장음표시 사용
231쪽
scilicet dum non constant, non agnoscutur, ignorata verbis hi specie, non potest curatio recte suscipi. Satius ergo fuerit sinere,quam aliquid fortuito ac temere tacere. Huc videtur res. pexisse Avicena, iubens cum ignoratur febris species, cibum detrahi quasi satius sit dimittere cibum quam temere accipire Dices, videri non satis tutum esse febres,quod inconstantes sint,sinere, neque cibum tribuentes, neque auxilia aliqua adhibentes. Saepe enim non una die, aut duabus tribus , sunt imconstantes sed etiam pluribus,atque adeo ut dixi, nonnunquast, ut homo intereat, aut etiam liberetur, antequam constans fiat morbus aut etiam antequam a medico cognoscatur. Nimirum etsi non constet morbus non cessat tamen is corpora assicere,neque natura ipsum impugnare. Constat praeterea debere secundum artem quaedam agi,etiam cum morbus non agnoscitur:siquidem agnoscendi occasionem a iuuantibus e nocentibus ars iubet accipi. Agis igitur quae iuuent aut noceant,etiam ignorato morbi genere. Nam Hippocratem scimus quaedatentandi gratia secisse. Non igitur semper consultu esl,du sunt incostantes morbi sinere,ac multo minus in acutis, quippe quia principio multu dissident,aut cito naturam corrupentes, aut ad solutionem properantes. Hi vero habent rapidam in alterutram partem mutationem,quare non nisi cum magno periculo citra curationem dimittentur. In longis enim futuris,quia non cum tanta celeritate decertatur naturae, morbo, consultu fortasse fuerit,si inconstans morbus sit, quam minimum negotium facessentes naturae,sinere usque dum constet. Agnosci vero potest acuties aut longitudo, ignorata morbi specie. Species enim agnoscitur ex propra j symptomatis,acuties ex eorum celeritate eo scilicet,quod paria permittatur facultati quiescere sed magnitudo symptomatum cito urgeat hoc vero fieri potest, etsi nulla certa impio matu propriorum syndromes constet. Quid enim prohinet, incerta symptomata,neque ulli specie propria, continenter multumque urgere Quis ergo probet cito periculis aduenietibus medicum nihil agereλsed sinere ut aegrotusῖ- inde se gerat, ac priusquam aegrotaret atque eodem prorsus victu utatur nemo sane .Qu'modo ergo Hippocrates iubet finere usque dum collet,deinde idoneo victuti curatione uti,qu,
232쪽
si antequam constet, nihil neque in victu neque in curatione, permutandu sitΘMihi quidem hoc non omnino probatur,quippe qui sciam,plurimosa medicis non male curatos uanitati inotegret restitutos esse, antequam morbi species exacte agnosceretur,qui,si eorum curam medici omnino deposuissent , essent mortui.Et quid verbis opus est Quoties in cor uentu peritissimorum medicorum multis diebus,de morbi qui curatur essentia controuertitur M tamen interim omnium consilio agitur aliquid,quod periculum sit in mora,neque morbus,quicunque is fit,permittat quiescere3Primum ergo nunc dici expedit,quet methodus tenendasti tenenda enim prorsus est aliqui, neque temere agendum quiduiso cum ignoratur morbi species . Eadem vero erit sue aflectus locus, sius morbi causa ignoretur. Imprimis quidem, etsi ignoretur, constitutio consideranda est, etsi enim non exacte, cognoici tamen tunc quoque aliquatenus potest. Instituendus ergo victus tanto crassior quanto longius videbitur homo aegrotares tanto tenuior, quanto acutius . Verum quia exacte agnosci id non potest detur potius plus aliquid , ne in cognoscenda constitutione erraueris.Hoc enim est, dare aliquid ob errata. Qupd ad auxilia attinet , quanto morbum diuturniorem es te fueris suspicatus, tanto magis expectare oportet, nihil aut leue aliquid agendo: tamen in prorsus acutis, ne diem quidem potes aliquando I- ne magno aliquo auxilio praeterire, est plus aut minus agendum aut omittendum, ut morbus in hanc aut illam partem inclinabit Agendi tamen aliquid cum morbiis ignoratur, hae sunt regulae. Vti communibus, occurrere symptomatis, Rin occasione prudenter tentare auxilijs curare aut agnosce re: ita enim maxime Hippocratis sententiam obseruabis, ut Prosis, aut quam minime laedas Proderis enim proculdubio, cum omnia quae praeternati iram sunt exacte agnoscens, aequale contrarium adhibueris sed eis non agnoueris, dubium proinde si auxilium, quam minime laedes, communibus utens de simplomatis noxij occurrens, aut tentanum derate ac prudenter . Voco communia auxilia, quae multis morbis simul occurrunt, velut si quis tenetur dolore ilis, ignoretiar vero sit colli, an rectis de recuret, nihil prohibet clyilere
233쪽
vtit vomitum cieres, fouere calidis communita enim sunt haec his malis, utrovis teneatur homo,agenda sunt eade.Porro si dubites laboret homo quotidiana, an tertiana duplici sue intermittente,su cotinua, robustus forente state sit,quid
prohibet mittere sanguinem nihil sane; utrumuis enim sit, mitti debet; sed neque aperientibus uti, S incindentibus prohibet quippiam, mediocribus, aut compositis,exi;s quibus uterque paratur succus. Mediocria enim viriq; extremo contraria sunt. Iam vero clysteribus subducere seces, de cauere horam inuasionis ad capiendum cibum,aut sorbitionem haec omnia his morbis omnibus communia sunt. Porro symptomatis quae urgent occurrere,nullo in morbo no eli utile. St. n. periclitat homo ex
dolore,aut ex priuilegio,ild opus est examinare timorbus sit,ut utaris anodmis,aut somniferis Tentandi etiam causa licet quedam facere:ut si ignoretur,calida sit,an frigida intemperies,licet admouere utravis, si enim prossint,cognita simul & ceratast affectio, sin minus cognita quidem Prudenter tamen te tandum, quod quidem fit, nihil summum admouendo, & nisi res cedat,tempestiue desistendo. Ita enim monuit Hippocrates hoc ipso opere, dicens, quod si calorificis dolor non soluatur,non multo tempore calfacere oportet. ItaqLe tot modis licet aliquid moliri cum morbus non agnoscitur. Verum qu niam diximus,tanto magis licere sine auxili; transgere, d nec morbus constet expectare,quato morbus longior est,& minus urget,constat quidquid agitur morbis incognitis,urgentiae gratia agi,non quod optimum sit, ita agi, sed quod vitari non possit Nos ergo respitientes quod necessarium,docuimus quid& quomodo agendum: Hippocrates vero respiciens quod optimum,docuit sinere,donec morbi constent,tunc vero occurrere victu iuratione conuenienti, secundum naturam habita consideratione:hoc est habita rone naturae, hominis, moibi.
Sunt autem aspectui multi aegrotantium Ouare animaduertendu es medico,ne aliqua manifesta causa ipsum lareat neque ila earum qua syllogqm agnoscuntur, neque quacunque ad numerum p.rrem aut imprarem apparercoportet. Galeno
234쪽
C Almo videtur haec sententia pertinere ad partem curate
iram,ac nomine aspectus ignificari species seu differe tiasn nomine aegrotantium ipsos moi si itaque verba illa, multi sunt aspectus aegrotantium,significare multas esse morborum species, quas scilicet medicus agnoscere debeat,ac proinde animaduertedum esse medico si recte velit artem exercere, neque morbi species ipsum lateat, neque ulla causa neque evaraternae sunt, neque ullo sensi, sed ratione Blum agnosci pol.
sunt: ac prsterea scire quaecunque ad dieru decretoriorum vim pertinent Nimiru haec omnia sunt scitu necessaria ut scias quae quibus diebus agere, aut nonagere debeas. Verissima sane len-eentia,sed dura interpreta tio,aspectus nomen accipere pro differetia seu specie. Nam differentia generis,uocatur species aueforma,per metaphoram: ipsa quidem species,quia aspici potest,vocetur aspectus: at vero generis differentiam vocari aspe- m,longe petitum estae duplicem iam continet figuram,qain usu nominu magnopere solet Gai vituperare. Proinde ego censeo,hanc sententiam pertinere ad partem prognosticam,accipique nomina propri dicique asperis aegrotantium,quaecuque in ipsorum vultu conspiciuntur,velut quae in oculis,temporibus,fronte,genis,naso. reliqua secie. Haec significare posse multa circa aegrotates, eorum distinctionem , pr edere ex notitia causarum procat harticarum,in prognostico dictum est ab Hippocra.non 6ge ab initio, ubi postlpessimas vultus differentias descripserat, dicit , si igitur in principio morbi facies talis suerit, nodu ex alijs conteruri possis,interrogare oportet, nu vigilauerit homo, an aluus soluta sit, an semes aliqua ipsum tenueritiatque si quid horum confiteatur,minus graue essu putandu est, si vero nihil horum confiteatur scire oportet morti proximum esse. Iuxta hanc eandem sententiam dicit mulios esse aspectus aegrotantium ex quibus ut rectespraesentiat quod aegroto suturum est, animaduertendum est medico neq; causa manifesta aut non manifesta ipsum lateat quia quicunque at pectus differetia,si causam manifestam habet minus reali significat, sim autem ob ocultas fies, grauiorvi periculosior. Commune autena est hoc etiam alus omuibus signis: Velut etiata
235쪽
dierum decretoriorum vires agnoscere, quia cum hi dies sint fatales morborum , quibus bona aut mala iudicatione finiuimtur,non possis de tempore , quo quis sit interiturus , aut euasurus,certum aliquid praesentire sine eorum notitia.
Maxime igitur numerum imparem cauere oportet Hi enim dies maximas in alterutram partem asse uni mu
Solere Hippocratem vocare impares,dies iudicatorios, exaphorismo etiam constat quo ita est scriptum nisi diebus
imparibus febris reliquerit solet recidivares: qua causa id Liciat,cum plurimi eorum pares sint, quartus quatuordecimus,&vigesimus, praeter iudicatorios longorunt, qui fere omnes
sunt pares,non intelligo,nisi ut in controuersijs dixi, principiucomputandi accipi voluit ex si gulis septimanis seorsum, ut quatuordecimus sit septimus a secundae,ra vigesimus ab initioteitia septimanae. Dies iudicatorios maximas in alterutram partem mutationes asserre recte dicitur siquidem eisdem diebus moriuntur homines quibus salui fiunt.
Obseruare igitur oportet primam diem, qua incepit debilis es aegrotus.
SIquidem numerum imparem cauere oportet . necesse est nosse primam diem morbi,hac enim ignorata, unde procedat putatio λ nosse igit'oportet prima morbi hac ut agno cas oportet obseruare prima die qua incepit debilis esse: no q- deitcuq;:na o neutra dispositione fui multi debiles: gnae altionii laesiones multae subsesibiles Lea dispositione sed qua incepit debilitate desone notatu digna habere, vesta esset grotus nuc. Hac in re cui6astuerimus,no possumus nos aliter e rere, qua fide habetes aegroto, ij si ex assisletibus videbunt esse prudeliores,ab ea itaq; die qua hac, tetes piectura, iudicauerimus homine spisse es e aegrotu,nuc copulatione exordi mur, neq; sane seper ab ea qua victiq; cspit aegrotare, sed qua incaepit aegrotare hoc morbo,si. n. sis cu morbo aliquo leto te. 4aerei,correptus est pleuritide, no copulabis a die qua qgrotus est e nuc,sed qua pleuritide grotarem pilatio ι iudicaret picuetitis sexagessima aut si ita sors surasicetessima. Neq; in 'inde cuius
236쪽
Iustuq postremo supuenerit, morbi c6putatio esse debet sed cu non fiterint prioru symptomata . In enixa.n.muliere aut vulnerato hole sibus sebris suauenit,n6 ab initio febris,sed partus,aut vulneris copulatio est, ga febres rone habet symptoma- tu supuenientiu illa vero morboru Haec de prima morbi die pro dierum decretoriorum computatione nosse oportet.
Cognito principio ex quo O 75.Id. n.exiRimat se primu quod nosse oportet.Postqua ero interrogaueris hec, eosderaueris haec omnia,primu quidG,caput quo pacto habeat,an dolore vacet. neq; grauitate habeat tu seipso et deinde, 0poclandria relatera,an dolore aceti H och drium. i. se dolore habeat,aut mea aut habeat aliquam duritiῆ,aut facietato aut lateris dolor insit,aut simul cu dolore tussiculis,aut onmen,aut dolor varis. Cu aut boru aliqd adsuerit,in b Ocbondrio quide maxime soluere alusici' peribu4.Bibataut mulsa calida cocta.DUcere.n.oportet,cia surgunt an linquant animo, atq; yspiritus bona tolloatia
habeant. osse et deiιctione,nsi vehementer atro colore exeat,an puru quales sunt beneualentis deiectiones. Et ebris in tertiu die exacerbata ubi ver,cosideraueris admo Udu bene tales tertianoi pa se simos in his morbis, post hae oportet. alia simul videres etia quarta dies tertiae simile aliquid horum ipsorum babeat, in periculo aegrotus est Docet Hippocrates hoc loco optime,modu quo se debee
medicus gerere,accedens ad aegrotum, quae debet interrogare. quae per se ipsum considerare, ut agnoscat morbi specie, allectas partes,& quam periculoso morbo homo confli elatur Vellem sane hanc dictionem Hippocratis non breui cometario enarrare,sed dilatare integro et libro, hac.n. via possem optime ad totam medicfartis praxim procedere, coniunges modum inuestigandi quae sint scitu necessaria qua in parte video practicos omnes libros deficereo cum ratione curandi . Verum hoc si deus dederit , mox ac quaedam allapra
237쪽
paucis explicemus. Oportet praefari Hippocratem nunc non de morbis omnibus,sed de acutis agere, quare haec ratio interrogandi in acutis praecipue teneri debet. Imprimis oportet interrogare principium ex quo de quando, hoc est occasionem, procatarticam causam qua aegrotare coepit.& diem ac si fieri potest,etiam horam.Nam causa externa confert mulcum ad cognoscendum,& affectionem 4nternam eius causam,S magnitudinem. Si enim quis coepit dolere ventrem potu meidi, nemo suspicetur,ex calidis luccis pendere dolorem consentaneum est enim nanquanque causam id secisse, quod nata est facere atque Hippo cum quis vulneratus est iubet telum consi derare,ut inde capiatur coniectura magnitudinis: figurat vulneris. Iam vero ignorato principio morbi, non posiis dies d crctorios obseruare, ac proinde neque tempestiue curare , neque recte victum instituere Proinde dicit,hoc existimatur primum quod nosse oportet. Non sane primum dignitate iam cuminori periculo ignoretur occasio, & quando, quam essentia& causa morbi& locus affectus: sed primum ordine inuestigandi. Rectius enim hic incipitur,quam aliude. Post haec inquit & haec interrogabis. Primum quidem quo pacto habeat caput
an dolore vacet, neque grauitatem habeat in seips , deinde 'α hypochondria datera,deinde venter Nimirum considerare: Oportet seorsum partes omnes praecipuaso internas, his enim omnibus bene habentibus, non potest homo grauiter aegrot re. Sunt vero partes omnes, praeter brachii crura quae sunt partes externae ignobiles,caput,thorax, hypochondrium, &Venter. Has ergo partes percurrit, incipiEsa capite, inde enim nobilitatis ordinis causa rectius incipitur,& hunc tenuit Gal. libris de compo pharm. secudum loca, quem sequuti sunt omnes praxim scribentes. In singulis partibus oportet considerare symptomata,vt hic, morbos,& eorum magnitudinem, at Acta loca causam nobis indicent. Agnoscuntur morbi species,& locus ex quinque signorum generibus actione laesa, dolore aut doloris proprietate,positu excrementis, proprijs accidentibus,ut Gai nos docet primo de locis affectis. Ex his ipsis nos docet Hippocrates hic scrutari, haec considerare, omnium vero maxime dolorem.Hoc enim maximum, maxime
238쪽
rim commune,morbis praecipue acutis,*mploma est,ut nota
immerito,quasi pret ipuum aegrotanti in ditium sit, dictum se in aphorisino, Vbi dolor ibi morbus. Si enim omnis morbus est vicus,cum viceri fienti sit tam familiaris dolor,certe morbo omni ex intemperie sit similiaris dolor, maximum sanitatis inditium sit indolentia proinde incipit a capite di inuestigat
an dolcat,an non, speciem doloris inuestigat dicens, an sineque tensuum neque perserantem dolorem habeat aut pulsat tem , tamen habeat grauitatem, hoc est grauitatis ensem, sta dolorem grauantem,an ne hunc quidem, sed omni dolore, cet. Oportet vero etiam alias operationes laesonis in capite G derare,ut an dormiat,an vigiletideliret an sapiat: abs dolet , ita capitis parte an etiam toto quod adpositum spectat: deine hypochondria datera,an dolore vacent. In hypochodrio enim inquit considerabis an habeat dolorem an tumorem,al duritiem,quae pertinent ad qualitates mutatas, an secietatem Sacietas enim est repletio ventriculi , cuius fiuidum in hypochondrio situm est de ita eius repletio distentione eius partis agnoscitur,pr ter ructus etiam, nauseas, quae etiam confido. rari oportet Magni vero momenti est , in initio morbi cuiusque acuti facietatem cauere sequae est plurima enim sympto
mata affert,quae maioris alicuius mali speciem referunt,4 curationi plurimum obstat. Iam vero hypochondria considera, re in acutis morbis, in prognostico iubet, quo etiam opere eo dem fere ordine signa tradit,quo nunc in latere,an dolor insit,&cum dolore tussicula. Nam dolor&eius postus,&species, nobis distingunt morbos intra thoracem, ut pleuritidem Sc perineunaoniam T issis proprium accidens est spiritalium instrumentorum, consideranda vero alia sunt ut prieci puer spiratio qtiam paulo pos tetigit,dicens,spiritus bona tolleratu.
tia. Venit deinde ad ventrem,consderans,an tormen. an dolor Ventris Tormen, magnum intestinorum dolorem figa ficat. dolor ventris dici possit quicunque ad partem quarcunque
ibi sitam pertinear,sue ad intellina, siue ad uterum sue ad vesicam.Cum autem horum aliquid ad Qerit,pricipue autem si in hypochondrio sit soluere aluum clysteribus oportet. Hoc dicit partim curationis lartim dignotionis gratia: Curationis.
239쪽
quia curri iacietas,aut secum detentio, curationi sere omnium acutorum obstet, in omnibus fere,recte a clystere aut glande incipitiatadignotionis, quia, ut paulo post ipsemet dicet,lentare an aluus glandi aut clysteri eadem enim est ratio Icidat, aut non caedat,non paruam potest praestare significationem. In huc ipsum usum iubet,ut bibat mulsam calidam coctam. Nam haec coquit,&exterget. Considerare etiam iubet an cum surgunt Electo,aut caput attollunt e ceruicali,animo linquantur,an non, an habeant bonam spiritus tollerantiam,id est facilem respirationem,an non. Nam haec,ut mox ipsemet dicet, habent magnam significationem. Est vero etiam considerandu ut habeat pulsus arteriarum,tametsi huius per raro mentione faciat Hippocrates. Exeuntia post haec oportet'considerare,meminit aute Hippo .non ominum sed deiectionum allat,neque omnium differentiarum in his, sed tantum pessimae optimae, an scilicet deiectio nigra sit, quae est pessima,an pura seu *nceri, ut quae
insanis. Hic longe aliter utitur nomine syncerae, atq; in ignostico: illic enim syncera excrementa vocat,quae extrema aliqua qualitate participant, hic synceras deiectiones,quae mediocres&omnis maligna qualitatis expertes,quales quae insanis. Oportet autem considerare etiam urinas,&alias omnes excretiones, alios omnes colores, S substantiae modos, quorum in prognostico mentio fit post haec, figuram morbi,quae est in propriis accidentibus passionis,velut an febris exacerbetur in te tium diem an in quartum, an in singulos dies. Hinc n. cognosces febris speciem,&causam Monet vero praecipue considerari debere in his tertianos paroxysmos, quia ea est acutorum figura magna ex parte:post haec videndum inquit an quarta alia quid horum ipsorum,doloru scilicet dymptomatu, qui exa cerbationem significant,afferat, simile iis quae in tertia:huc est, an quarta etiam dies grauis sit, molesta:s.n est, in periculo versatur homo Huius causa est,quia si mox a tertia,quae ob particularem materiae motum paroxysmum attulit, quae subsequi tur dies leuior no sit, ut esse solet quae paroxysmo luccedit, multa aut acerrima materia significatur, quia quarta dies est significatur magna morbi acuties est enim quarta index septimet
intra quam sanitur qui sunt acutissimi. Itaque cum sit duplex
240쪽
mate Iae motus,alter parilaularis qui in singulis paroxysmis
alter uniuersalis,cuius articuli sunt , mutationes quae fiunt diebus decretoriis,ut rutique iubet animaduertere ut alter indicet figuram,alter constitutionem totius morbi his vero omnibus, quae his sunt similia, examinatis,nihil deerit ad coniectura, assectionis loci patientis, humoris, constitutionis,ct periculi aut securitatis:quibus cognitis,nihi terrabit circa aegrotos
qui peritus sit methodi medendi, quam in proprijs tractationibus oportet addiscere.
Signa autem , nigra deiectio mortem significat quae autem similis es sana cum per Loomnes apparet , jalutaris. NVnc quaedam eorum quae considerare consuluit interprettatur,docetis quid ex eis coniectare oporteat: essent, ro interpritanda omnia,si locum hunc acciperemus dilatanda ut dixi quod fieret Dcile huc adductis quae in prognostico&aphorismi praecipue, sed Malijs etiam locis ab eodem Hipp. scripta sunt, sed non est hoc praesentis operis Niger color non in deiectione solum sed Min omni alia excretione est lethalis, nisi cum ob causam manifestam,aut bene,exit:ob causam manisestam ut ob qualitatem recens ingesti ciui, aut cum pharmaco bene autem exit,cum decretorie, post 1gna cococtionis, icubona tollerantia. Quae autem est similis deiectioni sanorum est salutaris. Haec enim est regula dignoscendi signa,similia nesne an dissimilia. Non tamen est contentus Hippocrates ita dicere sed adiecit,cum per dies omnes apparet,& merito,nullii enims:gnum adeo bonum, cui, nisi perseueret , posiis fidere. Hoc
idem est,quod alijs locis solet vocare, quale per omne morbi
Cum autem non obedit glandi , inen autFsiritus bona tollerantia,siurgem adsede aut in ipsio lectos deliquiu animi insit,baec autem cum abfuerint aegroto aut aegrota circa