirituosos vocat Hippo.eos qui spiritu sublimi respirant qui toto simul corpore naribus videntur respirare.
Quibus perfebres crura fiunt tuberculosa, facta diuturna immanentibus febribus non sunt concocta, o incidit stragulatio infaucibus,tumore nullo circa fauces parete, O nonsent concocta sed extincti, consueuit talibus sanguis ex naribus fluere, atques plurimum luat solutionem signisecat mo bi,alioqui longitudinem,quanto autem minus fuit tanto deterius ct longius . Si autem alia facilia fuerint, expectare tali dolores in pedes, qui se pedem affecerint, dolorosus permaneat,circum ingat Mettus,' uleuetur paulatim, peruenientis ad ceruicem doloνes inclauiculam, in humerum, in pectus, in articuli ,
c hunc oportet tuberculosum feri. Extinctis verybis,si
246쪽
manus contrahantur,s tremula fiant,conuulsio talem a prehendit, o desipientia. Certe Ombstetracta insupercili s rubores tenent, palpebra altera ad alteramgerminat . dura blegmone praebetidit, ct tumet vehementer oculus, ct desipientia valde crescit. IIes autem V agis significant quam dies ea qua ad desipientiam pertinent.
SI cui est cum febre tumor aliquis praeternaturam,quacunisque in parte,& naanete febre evanesiit,timor est ne in partem quampiam humor rapiaturi. atque si tumore evanescente, par, alia dolore, vel aliter pati incipit, in eam timere raptum, est rationi consonum. Porrhi cum humor qui ex parto aliqua in aliam venit,& in ea neque maturatur,neque resoluitur tempestiue,sed immoratur plurimum,inde rursus rapiendum alio,
suspitio est probabilis, tuncque, nisi quod aliud certius signum
intercurrat, recursum in eandem partem ex qua venit , merito
coniectes,quia eam partem debilem esse constat,cu sit quae primo laborauerit.Nam futurum esse abscessum,quocunq;ex morbo,cognosces ut in piognostiiro dicitur)ex morbi ultra constitutionem propriam productione,sine malis lanis, Quam aure in partem fiet qui expectatur abscesses,ex has plectabis. Primia quide,si quae pars per morbum dolet in eam fiet deinde,si quae est homini insigniter debilis: . Post haec,siqua ex parte iam ante
humor mutatus est,in eam recurret Postremo si nihil sit horu, In partes denosas aut arti cnlos. Exitus autem humoria,qui multos hac de illac abscellus faciunt,optimus esse consueuit,multas in partes dispergi,& in quemcuque abscessum portione aliqua insumpta ita consumi longo tempore pessimus vero in principem Partem postremo,qui longo morbo debilitata sit impiugere . Ex his facile intelliges causam omnium quae in hac oratione continentur,quae quidem non ut necessario, semperq;, sed neque ut case,ac citra causam per se euenientia,oportet te accipere, sed ut rationem habentia optimam quam possis ad alia quam plurima transferre. Q sbus igitur per febres crura sunt tuberculosa,& tubercula diuturna iam facta plusquam quis expectare fore, manente Lbre extincta sunt, idest euauuerunt,now 4 LO
247쪽
& cubili,' partes post aures,& aliae his proximae, Blent vero
saepe excipere, quae hic dicuntur partes , atque inter has coxa praecipue ob magnitudinem articuli:iuxta quam etiam tuber cula oriri solent,quod insinuat dicens vi hunc oportet iube , culosum fieri. Haec quoque,dolores scilicet dictarum partium tubercula,extingui possunt, paulatim iam adem cosumptis succis, aut rursum in alias partes conuersis periculii autem est post tam diuturnam affectionem, ne membra praecipua ia sint adeo debilitata ut recipiant atque inter ea cerebru maxime ex articulis paratum est recipere ob rectitudinem.Quod si euenieaccedent signa qui passionem cerebri significent, ut conuulso delirium,& oculotum morbi ij praecipue qui ex crassis suacis fieri sunt nati, viri λυ ακια idest pustulae in supercilijs, de rubores,& extuberantia palpebrae superioris, phlegmone dura hoc est scirrhoia Nam delirium & conuulsio laesiones sene actionum quae primo ad cerebrum resseruntur:oculus vero Iautam rectitudinem & viciniam habet cum cerebro, ut eius mala optime soleat indicare. Dicit tandem , his noctibus magis quam diebus crescere desipientiam Nimirum cerebri passiones omnes quae ex succorum in eo redundantia pendent,auge, tur noctibus, ob somnum & ob ipsam noctem quae causa est analoga binno, grauans scilicet caput succos intro pellens. Hanc ipsam ob causam euenit morbos oculorum augerii ctu, ut idem Hippocrates docet quinto epidem. non longe asiae. Nimirum oculi laborant cum cerebro, quare cum cerer brum nocte laedatur,necesse est laedidi oculos.
Signa aut multa potius sim in numero impari qu pari, NiroAis autem horum numerorum an pernitiose ι-
DIes impares vocari Hippocrati eos qui sunt iudicatorii dictum est s pe accidere vero multo plura signa his diebus,quam non iudicatorijs, manifestum est liquidem hoc non de pathognomicis intelligi debet,cuhaec cu ipso morbo inci-
248쪽
pian: permaneant, sed de superuenientibus, quae sunt silutis
aut mortis, aut decretoria, haec vero utraque in iudicatorijs
morbi accipiunt. talibus enim accidunt non solum iudicati nes, sedo mutationes insignes in melius aut deterius, quae superuenientibus mutationibus insignibus,concoctionis aut Mirarij,aut signis salutis aut mortis, agnoscutur. Itaque signa dicibus iudicatoriis superueniunt,potiusquam aliis. Sed quod addit,est animaduersione dignum. Videtur enim dicere, nihil refferre ad iudicationem , quali die fiant, sed solum qualia signa sint. Siquidem dicit , utrovis horum numerorum fiant signa. pernitiosi superueniunt. Intelligi certe hoc debet de signis pernitiosis,non enim quibuscunque signis superuenit morbus pernitiosus, sed solum pernitiosis. Itaque dicit, utrovis numero fiat pernitiosa signa,pernitiosum morbum superuenire, quasi nihil referat quo numero fiant. At vero hoc alienum est a veterum sententia, celebratissimum enim est a Galeno, firmiores esse sugnificationes, quae diebus decretorijs fiant quam quae aliis,& signa mala tu cesse deteriora,& bona meliora. Atque adeo Hippo. ipse toto opereepidem iω in historiis curauit naurare praecipue quae contemplabilibus diebus fierent signa, quasi i Ilis diebus maiorem habeant vim. Proinde oportet intelligere, Hippocratem non negare, facere aliquid diem ad significationem, sed asserere,non adeo facere,ut pernitiosis, quod non accidant die impari, non superueniant morbi pernitio si quin potius, utrovis numero fiant signa perniciosa superuenire moibos pernitiosos:quia signa pernitiosa, etsi ob diem posis in plus aut minus talia fieri, tamen quia perse sunt talia, semper sunt talia: a quod inest perse alicui seper inest. Igitur signa perniti Osa viro vis die fiant,significant morbos pernitiosos.
Hos si ab initio purgare volueris ante diem quintum fa
ctiosi murmuraveris Penter*in minus,a medicamentis ab sinero. S autem murmurauerit, deiectiones bilios sentscamonia subpvirga mediocriter. s uod vero ad aliam curationem attinet, quam minimum errerum cibos, tum
sorbitiones, ut melim habeant,nis decimam quartam fue
249쪽
Hoc ad curationem omniim acutorum morborum videtur mihi pertinere,nihil enim est aliud, quam quod inaphorismis generatim dicitur. Nam quod illic dixit,Incohantibus morbis siquid videtur mouendum,hoc hic, hos si ab initio purgare volueris. Nimirum voles purgare,cum videtur, atque tunc incohantibus morbis,hoc est ab initio facies. Videri
autem debet,cum materia turget,neq; solum cum vere ac proprissime turget,hac Millac reciproce actam ed utcunque sum ci quieti non ex parte in partem ferantur praecipui cum
feruntur versus ventrem:nam quo vergit natura succus per Imra conserentia eo oportet ducere. Itaque murmurare ventrem&deiectiones biliosas apparere non proprissimam jurgEtiam tamen quandam significat: serri enim bilem sponte versus ventrem. Cum ergo aec apparent, merito voles ab initio purgare Debes vero id facere cito . Nam medicari oportet in valde Mutis,si materia turget eadem die,tardare enim in talibus malum est. Hie non de valde acutis solum , sed de acutis omnino agitur, neque de turgentia exquisitissima, proinde eadem die fieri,neque perpetuum, neque necessiarium, illud tamen firmuratumque sit,non esse cunctandum, sed ubi visum fuerit ab initio purgare,faciendum cito. Nunc hoc cito definit, dicens fa .ciendum intra primum quaternarium . Satis enim festinatur cum intra primum morborum impetum, qui quatuor dierum est,fit. Itaque dicit, ante diem quintum,hoc est intra primum quaternarium.Constat vero hoc, primo δε secundo &te tio, quarto,fieri posse: raro vero ultra hos fieri debeti quia in acutis plaerunque mox a primo quaternario firmantur succi, retinentur concoquendi Proinde intra hos dies, si dicta signa affuerint purgare oportet scamonia,quia bilem subducit. Constat vero quod alio quocunque cholagogo, nominauit autῆ hoc ut nobilissimum. Non oportet autem vehementem hac occasione fieri purgationem, quia cum biliosa fiat excrementa; sponte sua ferantur in aluum mediocris suiscier,& in vehementi erit periculum super purgationis. Vtergo inclancholicos iubet vehemmiter,itabiliosos mediocriter purgari. His intra primum quaternarium actis, quod ad reliquam curatio
nem attinet, a quinta usque ad quatuordecimam oportet qua
250쪽
minimum offerre, tum cibos,tum sorbitiones ut aegroti melius habeant. Sed dices videri deesse plurima ad taliu curatione,ac proinde doctrina hanc admodum manca Certe non est sed
aperte aut per inseruationem , tota acutorum curatio persecte
traditurn ea optima,atque Hippo. dignisiima. Quod ut intelligas, Scias duas esse occasiones praecipuas, utendi auxit Is magniS,&nobilibus,macutis morbis:principiu,cum adhuc mul titudo ite laborat corpus,&succi nondu sunt firmata: inclina tione u iam concoctione perfecta, vis concoctrix cedit expultrici. Reliquis tempotabuti quae inter haec sunt,melius est qui te agere. Tun n. natura nullis euacuationibus admitticulatur quia retentioni concoctioni studet. Hac ergo tu debes iuuare quiescens.sit autem hoc quiescere, nihil aliud qua curare tutinus recte instituatur,& obseruetur Ruod ut doceat, dicit,
quam minimum otarre cibi potus,hoc est,ut,praebens id cuquo possit durare,etsi serrati casu incidat sustinere, prebeascua minimui his etiam tu adiunge alias omnes cosiderationesu ictu probe instituendum necessarias nisi decima quartam
fuerint egressi. Nomine decimae quartae intelligit die decret riu cuiusque morbi. Merito vero si nominatim dicenda dies que piam fuit, huius potius meminit,qui est finis acutoru maxime communis. Itaque perinde est dicere, nisi decimam quarta se rint egres,ac si dicet, usque dum inclinare caeperint,tunc enim redeundum ad euacuatoria est, nisi sponte iudicentur,&augendus cibus . si quid intemperiei partibus haesit, corri-
Cumfebricitanti decima quarta dies boni accesse xit non conquevit solutio orta neque morbi deces fefistitemivisse immicum autem apparuerit hac die diuturnius coincidit. APhoniam quatuordecima die accidentem,significare dicit morbi longitudinem,ac multo magis cum ea die 5- tingi quam cum ulla alia. Intelligi autem debet hoc si reliqua omnia tyromilcant salutem. Nam cum aphonia per febres conti M