Dionysii Sandelli Patavini De Danielis Concinae vita et scriptis Commentarius ..

161쪽

x 28 COMMEM DE VIT. ET SCRIPT. tia suffuso, ac furore agitato Societatis scriptorum placita calligasse calumniabantur, unde horum Parenti invidiam , atque infamiam conflaret. Postreis

multi denique caput piissimo ad Chrsum Iesum

alloquio concluditur, ex quo uno haud obscure dignoscitur, qua mente, quove proposito ad Theolo. giam Christianam conscribendam accesserit. Quoad universi operia divisionem spectat, in IV. primis Tomis

decem mandata Decalogi , in quinto vero quinque Ecclesiae praecepta versat atque illustrat. In sexto jus naturale & Gentium pertractat. In septimo disfieillimas de justitia & jure quaestiones resolvit. No-

num in explicando vindicandoque a Calaitarum commentis Poenitentiae Sacramento insumit. Deciis mus tandem tractatus de tribus aliis Sacrametatis, nimirum extrema Unctione , Ordine & Matrimo. io comprehendit, ac alia multa de simonia, cenosuris, vitiis, peccatis, virtutibus ac beatitudini. hus, animarum rectoribus apprime necessaria. m. cem haec volumina Apparatus consequitur in duos Tomos divisus; in quorum primo praeter plura re- peritur collectio Constitutionum , Decretorum ac Brevium ad evertendos cum fidei, tum morum edirores a Romanis Pontificibus editorum. In secundo, praemissa conscientiae notione ejusque divisione , regulam moralis honestatis exponit, 3e Probabilismi ac Rigorismi Historiam perstringit. Cuique fere volumini universi operis Catalogum proscripta

rum ab Ecclesia propositionum , aliarumque a Casu istis exceptarum praemittit, alios secutus celeberrimos Theologos. Propositiones morum integritatinoxiae ab ipso ex Casuillis collectae sunt numero

162쪽

tis Iesu scriptoribus extraxit. De Operis pretio fingillatim disserere operosum nimis, & longum seret. f Cui methodo Concina institerit qui nosse percupidus est, consulat Tomum primum Apparatus, in quo dei Locis Theologicis disserit. Qua enim gravitate ibii: loquentem intuebitur, eadem omnino in toto exili mio opere comperiet disputantem. Maxima honon rum omnium adprobatione ac plausu eximium opusi exceptum fuisse cum edita in vulgus, tum quae a Primo nos evulgamus, testimonia demonstrant. Lona ga pariter, atque adeo taedii plena res seret, singua Ios percensere scriptores, qui aut Chrisianae The I Iogiae ejusque auctoris cum laude meminerunt, auts ea suis in libris usi sunt. Ex plurimis duos soluma audire praestabit, Angelum videlicet Franαoiam a .l R &

s In Theologia Morum P. Herman. Rusembatim ad trutinam rev

cata, atque edita Venetiis A. Μ DCCLx. apud Simonem inchi. Pag. enim XII. Praefat. haec scribit: Verum his sientio praetereundus nomes P. Daniel Concina orae Praed. Ob . Vir integerrimus oe Theologus fana doctrιnie oe vastae eruditionis laude eximius, euius ego ι foribus υatae usus sum , cuique Me meum qualecumque Opus pluriamum se debere profitetur . Hic solidae TMologiae acerrimus assertor, ac impertrerreus probabilium Uiuatorum maiieus, multat gravesque a. Dis adser artis vexationes, contumelias , carumnias passus es ἰ se eius gloriosum nomen. ab Eusebio Eramste, Theol. dociissimo , egregie defen)um, iure illustratum, adeo his obscuratum non est, αν apud aeqvior rerum inimatores eiarius emice . Sed iste non tam laude, quae ejias ianitori aequalis νερeriri vix potest, quam silentis admira-Gone prosequendus est. Et pag. xvia. Anima υersionum In Prodr mum: .sti ergo ab omnibus attente legendi sunt , ae praesertim a Trinnibur, qui ingenio ad dignoscendas faliaees a stiri s doctrinas nom alent . . . Concina, qui XII. Tomis Christianam Theologiam isse, erudite , ae solide rraeiavit, innumerosque moraees ea ιιι complex us, faniorem doctrinam contra domiuantem laxitatem iubtiles eaυklationes , aererime tutatus est. Navata ab Franeola opera, & tributae

Concinae laudes adeo Iesu itis displicdere , ut eorum unus sub larvato nomine Irenaei veneti in nova editione Theologiae PP. B embaum, & Lacroix acrem expostulationem ad Franetuam dede- Diqitigod by Corale

163쪽

I3o COMMENT. DE UIT. ET SCRIPT.& Ubaldum Μ non, qui praeclaro justoque en co- mio Concinae opus celebravit a . At infinitus, ut

. an.

xit, in qua concinam, ac PatAdetium appellare no a dubitavit S ινλptores per totam late litterariam Rempublicam seuominia notaras , pessimos dialecticos, eriumniatores reterrimor se. ut diximus in pris tione. Animadvertere tamen placet P. Busembaum Theologiam Moralem, cum.additionibus P. Lacroiae, & SupNemento P. Francisci Antonii Zacb'ν , denuo recusam A. Μ DCCLvia. primo Tolosani, exin Burdigalensis Senatus iussu carnificis manu suisse combustam, triremium poena Typographis indicta, qui eandem ultra imprime. re cogitassent. Adversus quam sententiam a quodam imprudenter epistola evulgata , 'Parisiensis Senatus Decreto idem fatum, quod Theologia BQembaum &c., experta est. Ridicule ergo, atque Im. Parite pro us gloriatur Litterarie auctor HVloriae, post Concinae in.

res de nova B embai Miliona captum fuisse in Italia e silium. ca Ubaldi Munonii Cl. Reg. schol. Piar. S. R. M. Augusti III. PO.loniarum Regis lactis Consiliis, & in Aula Romana Promove dorum ad Episcopatum examinatoris Theologi Noctium sarma item rum Vigilia. Typis Brunsbersensibus Soc. Jelu & variaviensibus & Anno MDCCLI. pag. 27. Ut florem hunc O delectum Moraὶis scientia, ιι

x Iamque auream mediocrisatem inter extrema tutiorem adsequamin, Eecis.

Hi leges a sacris olim conυentibus latae , simulque Theologorum m msuta expendautur. Et ne forte magno scribentium agmine rerumque mole obruare, ubi, utraque conferendo, iudicium feras , etsi miavi Iunt, in araves huiusce ordinis duces , quos equidem se sonor is sapientiae fama, ut quiedam quasi oracula suisiciamur, unxm at. teriam ιn mediam proferam , meo iudicto cautories, u/ quam minimis inte aliis haec tam longa oe perascuis 'eregrinario contineatur. Thomae igitur Aquinati , cui primas deferunt quotquot Theologicaeuiunis generis tradunt s cum quo collati eaeteri omnes quintae e assis omnimode videri posscivi, Danielam Concinam, qui nuperis expian tionibus rotam Hoc disciplinam mirabiιiter 1Ilustraυit . . Genetium Gallorum antistitem, CanonMm eruditione, oe sententiarum maturit re gravissemum, aut si quos alios eiusdem notae , m centuriae Uisas

malueris confectaneos ad ungere, ut υiam factant. mihi maxime probaretur. alter Theolagorum curriculum premit, alter cauones, severi

rem scilicet disciplinam, qMae ex lino paruu GPromitur, consectarur. sic alter alterum temperabit. Et canonicae δευeritatis iuga, Theologica νatiocinatione mitescent, oe Theologiea ratiocinatio plus aliquandosophi sica, est peracuta, libramento quodam aishibito, ab Ecclesiae reingulis , in in brutis non ita procul abscedet. Quod si quis timis oemiis haec tua studia reo xerit, id enim commune mortalium es psi ιaα-ria laborare, si me audis, minimum satagas. Efeienata . corrupta morum licentia plerique abripiuntur, palpari amant, Mandeque attrectarι . Quare iis magistris conniventibiar magis libentius albaem , o regregMutur, qMam aliis longe ductissimis , qui demoratis υ serribus

164쪽

. i P, D A N I m. C QN c. o. a 331 antea dixi, sermo habendus esset, si cunyas laudes a clari nominis scriptoribus Concinae tributas col1ligere in animo esset. De lata in Gallias, atque Hispanias Cbristiana Theologia summam fortunam exinperta est, ingenti Ecclesiae Catholicae utilitate. Atque in Hispania praecipuu mirum est dictu quam avide perlecta fit. Testimonia minime dubia habenda sunt Viri praeclarissimi Henrici Henriqueeii, ad Hispaniarum Regem Nuncii Apostolici, epistolae, quas nos primo evulgamus a . Atque huic

de te praedicare, quod Seneca Hor/abatur : Quae ego scio , summus iLle ιl ohias victitabaι, non probat Populus, quae probat populus ego nescio . ep. 29. Nero egregie ae re Chrisiana merebere, si hane docendi Diam vistulibus paremiorem instiισιι , illud ne essetes,nt qui tibi dant operam auditores de omui statu, consilioque totius viisse sapienter iudieem ; haud optima quaeque rati, quae magno inmisrecepta sunt, sed quae magnis momentis Vateret. Aiterum quippe essaci simitiitidiuem visere, quod est pecudis s alterum ad ras renem, qAod δὶ homin/s in amno , O perspicua Neri iste versantis.ca Epist. XXIV. pag. 4p. XXVIII. pag. 38. XL. pag. 6s. XLII Lpag. N. Quia vero res nimis longa suisset cunctas publici iuris Δ.eete piissimi, doctissimique Cardicialis epistolas, ideo harum aluquot fragmenta tantum heic exhibemus, resecatis pluribus, qηκPP. Societatis admodum displicerent .isin sapνoi diris quanto mi abbian rapito i aue prumi Tomi delia Teolo gia Cristianae ho deuo, o dico ιμι ιο giorna, che demeret ei e esse minis di tulit gli ahei libri ai Μοωle per restar questo sis: Onde at- rencio con wra smania ι seguenti . . . Qua te opere di f. P. N. R. corrono per te mani di tuiti, e te υτ ο c late in varj ιibri de' spis. gutioli, Metti in questi Misimi anui: Ita ne quattro quinti d ' nori

165쪽

I3a COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT.

amplissimo, ac piissimo viro, qui deinceps ob

egregia merita inter purpuratos Patres cooptatus

est,

siderando is gran profitto Dirituale , eho ne verr. at seduli r non si

preet M. Due Uemplari desie intere piis Me Provinciali che bo ροθο aa

166쪽

s est, & Ravennae cum Pontificia potestate praefuit, a tum Theologiae Christiana, tum caeterorum L ncinaea operum in Hispaniarum Regnis vastissimis propagatio debetur . Hic sane superatis difficultatibus , ' quas plurimi injecerant , vanisque terroribus ex Hi ' panorum Bibliopolarum, , qui Christianam Theolo giam proscribendam fore otiosorum hominum vocibus capti crediderant, animo depulsis, ejestisque essecit, ut brevi tota Hispania Concinianis libris

abundaret, cum antea propter exemplarium carita-

tem ineredibili fere pretio divenderentur Q. Memoriae proditum est P. Ravagum, Iesu itam Hispa,' niarum Regi a Consessionibus, quo Christianae Themi

oeiae cursum in Hispania sisteret , rem Romanae Hulae iniuriam pertentasse, Suasit , videlicet Regi ere sua esse, ac Regno valde proficuum sere: si cle- xiei; beneficia in Hispania conferrentur : ea namque Romae eos plerumque accipere, qui morum do- dirinaeque omnis vacui sunt; idque in magnam Ecclesiarum Hispaniae perniciem vergere. Quod 3c si; speciem aliquam aeli, ac veritatis videretur praeseserres, eo tamen erat ab: callidissimo homine conis' ' silio dictum, atque tentatum, ut ablata Sedi Ap stolicae beneficiorum quorumdam in iis Regnis conis ' ferendorum auctoritate, ea deinde ad ipsius socio.

167쪽

I34. COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT.rumque ejus arbitrium dimibuerentur: qua ampla potiti facultate gregariorum militum numerum a

gere poterant , eosque , spe premii , a Christianae Theologiae, aliorumque librorum , qui ipsorum p

lato non saperent, lectione avocare . Hoc Ravagitentamen non ausim ego pro certo ponere, cum ais iis mandatum litteris sir, quorum est inimicus a que insensus animus in Societatem Iesu compertus. Alia tamen in Christianam Triologiam O avagus m litus est, quae certa atque explorata cum sat, a me sine erroris sermidine narrabuntur. Caeterum quae hactenus M. Societatis in ' Eoc Theologicum ma ximumque opus ςxcogitarunt, nec minimum a dignitati ejus, aut nomini, quod ingens ex eo auqctor collegit, potuerunt ossicere tanἔumque pros.cto abest , ut tot criminationes, atque censurae cisne innumerabiles, obscurare Concinae nomen , aut doctrinam possint, ut contra multum splendoris, 3c

gloriar ei potius afferant, certissimumque & ampli simum sint illius praestantiae testimonium - Spectarhitur prosecto eximium opus tanquam liberiorum Calaistarum malleus,& fatum, semperque ad illud Ecclesiasticae doctrinae perstudiosi confugient , unde

aut arma adversus indociles corruptae doctrinae magistros accipiant, aut purioris ethices rivulos co sectentur. Quae tamen omnia non ea sunt a m

sententia, consilioque dicta, quasi omnia quae Concina scripsit aut persecta esse putem , aut talia esisse legentibus persuadere velim . Neminem latet magnos scriptores labi aliquando, R oneri cedere, ac indulgere ingeniorum suorum voluptati. Neque e nim semper intendunt animum , di nonnumquam

168쪽

P. DANIEL CONCIN. , 233r fatigantur. Summi enim sunt, homines tamen. Id unum me nec injuria Concinae adserere, ac vindicare

arbitror posse , Theologiam Chrsianam inter illu- striores aevi nostri Theologorum foetus sere censen. 'μ clam , maximamque Ecclesiae Catholicae adtulisse R utilitatem atque subsidium , nostris praesertim mo-y ribus, atque temporibus, quibus mirum in modum Prolapsa, atque e loco dejecta suo sanctiori morum yi doctrina , licentia , atque opinandi libertas ita in-ix valuerat, ut omnium ope, atque ingenio refraenanii da, ac coercenda videretur. Quae cum ante oculos ii obversarentur multorum , paucissimi tamen adin-h venti sunt, qui tantae Calaistarum turbae sese oppo- nere ausi sint, eorumque paradoxa, atque portenta,

aureis inaudita temporibus , palam castigare , aca refutare , quemadmodum Concinam fecisse qui-,; vis fatebitur , qui vel unicam ejusdem pagel- lam perlegere ac salutare volaerit. Sed de ope a re, quod nec laudibus cresceret nostris potest , nec indiget , nimis multa videor dixisse. Quae contras Plerique protulere eum a Patunnio egregie resut eta sint, non desiderant orationem , aut vindicias meas. Animadvertisse tamen placet inepte omnino,

et atque imperite Hieronymum Tartarottum , Scipios; nem Massili uni , aliosque ipsis similes, qui nec in praei claro albo Theologorum habiti sunt, nec habebun- έ tur unquam , ex pauculis non satis castigate conii scriptis, nec ad criticen severiorem exactis, occasio- : nem sumsisse tantopere declamandi adversus Theolo. giam Christianam, ejusque auctorem tanquam hominem obesae naris traduxisse. Est profecto iniqua in omni re accusanda, praetermissis bonis, malorum

169쪽

I36 COM MLNT. DE VIT. ET SCRIPT. enumeratio, vitiorumque selectio. Hisce vere , ut arbitror, in Theologiae Chrisianae laudem dictis, antequam ejus fatum atque fortunam memorem, se monem hoc loci instituam de praestantissimis Dis lis Theologico - moralibus, quarum duo volumina, eo Theologico opere sub praelo sudante, singulari pro sus divinae Providentiae consilio, in lucem prodie runt . Iis namque Concinae nomen, quod dissipari mirum in modum coeperat, illustratum est,ia veritas , quae oppressa credebaiar, egregie vindicata.

mersus Conetaeae osores Epistolas Theologieo- morales scribit P. Io: Vicensius rituZEius sub nomine Eusebii Eranistis. ANno MDccxLVIH. P. Jacobus Sanυipsis libellum edidit in vulgus mole quidem exiguum, sed odii acerbitate , sed maledicendi licentia adeo immanem, ut tantum ignis, ac ferocitatis in homine exactae aetatis, atque jam jam supremi judbcis conspectum subituro, extitisse omnes summopere admirarentur. En libelli Lucae editi inseriplici :Raccolla di molle proposiΣioni fratre dalia Storia dei Probabilismo , e Rigorismo , impugnate coms opposie at vero . At habuerat duces ipse , & quidem maximos quos sequeretur , quorumque asipera, atque amarulenta vestigia premeret. Praeiverant ipsi P. Hercules Montius, infamis auctor Palinodiae & alii, quorum jam a nobis mentio est habita . Hisce scriptionibus sere nihil Coacina repo

suem

170쪽

P. DANIEL. CONC. I 37, suerat , partim adversariorum gratia , ac potentiat, praepeditus , partim vero quod iis unice sui peri sonam lacerari, ac dissipari vir humillimus nosset, ac laetaretur. At vero quamquam ea maledictorum . sors sit, ut in eximia , ac singulari dignitate hos minem jacta sua sponte extinguantur, ac veluti rea frigerentur, quemadmodum ignis in aquam conje-ξ ctus ; fuerant tamen ea calliditate atque arte ini: eum sparsa, ut ejus adversarii ultra spem benignosii lectores auditoresque se nancisci conspicerent; atque brevi Concinam summam in invidiam esse adducendum secum ipsi gestirent. Accedente ν bellis editis contumeliosa eorundem jugique vociferatione severior

in eum concepta rabies, quam laxioris ethices nimius incendebat amor , ita demum exarserat , ut pene multi in eximium virum furere viderentur.

In compitis , & circulis cuncta in ipsum collata maledicta; non illa quidem nobilioris speciei, sede triviis, ac fornicibus desumpta. Insidiae erant ubique structae,& calumniae quam appositissima ad veritatis imaginem confictae. Quae quidem primum

domos nobilium, aliorumque exinde cujusvis generis multorum hominum circumlatae celebrataeque sermonibus squippe quas partim in deterius persuasio, par-

tim adversariorum exquisitum artificium excitabat ad Romanae Ecclesiae Proceres, aliosque saeculi Principes pervenerant. Vulgus, ut est pluma & solio levius, quem sepe multo cum gaudio e sacro pulpito dicentem , aliaque pietatis opera exsequentem

conspexerat, repente contemnere,& exsecrari acerbius in dies coepit. Plerique vero licet magna ex parte fictas criminationes putarent, tamen rati sub-ο - S esse p