Dionysii Sandelli Patavini De Danielis Concinae vita et scriptis Commentarius ..

171쪽

133 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. esse prosecto nescio quid , sanioris ethices vindicandae studio contectum , quod tantae invidiae flammam foveret, vel immutata, vel labefactata in eum penitus voluntate ferebantur; atque, ut uno verbo multa complectar, tanta erat Conciniani nominis exsecratio, ut in plerisque Civitatibus, in iisque praecipue, in quibus PRSocietatis summa rerum potiuntur, hodirerent multi ad tanti viri memoriam , pauci vero vix tacita admurmuratione auderent ejus nomen iaaures insusurrare, ne in adstantium incurrerent re. prehensiones. Is erat Concinae nominis status,& L. mae pessima conditio . Tanto in discrimine, quo veritatis , atque Christianae doctrinae sectatores trepi. dare, atque timere sere cogebantur, D. O. M., quiveritatem oppugnari quidem, expugnari vero numquam sinit, eam egregiis viris mentem injecit, ut, dum Concina Ecclesiae ulteriorem navaret operam,

ipsi veri partes susciperent, & Christianam ethicea tot scriptionibus , vocibusque pulsatam sustine. rent , ac Concinam praeclarum illius adsertorem vindicarent. His tamen Apologistis palmam prae tipuisse visus est P. Jo: Vincentius Patuααius , qui multa ac magna quae ad juvandam Ecclesiaci Concina praestiterat, atque aggredi imposterum me. ditabatur , mente ac cogitatione complexus, verbiusque ne si quid suspicionis incommodae , aut siqua dedecoris nota ipsi adhaeresceret , vel omnes ipsius conatus irritos redderet, Vel magnum caeteris pro Dei Ecclesia agendis rebus impedimentumasterret, caussam ejus & patrocinium suscipere constituit. Itaque ejus adversariorum artium apprime gnarus, instructusque iis omnibus, quae ad solidata

172쪽

R DANIEL. CONCIN. 13yabsolutamque conficiendam apologiam requirebantur, bonis plane avibus conscripsit evulgavitque sexdecim epistolas, quibus, ut aliorum magis quam suo indulgeret genio, hunc titulum indidit: Leti re Teologicο-morali di Eusebio Eranis e ale Auiore delia Raccolla delle moti e proposiαioni ec. In dis adeu' Uybria dei Probabilismo deι ' Dantedio Concina:

in 8. Tom. II. In Trento Venetiis apud Sim. Occhi MDccxLI. . Momenta in Praefatione recenset queis permotus Concinae vindicias aggressus est; idque tum ibidem tum alibi adeo diligenter δc vere exsequitur, ut nemo sanus ipsum, aut Concinam ultra protracti certaminis incusare possit. Sanvitalem autem prae caeteris confutandum suscepit , quod pervicax hic senex cum pauca admodum e penu suo promere posset, omnia convicia, maledim, atque mo ρ menta a sociis suis acceperit. Quare optime Patum: mus hunc prae caeteris castigavit; cujus confutati

ii ne caeteri quoque uno ictu cecidissent. Ubi tamen caussae ratio postulare visa e st , nominatim etiam

Ghetium, Gquam aliosque confutavit, quo nullum,e relinqueretur effugium Concinae adversariis. Haruma epistolarum dignitatem ac pondus agnovere quotu quot praejudiciis vacui sunt homines, agnoverunt &j. Jesultae ipsi, qui amarissime earum evulgationem perisi tulerunt. Sane ea doctorum hominum sententia est:

nihil in hoc genere , poli celeberrimas EIasii Pasebalis epiliolas , politius ac solidius prodiisse. Elu.eet ubique firmi itimae doctrinae supellex , mira rei. rum Theologicarum , atque Casuiliarum eruditio, admirabilis propemodum ratiocinandi vis, qua adversarios Concinae inlequitur & in desperationem

S a ad

173쪽

I4o COMMENT. DE UIT. ET SCRIPT. ducit. Cumque ab apologeticis hujusce generis libris modestia atque urbanitas longius abesse propemodum hac noli ra aetate soleant , ita Concinae vindicias egit Patu καius, ut de stylo, deque scriptionis ratione queri non nisi ii injuria possint, qui mollioris ethices magistros paullo asperioribus verbis tractari aegre serunt. Caeterum tanto bonorum plausu eae exceptae epistolae sunt, ut gratias supremo Numini maximas plerique egerint , quod ratem tantumque virum adeo opportuno tempore excitasset . Ego certe quamvis Concinae ingenium , ejusque Opera post viros celeberrimos maxime suspiciam, arbitror tamen ne dum opportunas, immo maxime necessarias Patu καii epistolas, ne Christiana ethice , tam multiplicibus impetita scriptionibus , apud minus doctos tantis cavillationibus atque tricis succubui ite videretur . Et si enim multae adversus Concinam PP. Societatis scriptiones profecto miserrimae essent, illorumque caussae proderent apertissimam desperationem, erant tamen non nullae quae plurimos deceperant , ex eorum utique numero , qui aut ingenio ad fallacias , ac sophi semata dignoscenda non valent, aut utriusque certantium partis momenta aequa lance librare dedignantur , aut denique quorum mens mirabili artificio ita suerat infuscata, ut pecudes aemulati omnia adversus Concinam scripta tamquam verissima praedicarent. Ita sane quorundam opusculorum pondus , si quod in ipsis reperiebatur, jugi auctorum commendatione erat auctum per quascumque partes, &eorum falsitas, a nemine eo, quo necesse erat,modo patefacta atque oppugnata , sese quodammodo

suae Diuitiam by Coosl

174쪽

P. DANIEL. CONCIN. I4 Isupra pulcherrimam veri naturam erigere, caputque is extollere videbatur. Mala sane res, non in Concia nam tantum, quam in ejus universum ordinem parabatur, nisi statim Paluzzius accurrisset ad incorruptae ethices dogmata, quae semper Praedicatorum

si Familia consectata est, sustinenda, atque vindicanii da. Hinc singulari prorsus commendatione, atque, laude talis tantusque vir ab tam clara, deque Ecclesia meritissima Familia prolequendus est . Ac quemadmodum olim celebratus est , & nunc etiam jure effertur Thomas Lemo sus , qui in celeberrimis Congregationibus de Drυina Gratiae auxiliis tuis i tissimam verissimamque doctrinam SS. Augustini &Thomae egregie defendit in magno totius or- his Theatro, ita Paruαaeri memoria annalium honore excipienda est, qui in furiosissimis de Probabilitate

concertationibus saniorem, atque castigatiorem morum doctrinam admirabili perspicuitate , doctrina ,

ingenio , atque eruditione ita tutatus est, ut satis magnifice ostenderit vetus illud in ordine Praedicatorum pro recta ethice pugnandi studium , nee sopiri temporibus, nec extingui unqua in posse. Quare singulari Dei Providentiae id maxime tribuendum est y Concinae vero non inter postremas laudes ponendum, quod in magno nominis, doctrinaeque discrimine talis tantusque surrexerit apologista. Quae viri celeberrimi in harum epistolarum auctorem elogia

protulerunt notissima sunt, nec opus esse videtur, ut

in iis recitandis ipse laborem. Multorum laudibus hoc unum ipse adjiciam; jam non amplius jure Italiam queri ut antea polle , neque tam aperte Galliae Poc is Epistolas invidere. Habet enim jam,siquidem

175쪽

I 2 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT.

sanis oculis uti velit, in Palu xxii epistolis quidquid gratiae, leporis, elegantiae, eruditionis in P ehali

rantopere demiratur. Hominem habet sine livoris& doctrinae suspicione innocui hominis caussam gentem, & firmam probatamque doctrinam eximia

methodo, atque nervosa oratione ubique proponentem. Ita laceratum crudeliter Concinae nomen cel

berrimi apologistae hujuς laboribus clarum coepit e surgere, & fugatis nebulis , depulsisque aliquot nigrioribuς maculis vividius quam antea coruscare is Atqui, quod maximi faciendum est, ii, qui captiosis scriptionibus decepti a Concinae castris discesserant, veritati luminibus apertis in acidem denuo se rec perunt, & Concinae nomem atque doctrinam magno deinceps in pretio habuerunt. Quia vero Patunaei praecipuus scopus erat , Probabilismi , ac Rigori irisoriam tutari, ejusque integram , atque inconcuLiam monstrare fidem, hinc in id ingenii omnes ner- vox itae intendit , ut , plane de Concinae adversariis triumphasse quivis fateri debeat , qur , studio partium seposito, edita in utramque partem conferre scripta voluerit. Haec sane una omnium Erudito rum vox fuit, ubi Eranistis epistolis prodierunt ialucem quemadmodum etiam indicat epigramma

non ignobile, quod per id temporis vulgatum est sa). Je-

In Iandem A R. P. Pii Vicentii rameeli , qui defendendam si stipit Historiam Probabilitat .

Ut Iesuitaram strenue maledicta rataendas Falsaque perspicue , qMa vomuere, mobes Tam bene, Patu22i , tractas, tam fortiter arma, setiam bene νractari , ac Mirier arma qMeunt: sciliceι exi ranar Viralem , Gagnaque Patres,

176쪽

P. DANIEL. CONC. I 43b suitae autem sicuti editos a Concina in sui vindicias a libros refellere, & carpere cogitabant quotidie, ita 3 insgnis hujusce apologistae epistolas, in quibus grana de robur non poterant non agnoscere, existimatione dejicere primum pertentarunt; in publicis Gymnasiis aliisque locis exclamando easdem ex Diaboli incina prodiisse H, aliaque blaterando, quae eviden

η tissime demonstrarent, quam vehemens esset eorum dolor, quamque aegre ferrent cunctorum in eas epistolas suffragia eruditorum. Magistratus inde ad vetasus easdem armarunt , ut a saeculi Principibus fa- ore obtinerent, quod assequi ab Ecclesiasticis iudicibus ratione non poterant οῦ curarunt scilicet illarum suppressionem; nec omnimode frustra, quamvis per breve admodum temporis spatium, atque uni- .ca in urbe voti sint compotes facti b . Postremo ubi se his parum proficere cognoverunt , eas qua quaversum exagitare adnisi sunt infelicissimo evem tu . Horum conatuum historiam alium in locum

transeram, ac modo eorum narrationem complectar,

quae iidem homines in Cbristianam Theologiam, temtamine omnium maximo , moliti sunt pari successu.

Consedis atque alios pugnantes Concina contra, Hi risi faciens seripta pugnare magis . Sis prehibent clare doctorum eorda virorum ἀΝam re pugnantem Floria certa manet.

177쪽

I 4 COMMENT. DE VIT. ET SCRIPT. CAP- XXIX. P. Ignatius Vicecomes Praepositus Generalis S.I. Theologiae Christianae damnationem a Benedicto X IV. frustra pertentat. Vulgantur hac de re nunc primum PP. Soci

satis o Danielis Concinae scriptiones. Ex jam dictis satis apertum atque clarum puto qua acie mentis, quave diligentia cunAas Concinae lucubrationes spectarent, atque perpenderent PP. Societatis, unde auctori aut pestem aliquam aut invidiam conflarent. Evulgata Theologia Chrisiana ardentius in id operis incubuere , & sedula

iugique cura eam coeperunt excutere, suasque in eximium opus animadverfiones evulgare quaquaue

sum . Partes has quod ridiculum plane visum est Theologis hominibus i sibi sumsit cum primis P. Franciscus Antonius Zacharia, qui in sua Lii Draria Historia, quam non inepte quidam Diogenis Canem ρppellarunt , nihil omisit, quo operis dbgnitati, , auctori detraheret a). Alii exinde ope.

ram eandem navarunt uti dicemus ; & hodierna etiam luce, quavis arrepta occasione, criticen suam in eandem exercent . At postquam octo hujusce Chrisianae Theologiae volumina edita fuissent, eaque magno.contemptu , & animadversionibus quidvis

aliud

Tom. II. Histor. Litter. pag. 4st. & seq. tum in aliis eiula. Hist. Tom is . P. Zachariam castisau it primo P. Palueetius cum in epali. ad Amicum . g. Cxv. & seq. tuin in aliis epistol. Theologico morialibui ; atque praecipue in Observationibus Uuerariis advers. eand. Hist. ut luo loco dicemus. Diuitigod by Corale

178쪽

R DANIEL CONC. I 43 aliud quam Theologum sapientibus , Reipublicae

nuntiati et Litterariae Auctor Hiltoriae, IX. tandem volumena Concina vulgatum est. In hoc autem quum demonstret ipse P. Franciscum Suareet, celeberrimum

S. I. Theologum Exhomologesim per epistolas ,cea probabilem opinionem judicatse, mirum dictu quam

exarserint odio, qui Christianam Theologiam jam cribrandam susceperant. Aucti hinc eorum conatus &studia. Hoc unum eorum diligentiae atque critica a severitatis argumentum fuerit, quod ne typographicis quidem erratis, quae vitari vix possunt, pepe I cerint, eaque inepte sane in operis auctorem tam a quam gravissima capita delictorum conjecerint. Ex tot inde curis , tantoque examine collectam levi. i tatum,& mendaciorum farraginem, post inaugura. ρ' tum totius Societatis Praesidem P. Ignatium Vice

a comitem squod quidem contigit die 4. Julii Anno

1: MDCCLI. 3 Generali Societatis Congregationi obtua iere, unde Conscripti Patres, quid e re Societatis a foret, decernerent. Hi magno perpenso volumine, is atque non tam hujus, quam fautorum & procerum a Tatione habita , dignum studiis suis , dignum initiou: novi Praesulis Magistratus facinus judicaverunt , i, i tum negotium ad Benedictum XIV. sapientissimum ii Pontificem deserre, cunctasque adhibere artes, que isjι Christianae Theologiae , qua grave vulnus Societatis, scriptoribus jactabatur inflictum, optatissimam proscriptionem assequerentur; atque ita uno ictu Concinae ι nomen doctrinamque crudeliter, invidiaque summa prosternerent . Tam grande ergo volumen, in quo ultra peccata CCC. sibi collegisse videbantur, miratus Prae-

179쪽

i 6 COMMEM T. DE Ui T. ETSCRIPT. Patrum votis, ac precibus, post varias multasque , ut tu gravis rei negotio opus erat, habitas sessi nes, stipatus sociis suis, quos Ad sentes vocant , ad majorem Societatis ostendendam Pontifici male. statem atque potentiam, oblato totius Societatis Noe

mine supplici libello, in ingens discrimen Christi,

nam Theologiam, ejusque Auctorem Concinam magno apparatu, artificioque vocavit. In hoc autem libello postulabat a Pontifice Praesul Societatis, ut Theologos legeret,qui multiplices Concinae aberrationes, atque peccata ab se animadversa cum Chrissiana Theotigia conferrent, atque iuspicerent num proscribenda foret, quemadmodum ardentissime to.

xa Societas flagitabat. Pontifex, spisso inspecto volumine ; rem disseilem, inquit, postulastis; exactam

nimirum tantarum rerum collationem. Suadere Pro.

pterea eos coepit, hortarique consultius esse: ingens illud censurarum volumen Theologiae Chrissianae tomis opponere, ac typis vulgare: quod si secissent, se postea utrique parti silentium indicturum . At Praesul Societatis, qui majora petebat, veritus, ne si hoc perageretur, ingenti periculo ac damno parerent suorum artes atque mendacia, restitit Pontifici omnino , eumque ab hac cogitatione atque consilio avocare conatus est . Ponti sex ergo consilium sui auribus minime pronis exceptum videns,

quod jam procul dubio suspicatus fuerat ut

celeberrimae Societatis votis aliqua ex parte satio faceret, tres delegit Theologos; scilicet P. Thomam Sergium ex piis operariis , P. Μancinum ordinis Minimo φ'm, R P. δεκαοssum Aretinum Cl. Reg., botai com doctum, atque hac nostra aetate opinio

180쪽

R DANIEL. CONCIN. 14 ne purpurei galeri notissimum . His ergo , Pra sule supremo Societatis, atque ex Adsissentibus unci

ad se vocatis, praecepit Pontifex , ut illius adve sus Concinam ab iisdem consarcinati volumi- . nis, magni momenti rerum tantum ratione habita , breviarium conficerent. Tunc ad hoc muneris obeundum Praesul Societatis hosce Theologos ex rare visus est. Verum isti Iesu itas ad implenda v ta Pontificis aptiores sibi videri responderunt; tum

quod ipsi , cribratis jam diligentissime Theologiae Christianae Tomis, omnium essent apprime conscii rerum , quae dignae castigatione viderentur ; tumiuod caussam acturi suam in id diligentius ac pro-undius incubuissent. Placuit Praesidi Societatis al-

lata ab hisce Theologis excusatio , quam fortasse non subeundus labor, sed astutia pepererat. Delegi ripse proinde P. Carolum Nocetum , e suo Caelunon obscuri nominis poetam. Hic magno labore, admirabili calliditate, & servore summo, primuruli bellum supplicem contraxit , illiusque epito meuconsecit. Hanc demum libelli supplicis ad instar Pontifici obtulit Mense Sextili supremus Praesul ,

a denuo renovatis expositisque totius Familiae suae v ll tis , aliarumque etiam gentium humillime suppli- cantium precibus ς consuevere enim , cum de re. ς bus est actum sibi maxime congruis , & pro-a: ficuis, Virorum nobilium implorare fidem horum: que vota RR. Pp. exhibere, ut ex Historia de DLvivae Gratia Auxiliis manifestum est. Nos na hos rum PP. in Concinam querelarum , questuumque ρ momenta ac pondus aut dissimulare , aut aspernarix videamur, heic totum eorundem supplicei , ' heb